JAARVERSLAG 216 Melissa Meiresonne voorzitter verloskundig samenwerkingsverband Terneuzen, juli 217
Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Doelstellingen van het samenwerkingsverband... 3 3. Beschrijving verloskunde Zeeuws-Vlaanderen... 3 3.1. Acute verloskunde... 4 3.2. Geboortecentrum... 4 3.3. Echoscopisch onderzoek... 5 3.4. Prenatale zorg eerstelijns verloskunde... 5 3.5. Kraamzorg... 6 3.6. Jeugdgezondheidszorg... 6 4. kwaliteitsbevordering... 6 5. Patiëntendossier... 6 6. Integrale geboortezorg... 6 7. Financiering:... 7 8. Productie en resultaat:... 8 2
Verloskundig samenwerkingsverband 1. Inleiding Het verloskundig Samenwerkingsverband Zeeuws-Vlaanderen (VSZV) is een samenwerkingsverband tussen, ZorgSaam Zorggroep Zeeuws-Vlaanderen, Vereniging Medische Staf Huisartsen, Kraamcentra, Jeugdgezondheidszorg en vrijgevestigde Verloskundigenpraktijk in Zeeuws-Vlaanderen. De stuurgroep van het VSV is in 216 4x bij elkaar geweest. 2. Doelstellingen van het samenwerkingsverband - Het bevorderen van de kwaliteit van zowel eerste- als tweedelijns zorg rond zwangerschap en geboorte ten aanzien van zwangeren, pasgeborenen en pas bevallen vrouwen in Zeeuws- Vlaanderen; - Het coördineren van de samenwerking tussen Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen, de verloskundig actieve huisartsen, verloskundigen en gynaecologen met betrekking tot integrale verloskundige zorg in Zeeuws-Vlaanderen; - Het behoud van zorg rondom zwangerschap en geboorte lokaal in Zeeuws-Vlaanderen en hierbij faciliteren van verloskundig actieve huisartsen alsmede eventueel vrijgevestigde verloskundigen; - Het geven van richtlijnen en adviezen op het gebied van de kwaliteit van de verloskundige zorg aan de betreffende hulpverleners in Zeeuws-Vlaanderen. - Jaarlijks een VSV-vergadering te wijden aan evaluatie van zorgprotocollen en integrale zorgpaden. Dit op basis van o.a. de PRN cijfers. - Alle zorgverleners betrokken bij de geboortezorg te scholen in het herkennen van laaggeletterdheid. - Meer verloskunde binnen de regio te houden. - Evalueren en bijstellen van het beleid bij kwetsbare zwangeren ook ten aanzien van de overdracht en opvolging van roken. Leden verloskundig samenwerkingsverband per 31 december 216: Mevr. M. Meiresonne, clustermanager acute zorg, voorzitter Mevr. H. Haak, verloskundige Mevr. C. Jansen vrouwenarts Mevr. B. Visschers, vrouwenarts Mevr. F. Zwaga-Nooren, kinderarts Dhr. M. Kusee (stafmedewerker EAD ) Mevr. H.C. de Bruyne-Colenbrander, verloskundig actieve huisarts Mevr. K. Meyners, eerstelijns verloskundige Dhr. L. Versluis, manager Dé Provinciale Kraamzorg Mevr. J. Blezer, jeugdarts CJGZ 3. Beschrijving verloskunde Zeeuws-Vlaanderen De verloskunde in Zeeuws-Vlaanderen kenmerkt zich conform de verloskunde in Nederland door een systeem van ketenzorg. In de eerste lijn wordt door verloskundigen en huisartsen verloskundige zorg verleend aan vrouwen die een laag risico op problemen / complicaties hebben tijdens de zwangerschap en de bevalling. Deze verloskundige hulpverleners zijn opgeleid voor het begeleiden van een fysiologisch verlopende zwangerschap en bevalling en voor de risicoselectie: het selecteren van zwangeren die gespecialiseerde verloskundige hulp nodig hebben. Binnen Zeeuws-Vlaanderen biedt de verloskundig actieve huisarts en een vrijgevestigde verloskundige de mogelijkheid om thuis te bevallen. Vooraf worden de mogelijkheden en risico s van thuisbevalling door hen ingeschat. In de tweede lijn verlenen verloskundige hulpverleners zorg aan vrouwen met een verhoogd risico op complicaties. Gynaecologen hebben specifieke deskundigheid op het gebied van de pathologische zwangerschap en bevalling. Zij verlenen medisch specialistische zorg met een team bestaande uit klinisch verloskundigen en in de obstetrie gespecialiseerde verpleegkundigen. De klinische verloskundige brengt in dit obstetrisch team haar specifieke deskundigheid in, waardoor in de perinatale zorg het fysiologisch verloskundig proces in samenhang met de specifieke pathologie leidt tot hoogwaardige verloskundige zorg. 3
3.1. Acute verloskunde Om in Zeeuws-Vlaanderen de acute verloskunde in de lucht te houden beschikt ZorgSaam Ziekenhuis over 7x 24u aanwezigheid van een klinisch verloskundige en O-verpleegkundige. Gynaecologen, kinderartsen en anesthesisten zijn overdag (door de week) in het ziekenhuis aanwezig. Tijdens de avond-nacht-weekenduren zijn ze bereikbaar en binnen 2 min. aanwezig. De tweedelijns verloskundigen zijn inzetbaar voor de acute verloskunde onder supervisie van de dienstdoend gynaecoloog. Met uitzondering van de operatieve ingrepen. Zij worden geacht de opleiding klinisch verloskunde te hebben afgerond. In het kader van fungeren van geïntegreerde zorg, functioneren de tweedelijns verloskundigen tevens als eerstelijns verloskundigen. In ZorgSaam vinden ongeveer 7 bevallingen per jaar plaats. Thuisbevallingen komen in Zeeuws- Vlaanderen nog maar sporadisch voor. 3.2. Geboortecentrum Het geboortecentrum bevindt zich op afdeling A (kind-jeugd) en B (obstetrie/gynaecologie) van locatie de Honte van ZorgSaam in Terneuzen en beschikt over 7 in huiselijke sfeer ingerichte kraamsuites, 5 couveusesuites en diverse 1-persoonskamers voor de zwangere of gynaecologische patiënt. In het geboortecentrum wordt samengewerkt met de Kraamcentra. Vanuit het geboortecentrum is het mogelijk om in huiselijke, veilige sfeer eerste- en tweedelijns verloskundige zorg naadloos op elkaar afgestemd te verlenen door alle partijen binnen het verloskundig samenwerkingsverband. Binnen het geboortecentrum wordt 7 x 24 uur het zelfde niveau van verloskundige zorg geleverd. Voordelen zijn: Minimale transporttijd wanneer er een spoedbehandeling dient te worden opgestart; meer veiligheidsgevoel bij cliënten en professionals; faciliteiten en reanimatiesetting goed geoutilleerd; meer mogelijkheden ten aanzien van pijnbestrijding; meer comfort en een huiselijke sfeer binnen de suites; teamwork op één locatie; korte lijnen; zo min mogelijk wisseling van personeel. Binnen het geboortecentrum wordt gewerkt met een gezinsgerichte visie. Gezinsgerichte visie: Gezinsgerichte zorg is een wijze van zorgverlening die past binnen het huidige tijdsbeeld. Het gezin speelt hierbij een centrale rol. De moeder en haar gezin worden als een eenheid gezien. De aanstaande moeder en haar partner worden vanaf de opname actief betrokken in de zorg, evenals bij de keuzes en beslissingen hieromtrent. In deze visie wordt een pasgeborene niet gescheiden van de moeder, ook niet als er problemen zijn direct na de geboorte. De zorgverleners, werkzaam binnen het geboortecentrum onderschrijven de volgende visiepunten: - Het gezin staat centraal in de zorg rondom de bevalling; - Het bevorderen van hechting tussen ouder en kind; - Samenwerken met vrouw, kind en gezin op alle niveaus van zorg; - Het volledig, eenduidig en onbevooroordeeld informeren van vrouw, kind en gezin; - Deelname aan de vraaggerichte zorgverlening door alle disciplines in de zorg; - Overdrachtsmomenten worden beperkt en verlopen door het integrale dossier zonder verlies van informatie - Kwaliteit, gezondheid en welbevinden verbeteren als vrouw, kind en gezin betrokken worden bij planning, uitvoering en evaluatie van zorg; - De bevalling (keizersnede uitgezonderd) en de eerste kraamdagen vinden in dezelfde ruimte plaats. 4
Het geboortecentrum is Smiley gecertificeerd. Dit betekent dat aan de volgende criteria wordt voldaan: - De baby blijft dag en nacht bij de moeder op de kamer (rooming-in baby); - De vader kan altijd bij moeder en kind overnachten (rooming-in vader); - De vader kan de hele dag op bezoek komen; - Ten minste 25 procent van het totaal aantal patiëntenkamers bestaat uit kraamsuites en/of eenbedskamers voor kraamvrouwen; - De kraamafdeling en de couveusekamer liggen dicht bij elkaar; - Baby s die onder de lamp moeten, verblijven op de kraamafdeling; - Epidurale pijnstilling is altijd (7x 24 uur) mogelijk; - Aan de kraamafdeling is een lactatiekundige verbonden die de kraamvrouwen begeleidt bij de borstvoeding; - De afdeling heeft het certificaat Zorg voor borstvoeding behaald; - De bovengenoemde aspecten dienen in de relevante informatiebrochure(s) te zijn vermeld. De certificering is door het Klaverblad Zeeland beloond met de Gouden Klaver in 211. 3.3. Echoscopisch onderzoek De gynaecologen en gecertificeerde verloskundige echoscopisten doen de echo s. De echoscopisten doen termijnecho s, eerstelijns diagnose echo s (ligging, groei en placentalocalisatie), NT metingen, SEO (structureel echoscopisch onderzoek) en pretecho s. 3.4. Prenatale zorg eerstelijns verloskunde Verloskundigen houden spreekuur op de ziekenhuislocaties van Stichting ZorgSaam: Terneuzen, Hulst en Oostburg. Daarnaast bieden verloskundigen van het geboortecentrum op acht huisartsenpraktijken verspreid over Zeeuws-Vlaanderen prenatale zorg aan. Het doel is de eerstelijns prenatale zorg vanuit de huisartsenpraktijken aan te bieden, zodat zwangere vrouwen dichtbij huis terecht kunnen voor de zwangerschapscontroles door dezelfde zorgverlener. Per participerende huisartsenpraktijk is een samenwerkingsovereenkomst opgesteld. Huisarts De Bruijne, verloskundig actieve huisarts, begeleidt de zwangeren vanuit de huisartsenpraktijk. Huisarts Warringa heeft per medio september 216 zijn activiteiten als verloskundig actieve huisarts stopgezet. Daarnaast is de vrijgevestigde verloskundige praktijk in Zeeuws-Vlaanderen, die op locatie zwangeren begeleidt, aangesloten bij het Verloskundig Samenwerkingsverband. Maatschappelijk werk: ZorgSaam heeft maatschappelijk werk in dienst specifiek voor de kind- en kraamafdeling. Zij ondersteunen de andere hulpverleners bij de kwetsbare zwangeren en gezinnen. 5
3.5. Kraamzorg In Zeeuws-Vlaanderen wordt kraamzorg verleend en partus assistentie bij een thuisbevalling of een poliklinische bevalling in ziekenhuis de Honte. De 2 grootste kraamzorgaanbieders en tevens lid van het VSV zijn Dé Provinciale Kraamzorg en Homecare. Beiden hebben een samenwerkingsovereenkomst met het ziekenhuis voor het verlenen van partus assistentie bij een poli klinische bevalling. 3.6. Jeugdgezondheidszorg De jeugdgezondheidszorg (CJGD Zeeland) is betrokken bij het VSV om de samenwerking tussen preen postnatale zorg en begeleiding verder te versterken. Ook prenataal kan de jeugdgezondheidszorg al in beeld komen: de jeugdverpleegkundige uit de regio wordt dan gevraagd om een prenataal huisbezoek te leveren, zodat voor (toekomstige) ouders eventuele begeleiding in de thuissituatie geregeld of opgestart kan worden voor de geboorte van hun kind. 4. Kwaliteitsbevordering Iedere vrijdag vindt er multidisciplinair overleg plaats, waarbij alle nieuwe zwangeren worden besproken. In 216 hebben 4 casuïstiekbesprekingen plaatsgevonden, welke zowel in Terneuzen als Oostburg kunnen worden bijgewoond. Hierbij wordt gebruik gemaakt van videoconferentie tussen beide locaties. Het aantal Skills & Drills trainingen gegeven in 216 komt op 36. Hieraan nemen deel: verpleegkundigen afdeling A/B, gynaecologen, kinderartsen, verloskundigen, verloskundig actieve huisarts, vrijgevestigde eerstelijns verloskundige en eventueel kraamverzorgsters. Aan de hand van een vooraf afgesproken scenario (casus) worden acute verloskundige handelingen en de onderlinge communicatie er omheen getraind. Jaarlijks vindt er ten minste 1 keer per jaar een perinatale audit plaats. In 216 is er 2x een Perinatale audit gerealiseerd en wel op 21 april en 13 oktober. Perinatale audits zijn bedoeld om de kwaliteit van de zorgverlening te verbeteren. Tijdens een perinatale audit analyseren zorgverleners op een kritische, gestructureerde manier de daadwerkelijk verleende zorg. Het gaat om vragen als: - Hebben de vrouw, partner en haar kind in dit geval inderdaad goede zorg gekregen? of zijn er momenten geweest waarop de zorg anders of beter had gekund. - Hebben de betrokken zorgverleners zich gehouden aan richtlijnen, standaarden of protocollen, afspraken tussen beroepsgroepen of gangbare zorg - Wat is de rol geweest van de zorgverlener, van de zorgvrager en van de organisatie van de zorgverlening? - Kan die zorg eventueel beter? Hoe dan? - Wat moet daarvoor veranderd worden en door wie? 5. Patiëntendossier Binnen ZorgSaam wordt gewerkt met een verloskundig elektronisch patiëntendossier, waarin de gynaecologen en verloskundigen hun gegevens van de zwangerschap en bevalling noteren. Dit EPD is gebaseerd op landelijke verloskundige registraties van de 1 e en 2 e lijn (LVR1 en LVR2). Het dossier is ook toegankelijk gemaakt voor de verloskundig actieve huisarts. Er wordt gewerkt aan een ander systeem zodat alle ketenpartners toegang verkrijgen tot hetzelfde dossier. 6. Integrale geboortezorg Het Zorginstituut Nederland heeft op 28 juni 216 de Zorgstandaard Integrale Geboortezorg vastgesteld en in het kwaliteitsregister opgenomen. De Zorgstandaard is gebaseerd op het concept Integrale Geboortezorg, die onder regie van het College Perinatale Zorg (CPZ) tot stand is gekomen. Met integrale geboortezorg wordt het gehele traject van zorg bedoeld vanaf de preconceptiefase tot en met de eerste zes weken na de geboorte, inclusief de samenwerking met en/of overdracht naar de kraamzorg, de jeugdgezondheidszorg (JGZ), huisarts en/of op indicatie de overdracht of verwijzing naar andere zorgverleners, zoals bijvoorbeeld de kinderarts. 6
Het doel van integrale geboortezorg is het verbeteren van kwaliteit van de zorg aan zwangeren en hun (ongeboren) kind door een integrale, multidisciplinaire aanpak, waarbij door een constante evaluatie van de uitkomsten én cliëntervaringen de zorg kwalitatief beter, effectiever en doelmatiger kan worden. Vanuit het Verloskundig Samenwerkingsverband werd een stuurgroep Integrale Verloskunde ingesteld. Een eerste bijeenkomst heeft eind 216 plaatsgevonden ter oriëntatie. 7. Financiering: De financiering is al enkele jaren als volgt afgesproken: Het VSV declareert alle eerstelijns verloskundige zorg, verricht door de verloskundigen in dienst van Stichting ZorgSaam, bij de Zorgverzekeraars. Verloskundig actieve huisartsen declareren rechtstreeks bij de zorgverzekeraars. Voor huisartsen wordt het landelijk geldende maximaal NZA tarief gehanteerd. Niet verloskundig actieve huisartsen declareren de postnatale zorg bij het VSV. De financiering van de 2 e lijns gynaecologen loopt via ZorgSaam Ziekenhuis. De nota s van huisartsen, welke bij ZorgSaam worden ingediend, lopen via de financiële administratie (crediteurenadministratie). Facturering van pre- en postnatale zorg naar de zorgverzekeraar wordt gedaan door de afdeling Administratie Facturatie Zorgproducten Ziekenhuis (AFZZ). De vrijgevestigde verloskundige praktijk verricht eigen financiering / declaraties. De kraamzorgorganisaties declareren assistentie poliklinische partus bij het ziekenhuis, thuiskraamzorg wordt bij de zorgverzekeraar gedeclareerd. Samenvattend betekent dit: Verloskundig actieve huisartsen dienen zelf hun nota in bij de zorgverzekeraar. Niet verloskundig actieve huisartsen declareren de nota bij de financiële administratie, ZorgSaam Ziekenhuis. De foutief ingediende declaraties, gesignaleerd door de Zorgverzekeraar, worden door de financiële dienst van ZorgSaam opgepakt. Bij implementatie van de integrale geboortezorg zal er een andere financieren van toepassing zijn. Dit behoeft nadere uitwerking. Landelijke ontwikkelingen worden hiervoor opgevolgd. 7
8. Productie en resultaat: Productiecijfers 216 215 214 1 e lijn verloskunde poliklinisch ZorgSaam 171 171 146 1 e lijn verloskunde poliklinisch VPZV 24 18 1 e lijn huisarts poliklinisch 3 4 8 2 e lijn verloskundige 31 289 313 2 e lijn gynaecologen 213 244 26 Aantal bevallingen van Walcheren 64 65 78 Partus aantallen totaal 712 726 736 Partus aantallen thuis / (poliklinisch) buitenland 216 215 214 1 e lijn Huisartsen : Thuis bevallen Buitenland Ziekenhuis Tnz kraambedden 3 1 4 16 2 + 2 1 e lijn VPZV : Thuis bevallen Buitenland (poli)klinisch Ziekenhuis Tnz kraambedden *) 13 5 9 18 Partus aantallen totaal 8 +? 22 27 *) op dit moment geen voldoende vertrouwen om deze informatie te delen door mevr Meyners Aantal echo s 216 215 214 Counseling *Gebaseerd op journaaldatum Termijnecho *Gebaseerd op verrichtingsdatum 595 725 383 664 67 692 Nekplooimeting 322 184 91 Structureel echoscopisch onderzoek (SEO) 78 648 655 Diagnose echo 868 717 8 Pretecho 316 21 262 Aantal echo s totaal 2.883 8
Geboorten Gemeente Sluis 216 215 214 Sluis 3 2 % 2 1 % 1.5 % Terneuzen 63 42 64 34.6 69 33.5 Overig Nederland 6 3.3 3 1.5 Knokke Heist 65 43.5 9 49 114 55.5 Brugge 11 7.4 6 3.3 8 4 Gent 2 1.3 7 3.9 4 2 Eeklo 4 2.6 7 3.9 5 2.5 Overig buitenland 2 1.3 2 1 1.5 Totaal 15 1 % 184 1 % 25 1 % Geboorten Gemeente Terneuzen 216 215 214 Axel 81 18.5 % 64 14.7 % 69 16 % Biervliet 1 2.4 16 3.7 13 3 Hoek 27 6.2 3 7 24 5.6 Koewacht 9 2 11 2.5 12 2.8 Overslag 2.5 2.5 Philippine 11 2.5 12 2.7 5 1.1 Sas van Gent 28 6.4 27 6.3 22 5.1 Sluiskil 25 5.7 3 7 23 5.3 Spui 3.7 1.2 Terneuzen 23 46.2 194 44.7 22 51 Westdorpe 6 1.4 8 1.8 13 3 Zaamslag 27 6 35 8 25 5.8 Zuiddorpe 7 1.5 6 1.4 3.7 Totaal 439 1 % 434 1 % 431 1 % Geboorten Gemeente Hulst 216 215 214 Hulst 13 6.5 % 1 4.3 % 1 4.3 % Terneuzen 15 75.5 177 76.3 173 74.9 Overig Nederland 4 2 4 1.8 2.8 Antwerpen 3 1.5 5 2.1 6 2.6 Gent 9 4.5 8 3.5 4 1.7 Sint-Niklaas 18 9 25 1.8 26 11.4 Lokeren 1.4 2.8 Overig buitenland 2 1 2.8 8 3.5 Totaal (1%) 199 1 % 232 1 % 231 1 % 9
216 215 214 Totaal geboorten Zws-Vlaanderen 788 85 867 Totaal aangiften gem. Terneuzen 729 75 753 Totaal aantal bevallingen ZorgSaam 712 726 736 Aantal verloskundig actieve huisartsen Er is nog 1 verloskundig actieve huisarts per 31 december 216. Financiële resultaten Resultaat 216 215 214 Opbrengsten 1.425.421 1.249.312 867.879 Bedrijfslasten 1.87.414 998.19 1.1.861 Resultaat 338.7 251.122-133.982 N.B.: Het resultaat 216 heeft met name te maken met nagekomen baten voorgaande jaren. 1