Onderwerp Lokale oplossing voor knelpunten door wachtlijsten jeugdhulpaanbieders Datum 19 juli 2016 Naam en telefoon Miriam Kettani 9862 Afdeling SMM Portefeuillehouder René Peters Wat adviseer je te besluiten? 1. Een bedrag van 500.000,- beschikbaar te stellen voor het lokaal oplossen van knelpunten door wachtlijsten bij (regionaal ingekochte) jeugdhulpaanbieders; 2. De extra kosten te dekken vanuit het bedrag dat we nu gereserveerd hebben voor PGB 2016; 3. De adviescommissie Sociaal Bestuurlijk en de inkooporganisatie gemeente s-hertogenbosch hierover te informeren. Wat is de aanleiding voor dit advies? In de regio Brabant Noordoost kopen we Zorg in Natura (ZIN) jeugdhulp regionaal in middels een lumpsumfinanciering. Bij een groeiend aantal aanbieders van ZIN jeugdhulp bestaan op dit moment wachtlijsten. 1 Dit is het gevolg van een combinatie van factoren: de bezuinigingen op de jeugdhulp en verkeerde verdeling van de budgetten, de lumpsumfinanciering en de (te) traag op gang komende transformatie. Dat betekent dat jeugdigen langer moeten wachten op gespecialiseerde jeugdhulp dan we acceptabel vinden. 2 De aanbieders met wachtlijsten geven aan dat hun lumpsumbudget voor het jaar 2016 op is en dat zij geen nieuwe klanten meer aan kunnen nemen. De verwachting is daarom dat de wachtlijsten niet afnemen. En dat het aantal aanbieders met wachtlijsten de komende maanden zal stijgen. Dat leidt lokaal op casusniveau tot problemen: ouders en jongeren krijgen niet de ZIN ondersteuning of zorg die zij nodig hebben. Dat is onwenselijk en leidt tot verergering van de problematiek. Zij kunnen er dan voor kiezen om met een PGB zelf zorg in te kopen. Ouders die dat doen, horen echter vaak van de aanbieders dat deze de ondersteuning niet kunnen of willen bieden met de geboden (maximum) PGB-tarieven. Ouders moeten dan bijbetalen om de benodigde zorg te ontvangen. We willen niet dat zij daarvoor opdraaien, omdat dit het directe gevolg is van de wachtlijsten ZIN. Regionale besluitvorming laat langer op zich wachten dan wij wenselijk vinden. Wij willen daarom het bedrag van 500.000,- beschikbaar stellen om lokaal een oplossing te realiseren. Welk resultaat willen we bereiken? We willen goede en tijdige ondersteuning of zorg voor ouders en kinderen die dat nodig hebben. 1 Het precieze aantal aanbieders kunnen we niet noemen, omdat er geen eenduidigheid is over wat we regionaal verstaan onder wachtlijst. We willen daarom liever spreken van onacceptabele tijden waarbinnen de benodigde zorg geleverd kan worden. 2 Wat we acceptabel vinden als wachttijd, hangt af van de soort zorg die nodig is. We consulteren altijd de zorgbemiddelaars van de gemeente s-hertogenbosch om hierover per casus goede afspraken te maken. Advies aan B&W Pagina 1 van 5
Welke argumenten zijn er voor dit advies? 1.1 We willen dat ouders en kinderen de zorg of ondersteuning krijgen die zij nodig hebben. De wachtlijsten bij de ZIN aanbieders bemoeilijken dat. Als het BJG of de huisarts een ouder of kind verwijst naar een aanbieder met een wachtlijst, bekijken de zorgbemiddelaars van de inkooporganisatie s-hertogenbosch of er in de regio een passende plek is bij een andere ZIN aanbieder. Steeds vaker is dat niet het geval. Er zijn wachtlijsten voor onder anderen logeeropvang, dagbesteding en eerste- en tweedelijns GGZ. In Oss zijn tot nu toe in 2016 voor ruim twintig jeugdigen geen regionaal geen passende ZIN plekken gevonden. Voor hen moesten we op zoek naar een alternatief. Ouders kunnen er in deze situatie voor kiezen om de zorg zelf in te kopen via een PGB. Maar niet alle ouders kunnen een PGB hanteren. En ouders die dat wel kunnen, horen van een deel van de PGB-aanbieders dat ze de gevraagde zorg niet kunnen leveren binnen de daarvoor beschikbaar gestelde tarieven. 1.2 Door ouders en kinderen te ondersteunen bij de inkoop van jeugdhulp, voorkomen we dat zij opdraaien voor de gevolgen van de wachtlijstproblematiek. De aanbieders van PGB-zorg hebben, net als de ZIN aanbieders, te maken met bezuinigingen. Zij geven aan de gevraagde zorg niet te kunnen leveren binnen de (regionaal vastgestelde en van ZINafgeleide) tarieven. Dat leidt tot ongewenste reacties van de aanbieders: ze dwingen klanten en BJG s om meer uren geïndiceerd te krijgen, zodat zij de zorg alsnog volgens de oude tarieven betaald krijgen. Of ze vragen ouders om bij te betalen als de gemeente onvoldoende beschikt heeft. In normale situaties (waarin geen wachtlijsten zijn), kunnen ouders kiezen voor een ZIN oplossing om dit probleem te omzeilen. Nu dat niet mogelijk is, worden zij gedwongen om bij te betalen. Omdat we dat niet willen, helpen wij hen bij de inkoop van de benodigde jeugdhulp. Dat doen we door (a) zelf Zorg in Natura voor hen in te kopen, zodat wij over de tarieven kunnen onderhandelen met de aanbieders of (b) door het team inkoop Wmo de offerte van de PGB-aanbieder te laten beoordelen. 1.3 Regionale besluitvorming laat langer op zich wachten dan wenselijk is. We hebben nu een probleem, dat we nu op willen lossen. Het duurt te lang voor er een regionale oplossing is. Het probleem van volle aanbieders is al bekend vanaf december 2015. Het Regionaal Bestuurlijk Overleg (RBO) Jeugd en de inkooporganisatie van de gemeente s-hertogenbosch hebben het afgelopen jaar intensief gezocht naar oplossingen voor de wachtlijstproblematiek. Onder andere door meer zicht te krijgen op de cijfers die door de aanbieders worden gehanteerd, door relatiegesprekken te voeren en door te sanctioneren. Onlangs heeft bovendien een aantal aanbieders aan de overlegtafel het initiatief opgepakt om zelf met oplossingen te komen. Het RBO Jeugd heeft er niet voor gekozen om de wachtlijsten weg te werken door extra budget beschikbaar te stellen voor de ZIN-aanbieders, omdat het regionaal beschikbaar gestelde bedrag ( xx) voldoende moet zijn om de zorg te leveren. De huidige wachtlijstproblematiek is waarschijnlijk het gevolg van een combinatie van factoren: de bezuinigingen op de jeugdzorg, de gehanteerde lumpsum-bekostigingssystematiek en de (te) traag op gang komende transformatie. Er is regionaal Advies aan B&W Pagina 2 van 5
(nog) geen draagvlak voor het beschikbaar stellen van aanvullende middelen voor de ZINaanbieders met wachtlijsten. Mogelijk komt die er later dit jaar wel, maar het duurt te lang voor de 18 gemeenten daar allen toe hebben besloten. Wij willen daarom een lokale oplossing realiseren. 2.1 We kunnen het budget dat we voor PGB snel en zonder raadsbesluit inzetten. Daardoor ontstaat later in het jaar waarschijnlijk wel een tekort aan PGB budget. We kunnen op dat moment aanvullend budget vragen aan de raad om het hiaat op te lossen. 3.1 De gemeente s-hertogenbosch koopt de ZIN jeugdhulp in. Het is daarom belangrijk dat zij weet dat we lokaal deze oplossing willen realiseren. Ook omdat het realiseren van een lokale oplossing er mogelijk voor zorgt dat er regionaal een minder goede of minder snelle oplossing komt. Wat zijn tegenargumenten of risico s? 1.1 Door lokaal het probleem op te lossen, werken we regionale oplossingen voor de wachtlijstproblematiek mogelijk tegen. De wachtlijsten zijn het gevolg van de bezuinigingen in de jeugdzorg, de in de regio gehanteerde lumpsumfinanciering en de (te) traag op gang komende transformatie. Het overgrote deel van het budget voor de decentralisatie jeugdhulp van de 18 gemeenten in de regio, wordt ingezet voor de inkoop van ZIN jeugdhulp. Aanvullend budget beschikbaar stellen voor de regionale ZIN-inkoop, biedt geen oplossing: we stimuleren de aanbieders dan niet om te kantelen en de zorg naar voren te organiseren. We willen hen stimuleren om binnen de huidige (financiële en inhoudelijke) kaders de zorg voor onze inwoners te bieden. Daarvoor is een lange adem nodig. Door lokaal het probleem op te lossen en (PGB-)budget beschikbaar te stellen voor klanten die zorg nodig hebben, werken we die regionale beweging tegen. Het oplossen van dit probleem vormt dus een dilemma: een (regionale) systeemoplossing op lange termijn zal voor een grotere groep inwoners voordelig zijn. Terwijl een (lokale) oplossing op korte termijn de huidige knelpunten uit de weg neemt. 2.1 We verwachten dat we door aanwending van dit budget te weinig middelen overhouden om aan het einde van het jaar nog PGB s te kunnen verstrekken. Maar omdat we op korte termijn een oplossing willen, kiezen we ervoor om nu de gereserveerde middelen voor PGB in te zetten. We kunnen dan na de zomervakantie naar de raad om extra budget PGB aan te vragen. Het is lastig om nauwkeurig in te schatten welk bedrag we nog nodig hebben, maar houden er rekening mee dat dat kan gaan om een bedrag van 400.000,-. Advies aan B&W Pagina 3 van 5
Waar moeten we rekening mee houden? a. Financiën Het budget dat we aanvragen is gebaseerd op het aantal casussen waarvoor we in de eerste helft van 2016 lokaal een oplossing hebben moeten zoeken (zie bijlage 1). Deze casussen kosten ons ongeveer 250.000,- voor het jaar 2016. Omdat we verwachten dat het aantal aanbieders met wachtlijsten in de tweede helft van 2016 op zal lopen, hebben we het bedrag van de eerste helft 2016 opgehoogd met 50%. De kosten kunnen worden gedekt vanuit het bedrag dat we nu gereserveerd hebben voor PGB 2016. We verwachten dat op dit budget ook nog een beroep zal worden gedaan om een deel van de kosten van het LTA te dekken. Daardoor zal later in het jaar een tekort op PGB ontstaan van naar verwachting 400.000,-. We komen als volgt tot deze schatting: 1.000.000,- (gereserveerd budget PGB 2016) - 500.000,- (gevraagde reserve lokale oplossingen) - 450.000 (beschikt bedrag PGB eerste helft 2016) - 450.000,- (verwachte inzet PGB en LTA tweede helft 2016) = - 400.000,-. Daarvoor zullen we later in het jaar naar de raad gaan. b. Communicatie We informeren de gemeente s-hertogenbosch over dit besluit. De portefeuillehouder van Oss zal contact opnemen met de porteuillehouder van s-hertogenbosch om het besluit toe te lichten. Daarnaast informeren we het Regionaal Bestuurlijk Overleg Jeugd. c. Overlegd met Christa van Oorsouw programmamanager Zorg en Welzijn Sander van den Berk beleidsadviseur maatschappelijke ontwikkeling Mariska Arts Budget- en Kwaliteitsregisseur Jeugd Hanny van de Moosdijk teamleider Inkoop Wmo Wilma van de Wielen teamleider Wmo Anne de Jong consulent Wmo / Backoffice jeugd Bijlagen - Geanonimiseerd overzicht aantallen lokale oplossingen ivm regionale wachtlijstproblematiek 2016. Samenvatting Bij een groeiend aantal aanbieders van Zorg in Natura (ZIN) jeugdhulp gelden op dit moment wachtlijsten. Dat betekent dat jeugdigen soms langer moeten wachten op gespecialiseerde jeugdhulp dan we acceptabel vinden. Dat is onwenselijk en leidt tot verergering van de problematiek. De ZIN jeugdhulp is regionaal ingekocht middels een lumpsumfinanciering. De aanbieders met wachtlijsten geven aan dat hun lumpsumbudget voor het jaar 2016 op is. De Advies aan B&W Pagina 4 van 5
verwachting is daarom dat de wachtlijsten niet afnemen. En dat het aantal aanbieders met wachtlijsten de komende maanden zal stijgen. Dat leidt lokaal tot problemen: ouders en jongeren krijgen niet de ZIN ondersteuning of zorg die zij nodig hebben. Zij kunnen er dan voor kiezen om met een PGB zelf zorg in te kopen. Ouders die dat doen, horen echter te vaak dat de aanbieders de ondersteuning niet kunnen of willen bieden met de geboden (maximum) PGB-tarieven. We willen niet dat ouders de gevolgen dragen van de wachtlijsten. Omdat regionale besluitvorming te lang op zich laat wachten, stellen wij het bedrag van 500.000,- beschikbaar om lokaal een oplossing te realiseren. Advies aan B&W Pagina 5 van 5