1 Toespraak Symposium Vijlen 1000 Jaar, laat de toekomst maar komen op 17 november 2016 te Vijlen Dames en heren, Dat gebeurt niet vaak. Dat ik het verzoek krijg te spreken op een millennium-verjaardag. Sterker nog: het is de allereerste keer. Maar laat ik u eerst en vooral feliciteren met deze verjaardag: 1000! Jaar. Al is het de vraag of ik 1000 jaar oud moet zeggen óf 1000 jaar jong, want Vijlen bruist nog volop. Neem alleen al dit feest. Vorig jaar december begonnen en vervolgens een jaar lang activiteiten, waar menig groter dorp dan Vijlen jaloers op zou zijn. Een feest met vele hoogtepunten, met een grote participatie van verenigingen en inwoners. En dat alles tot 6 december wanneer de feestelijke viering eindigt. Als Sinterklaas op zijn verjaardag al weer zijn koffers aan het pakken is, neemt u hier afscheid van een feestelijke en wel heel bijzondere verjaardag. Een verjaardag die zelfs naar mij toe kwam. Toen u in februari van dit jaar naar het Gouvernement aan de Maas kwam om mij te verleiden om één van de 1000 bomen te kopen die samen uw milleniumbos moeten vormen. Hoé kon ik weigeren als gouverneur van een bronsgroene provincie? U moet me straks maar eens vertellen wáár u mijn boompje precies heeft geplant, dan kan ik op een later moment eens komen kijken hoe dit geheel in stijl van Vlijen groeit en bloeit. Dames en heren, ik begrijp dat u zich vandaag wilt bezinnen op de vraag hoé Vijlen er over 1000 jaar uit ziet.
2 Dat is nogal een uitdaging. Als historicus kijk ik graag terug, zelfs 1000 jaar. Maar niet om der wille van het terugkijken, maar om te zien waar we vandaan komen. Want weten waar je oorsprong ligt, bepaalt ook voor een groot deel je toekomst. Kunnen we met dit kompas in handen zien of Vijlen in 3016 nog bestaat? Bestaat het jonkie Limburg dan nog? Ik zeg jonkie, want in feite is ze pas volgend jaar 150 jaar een normale provincie van Nederland. Bestaat Nederland dan nog? Is er dan nog een gouverneur? Ik denk zeker met het historische kompas in handen dat Vijlen dan nog steeds op de kaart zal staan Tenminste, als het enige bergdorp van Nederland dan natuurlijk niet is weggevaagd door een apocalyptische lawine of andersoortige natuurramp door bijvoorbeeld een stijgende zeespiegel... Maar verder denk ik vooral, dat u sámen al goed op weg bent om de toekomst van Vijlen veilig te stellen. Sámen in de zin van samen optrekken, sámen de gemeenschap verder optuigen; sámen de leefbaarheid van uw dorp toekomstbestendig te maken. Kortom: burgerparticipatie pur sang ofwel samen de verantwoordelijkheid oppakken voor een aangename leefomgeving. Het is daarom dat Vijlen bruist als een jongeling Zelf ziet u volgens mij de toekomst niet minder zonnig in. Zo zie ik dat in ieder geval terug in uw jubileumlogo Een logo met groene heuvels, een blauwe lucht en een stralende zon. Maar ook een logo dat staat voor een lieflijke pastorale omgeving met een enorme aantrekkingskracht op de onthaastende medemens.
3 Want die onthaasting zoekende medemens komt graag in Vijlen. Al fietsend, wandelend of met de auto de streek verkennend. En altijd wel ergens in het dorp een aangename stop vinden in één van de vele gastvrije gelegenheden die Vijlen telt. Tel daarmee uw zegeningen, want die gasten brengen welvaart, brengen levendigheid, brengen nieuwigheden naar het dorp Vijlen zal niet snel meemaken wat vele plattelandsgemeenten van vergelijkbare grootte meemaken in bijvoorbeeld Frankrijk of Italië, namelijk leegloop. Uw voor Nederland unieke - natuurlijke rijkdom door het landschap, uw eigen Vielenerberg van maar liefst 200 meter hoogte, is uw polis voor langjarige dynamiek in een toch rustige omgeving. In uw eigen visie op de toekomst, lees ik dat u zelf meer richting wil geven aan de toekomst. Soms defensief, in de zin van vasthouden aan heden en verleden; maar vaker actief voorwaarts, door met respect voor de Vijlener dorpscultuur aan de toekomst van Vijlen te bouwen; zelfbewust en vertrouwend op uw eigen kracht. U onderscheidt daarbij wat een rijkdom - maar liefst vier kapitalen. Het maatschappelijk kapitaal, het natuurlijk kapitaal, het historisch kapitaal en het geografisch kapitaal. De laatste drie zijn u geschonken Alleen het eerste het maatschappelijk kapitaal heeft u geheel in eigen hand. Geheel in eigen hand om op niveau in stand te houden. In een bestuurlijke omgeving die er waarschijnlijk geen 1000 jaar over doet om te veranderen Maar in welk bestuurlijk verband Vijlen en Vaals ook in de meer nabije toekomst opereren, u blijft in hoge mate zélf aan zet als het gaat om het benutten en uitbouwen van úw verenigingsleven en de sociale cohesie in úw dorp.
4 Waarbij ik dan graag opmerk net terugkerend uit Rome voor de afsluiting van het Jaar van de Barmhartigheid dat bij echte cohesie niet alleen iedereen mee doet, maar ook iedereen mee telt. Dus ook zij die niet kunnen participeren Zoals u ook zélf aan zet blijft samen met Vaals om de voorzieningen op peil te houden. Natuurlijk heeft u niet alles in de hand, maar ik ben er van overtuigd dat u een heel eind komt door sámen zaken op te pakken; nieuwe wegen in te slaan en onverwachte combinaties te maken. Geloof daarbij vooral in uw eigen DNA. Ieder dorp heeft dat, dus ook Vijlen. Een DNA dat laat zien waar u goed in bent en waarin u zich nog kunt ontwikkelen. En daarvoor kunt u natuurlijk ook prima inspiratie op doen bij andere gemeenschappen. Ga eens te rade bij de vereniging Kleine Kernen Limburg, luister straks goed naar hoe de gemeente Peel en Maas zaken aanpakt, ga praten en kijken bij vergelijkbare kernen. Waarbij u zich natuurlijk gelukkig kan prijzen onderdeel uit te maken van dat geweldige internationale netwerk. En wel het werelwijde netwerk van Cittaslow, bestaande uit net als Vaals niet al te grote gemeenschappen die als geen ander weten hun eigenheid te behouden Een eigenheid die veel verder gaat dan het mandje streekproducten, maar zich vooral typeert door een centrale rol van de menselijke maat. Dé maat waarbij zowel bewoners als bezoekers zich altijd het meeste thuis voelen. Niet voor niets afficheert dit netwerk zich met het motto waar het leven goed is. Dit netwerk telt inmiddels ik heb het even voor u nagekeken 222 slowe gemeenschappen verdeeld over 30 landen, dus u kunt even vooruit Trek er op uit en/of nodig de slowe collega s uit het enige bergdorp van Nederland te bezoeken wie zou zo n uitnodiging nou naast zich neer leggen?
5 En dan heeft Vijlen als rechtgeaard Limburg dorp natuurlijk nóg een groot voordeel: en wel de grensligging. In het nabije buitenland, bij uw buren liggen tal van vergelijkbare dorpen die zich net zo goed willen richten op een leefbare toekomst. U kunt daar toch makkelijker een kijkje gaan nemen dan een dorp op de Utrechtse heuvelrug of ergens plat in de polder. Dus dames en heren, als u mij vraagt: bestaat Vijlen over 1000 jaar nog, dan antwoord ik: waarom niet? Net zoals 1000 jaar geleden hier een aantal mensen met hulp van Hendrik de Goede - besloten een gemeenschap te vormen; heeft ook u een sterke motivatie om samen op de kaart te blijven staan. Dus waarom niet nog eens 1000 jaar erbij? Uw basis plus een onuitputtelijk bron aan inspiratie, zijn in ieder geval dik in orde. Bovendien bent u samen aantoonbaar in het bezit van een creatief brein Daarvan getuigt wel de manier waarop u een jaar lang de 1000 e verjaardag in de verf hebt gezet; plus uw campagne waarin u Nederland promoot als dat enige bergdorp waarvan de rest van Nederland alleen maar kan dromen! Vaak ook nog eens geholpen door Moeder Natuur met de eerste sneeuw van het land De sneeuw die hier zelfs een heuse wintersport mét apres ski mogelijk kan maken. Zelfs als er geen sneeuw ligt! Waar u dan óok nog eens wijn kunt schenken uit de beste wijngaard van Nederland of wellicht dit jaar ook nog een Heilige Hendrik, als er tenminste nog wat kratjes van dit millenniumbier voorradig zijn. Kortom dames en heren, volgens mij heeft u meer dan genoeg in handen om sámen maar dan ook echt sámen - voor een rooskleurige toekomst te tekenen. Ik zou zeggen: op naar 3016. Of om met uw eigen motto te spreken: Loss de zoekoenf mè komme Ik wens u een bijzonder inspirerend symposium.