PREVENTIE VAN ZELFMOORD

PREVENTIE VAN ZELFMOORD 1

INHOUD A. Doelstellingen Project Zelfmoordpreventie... 4 1 De ingebouwde preventie... 4 1.1 Optimaliseren van de hulpverlening..4 1.2 Het realiseren van samenwerkingsverbanden 4 2 Aanreiken van knowhow aan intermediairen... 4 3 Bewaken van suïcidepreventie in de regionale overlegstructuren... 5 4 Opvang van nabestaanden... 5 5 Participeren aan overlegstructuren zelfmoordpreventie... 5 B. Realisaties van het project zelfmoordpreventie in 2003... 6 1 Ingebouwde preventie... 6 1.1 Optimaliseren van de hulpverlening. 6 1.2 Het realiseren van samenwerkingsverbanden 7 2 Aanreiken van knowhow aan intermediairen... 8 2.1 Huisartsen 8 2.1.1. Samenwerking met het Interuniversitair Centrum voor Huisartsenopleiding... 8 2.1.2. Werkgroep vorming aan huisartsen... 8 2.1.3. Samenwerking WVVH... 8 2.1.4. Netwerkstage artsen (kuleuven)... 9 2.2 CLB, sleutelfiguren jongeren 9 C. Pilootproject recidiefpreventie bij suïcidepogingen... 10 1 Inleiding... 10 2 Overlegvergaderingen onderzoekers en CGG projectmedewerker... 11 3 Overlegvergaderingen Suïcidepreventiewerkgroep Limburg... 12 4 Overlegvergadering CGG... 12 5 Overlegvergaderingen AZ Vesalius Tongeren en externe partners... 13 6 Overleg met huisartsen... 13 7 Overleg met ziekenhuispersoneel en sleutelfiguren... 14 2

8 Oprichten Stuurgroep... 15 9 Inventarisatievragenlijst opvang suïcidepogers... 16 10 Folder voor huisartsen: opvang na suïcidepoging... 17 11 Studiedag: Weggaan en toch blijven... 17 12 Planning... 17 3

A. Doelstellingen Project Zelfmoordpreventie 1 De ingebouwde preventie 1.1 Optimaliseren van de hulpverlening in de CGG bij risico op suïcidaal gedrag Doel 1: Het CGG participeert aan een suïcidepreventieprotocol waarin de activiteiten en verantwoordelijkheden t.a.v. suïcidale patiënten en risicopatiënten op suïcide duidelijk omschreven worden. Het protocol geeft aanwijzingen m.b.t. behandelen van de aanmelding, intake, risico-inschatting, teambespreking en verantwoordelijkheden en opmaak handelingsplan, opvolgen evolutie en (problematische) afsluiting van het dossier. (Cf: intakeformulier). Doel 2: De hulpverleners worden op de hoogte gebracht van recente wetenschappelijke inzichten m.b.t. suïcidepreventie en behandeling van risicopatiënten. 1.2 Het realiseren van, aan de lokale noden aangepaste, samenwerkingsverbanden voor de opvolging van suïcidepogers en patiënten met risico op suïcide Doel 1: In de protocollen die afgesloten worden tussen het CGG en de gezondheids- en welzijnsvoorzieningen worden afspraken opgenomen i.v.m. de doorverwijzing, samenwerking en opvolging van suïcidale patiënten en risicopatiënten op suïcide. Doel 2: Er worden afspraken gemaakt met de CLB s i.v.m. de samenwerking rond suïcidale leerlingen en leerlingen met risico op suïcide. Doel 3: Teneinde de samenwerking te optimaliseren worden momenten gepland voor gezamenlijke gevalsbespreking en evaluatie van de samenwerking met de hogervermelde voorzieningen. 2 Aanreiken van knowhow aan intermediairen Intermediairen zijn voor het preventiewerk de tussenfiguren/sleutelfiguren die in contact staan met potentiële hulpvragers of werken met risicogroepen. Intermediairen kunnen door hun nabijheid, hun toegankelijkheid tot de doelgroep en hun specifieke deskundigheid een centrale rol spelen bij het voorkomen van suïcide. 4

In dit kader zijn de volgende groepen van intermediairen van belang: - Huisartsen - Ziekenhuispersoneel - Onderwijs en Centra voor Leerlingbegeleiding - Politiediensten - Teleonthaal-vrijwilligers 3 Bewaken van suïcidepreventie in de regionale overlegstructuren Het betreft hier het opvolgen door het CGG van suïcidepreventie in het kader van de algemene geestelijke gezondheidszorg en de gezondheidspromotie. 4 Opvang van nabestaanden In het kader van de begeleiding van de nabestaanden na zelfdoding, is er in elke provincie één contactpersoon binnen het CGG, in de persoon van een ondersteuningslid, verbonden aan het CGG. Specifieke taken voor het CGG met een ondersteuningslid in het kader van de zelfmoordpreventie Indicatoren: - op de hoogte zijn van de bestaande zelfhulp- en gespreksgroepen voor nabestaanden in de provincie, en er contact mee onderhouden - deskundig advies geven aan de zelfhulpgroepen voor nabestaanden - het CGG informeren over het aanbod van gespreksgroepen - aanspreekpunt zijn voor nabestaanden die op zoek zijn naar hulp en opvang; doorverwijzen naar de gespreksgroepen - volgen van de vergaderingen van de werkgroep nabestaanden 5 Participeren aan overlegstructuren zelfmoordpreventie Gecoördineerde acties tussen het CGG en andere initiatieven die zelfmoordpreventie tot doel hebben (bestaande en nieuwe) in de provincies en in Vlaanderen worden verder gezet. 5

B. Realisaties van het project zelfmoordpreventie in 2003 1 Ingebouwde preventie 1.1 Optimaliseren van de hulpverlening in de CGG bij risico op suïcidaal gedrag. Tijdens de overlegvergadering van de CGG directies van Limburg op 23 januari 2003 werden de doelstellingen en realisaties van het project toegelicht evenals de ontwikkelingen op Vlaams niveau n.a.v. de gezondheidsconferentie: preventie van depressie en zelfmoord. In het DAGG -team van Lommel werd een Protocol Suïcidepreventie ontwikkeld en dit werd ook voorgelegd aan de teams van DAGG Maaseik en St. Truiden en geïmplementeerd in de 3 vestigingen. Medewerkers van het DAGG handelen volgens dit protocol en ondervinden hierbij een belangrijke steun. Op 17 maart werd de stand van zaken besproken in het directiecomité van DAGG. Op 26 februari en 6 maart werd het protocol in het team DAGG Lommel geëvalueerd en aangepast. Overleg m.b.t. ontwikkelen van een protocol met directie Vereniging Geestelijke Gezondheidszorg op 5 maart 2003. Deskundigheidsbevordering: Consultatief overleg De projectmedewerker wordt op regelmatige basis geconsulteerd door hulpverleners uit de voorzieningen geestelijke gezondheidszorg (CGG, Beschut wonen, psychiatrische thuiszorg, revalidatiecentra, psychiatrisch ziekenhuis, PAAZ) voorzieningen bijzondere jeugdzorg, CLB, huisartsen mbt de opvang van suïcidale patiënten, naast- en nabestaanden na suïcide. Studiedagen De projectmedewerker werkt mee aan de organisatie van studiedagen voor hulpverleners, geeft workshops en seminaries. Welzijnsoverleg Noord Limburg: Studiedag Bemoeihulp-Bemoeizucht!? 15 december 2003, met de workshops: hulpverlening bij suïciderisico door de projectmedewerker. Seminarie Psychiatrisch Centrum Psychiatrisch ziekenhuis Medisch centrum St. Jozef Bilzen op 26 november: Suïcidepreventie in het ziekenhuis Openbaar Psychiatrisch Ziekenhuis Rekem overleg op 17 december 2003 Planning: meewerken aan jaarthema: bejegening, specifiek over het omgaan met suïcidale patiënten. In het kader van de deskundigheidsbevordering van CGG medewerkers werd door de Vlaamse coördinatie van het Project Zelfmoordpreventie een studiedag georganiseerd voor medewerkers uit de CGG op 21 november 2003. Rita Vanhove gaf samen met collega M. Joniaux de workshop: suïcidaliteit bespreekbaar maken en risico-inschatting. Werkgroep vorming en bijscholing SPIL bereidt studiedag voor op 15 maart 2004: Weggaan en toch blijven: de suïcideproblematiek in de context van de familie.(vergadering op 1 juli, 26 augustus, 6 oktober 2003). 6

Katholieke Hogeschool Hasselt: studiedag op 11 mei 2004: De suïcideproblematiek in begeleidings- en behandelingssituaties, een studiedag door projectmedewerkers CGG (overleg 17 december). 1.2 Het realiseren van, aan lokale noden aangepaste, samenwerkingsverbanden voor de opvolging van suïcidepogers en patiënten met risico op suïcide Pilootproject: Recidiefpreventie in samenwerking met huisartsen De strategie: samenwerken met huisartsen in de nazorg aan suïcidepogers, werd ontwikkeld door de Suïcidepreventiewerkgroep Limburg, voorgesteld en goedgekeurd tijdens de Gezondheidsconferentie: Preventie van Depressie en Zelfmoord. Het pilootproject wordt gekoppeld aan een effectonderzoek en hiervoor wordt samengewerkt met het LUC: onderzoeksgroep gezondheidspsychologie en de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek van de U.Gent. Er werd een aanvraag ter subsidiëring voorbereid en ingediend bij het Ministerie van gezondheid in april. Op 1 november werd de aanvraag goedgekeurd en ging het pilootproject van start. Overlegvergadering met LUC op: 11 februari, 5 maart, 12 november, 18 december en tijdens de vergaderingen van de Suïcidepreventiewerkgroep. Overleg met LUC, Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, en project op 28 november. Overlegvergadering medewerker onderzoek LUC op 20 november. De voorbereiding van de aanvraag en de verdere implementatie van het ganse project vergt een zeer grote tijdsinvestering van de projectmedewerkster en overleg gebeurt veelal via emailcorrespondentie en telefonisch. Voor de regio Tongeren werden afspraken gemaakt met het ziekenhuis en huisartsenkringen voor de voorstelling van het project (zie ook zorgtraject Tongeren). In overleg met ziekenhuispersoneel, huisartsen en onderzoekers werd de bijlage aan het rapport (flyer) waarin de huisarts wordt gevraagd een actieve rol te spelen in de nazorg van de suïcidepoger, op punt gezet. Een brochure met aanbevelingen voor huisartsen voor de opvang van patiënten na suïcidepoging wordt uitgewerkt. Met de onderzoekers werd de aanvraag voor medewerking van de ziekenhuizen (en ethische commissies) voorbereid. De planning is dat voor einde januari 2004 de aanvraag voorligt bij alle ziekenhuizen en dat vanaf april de gegevensverzameling van start gaat. Vanuit de Werkgroep Suïcidepreventie in Limburg (zie verder) wordt netwerkontwikkeling gestimuleerd en gepromoot in de verschillende voorzieningen van de geestelijke gezondheidszorg. De projectmedewerker lichtte het belang van een protocol: suïcidepreventie in het psychiatrisch ziekenhuis en deskundigheidsbevordering toe t.a.v. de directies van de psychiatrische ziekenhuizen van Munsterbilzen (16 juli en 7 augustus), Rekem (28 augustus) Ziekeren (26 augustus). Zorgtraject Regio Tongeren Naar aanleiding van contacten met het A.Z. Vesalius in Tongeren in 2001, besliste het ziekenhuis om te werken aan de ontwikkeling van een uitgewerkte procedure opvang suïcidepogers. De interne werking wordt op punt gezet en overleg georganiseerd met externe diensten en huisartsen rond de samenwerking. In 2003 werd het overleg verdergezet. Overleg met de psychologe ziekenhuis op 25 7

september en 6 oktober 2003. Overleg met partners intern en extern aan het ziekenhuis (huisartsen, CLB, CGG, OCMW) op 26 november 2003 en gepland op 4 februari 2004. 2 Aanreiken van knowhow aan intermediairen 2.1 Huisartsen 2.1.1. Samenwerking met het Interuniversitair Centrum voor Huisartsenopleiding In samenwerking met het Interuniversitair Centrum voor Huisartsenopleiding, werkt Rita Vanhove mee aan de ontwikkeling van een elektronisch vormingsprogramma voor huisartsen Ze neemt ook de taak van facilitator tijdens de vorming op. Het programma werd in eerste instantie ontwikkeld voor huisartsen in beroepsopleiding en hun stagemeesters, in een tweede fase wordt het aangepast voor de praktiserende huisartsen. Een eerste vorming startte in december 2003 met 20 cursisten. Meer info op: http://www.icho.be/itolinfo Overlegvergadering met ICHO op: 27 juni, 18 september en 27 november en facilitatoren 4 december 2003. Overleg Prof. Van Heeringen: 5 september en 28 november: evaluatie vormingsprogramma. Vanuit het LUC werkt Ellen Wijnen aan een thesis met als onderwerp: evaluatie van het elektronisch leerpakket. Overleg op 19 november. 2.1.2. Werkgroep vorming aan huisartsen Rita Vanhove is voorzitter van deze werkgroep die vergaderde op 22 januari, 17 maart, 24 april, 27 augustus, 4 juni, 4 december 2003. Inhoud vergaderingen: evaluatie van de vormingen, evaluatie van de huisartsenbezoeken in de provincie Oost en West Vlaanderen, ontwikkelen van het elektronisch leerpakket voor huisartsen in samenwerking met ICHO, samenwerking met ICHO en WVVH in het ontwikkelen van de elektronische helpdesk (cfr; Strategie gezondheidsconferentie), netwerkontwikkeling ziekenhuizen-huisartsen-cgg, pilootproject Limburg: recidiefpreventie in samenwerking met huisartsen, samenwerking met WVVH rond vormingen huisartsen, ontwikkelen guidelines voor huisartsen m.b.t. opvang suïcidepogers na ontslag uit het algemeen ziekenhuis. Deze guidelines zijn te lezen op de website: http://users.skynet.be/oase/suicide1.html 2.1.3. Samenwerking WVVH Vormingsaanbod WVVH juni in LUC: workshop suïcidale patiënten begeleiden. Overleg Leo Pas WVVH: 13 november i.v.m. samenwerking met het Project preventie van depressie en suïcide gesponsord door Cera en overleg directies CGG, coördinatie op 2 december. WVVH: Werkgroep Preventie 11 augustus Gaby Tijs overleg: richtlijnen consultatievoering met het oog op preventie. 8

2.1.4. Netwerkstage artsen (kuleuven) Op 15 mei infovergadering: suïcidepreventie in de huisartsenpraktijk 2.2 CLB, sleutelfiguren jongeren Pilootproject recidiefpreventie bij suïcidepogingen: effect van optimalisering nazorg door verbeterde samenwerking tussen ziekenhuizen en huisartsen Datum: maart 2004 Promotor: Prof. Jan Vinck Wetenschappelijk advies: Prof. C. van Heeringen Onderzoeker: Joke Manshoven (LUC) Projectmedewerker: Rita Vanhove (CGG) 9

C. Pilootproject recidiefpreventie bij suïcidepogingen Pilootproject recidiefpreventie bij suïcidepogingen: effect van optimalisering nazorg door verbeterde samenwerking tussen ziekenhuizen en huisartsen Datum: maart 2004 Promotor: Prof. Jan Vinck Wetenschappelijk advies: Prof. C. van Heeringen Onderzoeker: Joke Manshoven (LUC) Projectmedewerker: Rita Vanhove (CGG) 1 Inleiding De huisarts kan een motiverende, ondersteunende en overbruggende rol spelen bij de opvang en de nazorg van suïcidepogers die het ziekenhuis verlaten na crisisopname. Het project zal nagaan of inderdaad de meer systematische inschakeling en ondersteuning van de huisarts leidt tot een betere opvang na ontslag en of hierdoor het welzijn van de patiënt verbetert, met inbegrip van verminderd recidiefrisico. Hiertoe wordt een verwijssysteem uitgewerkt waarbij ervoor gezorgd wordt dat zo snel mogelijk na ontslag uit het ziekenhuis een contact tussen huisarts en patiënt tot stand komt. Het ziekenhuis stelt na ontslag van de patiënt de huisarts hiervan op de hoogte, aan de patiënt wordt gevraagd om binnen de 2 weken contact op te nemen met de huisarts, en de huisarts neemt zelf contact op met de patiënt indien dit niet door de patiënt tot stand is gebracht. De huisartsen worden actief ondersteund via vorming. Tevens wordt bijkomende informatie beschikbaar gesteld (flyer, website, Folder: "Opvang na suïcidepoging") Twee weken na ontslag worden de patiënten telefonisch gecontacteerd om het eerste contact tussen huisarts en patiënt te bevragen. Om het effect van de voorgestelde strategie te meten en dus om te bepalen of de strategie een gunstig effect heeft op het verdere welbevinden en functioneren van de patiënt wordt 6 maanden na ontslag uit het ziekenhuis contact opgenomen met de patiënt voor een bevraging. Hierbij zullen internationaal gebruikte en gevalideerde instrumenten gebruikt worden. Het project bevindt zich momenteel aan het eind van de opstartfase. Ter voorbereiding van de gegevensverzameling werden afspraken gemaakt met de betrokken ziekenhuizen. De contacten met de interventieziekenhuizen zijn hierbij het belangrijkst. Huisartsenkringen werden geïnformeerd. Er vonden ook gesprekken plaats met bevoorrechte getuigen om een zicht te krijgen op de gehanteerde opvang- en nazorgprocedure binnen ziekenhuizen. Op basis van deze gesprekken 10

en op basis van literatuur werd een inventarisatievragenlijst ontwikkeld waarmee we bij alle betrokken ziekenhuizen de gevolgde procedure bij ontslag zullen inventariseren. In dit voortgangsrapport brengen we verslag uit van de huidige stand van zaken, de verschillende contactmomenten, de gemaakte afspraken en de ontwikkelde inventarisatievragenlijst. 2 Overlegvergaderingen onderzoekers en CGG projectmedewerker Op 12 november 2003 in LUC Prof. Vinck, Jeroen Meganck, Bram Moors, Rita Vanhove Op 20 november 2003 in DAGG Lommel Rita Vanhove en Bram Moors Op 28 november 2003 in UZ Gent Prof. Vinck, Jeroen Meganck, Bram Moors, Rita Vanhove, Eenheid voor zelfmoordonderzoek: Prof. Van Heeringen en G. Protzky Op 18 december 2003 in LUC Prof. Vinck, Jeroen Meganck, Bram Moors, Rita Vanhove Op 16 januari 2004 in LUC Prof. Vinck, Rita Vanhove Op 19 januari 2004 in LUC Prof. Vinck, Bam Moors, Joke Manshoven, Rita Vanhove Op 2 februari 2004 in LUC Bram Moors, Joke Manshoven, Rita Vanhove Op 16 februari 2004 in LUC Bram Moors, Joke Manshoven, Rita Vanhove Op 3 maart 2004 in LUC Bram Moors, Joke Manshoven, Rita Vanhove, Prof. Vinck Inhoud overlegvergaderingen: Contacten ziekenhuizen: - Ontwikkelen aanvragen interventieziekenhuizen, controleziekenhuizen met betrekking tot medewerking pilootproject en effectonderzoek. - Ontwerp begeleidend schrijven voor directies. - Informatie voor directie en ethische commissies, informed consent. - Stand van zaken reacties informele contactpersonen uit ziekenhuizen en huisartsenmiddens, directies ziekenhuizen en ethische commissies. - Verwerken opmerkingen van ethische commissie Tongeren. 11

Effectmeting: - Welke vragenlijsten zijn bruikbaar en wat wordt via gestructureerd interview bevraagd? - Ontwikkelen van vragenlijst ter inventarisering van de huidige procedures opvang suïcidepogers in de ziekenhuizen evenals gehanteerde ontslagmanagement. - Definitieve inhoud en vormgeving van "flyer". Andere: - Verslag overleg met CGG's. - Opzetten "stuurgroep onderzoek". - Inhoud "richtlijnen opvang na suïcidepoging door de huisarts". 3 Overlegvergaderingen Suïcidepreventiewerkgroep Limburg Op 9 december 2003: Dr. Arlette Wertelaers (logoarts), Karel Mampuys (PZ), Bert Appermans (PAAZ A.Z. Heusden), onderzoekers: Bram Moors en Jeroen Meganck en projectmedewerker CGG Rita Vanhove. Op 10 februari 2004: Dr. Arlette Wertelaers (logoarts), Karel Mampuys en Dr. Bollen (PZ), Bert Appermans (PAAZ A.Z. Heusden), Dr. W. De Queker (A.Z. Genk en CGG Genk), onderzoekers: Bram Moors en prof. Vinck, en projectmedewerkers CGG Rita Vanhove en Ingrid Deprez, D. Cooremans (SIMILES). Inhoud vergaderingen: - Stand van zaken aanvraag pilootproject en onderzoek: de ziekenhuisvertegenwoordigers engageren zich om de directie en het personeel van het ziekenhuis te informeren en positief te adviseren m.b.t. aanvraag pilootproject en onderzoek. - De reacties in ziekenhuizen zijn positief evenals bij huisartsen. De logoarts introduceert project in huisartsenmiddens regio Genk. - Bediscussiëren onderzoeksopzet. - De inhoud van de flyer wordt besproken en aangepast. 4 Overlegvergadering CGG Op 6 januari 2004 Directies CGG Limburg en Rita Vanhove: informeren stand van zaken pilootproject en onderzoek, CGG directies engageren zich voor luik "consultatief overleg huisartsen CGG" en snelle instroom patiënten na suïcidepoging. Op 2 februari 2004 Teamverantwoordelijken CGG LITP West en Rita Vanhove: informeren CGG, CGG engageert zich voor consultatief overleg en snelle instroom patiënten. CGG medewerkers worden geïnformeerd over "richtlijnen opvang na suïcidepoging" en uitgenodigd voor deelname studiedag: Weggaan en toch blijven: een studiedag over de suïcideproblematiek in de context van het gezin. CGG medewerkers wensen actief deel te nemen aan de infocontacten met huisartsen. 12

Op 4 februari 2004 Overleg directie VGGZ CGG Tongeren Tine Van Hoorne en Rita Vanhove: nood aan infovergadering CGG medewerkers Tongeren. Gepland op 11 maart 2004: agenda toelichting bij het pilootproject en de rol van de CGG medewerkers. CGG LITP St. Truiden en DAGG St. Truiden werden geïnformeerd door de projectmedewerkers. CGG Genk door Dr. De Queker (lid Suïcidepreventiewerkgroep). Overlegvergadering met DAGG St Truiden en CGG LITP St. Truiden op 11 maart 2004 met Rita Vanhove agenda: toelichting bij het pilootproject en de rol van de CGG medewerkers 5 Overlegvergaderingen Algemeen Ziekenhuis Vesalius Tongeren en externe partners Op 26 november 2003: vertegenwoordigers ziekenhuis: psychiatrisch liaisonteam, afdeling spoed en verblijfsafdeling, huisartsenvertegenwoordigers, CGG Tongeren, Rita Vanhove. Op 4 februari 2004: vertegenwoordigers ziekenhuis: directie, psychiatrisch liaisonteam, afdeling spoed en verblijfsafdeling, huisartsenvertegenwoordigers, CGG Tongeren, Joke Manshoven, Rita Vanhove. Inhoud vergaderingen: - Positieve reactie van de directie op aanvraag medewerking. Ziekenhuis heeft opvangprocedure suïcidepogers uitgewerkt en ontslagmanagement op punt gesteld. Bijscholing werd reeds georganiseerd in oktober 2003 voor het personeel van de spoedafdeling (2x een tweedaagse) in samenwerking Rita Vanhove en Cindy Monard. - Voor het personeel van andere afdelingen wordt dit initiatief herhaald in de loop van 2004. De bijscholing werd zeer positief geëvalueerd en heeft duidelijk een positief effect. Directie en personeel zijn akkoord "flyer" strategie toe te passen. De ethische commissie heeft einde januari de onderzoeksaanvraag besproken en opmerkingen overgemaakt. De huisartsenkringen van de regio worden door het ziekenhuis uitgenodigd op een "startconferentie" op 18 maart en hebben hiervoor reeds hun belangstelling getoond. Aanwezige huisartsen becommentariëren het opzet. Doorverwijzings- en samenwerkingsprocedure met CGG Tongeren wordt besproken. 6 Overleg met huisartsen Regio Tongeren In samenwerking met dr. Hans Bamelis, LOGO arts en lid van de Suïcidepreventiewerkgroep Limburg en Cindy Monard, psychologe ziekenhuis werden in de loop van januari alle huisartsenkringen geïnformeerd op basis van korte introductietekst opgemaakt door Rita Vanhove. Tijdens overleg met de ziekenhuisdirectie en huisartsen in januari werd beslist om alle betrokken huisartsen uit te nodigen op een "Startconferentie" op 18 maart. Cindy 13

Monard, Rita Vanhove en Joke Manshoven zullen dan toelichting geven over: de opvangprocedure suïcidepogers in het ziekenhuis, de preventiestrategie en de rol van de huisarts in de nazorg evenals het onderzoeksopzet. Regio Genk In samenwerking met dr. Arlette Wertelaers, lid Suïcidepreventiewerkgroep Limburg en LOGO arts worden alle huisartsenkringen en LOKs van de regio Genk geïnformeerd in de maand februari op basis van een korte introductietekst opgemaakt door Rita Vanhove. De projectmedewerkster werd uitgenodigd voor een LOK vergadering van Dr. Verburg uit Genk op 19 februari 2004. Tijdens deze vergadering werd het initiatief toegelicht evenals bijscholing gegeven over de rol van de huisarts na suïcidepoging. Informatie werd schriftelijk ter beschikking gesteld (ondermeer ook syllabus van de Vorming: suïcidepreventie in de huisartsenpraktijk en de Folder met aanbevelingen voor de opvang na suïcidepoging). Op 27 april 2004: toelichting en bijscholing in de LOK -groep van Dr. Hebbinckhuys uit Genk. Inventariseren adressen voorzitters huisartsenkringen en LOK -moderatoren uit de regio's van de interventieziekenhuizen: St. Truiden en Heusden. De contactpersonen worden schriftelijk geïnformeerd en nadien telefonisch gecontacteerd met de vraag het project te kunnen toelichten, zodra definitief akkoord van de betreffende ziekenhuizen. 7 Overleg met ziekenhuispersoneel en sleutelfiguren voor het pilootproject Contacten onderzoeker LUC: Joke Manshoven Er wordt een onderscheid gemaakt tussen interventieziekenhuizen en controleziekenhuizen. Interventieziekenhuizen zijn ziekenhuizen die het in het onderzoek voorgestelde verwijssysteem zullen toepassen. Het onderscheid interventieziekenhuizen controleziekenhuizen werd gemaakt op basis van de reeds bestaande contacten binnen de ziekenhuizen. In een aantal ziekenhuizen werden reeds afspraken gemaakt rond de opvang van suïcidepogers. Deze ziekenhuizen worden beschouwd als interventieziekenhuizen. Met andere ziekenhuizen is er voor de start van het project geen contact geweest m.b.t. de gehanteerde strategie; dit zijn de controleziekenhuizen. Dit neemt natuurlijk niet weg dat deze ziekenhuizen of huisartsen spontaan initiatieven kunnen nemen voor de (verbeterde) opvang en nazorg van suïcidepogers. Aan controleziekenhuizen wordt gevraagd om de in het onderzoek gehanteerde strategie gedurende de duur van het project niet te gebruiken. De directies van zowel de interventie- als de controleziekenhuizen werden aangeschreven met de vraag om mee te werken aan het project. Bij de aanvraag werd ook een document gevoegd met meer uitleg over het onderzoek (zie bijlage). 14

Interventieziekenhuizen: AZ Vesalius, Tongeren: positieve reactie vanuit de directie. We wachten nog op goedkeuring door de ethische commissie. De ethische commissie komt samen op 16 maart aanstaande. Tijdens deze bijeenkomst lichten we het project verder toe. Ziekenhuis Oost-Limburg, Genk: het project werd goedgekeurd door de directie. We wachten ook nog op reactie van de ethische commissie. Sint-Franciscusziekenhuis, Heusden: het project werd goedgekeurd door de directie. We wachten nog op reactie van de ethische commissie. Sint-Trudo Regionaal Ziekenhuis vzw, Sint-Truiden: intern moet het project gedragen worden door de neurologen, zij staan momenteel in voor de opvang van suïcidepogers. Het voorstel werd besproken op het directiecomité en zij stemmen toe om mee te werken aan het project. Verdere afspraken: overlegvergadering met vertegenwoordigers ziekenhuis gepland op 5 maart en op 19 maart 2004. Controleziekenhuizen: CAZ Midden Limburg, Hasselt Maria Ziekenhuis Noord-Limburg vzw, Lommel Virga Jesseziekenhuis, Hasselt: het project wordt verder toegelicht en bijkomende afspraken worden gemaakt tijdens een overleg op 10 maart aanstaande. Ziekenhuis Maas en Kempen vzw, Maaseik: het project wordt verder toegelicht en afspraken worden gemaakt tijdens een overleg op 11 maart. Met de controleziekenhuizen werden de eerste contacten gelegd. De reacties zijn positief, maar we wachten nog op officiële bevestiging. Ook aan de ethische commissies van de betrokken ziekenhuizen wordt gevraagd het project goed te keuren. Contacten projectmedewerker: Rita Vanhove Van zodra bekend was dat het project van start kon gaan, werden de informele contactpersonen in ziekenhuizen, huisartsenmiddens en CGG's geïnformeerd en om hun medewerking verzocht en werd intensief overlegd: Dr. De Queker (A.Z. en CGG Genk), Bert Appermans (PAAZ A.Z. Heusden), Hilde Severeyns (A.Z. St. Truiden), Dr. Hannes en Dr. Goeyvaerts (liaisonpsychiaters R..Z. St. Truiden), Marijke Van De kapellen (R..Z. St Truiden), Dr. Bamelis huisarts en lid ethische commissie A.Z. Tongeren, Dr. Arlette Wertelaers LOGO arts en huisarts regio Genk, Cindy Monard (liaisonteam A.Z. Tongeren), Dr. Willems, An Janssen en Andrea Dierckx (CGG LITP Limburg West), Tine Van Hooren CGG Tongeren, Frank Delbeke DAGG St. Truiden, Ingrid Deprez (CGG LITP St Truiden), Dr. Verburg huisarts Genk en lid ethische commissie A.Z. Genk. 8 Oprichten Stuurgroep Voor de begeleiding van het project werd een stuurgroep opgericht. Met de samenstelling van de stuurgroep trachten we belangrijke partijen een stem te geven. De stuurgroep bestaat uit volgende leden: - Prof. Van Heeringen (voorzitter) - Prof. Vinck, Joke Manshoven (onderzoeksteam) 15

- Rita Vanhove (projectmedewerkster CGG, Suïcidepreventiewerkgroep Limburg) - Hans Bamelis (huisarts) - Cindy Monard (psychologe A.Z. Vesalius Tongeren) - Chris De Smet (ontslagmanagement ziekenhuis) - Liesbeth Bruckers (Centrum voor Statistiek, LUC) - Martine Van Hecke (financierende overheid) De eerste vergadering van de stuurgroep zal plaatsvinden op woensdag 24 maart aanstaande. De stuurgroep zal twee maal per jaar samenkomen. Tussentijds worden de leden eventueel schriftelijk en/of elektronische geconsulteerd en wordt er schriftelijk verslag uitgebracht zodat de leden op de hoogte blijven van de voortgang van het project. 9 Inventarisatievragenlijst opvang suïcidepogers Op basis van gesprekken met een aantal verantwoordelijken voor de opvang en nazorg van suïcidepogers en op basis van literatuur werd een inventarisatievragenlijst ontwikkeld die als doel heeft de manier van werken binnen de betrokken ziekenhuizen in kaart te brengen. We gaan er namelijk van uit dat de opvang, behandeling, nazorg en doorverwijzing van suïcidepogers in de verschillende ziekenhuizen op een andere manier gebeurd. Het is in het kader van het onderzoek belangrijk om deze verschillen te identificeren. De vragenlijst peilt naar een aantal relevante aspecten aangaande de opvang, behandeling en nazorg van suïcidepogers in een algemeen ziekenhuis. Wordt er bijvoorbeeld een op papier vastgelegd protocol gebruikt bij de opname van een suïcidepoger? Hoe gebeurt de psychiatrische screening van een suïcidepoger, wat is het ontslagmanagement? De inventarisatievragenlijst zal op verschillende momenten gedurende het onderzoek gebruikt worden. Op deze manier krijgen we een zicht op tussentijdse veranderingen die belangrijk kunnen zijn voor het onderzoek. De vragenlijst wordt momenteel getest door twee ziekenhuizen, 1 interventieziekenhuis en 1 controleziekenhuis. Mogelijke leemtes en onduidelijkheden worden opgespoord. Wanneer de inventarisatievragenlijst definitief is zal deze gestuurd worden naar de in het ziekenhuis meest geschikte persoon om de vragenlijst in te vullen. Dit kan verschillen per ziekenhuis, afhankelijk van de structuur en de werkwijze van het ziekenhuis (aanwezigheid PAAZ, psycholoog, ). De onderzoekers maken dan een afspraak met het ziekenhuis om de vragenlijst en de antwoorden samen nog te overlopen. Zo worden onduidelijkheden voorkomen. En dit gesprek is een bijkomende gelegenheid om de manier van werken af te toetsen. Dit deel van het onderzoek gebeurt in het kader van de stage van Bram Moors (Gezondheidswetenschappen UM, onder supervisie van Marcus Huibers). 16

10 Folder voor huisartsen: opvang na suïcidepoging Door de leden van de "Werkgroep: Vorming aan huisartsen" van het CGG project zelfmoordpreventie werd een studie uitgevoerd m.b.t. richtlijnen voor huisartsen bij de opvang van suïcidepogers. Deze richtlijnen werden ter becommentariëring voorgelegd door Rita Vanhove (voorzitter van de werkgroep) aan prof. Van Heeringen op 28 november 2003. De richtlijnen zijn te lezen op de website: http://users.skynet.be/oase/suicide1.html, en hiernaar wordt verwezen in de "flyer" voor huisartsen. Ze worden op schrift ter beschikking gesteld aan de huisartsen in de interventieregio's. 11 Studiedag: Weggaan en toch blijven, een studiedag over de problematiek van suïcidaliteit in de context van de familie Datum: 18 maart 2004 Locatie: LUC Diepenbeek Organisatie van: Werkgroep Suïcidepreventie Limburg, SPIL en Similes Doelpubliek: medewerkers uit de voorzieningen geestelijke gezondheidszorg en algemene ziekenhuizen (PAAZ, sociale diensten, psychologen). 12 Planning Na de opstartfase zullen we zo snel mogelijk starten met de pilootfase. In een aantal ziekenhuizen (ziekenhuizen waar het project ook goedgekeurd werd door de ethische commissie) wordt het verwijssysteem ingevoerd en getest. Verdere afspraken aangaande de informatie overdracht worden met de ziekenhuizen gemaakt. Op basis van deze pilootfase zal het verwijssysteem geoptimaliseerd worden. De inventarisatielijst opvang suïcidepogers zal afgenomen worden in alle deelnemende ziekenhuizen om een zicht te krijgen op de manier van werken bij opstart van het project. Vanaf 1 april start de gegevensverzameling, de definitieve registratie. 17