Overzicht geneesmiddelen - voedingsstatus - suppletie Groep Geneesmiddel Mogelijke effect op Analgetica (pijnstiller/ ontstekingsremmer) Aspirine (acetylsalicylzuur) Depletie vitamine C foliumzuur ijzer Aspirine remt de intestinale absorptie van vitamine C verhoogt het verbruik en stimuleert de renale excretie van vitamine C Vitamine C beschermt de maagmucosa tegen beschadiging door aspirine Ondersteunt ontstekingsremming Corticosteroïden (bv. betamethason dexamethason methylprednisolon) Dexamethason Depletie calcium magnesium zink koper chroom selenium vitamine C vitamine D foliumzuur aminozuren Depletie calcium magnesium zink koper chroom selenium vitamine C vitamine D foliumzuur aminozuren Verminderde absorptie verlaagde bioactiviteit en verhoogde uitscheiding Verminderde absorptie verlaagde bioactiviteit en verhoogde uitscheiding Calcium en vitamine D remmen corticosteroïdengeïnduceerde osteoporose Vitamine B-complex versterkt de werking van dexamethason in het verminderen van neuropatische pijn NSAID s (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs) ibuprofen diclofenac meloxicam naproxen Verlaging van de absorptie van voedingstoffen door maagklachten Darmflora versterken met een passend probioticum Bij ondervoeding wei-eiwit glutamine en visolie Antibiotica Aminoglycosides (bv. gentamicine tobramycine) Tetracyclinederivaten (bv. tetracycline doxycicline) Depletie magnesium calcium vitamine K B-vitaminen biotine ijzer Verminderde absorptie door mogelijke diarree door verminderde reuk en smaak Door aantasting darmflora verminderde spijsvertering Probiotica voorkomen verval van de darmflora en verminderen kans op antibiotica-geassocieerde diarree Glutamine gecombineerd met wei-eiwitten vermindert irritatie van het Vitamine E beschermt tegen gehoorbeschadiging door gentamicine 8 Penicillinederivaten (bv. amoxcilline) Quinolonen (bv. ciprofloxacine) Macrolides (bv. erythomycine) Caphalosporinen Depletie B-vitaminen biotine Verminderde absorptie door mogelijke diarree door verminderde reuk en smaak Door aantasting darmflora verminderde spijsvertering Probiotica voorkomen verval van de darmflora en verminderen kans op antibiotica-geassocieerde diarree Glutamine gecombineerd met wei-eiwitten vermindert irritatie van het Vitamine E beschermt tegen gehoorbeschadiging door gentamicine
Anticonceptie/ hormonale suppletie in (post)menopauze (oraal) Bv. ethinylestradiol levonorgestrel desogestrel of combinaties daarvan Depletie B-vitaminen vitamine C zink magnesium selenium bètacaroteen vitamine E Verminderde absorptie verlaagde en antioxidanten uit groente Anticonvulsiva/ anti-epileptica Bv. carbamazepine valproïnezuur tegretol soniazide Depletie biotine foliumzuur vitamine D vitamine B vitamine K calcium L-carnitine Anticonculsiva verlagen de biotinestatus door remming van de absorptie en verhoging van de afbraak van biotine Langdurig gebruik van carbamazepine kan leiden tot daling van de plasmabiotinespiegel. door misselijkheid en braken Depletie vitamine D en K door verminderde werking van deze vitaminen eventueel extra biotine Vitamine D-suppletie vermindert door anti-epileptica geïnduceerde esteopenie bij kinderen L-carnitine en N-acetyl-cysteïne beschermen de lever bij leverschade ten gevolge van carbamazepine- en valproïnezuurgebruik Aandacht voor de voorziening van calcium en ijzer in de voeding Anticonvulsiva/ anaestetica Barbituraten (bv. fenobarbital) Depletie foliumzuur vitamine D vitamine B 1 vitamine C calcium Barbituraten versnellen de afbraak van vitamine D Gelijktijdig gebruik met fenytoïne of barbituraten kan het effect van vitamine D 3 verminderen ten gevolge van metabole inactivering Antidepressiva SSRI s (bv. fluoxetine) Depletie natrium melatonine foliumzuur SSRI s kunnen de melatoninespiegel verlagen wat kan leiden tot slaapproblemen Verhoogde behoefte aan foliumzuur Een lage foliumzuurstatus is geassocieerd met depressie en een verminderde klinische respons op SSRI s Foliumzuursuppletie versterkt de antidepressieve werking van fluoxetine en verlaagt de kans op recidivering van de depressie Tricyclische antidepressiva (bv. maprotiline mirtazapine) Depletie vitamine B 1 vitamine B 2 foliumzuur Verminderde absorptie verlaagde Diarree verminderde speekselproductie V01/14 9 STICHTING EDUCATIE ATRIUM INNOVATIONS EDUCATIE OVER GEZONDHEID VOEDING EN SUPPLETIE www.educatie-atrium-innovations.nl Uitsluitend bestemd voor de professionele zorgverlener
Antihypertensiva ACE-remmers (bv. captopril lisinopril quinapril) Depletie natrium Verhoogde uitscheiding van natrium geeft kans op hyperkaliëmie Mogelijke verandering in zinkmetabolisme Mogelijk verminderde ruik en smaak waardoor eetlust beïnvloed wordt Visolie verhoogt het cardioprotectieve effect van catopril Bètablokkers Depletie melatonine Mogelijk verlaagde synthese melatonine en Co-enzym Q10 verlaagt de bloeddruk en versterkt de bloeddrukverlagende werking van betablokkers Dit synergetische effect heeft vermoedelijk deels te maken met het opheffen van een -tekort geïnduceerd door bètablokkers Synergie bij migraineprofylaxe door extra vitamine B 2 Calcium-antoganisten (bv. verapamil benzothiazepine diltiazem) Depletie melatonine vitamine D Verminderde absorptie verlaagde en Sotalol (bètablokker) Depletie melatonine vitamine D Verminderde absorptie verlaagde Magnesium gaat hartritmestoornissen door solatol tegen en Vaatverwijderaars (bv. hydralazine) Vitamine B 6 magnesium Verminderde absorptie verlaagde en Antihistaminica Bv. terfenadine cetrizine Antipsychotica Bv. haloperidol risperidon Anti-arythmicum (hartglycosoden) Digoxine Depletie calcium magnesium vitamine B 1 Verminderde absorptie verlaagde Aandacht voor de voorziening van mineralen in de voeding 10 Anxiolytica Benzodiazepines (bv. temazepam oxazepam) Depletie melatonine L-tryptofaan bevordert aanmaak van melatonine bij slaapstoornissen
Anti-jicht Colchicine Verlaging van de absorptie van voedingsstoffen Bij ondervoeding wei-eiwit glutamine en visolie Bloedglucoseverlagende middelen (oraal) Biguanides (metformine) Depletie foliumzuur Remmen van en foliumzuuropname verminderde absorptie vitamine B 11 en B 12 Suppletie met calcium kan afname van de - opname voorkomen Een passende multi met voldoende B-vitaminen voorkomt verhoging van de homocysteïnespiegel ten gevolge van metforminegebruik Sulfonylurea (bv. glimepiride glibenclamide gliclazide) Depletie aminozuren Verminderde absorptie verlaagde en Cholesterolverlagers/ lipidenverlagende middelen Fibraten (bv. bezafibraat gemfibrozil ciprofibraat) Depletie vitamine E Verminderde absorptie verlaagde Voeding aanvullen met en vitamine E Visolie versterkt de cardioprotectieve eigenschappen van fibraten Statines (bv. atorvastatine fluvastatine pravastatine rosuvastatine simvastatine) Depletie Statines remmen de activiteit van het enzym HMG CoA reductase wat betrokken is bij de aanmaak van in het lichaam Co-enzym Q10 heft het het door statines geïnduceerde enzymtekort op Visolie ondersteunt de statines bij verbeteren bloedlipiden Niacine verhoogt het HDL-cholesterol verlaagt de LDLspiegels en heeft een additieve werking bij verbeteren bloedlipiden Coumarine-derivaten Bv. fenprocoumon acenocoumarol Depletie vitamine K Tegenwerking van vitamine K (antagonist) 11 V01/14 STICHTING EDUCATIE ATRIUM INNOVATIONS EDUCATIE OVER GEZONDHEID VOEDING EN SUPPLETIE www.educatie-atrium-innovations.nl Uitsluitend bestemd voor de professionele zorgverlener
Cytostatica Verlaging van de adsorptie van voedingsstoffen Misselijkheid braken en diarree Bij ondervoeding wei-eiwit glutamine en visolie Adriamycine Depletie magnesium Misselijkheid braken en diarree L-carnitine gaat cardiotoxiteit door adriamycine tegen Cisplatine Depletie magnesium Misselijkheid braken en diarree Vitamine E beschermt mogelijk tegen gehoorbeschadiging door cisplatine Aandacht voor de voorziening van magnesium en in de voeding Paclitaxel Depletie magnesium Misselijkheid braken en diarree Vitamine E beschermt tegen perifere neuropathie door paclitaxel Cytostaticum & anti-rheumaticum Methotrexaat Depletie magnesium Verhindert de reductie van dihydrofoliumzuur tot het tetrahydrofoliumzuur Foliumzuur vermindert de bijwerkingen van methotrexaat zoals misselijkheid en braken 12
Diuretica Kaliumsparende diuretica (bv. triamtereen amiloride spironolacton) Depletie foliumzuur ijzer vitamine C calcium Verhoogde uitscheiding Remming van het enzym dihydrofolaatreductase dat zorgt voor activering van foliumzuur Lisdiuretica (bv. bumetanide furesemide) Depletie magnesium natrium zink calcium vitamine B 1 foliumzuur vitamine C Verhoogde behoefte en uitscheiding en passende Thiazidediuretica (bv. chloorthiazide) Depletie magnesium natrium zink calcium vitamine B 1 foliumzuur vitamine C Diuretica verhogen de uitscheiding van vocht en verscheidene mineralen Let wel sparende diuretica verminderen de uitscheiding van magnesium en zink; thiazidediuretica verlagen de uitscheiding van calcium en passende HIV-remmers Bv. indinavir Verlaging van de absorptie van voedingsstoffen Diarree Bij ondervoeding wei-eiwit glutamine en visolie IJzerpreparaten Bv. ferrochloride ferrosulfaat ferrofumaraat Opname ijzer en kwaliteit rode bloedlichaampjes wordt versterkt door vitamine C foliumzuur en Ijzerbisglycinaat is een vorm van ijzer die geen obstipatie veroorzaakt 13 V01/14 STICHTING EDUCATIE ATRIUM INNOVATIONS EDUCATIE OVER GEZONDHEID VOEDING EN SUPPLETIE www.educatie-atrium-innovations.nl Uitsluitend bestemd voor de professionele zorgverlener
Maagzuurbinders en maagzuurremmers Antacida (bv. algedraat aluminiumhydroxide magnesiumcarbonaat) Depletie foliumzuur koper chroom magnesium zink ijzer vitamine B 1 vitamine B 2 Verandering van de zuurgraad in de maag met verminderde absorptie tot gevolg en passende Darmflora versterken met een passend probioticum H 2 -receptor antagonisten (bv. cimetidine ranitidine famotidine) Depletie foliumzuur vitamine D ijzer zink calcium aminozuren Remt de hydroxylering van vitamine D in de lever Remt absorptie en passende Darmflora versterken met een passen probioticum Protonpompremmers (bv. omeprazol) Depletie vitamine C bètacaroteen Verandering van de zuurgraad in de maag met verminderende absorptie tot gevolg Bij langdurig gebruik van protonpompremmers of een lage B 12 status tijdelijk extra suppleren naast een multi Darmflora versterken met een passend probioticum Parkinsonmidelen L-dopa Depletie Spasmolytica Bv. Butylscopolamine Tegenwerking van (antagonist) een branderig gevoel op de tong droog en plakkerig gevoel in de mond en keel gebarsten lippen minder smaakgevoel zweertjes in de mond en moeite met slikken en kauwen Sympaticomimetica Atomoxetine (tegen ADHD) Bij ondervoeding wei-eiwit glutamine en visolie Tuberculostaticum Isoniazide Depletie calcium darmsymbionten vitamine B 3 vitamine K vitamine D Xanthinederivaten Theofylline Kalium magnesium Remt de omzetting van tryptofaan in vitamine B3 Verhoogt de renale uitscheiding van door complexvorming Verlaagde bioactiviteit Verhoogde uitscheiding magnesium Voeding aanvullen en afweer versterken met een passende multi 14