Inkomenstatistiek 2008 Westfriesland
Colofon Uitgave I&O Research BV Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn tel. (0229) 282555 Rapportnummer 2011-1796 Datum November 2011 Opdrachtgever De zeven Westfriese gemeenten
1. Inkomens van personen De gegevens in deze rapportage zijn afkomstig van het Regionale inkomensonderzoek 2008 van het CBS. Figuur 1.1 Overzicht van bevolking Westfriesland naar inkomenspositie (31-12-2008) Regionaal Inkomensonderzoek (RIO) Het RIO is een steekproefonderzoek, uitgevoerd door het CBS. De gegevens zijn afkomstig van de Belastingdienst en de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), aangevuld met gegevens over huursubsidie (Ministerie VROM) en studiefinanciering (Informatie Beheer Groep). De meest recente cijfers hebben betrekking op de situatie per ultimo 2008. De gepresenteerde aantallen zijn afrondingen op honderdtallen. Indien aantallen kleiner zijn dan duizend, zijn deze vervangen door een punt. In Westfriesland woonden op 31 december 2008 ruim 203.000 inwoners. Van hen heeft 71% een persoonlijk inkomen gedurende 52 weken per jaar. Dat is net iets meer dan het landelijke cijfer (70%). Bijna 60 duizend inwoners hebben geen persoonlijk inkomen of niet het hele jaar door een inkomen. Inwoners zonder inkomen zijn behalve kinderen, bijvoorbeeld ook niet-werkende partners van werkenden. Mensen met een deel van het jaar inkomen zijn voor een belangrijk deel personen met een bijbaan, zoals bijvoorbeeld scholieren en studenten. Bijna 98.000 regio inwoners zijn werkzaam in dienstverband of als zelfstandige. Dit is bijna de helft van de totale bevolking in de regio. Bijna een kwart van de bevolking is niet (meer) actief: zij zijn gepensioneerd, arbeidsongeschikt of werkzoekend. 144.000 (71%) Personen met 52 weken inkomen 97.700 (48%) Actief in dienstverband of als zelfstandige 203.100 (100%) Inwoners 46.300 (23%) Niet actief Gepensioneerd 15% Arbeidsongeschikt 5% Werkzoekend 2% 59.100 (29%) Personen zonder of met < 52 weken inkomen 1
Gemiddeld inkomen in regio hoger dan landelijk. De hoogte van het persoonlijk gemiddeld inkomen is in Westfriesland op jaarbasis gemiddeld 28.800, net iets minder dan het landelijk gemiddelde van 29.300. In de verschillende gemeenten variëren de inkomens tussen 27.300 in Stede Broec tot 29.700 per jaar in Medemblik. Westfriese jongeren hoger inkomen dan landelijk Westfriese jongeren hebben gemiddeld meer te besteden dan landelijk. Gemiddeld ligt hun inkomen 800,- hoger dan landelijk. Naarmate de leeftijd toeneemt, stijgt het inkomen. Na pensionering neemt het inkomen echter fors af. Opvallend is het inkomen van senioren in Andijk. Met 17.800 ligt dit ver beneden het regionaal en het landelijk gemiddelde jaarinkomen. Inkomen mannen bijna het dubbele van inkomen vrouwen. Waar het persoonlijk jaarinkomen van mannen 37.000 gemiddeld bedraagt, is dat van vrouwen 19.600. Ook in relatie tot de landelijke cijfers ligt het inkomen van de Westfriese vrouwen laag. Inkomen allochtonen lager dan autochtone bevolking. De inkomens onder allochtonen liggen lager dan de inkomens van de autochtone bevolking. Dit beeld komt zowel regionaal als landelijk naar voren. Voornamelijk het inkomen van de nietwesterse allochtonen ligt relatief laag. Autochtonen: Personen van wie geen van de ouders buiten Nederland geboren is, ongeacht het eigen geboorteland. Allochtonen: Onder allochtonen worden personen verstaan die zelf of van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren. Tot de categorie niet-westers behoren allochtonen uit: Turkije, Marokko, Suriname, Nederlandse Antillen en Aruba, Afrika, Azië (exclusief Indonesië en Japan) en Latijns-Amerikaan. Tot de categorie westers behoren allochtonen uit: Indonesië (inclusief personen uit voormalig Nederlands-Indië), Europese Unie (26 landen; exclusief Nederland), overige Europese landen (exclusief Turkije) en overige (niet-europese) landen (Japan, Noord-Amerika). Tabel 1.1 Gemiddeld inkomen van inwoners met 52 weken inkomen, naar leeftijd en geslacht (2008) tot 25 jaar 25-44 jaar 45-64 jaar 65 jaar eo Man Vrouw Totaal Andijk 11,9 31,2 33,6 17,8 35,6 18,1 27.600 Drechterland 13,3 33,1 36,1 20,5 38,5 18,9 29.600 Enkhuizen 12,4 29,8 34,3 20,1 35,0 19,3 27.600 Hoorn 12,5 31,8 35,4 20,6 36,8 20,9 29.000 Koggenland 11,6 33,8 36,2 19,8 38,2 19,7 29.500 Medemblik 13,0 32,8 36,8 19,4 37,4 18,7 29.700 Opmeer 12,6 31,8 35,7 19,4 35,9 17,5 28.700 Stede Broec 12,7 30,1 34 18,0 35,7 17,9 27.300 Wervershoof 12,0 31,5 34,8 18,0 38,4 19,3 27.500 Westfriesland 12,5 31,9 35,4 19,8 37,0 19,6 28.800 Nederland 11,7 33,1 36,1 20,8 37,2 20,8 29.300 Tabel 1.2 Gemiddeld inkomen van inwoners met 52 weken inkomen, naar etniciteit (2008) Autochtoon Allochtoon Westers allochtoon Niet-westers allochtoon Andijk 27,7 26,4 27,6. Drechterland 29,7 28,4 29,5. Enkhuizen 28,0 24,3 26,9 21,1 Hoorn 30,2 24,2 27,5 21,5 Koggenland 29,3 31,5 35,8 19,6 Medemblik 29,9 27,5 29,7 23,3 Opmeer 28,7 28,5 30,2. Stede Broec 27,6 24,3 26,3 21,0 Wervershoof 27,7 25,0 29,7. Westfriesland 29,2 25,4 28,6 21,5 Nederland 29,9 26,4 30,4 22,3 2
Inkomen van niet-actieven is 44% lager dan dat van de actieven. Werkenden in Westfriesland hebben gemiddeld een inkomen van 33.500. Het inkomen van de niet-actieven (gepensioneerden, ontvangers van een werkloosheids- of bijstandsuitkering en arbeidsongeschikten) ligt 44% lager. Vooral het inkomen van nietwerkenden in Andijk ligt laag. Daarentegen zijn de persoonlijke inkomens uit werkloosheids-, bijstands- of arbeidsongeschiktheidsuitkeringen in de regio gelijk aan of hoger dan landelijk. Dat het gemiddeld persoonlijk inkomen van de niet-werkenden in Westfriesland juist iets lager ligt dan het landelijk gemiddelde, komt dan ook geheel voor rekening van de gepensioneerden. Zij komen met 20.700 ruim beneden het landelijk gemiddelde van 21.400 per jaar uit. Inkomens niet-actieven nemen in minder sterke mate toe. Het gemiddeld inkomen van de actieve groep neemt de laatste jaren in hetzelfde tempo toe als de inkomens van de totale groep met 52 weken inkomen. Zowel landelijk als in Westfriesland is er sprake van een gemiddelde groei van ca. 11% in vier jaar. De inkomens van de niet-actieve groep nemen minder sterk toe. De groei bedraagt regionaal en landelijk ruim 8% in deze periode. Tabel 1.3 Gemiddeld inkomen van inwoners met 52 weken inkomen, naar sociaal economische categorie (2008) Actief Niet actief Werkloos of bijstand Arbeidsongeschikt Gepensioneerd Andijk 32,4 17,0 15,7 19,8 18 Drechterland 34,4 19,0 18,5 21,2 20,6 Enkhuizen 32,2 18,8 15,9 20,2 20,6 Hoorn 34,2 19,1 16,1 20,3 21,9 Koggenland 33,9 18,4 17,4 22,3 19,9 Medemblik 34,4 19,1 16,3 21,9 20,3 Opmeer 32,9 18,8. 21,4 20,2 Stede Broec 31,7 18,5 17,1 19,8 20,3 Wervershoof 31,7 18,0 20,3 19,5 19,7 Westfriesland 33,5 18,8 16,5 20,6 20,7 Nederland 35,1 18,8 15,1 20,6 21,4 Figuur 1.2 Gemiddeld inkomen van actieve en niet-actieve inwoners met 52 weken inkomen (2005-2008) 35.000 30.000 25.000 20.000 actieven WF niet-actieven WF 52 weken inkomen WF 52 weken inkomen NL actieven NL niet-actieven NL 15.000 2005 2006 2007 2008 3
2. Inkomens van huishoudens Het gemiddeld inkomen van Westfriese huishoudens relatief hoog. De hoogte van het gemiddeld inkomen van de ruim 83.000 particuliere huishoudens is in Westfriesland op jaarbasis gemiddeld 35.100. Dat ligt boven het landelijk gemiddelde van 34.300. In de verschillende gemeenten variëren de inkomens tussen 32.500 in Enkhuizen tot 38.400 per jaar in Koggenland. Figuur 2.1 Ontwikkeling gemiddeld inkomen per huishoudens Wf en Nederland (2005-2008). 40.000 Tabel 2.1 Gemiddeld inkomen per huishouden naar gemeente (2008) Andijk 35,8 Drechterland 38,2 Enkhuizen 32,5 Hoorn 33,4 Koggenland 38,4 Medemblik 36,1 Opmeer 37,6 Stede Broec 34,7 Wervershoof 35,8 Westfriesland 35,1 Nederland 34,3 35.000 30.000 25.000 20.000 2005 2006 2007 2008 Westfriesland Nederland Huishoudens met kinderen meest te besteden. In de regio Westfriesland hebben huishoudens met kinderen een besteedbaar jaarinkomen van gemiddeld 47.500 tegen 35.100 voor het totaal van de huishoudens. Tabel 2.2 Gemiddeld inkomen per huishouden, naar huishoudentype (2008) 1 persoonshuishouden Huishouden zonder kinderen Huishouden met kinderen Eenoudergezin Overig huishouden Andijk 19,6 34,9 49,3 30,3 49,9 Drechterland 20,7 38,3 50,1 29,1 53,8 Enkhuizen 18,7 35,8 45,3 26,2 44,9 Hoorn 19,5 38.0 45,5 26,9 45,7 Koggenland 20,5 38,4 50,7 33,5 52,8 Medemblik 19,2 38,1 47,8 28,6 49,1 Opmeer 19,7 38,0 49,2 34,7 50.0 Stede Broec 18,8 34,7 46,8 26,5 41,7 Wervershoof 19,9 34,2 48.0 28,5 50,9 Westfriesland 19,5 37,3 47,5 28,1 47,4 Nederland 20,2 37,4 47,7 27,6 46,2 4
Voor meeste huishoudens arbeid belangrijkste inkomensbron. In Westfriesland verkrijgt 69% inkomsten uit arbeid. Dat is iets meer dan het landelijk gemiddelde van 65%. In de regio komt het inkomen uit pensioen met 23% op de tweede plaats. Van de huishoudens is 4% afhankelijk van een bijstand- of werkloosheidsuitkering, en eveneens 4% leeft van een arbeidsongeschiktheidsuitkering. De hoogste arbeidsinkomsten van huishoudens zijn te vinden in Koggenland. In Drechterland vinden we de hoogste inkomens uit pensioen. Grootste groep met hoge inkomens is te vinden in Drechterland. In Drechterland, Koggenland en Opmeer zijn gemiddeld de hoogste inkomens per huishouden te vinden. Niet verrassend is dan dat in deze gemeenten ook het percentage hoge inkomens het grootst is. In Enkhuizen en Hoorn zijn relatief veel lage inkomens. In vergelijking tot de landelijke verhoudingen heeft Westfriesland minder huishoudens met een laag inkomen en meer huishoudens met midden- of hoge inkomens. Bepalen laag, midden- en hoog inkomen Het inkomen van de huishoudens zijn in tien gelijke inkomensklassen verdeeld (10%-groepen). De laagste vier inkomensklassen vormen het lage inkomen, groepen 5 tot en met 8 het middeninkomen en de groepen 9 en 10 zijn de hoge inkomensgroep. Tabel 2.3 Gemiddeld inkomen per huishouden, naar sociaal economische categorie (2008) Arbeid Werkloos of bijstand Arbeidsongeschikt Gepensioneerd Andijk 40,9. 23,2 22,6 Drechterland 42,7 17.0 24,8 26,2 Enkhuizen 36,6 17,6 21,3 24,4 Hoorn 37,8 16,9 21,8 25,1 Koggenland 43,4 16,6 25,4 24,6 Medemblik 41,2 15,3 23,2 24,6 Opmeer 41,7. 24,8 25,4 Stede Broec 39,3 16,3 23,5 25 Wervershoof 40,3. 23,9 24,6 Westfriesland 39,7 16,7 22,7 24,9 Nederland 39,1 16,2 21,9 25,4 Tabel 2.4 Inkomensverdeling huishoudens (2008) Laag inkomen Middeninkomen Hoog inkomen (minder dan 23.600) ( 23.600 tot 45.400) ( 45.400 of meer) Andijk 35% 43% 22% Drechterland 31% 42% 28% Enkhuizen 40% 42% 18% Hoorn 38% 44% 19% Koggenland 28% 45% 27% Medemblik 34% 44% 23% Opmeer 30% 44% 26% Stede Broec 32% 49% 19% Wervershoof 32% 43% 24% Westfriesland 35% 44% 22% Nederland 40% 40% 20% 5
In de regio leeft 7% van de huishoudens van een minimuminkomen. Het aantal huishoudens met een minimuminkomen ligt iets onder het landelijk gemiddelde van 8%. Sociaal minimum Het sociaal minimum is het bedrag dat men ten minste nodig heeft om in het levensonderhoud te kunnen voorzien. Het sociaal minimum is meestal ongeveer even hoog als een uitkering volgens de Wet Werk en Bijstand (WWB) en is afhankelijk van de gezinssamenstelling. Gemeenten bepalen zelf of zij de inkomensgrens voor het minimabeleid vaststellen op 105%, 110% of 120% van het sociaal minimum. Tabel 2.5 Huishoudens met gemiddeld besteedbaar inkomen tot 105%, 110% en 120% van het sociaal minimum (2008) tot 105% sociaal minimum tot 110% sociaal minimum tot 120% sociaal minimum aantal percentage aantal percentage aantal percentage Andijk 130 5% 150 6% 240 9% Drechterland 320 4% 460 6% 660 9% Enkhuizen 560 7% 710 9% 900 11% Hoorn 2.260 8% 2.870 10% 4.040 14% Koggenland 370 4% 520 6% 680 8% Medemblik 620 6% 850 8% 1.170 11% Opmeer 160 4% 210 5% 310 7% Stede Broec 460 5% 590 7% 860 10% Wervershoof 180 5% 240 7% 320 10% Westfriesland 5.060 6% 6.600 8% 9.180 11% Nederland 532.860 8% 664.690 10% 900.620 13% 6
Er bestaan momenteel twee aandachtsgroepen van het volkshuisvestingsbeleid. De al langer bestaande VSO Aandachtsgroepen is gebaseerd op de inkomensgrenzen besluit beheer sociale huursector en wordt in de toekomst niet meer gepubliceerd. Daarnaast bestaat er een nieuwe definitie in het kader van de Europees opgelegde verplichtingen voor de toewijzing van sociale huurwoningen (de zogeheten 33.000- grens). Een derde behoort tot aandachtsgroep VSO. Een derde van de Westfriese huishoudens behoort tot de aandachtsgroep VSO. De verschillen tussen de gemeenten variëren van 26% (Koggenland) tot 36% (Enkhuizen). 37% behoort tot Euro-aandachtsgroep Het aantal huishoudens met een belastbaar jaarinkomen van minder dan 33.000,- euro, bedraagt in Westfriesland 37%. Deze huishoudens vallen onder de Euro-aandachtsgroep. Dit percentage is een fractie lager dan in Nederland. Euro-aandachtsgroep De Europese Commissie verplicht Nederland per 1 januari 2011 een nieuwe regel in te voeren voor de sociale huurmarkt. Door deze zogeheten 90-procentnorm mogen woningcorporaties nog maar 10 procent van de sociale huurwoningen toewijzen aan bewoners met een belastbaar jaarinkomen van meer dan 33.000,- euro. De Euroaandachtsgroep bestaat uit het aantal huishoudens dat onder deze inkomensgrens wordt geregistreerd. Deze grens wordt jaarlijks geïndexeerd. Voor een betere vergelijkbaarheid tussen de inkomens in de huur- en koopsector is voor huishoudens in de koopsector het belastbaar inkomen daarbij gecorrigeerd voor het saldo van inkomsten en aftrekposten met betrekking tot de eigen woning. Tabel 2.6 Huishoudens in aandachtsgroep VSO (2008) huish. aandachtsgroep aantal percentage Andijk 890 34% Drechterland 2.110 28% Enkhuizen 2.810 36% Hoorn 9.970 33% Koggenland 2.240 26% Medemblik 3.410 31% Opmeer 1.280 29% Stede Broec 2.530 30% Wervershoof 990 30% Westfriesland 26.230 32% Nederland 2.386.980 34% Aandachtsgroep VSO De 'aandachtsgroep VSO' wordt afgebakend op basis van het belastbaar inkomen, leeftijd en type huishouden. In de toekomst publiceert CBS deze cijfers niet langer. De begrenzing van de aandachtsgroepen naar maximaal belastbaar inkomen was in 2008 voor inwoners tot 65 jaar: - éénpersoonshuishoudens tot 20.600,- - meerpersoons tot 27.950,-. en voor inwoners van 65 jaar en ouder: - éénpersoonshuishoudens tot 18.525,- - meerpersoons tot 24.625,-. Tabel 2.7 Huishoudens in de Euro-aandachtsgroep (2008) huish. aandachtsgroep 1 pn-hh Hh zonder kind Hh met kinderen Eenouder Overig hh aantal percentage Andijk 1.020 39% 20% 11% 5% 2% 1% Drechterland 2.520 34% 17% 11% 3% 2% 0% Enkhuizen 3.390 43% 25% 10% 3% 4% 1% Hoorn 11.800 40% 24% 8% 3% 5% 0% Koggenland 2.680 32% 17% 10% 3% 2% 0% Medemblik 4.050 37% 20% 10% 3% 3% 1% Opmeer 1.510 34% 17% 11% 4% 2% 0% Stede Broec 3.020 36% 18% 11% 3% 4% 1% Wervershoof 1.180 35% 18% 11% 4% 2% 1% Westfriesland 31.170 37% 21% 9% 3% 4% 0% Nederland 2.825.680 41% 23% 10% 3% 4% 1% 7
Enkele begrippen verklaard Het persoonlijk inkomen bestaat uit het persoonlijk bruto-inkomen verminderd met betaalde inkomensoverdrachten en premies inkomensverzekeringen met uitzondering van premies volksverzekeringen. Op het persoonlijk inkomen zijn premies ziektekostenverzekering, belastingen op inkomen en vermogen en premies volksverzekeringen niet in mindering gebracht. Personen met een geheel jaar inkomen, worden tot de categorie met 52 weken inkomen gerekend. De categorie zelfstandigen behoort tot deze groep. Personen die in het onderzoeksjaar gedurende kortere tijd of over een qua tijdsduur onbekende periode inkomen hebben, worden samengeteld in de groep 'minder dan 52 weken inkomen'. Ook personen die uitsluitend kinderbijslag, individuele huursubsidie en of tegemoetkoming studiekosten ontvangen worden tot deze categorie gerekend. Vanuit het grondmateriaal is het niet mogelijk om de groep parttime werkers van de fulltimers te onderscheiden. Hierdoor zullen ook bij de personen met een heel jaar inkomen lage inkomens kunnen voorkomen. In de tabellen met de inkomensverdelingen zijn de inkomenseenheden (personen of huishoudens) in tien inkomensklassen verdeeld. De klassengrenzen van de verdeling zijn als volgt bepaald. De inkomenseenheden van geheel Nederland worden gerangschikt naar hoogte van besteedbaar (of gestandaardiseerd) inkomen. Daarna worden de eenheden in tien, qua aantal gelijke groepen (10%-groepen) verdeeld en wordt het hoogste inkomen in elke groep bepaald. De hoogste inkomens vormen de klassengrenzen (decielen). Het besteedbaar inkomen van huishoudens bestaat uit het brutoinkomen verminderd met betaalde inkomensoverdrachten zoals alimentatie van de ex-echtgeno(o)t(e), -premies inkomensverzekeringen zoals premies betaald voor sociale verzekeringen, volksverzekeringen en particuliere verzekeringen in verband met werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en ouderdom en nabestaanden, -premies ziektekostenverzekeringen, en - belastingen op inkomen en vermogen. 8