Activiteitenverslag 2014 Schoutestraat 2 2800 Mechelen info@igemo.be www.igemo.be
INHOUD IGEMO-fiche 7 1 Inleiding 8 1.1. IGEMO 8 1.2. Activiteiten 8 2 Beleid en strategie 10 2.1. Missie 10 2.2. Doelstellingen 10 3 Dienstverlening door IGEMO 11 3.1. Basisdienstverlening 11 3.1.1. Het organiseren van intergemeentelijke overlegplatformen 11 3.1.2. Het formuleren van adviezen over (boven)gemeentelijke beleidsplannen 11 3.1.3. Technische adviesverlening inzake milieu, natuur, ruimtelijke ordening, stedenbouw en mobiliteit 11 3.1.4. Vertegenwoordiging belangenbehartiging 12 3.1.5. Communicatie en informatieverstrekking 12 3.1.6. Netwerking contactpersonen 12 3.2. Leefmilieu - Algemeen 13 3.2.1. Duurzaamheidscoaches interne milieuzorg 13 3.2.2. Milieubeleidsplannen en jaarprogramma s 13 3.2.3. Structurele ondersteuning milieudienst duurzame ontwikkeling 13 3.3. Gebiedsontwikkeling - Algemeen 14 3.3.1. Structurele ondersteuning dienst stedenbouw/ruimtelijke ordening 14 3.4. Hinderlijke inrichtingen 14 3.4.1. Opmaak milieuvergunningen 14 3.4.2. Milieutoezicht en handhaving 14 3.5. Energie 15 3.5.1. Burgemeestersconvenant Covenant of Mayors 15 3.5.2. Financieringsvehikel lokale klimaatplannen 15 3.5.3. Mayors in Action 15 3.5.4. Klimaatactieplan & klimaatneutrale organisatie 16 3.5.5. isave 16 3.5.6. Fonds ter reductie van de globale energiekost (FRGE) 16 3.5.7. Huishoudelijke energiescans - plaatsing rookmelders 17 3.5.8. Sociale dakisolatie 17 3.5.9. Energiewinkels 17 3.5.10. Thermografische dakopnames 17 3.5.11. Thermografisch onderzoek van woningen 18 3.5.12. Gezamenlijke aankoop van fotovoltaïsche zonnepanelen, zonneboilers, dakisolatie 18 3.5.13. Energieboekhouding en -zorgsysteem 18 3.5.14. Klimaatgebouw/klimaatschool 18 3.5.15. Energieaudits 19 2 IGEMO Activiteitenverslag 2014
3.5.16. Haalbaarheidsstudie hernieuwbare energie 19 3.5.17. Energieprestatiecertificaten 19 3.5.18. REG Openbare Verlichting 19 3.5.19. Samenaankoop gas en elektriciteit voor bedrijven 20 3.6. Bodem 20 3.6.1. Sanering stookolietanks 20 3.7. Water 20 3.7.1. Realisatie van IBA s 20 3.7.2. Inventarisatie en actie-, herstel- en beheersplan grachten en waterlopen 3de categorie 21 3.7.3. Afkoppelingsprojecten 21 3.8. Natuur en groen 21 3.8.1. Harmonisch groen- en parkbeheer 21 3.8.2. Duurzaam bosbeheer 22 3.8.3. Duurzaam bermbeheer 22 3.8.4. Beheer van landschappelijk waardevolle dreven 22 3.9. Landschap 23 3.9.1. Landschapsontwikkelingsplan 23 3.9.2. Actieplan ontsnippering natuurlijke entiteiten 23 3.9.3. Trage wegen en wandelnetwerken 23 3.10. Mobiliteit 24 3.10.1. Sneltoets, verbreden en verdiepen van het mobiliteitsplan 24 3.10.2. Knelpuntenonderzoek en actieplan luchtverontreiniging door verkeer d.m.v. CAR Vlaanderen 24 3.10.3. Milieuvriendelijke voertuigen Alternatieve brandstoffen 24 3.10.4. Parkeerstudies 24 3.11. Milieuverantwoord productgebruik 25 3.11.1. Reductie van bestrijdingsmiddelen 25 3.12. Afvalpreventie 25 3.12.1. Thuiscomposteren 25 3.12.2. Actie compostscholen 25 3.12.3. Zwerfvuilcampagne 26 3.12.4. Zwerfvuil op de gewestwegen 26 3.12.5. Ondersteuning subsidiebeleid afvalpreventie voor Mechelse scholen 26 3.13. Noord-Zuid 27 3.13.1. Fairtrade project: Doe de Max en brochure Eerlijk duurt het langst 27 3.14. Duurzame ontwikkeling 27 3.14.1. Doelgroepencampagne ik leef verstandig 27 3.14.2. Netwerk en informatieservice voor scholen en buitenschoolse kinderopvang 27 3.14.3. Educatief aanbod (lespakketten en spelen) voor scholen en buitenschoolse kinderopvang 28 3.14.4. Wedstrijd Schoonste School 28 3.14.5. Theaterstukken 28 3.14.6. Workshop Het Huis uit 29 3.14.7. Netwerk en informatieservice voor verenigingen en buurten 29 3.14.8. Duurzame evenementen 29 3.14.9. Duurzame burendag 29 3.14.10. Infomomenten, doe-opstellingen en animatie 30 IGEMO Activiteitenverslag 2014 3
3.14.11. Ondersteuning duurzame aankopen 30 3.14.12. Duurzaam verbouwen 30 3.15. Ruimtelijke planning 30 3.15.1. Structuurplannen/masterplannen 30 3.15.2. Ruimtelijke uitvoeringsplannen 31 3.15.3. Haalbaarheidsstudies 32 3.15.4. Milieueffectenrapporten 33 3.16. Geografische Informatie Systemen 34 3.16.1. Register onbebouwde percelen Bonheiden 34 3.16.2. Overlegplatform met GIS-ambtenaren 34 3.17. Bedrijfshuisvestingsbeleid 35 3.17.1. Ontwikkeling van bedrijventerreinen 35 3.17.1.1. Kmo-zone Itterbeek, Duffel 36 3.17.1.2. Kmo-zone Dreefvelden, Sint-Katelijne-Waver 36 3.17.1.3. Kmo-zone De Hutten, Berlaar 36 3.17.1.4. Kmo-zone Klein Boom, Putte 37 3.17.1.5. Kmo-zone Winning, Puurs 37 3.17.1.6. Kmo-zone Woestijnstraat, Bornem 38 3.17.1.7. Kmo-zone Gansbroekstraat, Puurs 38 3.17.1.8. Kmo-zone Misstraat, Berlaar 38 3.17.2. Activering onbenutte bedrijventerreinen 38 3.17.2.1. Onderhandelingsteams 39 3.17.2.2. Activeringsteams 39 3.17.3. Bedrijvencentrum Itterbeek, Duffel 40 3.17.4. Bedrijventerreinmanagement 40 3.18. Wonen 41 3.18.1. Ontwikkeling van woonprojecten 41 3.18.1.1. Woonproject Heikanthof, Berlaar 42 3.18.1.2. Woonproject Papenhof, Mechelen 42 3.18.1.3. Woonproject Maenhoevevelden, Sint-Katelijne-Waver 42 3.18.1.4. Woonproject Graanmolens, Sint-Amands 43 3.18.1.5. Woonproject Grote Heide, Bonheiden 43 3.18.1.6. Woonproject Bruul, Duffel 44 3.18.2. Haalbaarheidsstudies 45 3.18.3. Wonen langs Dijle & Nete 45 3.18.3.1. De interlokale vereniging 45 3.18.3.2. Lokaal woonoverleg 46 3.18.3.3. Regionaal kenniscentrum en steunpunt wonen 46 3.18.3.4. De Woonwinkel: basisinformatie voor burgers 46 3.18.3.5. Woonkwaliteit: sociaal en technisch advies begeleiding op maat 47 3.18.3.6. Het leegstandsregister 47 3.18.3.7. Concrete resultaten in 2014 48 3.18.4. Hybride Woningmarkt 49 4 IGEMO Activiteitenverslag 2014
3.19. Publieke gebouwen en infrastructuren 50 3.19.1. Projectmanagement 50 3.19.1.1. Sporthal Oud Oefenplein, Mechelen 50 3.19.1.2. Buitenschoolse kinderopvang, Sint-Amands 50 3.19.1.3. Minnelijke verwervingen N10 Berlaar en Putte 51 3.19.1.4. Dorpskernvernieuwing Elzestraat, Sint-Katelijne-Waver 51 3.19.2. Procesmanagement 51 3.19.2.1. Stationsomgeving, Mechelen 52 3.19.2.2. Begeleiding onteigeningsprocedures 52 3.19.2.3. Participatie Van der Linden plein, Duffel 52 3.20. Erfgoed 52 3.21. Welzijn op het werk 53 3.21.1. GIDPBW 53 3.21.1.1. Centrale preventiecel 53 3.21.1.2. Plaatselijk aangestelde Preventie & Bescherming 53 3.21.1.3. Werkgroepen 53 3.21.1.4. Opleidingen verzorgd door de GIDPBW 53 3.21.1.5. Ongevallen 53 3.21.2. Veiligheidscoördinatie 54 4 Structuur en organisatie 55 4.1. Vennoten 55 4.2. Personeel 55 4.3. Bestuur 57 4.3.1. Algemene vergadering 57 4.3.2. Raad van bestuur 57 4.3.2.1. De stemgerechtigde leden: 57 4.3.2.2. Niet-stemgerechtigde leden: 57 4.3.2.3. Andere niet-stemgerechtigde deelnemers aan de raad van bestuur: 58 4.3.3. Directiecomité 58 4.3.4. Statutaire adviesorganen beheerscomité interne overlegfora 58 4.3.4.1. Beheerscomité Preventie & Bescherming 58 4.3.4.2. Beheerscomité Wonen langs Dijle & Nete 59 4.3.4.3. Kredietcommissie FRGE 59 4.3.4.4. Adviescomité milieu 59 4.3.4.5. Adviescomité ruimtelijke ordening 59 4.3.4.6. Beleidsmatige overlegorganen 59 4.3.4.6.1. Conferentie van burgemeesters 59 4.3.4.6.2. Conferentie van OCMW-voorzitters 60 4.3.4.7. Ambtelijke overlegorganen 60 4.3.4.7.1. Overlegplatform met milieuambtenaren 60 4.3.4.7.2. Overlegplatform met ambtenaren stedenbouw en ruimtelijke ordening Atrium 60 4.3.4.7.3. Overlegplatform met communicatieambtenaren 60 4.3.4.7.4. Overlegforum ontwikkelingssamenwerking 60 4.3.4.7.5. Overlegforum mobiliteit 60 4.3.4.7.6. Overlegforum lokale economie 60 4.3.4.7.7. Intergemeentelijk overlegplatform GIS-ambtenaren 61 4.3.4.7.8. Intergemeentelijke werkgroep Code voor infrastructuuren nutsleidingen langs gemeentewegen 61 IGEMO Activiteitenverslag 2014 5
4.4. Overlegfora 61 4.4.1. Vlinter Koepelvereniging van Vlaamse intercommunales voor streekontwikkeling 61 4.4.2. MICOM Milieucommissie VVSG 61 4.4.3. Plattelandscommissie VVSG 62 4.4.4. Technische werkgroep PDPO 62 4.4.5. VLACO SOM 62 4.4.6. Regionaal Landschap Rivierenland 62 4.4.7. Interlokale vereniging GASAM 62 4.4.8. VVSG Commissie Huisvesting 62 4.4.9. VVSG werkgroep Code voor infrastructuur- en nutsleidingen langs gemeentewegen 63 4.4.10. VVSG werkgroep GIS 63 4.4.11. Beleidsplan Ruimte Vlaanderen 63 6 IGEMO Activiteitenverslag 2014
IGEMO-fiche Naam: Intergemeentelijke vereniging voor ontwikkeling van het gewest Mechelen en omgeving Afkorting: IGEMO Maatschappelijke zetel: Schoutestraat 2, 2800 Mechelen Telefoon: 015 28 77 50 Fax: 015 28 77 60 Email: igemo@igemo.be Website: www.igemo.be Rechtsvorm: Publiekrechtelijke rechtspersoon met de rechtsvorm van een dienstverlenende vereniging in de zin van het Decreet van 6 juli 2001 houdende de Intergemeentelijke Samenwerking. Maatschappelijk doel: Het bevorderen van de duurzame ontwikkeling voor samenhangende beleidsdomeinen waarbij zowel ecologische, sociale als economische aspecten aan bod komen. Activiteiten: administratief/juridisch en technisch/wetenschappelijke basisdienstverlening op het vlak van leefmilieu, natuur, ruimtelijke ordening, stedenbouw, mobiliteit ; dienstverlening inzake milieu, energie en duurzame ontwikkeling; dienstverlening inzake ruimtelijke ordening, stedenbouw en mobiliteit; dienstverlening inzake open ruimte en landschap; dienstverlening inzake wonen en lokale economie; projectontwikkeling: bedrijventerreinen, woonprojecten en publieke infrastructuren en gebouwen; preventie en bescherming. Oprichtingsakte: Oprichtingsakte: BAV 2 juni 1973 (KB 25 oktober 1973/B.S. 23 juni 1973) Statutenwijzigingen: BAV 19 juni 1978 (KB 2 mei 1979/B.S. 29 augustus 1980) BAV 13 juli 1979 (KB 5 november 1980) BAV 26 mei 1981 (MB 21 januari 1983) BAV 24 juni1988 (MB 19 april 1989/B.S. 30 november 1993) BAV 3 mei 1991 (MB 15 mei1996/b.s. 30 november 1993) BAV 29 oktober 1993 (MB 15 mei 1996/B.S. 30 november 1993) BAV 26 maart 1999 (MB 13 augustus 1999/B.S. 24 april 1999) BAV 29 juni 2001 (MB 12 oktober 2001/B.S. 18 juli 2001) BAV 21 juni 2002 (MB 25 oktober 2002/B.S. 27 juli 2002) BAV 26 april 2003 (MB 10 oktober 2003 B.S. 22 mei 2003) BAV 5 december 2003 (MB 20 januari 2004/B.S. 31 december 2003) BAV 25 juni 2004 (MB 18 oktober 2004/B.S. 14 juli 2004) BAV 22 juni 2007 (MB 7 november 2007/B.S. 19 juli 2007) BAV 26 juni 2009 (MB 18 januari 2010/B.S. 24 juli 2009) BAV 28 juni 2013 (MB 27 oktober 2014/B.S. 20 augustus 2013) BAV 20 juni 2014 (B.S. 27 augustus 2014) Gecoördineerde statuten: BAV 20 juni 2014 Inschrijvingen: Ingeschreven in het register voor intergemeentelijke samenwerkingsvormen onder het nummer I3 Rekeningnummer: BE67 0910 1268 3787 Btw-nummer: BE 213 349 124 Rsz-nummer: 5638 00 36 IGEMO Activiteitenverslag 2014 7
1 Inleiding 1.1. IGEMO De intergemeentelijke vereniging voor ontwikkeling van het gewest Mechelen en omgeving, afgekort IGEMO, werd op initiatief van diverse gemeenten in de regio opgericht op 2 juni 1973. Deze vereniging profileerde zich in de regio als een streekontwikkelingsintercommunale, actief op diverse lokale beleidsdomeinen: afvalbeheer, milieu- en natuurbeleid, grondbeleid en economische expansie Ingevolge het Decreet van 6 juli 2001 houdende de Intergemeentelijke Samenwerking werd IGEMO noodgedwongen grondig herschikt. Op 26 april 2003 besliste de Buitengewone Algemene Vergadering van IGEMO tot de vennootschapsrechtelijke overdracht van de bedrijfstak afvalbeheer naar een nieuwe opdrachthoudende vereniging. Daartoe werd de intergemeentelijke vereniging voor duurzaam afvalbeheer regio Mechelen, afgekort IVAREM, opgericht. IGEMO werd geherdefinieerd tot een dienstverlenende vereniging die de bevordering van de duurzame ontwikkeling van de regio tot doel heeft. De Buitengewone Algemene Vergadering van IGEMO besliste in zitting van 26 april 2003 tevens tot de verlenging van het samenwerkingsverband tot 26 april 2021. Minstens tot deze datum maken de volgende lokale besturen en organisaties deel uit van IGEMO: Berlaar, Bonheiden, Bornem, Duffel, Lier, Mechelen, Putte, Puurs, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver, Willebroek, Provincie Antwerpen en IVAREM. 1.2. ACTIVITEITEN Streekbeleid en duurzame ontwikkeling lopen als een rode draad doorheen het beleid en de dienstverlening van IGEMO. De activiteiten van IGEMO zijn in functie van de ontwikkeling van de regio en situeren zich binnen de 3 dimensies van duurzame ontwikkeling: de ecologische, de economische en de sociale dimensie (people planet profit). Grosso modo kunnen de activiteiten van IGEMO op de volgende structurele wijze worden omschreven: Basisdienstverlening De deelnemende gemeenten kunnen gebruik maken van een aantal basisdiensten op het vlak van leefmilieu, natuur, ruimtelijke ordening, stedenbouw, mobiliteit Deze basisdiensten zijn van velerlei aard: juridische adviesverlening, technisch/wetenschappelijke ondersteuning, informatieverstrekking, vertegenwoordiging op fora en worden op eenvoudig verzoek kosteloos door IGEMO aan de gemeenten geleverd. Dienstverlening inzake milieu, energie & duurzame ontwikkeling IGEMO beschikt over een ruimte expertise inzake milieu, in ruime betekenis (natuur, water, energie, mobiliteit ). Deze deskundigheid situeert zich op zowel het technisch/wetenschappelijk als het administratief/juridisch vlak. Op contractuele basis verzilvert IGEMO deze expertise in opdrachten en projecten die ten aanzien van zowel lokale besturen als andere doelgroepen worden gerealiseerd. Dienstverlening inzake communicatie, sensibilisatie en educatie Sensibilisatie en communicatie op het vlak van duurzame ontwikkeling vormen een belangrijke pijler binnen het dienstenaanbod van IGEMO. Eenieder kan een beroep doen op de diensten van IGEMO voor de realisatie van een brede waaier aan projecten, campagnes en instrumenten. Dienstverlening inzake ruimtelijke ordening en projectontwikkeling IGEMO heeft een duidelijke visie op de ontwikkeling van de streek. Inzake ruimtelijke ordening maakt IGEMO streefbeeldstudies, masterplannen, ruimtelijke uitvoeringsplannen, haalbaarheidsstudies e.d. op. Als ontwikkelaar van bedrijventerreinen en woonprojecten wil IGEMO zijn steen bijdragen tot betaalbare ruimte om te ondernemen en betaalbaar wonen in een aangename omgeving. IGEMO levert een grote maatschappelijke meerwaarde door duurzaamheidsprincipes maximaal te integreren in haar ontwikkelingsprojecten. 8 IGEMO Activiteitenverslag 2014
In haar streven naar een regio waar het goed is om te leven, stelt IGEMO als beleidsvoorbereider, planner en uitvoerder haar kennis en expertise met betrekking tot open ruimteprojecten (natuuren landschapsontwikkeling) ter beschikking van de lokale besturen. Dienstverlening inzake proces- en projectmanagement Lokale besturen kunnen voor de realisatie van publieke bouw- en/of infrastructuurprojecten een beroep doen op IGEMO, zowel in het kader van proces- als projectmanagement. Dienstverlening inzake lokale economie IGEMO legt zich toe op het stimuleren van goed ondernemerschap. Zowel in haar rol van beheerder van bedrijventerreinen als in haar taakstelling op het vlak van parkmanagement, ondersteunt IGEMO de regionale en lokale economische ontwikkelingen en het ondernemersbeleid. Dienstverlening inzake lokaal woon- en huisvestingsbeleid Lokale besturen zijn de regisseur van het woon- en huisvestingsbeleid. IGEMO ondersteunt en treedt op als uitvoerder van dit lokaal beleid. De dienstverlening van IGEMO strekt zich uit van visievorming en planning tot adviesverlening, controle en informatieverstrekking. Dienstverlening inzake welzijn op het werk De lokale besturen in de regio nemen deel aan de gemeenschappelijke interne dienst voor preventie en bescherming op het werk. IGEMO verleent dienaangaande advies en bijstand op het gebied van welzijn op het werk. IGEMO Activiteitenverslag 2014 9
2 Beleid en strategie Het bestuur, de directie en het personeel van IGEMO vinden het belangrijk om op een planmatige wijze het beleid en de strategie van de intercommunale te benaderen. Leidraad daartoe vormen de ondernemingsstrategie en het strategisch beleidsplan. De intercommunale IGEMO is een vereniging met visie. Dit vertaalt zich in een duidelijke missie en ambitieuze doelstellingen. 2.1. MISSIE De missie van IGEMO luidt: het is onze missie om het instrument bij uitstek van lokale besturen te zijn, hen te helpen excellente overheden te zijn en een betekenisvolle bijdrage te leveren tot een duurzaam beleid op het vlak van wonen, werken en leven en de taken en opdrachten efficiënt, resultaatgericht en deskundig uit te voeren tot tevredenheid van onze klanten. 2.2. DOELSTELLINGEN IGEMO heeft de volgende doelstellingen, gerangschikt volgens prioriteit en met opgave van het belang dat het bestuur, de directie en het personeel aan iedere doelstelling hechten: IGEMO wil als verlengd lokaal bestuur voor dienstverlening de geprefereerde partner van de lokale deelnemers zijn (25 %). IGEMO wil als intergemeentelijk samenwerkingsverband voor de lokale besturen de evidente partner (zowel forum als realisator) voor grensoverschrijdende samenwerking zijn (25 %). IGEMO wil in het arrondissement Mechelen de belangrijkste publieke actor inzake duurzame streekontwikkeling zijn (25 %). IGEMO wil als duurzame vereniging dat lokale besturen zowel voor zichzelf als hun doelgroepen duurzame ontwikkeling als een rode draad aanvaarden en hanteren (15 %). IGEMO wil als dynamische, innovatieve vereniging met de streek als topregio voor wonen, werken en leven in Vlaanderen bestempeld worden (10 %). 10 IGEMO Activiteitenverslag 2014
3 Dienstverlening door IGEMO 3.1. BASISDIENSTVERLENING De dienstverlening van IGEMO wordt opgesplitst in enerzijds een basisdienstverlening en anderzijds een projectmatige dienstverlening. De opzet van de basisdienstverlening is een aanspreekpunt voor de gemeentelijke deelnemers te zijn bij de uitvoering van hun dagdagelijkse taken met betrekking tot milieu, natuur, ruimtelijke ordening en mobiliteit. De dienstverlening is dan ook samengesteld in functie van de noden en behoeften die gedetecteerd worden bij de gemeenten. De gemeentelijke deelnemers kunnen op volgende diensten een beroep doen: 3.1.1. Het organiseren van intergemeentelijke overlegplatformen Met deze dienstverlening wil IGEMO intergemeentelijke gespreksplatformen aanbieden aan de gemeentelijke beleidsverantwoordelijken en ambtenaren betrokken bij het beleid inzake milieu, ruimtelijke ordening en mobiliteit. De doelstellingen die hierbij nagestreefd worden, zijn het realiseren van informatiedoorstroming, het uitwisselen van ideeën en het stimuleren van samenwerking. IGEMO biedt de volgende overlegplatformen aan: het adviescomité milieu; het adviescomité ruimtelijke ordening (voorheen: streekbeleid); een overlegplatform met milieu-/duurzaamheidsambtenaren; een overlegplatform met stedenbouwkundige ambtenaren (Atrium); een overlegplatform met communicatieambtenaren; een overlegplatform ontwikkelingssamenwerking een overlegplatform met GIS-ambtenaren; een werkgroep Code voor infrastructuur- en nutsleidingen langs gemeentewegen. Buiten het raamwerk van de vermelde beleidsdomeinen doch binnen het financieel kader van de basisdienstverlening organiseert IGEMO: de conferentie van burgemeesters; de conferentie van OCMW-voorzitters. 3.1.2. Het formuleren van adviezen over (boven)gemeentelijke beleidsplannen IGEMO ondersteunt de gemeenten bij het formuleren van gemeentelijke adviezen over bovenlokale beleidsplannen. Gemeenten kunnen eveneens advies vragen over gemeentelijke beleidsplannen die niet in samenwerking met IGEMO opgemaakt worden. 3.1.3. Technische adviesverlening inzake milieu, natuur, ruimtelijke ordening, stedenbouw en mobiliteit Gemeenten kunnen een beroep doen op IGEMO voor volgende adviezen: ondersteunen van de gemeente bij het formuleren van een advies met betrekking tot milieu- en natuurvergunningsaanvragen, bodemsaneringsprojecten ; advies bij milieuvergunningsdossiers opgemaakt door de gemeente; advies bij interpretatie en toepassing van de wetgeving inzake milieu, natuur, ruimtelijke ordening en mobiliteit; screening van gemeentelijke verordeningen en reglementen inzake milieu, natuur, ruimtelijke ordening en mobiliteit. Deze vragen kunnen schriftelijk (via brief, fax of e-mail) of telefonisch doorgegeven worden. In onderling overleg wordt bepaald binnen welke tijdspanne IGEMO het advies zal verstrekken. De basisdienstverlening IGEMO Activiteitenverslag 2014 11
is enkel aanspreekbaar voor de gemeentelijke diensten. Rechtstreekse vragen van de bevolking worden niet beantwoord. Vragen van de bevolking kunnen, via de gemeentelijke diensten, aan IGEMO doorgegeven worden. 3.1.4. Vertegenwoordiging belangenbehartiging IGEMO treedt op als belangenbehartiger van de lokale besturen. Nieuwe beleidstendensen en -ontwikkelingen worden nauwgezet opgevolgd. IGEMO maakt standpuntnota s en visieteksten op, voert besprekingen met administraties en kabinetten, overlegt met koepel- en adviesorganisaties IGEMO vertegenwoordigt en ondersteunt lokale besturen in haar contacten met hogere overheden en derden. Dit behelst zowel de vertegenwoordiging op bovengemeentelijke overlegplatformen als de ondersteuning als expert tijdens overlegmomenten. 3.1.5. Communicatie en informatieverstrekking IGEMO zet een waaier aan communicatiemiddelen in om zowel de lokale besturen als de diverse doelgroepen (inwoners, bedrijven, verenigingen ) te informeren omtrent haar activiteiten en de projecten die in opdracht van de lokale besturen gerealiseerd worden. De website www.igemo.be geeft een volledig overzicht van de dienstverlening van IGEMO. Particulieren en bedrijven vinden er alle mogelijke informatie terug over bouwkavels, woningen, bedrijfspercelen, kantoren, garages, bedrijfsruimten, woningen die IGEMO te koop of te huur aanbiedt. Ook andere productinformatie (leningen, scans ) wordt via de website bekendgemaakt. IGEMO verspreidt 2x per jaar een huis-aan-huis informatieblad met nuttige info over haar activiteiten en projecten. Gemeentelijke mandatarissen en personeelsleden worden zowel omtrent relevante beleidsmatige ontwikkelingen als de projectmatige dienstverlening geïnformeerd via diverse kanalen: de digitale IGEMO-nieuwsbrief; de digitale IGEMO-mailings; periodieke rondgang (colleges van burgemeester en schepenen). In functie van specifieke beleidsaangelegenheden of dossiers verstrekt IGEMO toelichtingen aan adviesraden, belangengroeperingen 3.1.6. Netwerking contactpersonen IGEMO beoogt een kwaliteitsvolle en efficiënte dienstverlening die beantwoordt aan de noden en behoeften van de lokale besturen. Daarom is het belangrijk dat IGEMO voortdurend voeling houdt met de lokale besturen. Dit impliceert: het streven naar een goede, vertrouwenwekkende relatie; het peilen naar en bewaken van de klantentevredenheid; het detecteren van de specifieke noden en behoeften. Het bestuur, de directie, het management en de medewerkers nemen deze opdracht ter harte. Regelmatig vinden overlegmomenten plaats, zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau. Specifiek voor de ecologische dienstverlening heeft IGEMO voor elke gemeente een contactpersoon aangesteld. Deze IGEMO-medewerker onderhoudt regelmatige contacten met zowel de beleids- als de administratief verantwoordelijken. 12 IGEMO Activiteitenverslag 2014
3.2. LEEFMILIEU - ALGEMEEN 3.2.1. Duurzaamheidscoaches interne milieuzorg In 2008 werd de samenwerkingsovereenkomst Duurzaam gemeentelijk beleid tussen het Vlaamse Gewest en de gemeenten hernieuwd. Deze overeenkomst liep van 1 januari 2008 tot 31 december 2013. In het kader van deze overeenkomst ontwikkelde IGEMO een zeer ruim projectaanbod ter ondersteuning van de gemeenten. De samenwerkingsovereenkomst en het projectaanbod van IGEMO leidden in 2008 (vanaf 1 juli) tot een intensieve samenwerking met 7 gemeenten. Deze samenwerking liep tot 30 juni 2014 en omvatte voornamelijk initiatieven op vlak van milieuvriendelijk energiebeheer, interne milieuzorg, milieubeleidsplanning en duurzaam leven en dit voor de doelgroepen gemeentepersoneel, burgers, scholen, verenigingen en buurten. Tussen 1 juli 2008 en 30 juni 2014 kregen gemeenten o.a. ondersteuning van een duurzaamheidscoach. De duurzaamheidscoach vervulde een aantal specifieke taken: De duurzaamheidscoach was de coördinator inzake het opmaken van het milieujaarprogramma. De duurzaamheidscoach nam de trekkers- en coördinatiefunctie aangaande interne milieuzorg waar. Dit heeft er toe geleid dat de gemeente tot structurele veranderingen kwam in functie van meer duurzaamheid in haar bedrijfsvoering. De duurzaamheidscoach bewerkstelligde een goede relatie met zijn/haar gemeente, kende de noden en behoeften die zich stelden en zocht waar mogelijk mee naar een gepaste oplossing. In het kader van de overeenkomst tussen IGEMO en de gemeenten ter ondersteuning van de Samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 was in 2014 een duurzaamheidscoach tot 1 juli 2014 actief in de gemeenten Berlaar, Duffel, Lier, Mechelen en Willebroek. 3.2.2. Milieubeleidsplannen en jaarprogramma s IGEMO begeleidt gemeenten in de opmaak van een milieubeleidsplan. Deze begeleiding op maat van de gemeente omvat: een grondige doorlichting van het aflopende milieubeleidsplan; overleg met de betrokken diensten en beleidsverantwoordelijken; redactie van een ontwerpplan; het organiseren van participatie en inspraak; de eindredactie van het definitieve (hernieuwde) gemeentelijk milieubeleidsplan. Daarnaast maakt IGEMO ook de milieujaarprogramma s op voor diverse gemeenten. De opmaak van een milieujaarprogramma omvat een verslag van de stand van uitvoering van het gemeentelijk milieubeleid en een overzicht van de activiteiten die men wenst uit te voeren. Tijdens de opmaak van het milieujaarprogramma wordt er ook extra aandacht besteed aan de betrokkenheid van gemeentelijke personeelsleden. In 2014 maakte IGEMO een milieujaarprogramma op voor de gemeenten Berlaar, Duffel, Lier, Mechelen, Sint-Amands en Willebroek. 3.2.3. Structurele ondersteuning milieudienst duurzame ontwikkeling Gemeenten kunnen een beroep doen op IGEMO voor een ondersteuning bij de dagelijkse werking van de dienst milieu. Personeelstekort op de dienst (n.a.v. afwezigheid door langdurige ziekte, ontslag, loopbaanonderbreking ) kan zo opgevangen worden. De ondersteuning behelst zowel aanwezigheid in de gemeente als administratieve opvolging van dossiers bij IGEMO. IGEMO stelt op maat van de gemeente een geschikte medewerker ter beschikking die de nodige deskundigheden heeft om de specifieke vraag op te vangen. In 2014 ondersteunde IGEMO de milieudienst van de gemeente Duffel. IGEMO Activiteitenverslag 2014 13
3.3. GEBIEDSONTWIKKELING - ALGEMEEN 3.3.1. Structurele ondersteuning dienst stedenbouw/ruimtelijke ordening De gemeentelijke diensten stedenbouw, ruimtelijke ordening of openbare werken kunnen een beroep doen op IGEMO voor een tijdelijke ondersteuning van de werking van de dienst. Soms ontstaat er binnen deze dienst een voorlopig personeelstekort. IGEMO kan dan op maat van de gemeente een geschikte medewerker ter beschikking stellen die de nodige deskundigheden heeft om de specifieke vraag op te vangen. IGEMO heeft reeds ondersteuning geboden voor de gemeenten Berlaar, Bornem, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. In 2014 bood IGEMO ondersteuning aan de diensten stedenbouw van de gemeenten Bornem en Willebroek in het kader van een tijdelijk personeelstekort. 3.4. HINDERLIJKE INRICHTINGEN 3.4.1. Opmaak milieuvergunningen De exploitatie van gemeentelijke inrichtingen gaat soms gepaard met activiteiten die volgens de milieuwetgeving meldings- of vergunningsplichtig zijn. IGEMO biedt ondersteuning bij de opmaak van meldings- of vergunningsaanvragen of staat in voor de volledige opmaak van het aanvraagdossier. 3.4.2. Milieutoezicht en handhaving Gemeenten kunnen inzake milieuhandhaving een beroep doen op de intergemeentelijke milieutoezichthouder van IGEMO. De toezichthouder staat garant voor een deskundige en neutrale uitvoering van de toezichtstaken. De intergemeentelijke toezichthouder kan de toezichtstaken in de gemeente volledig overnemen indien de gemeente bv. zelf niet over een gemeentelijke toezichthouder beschikt. Hij/zij kan ook aanvullend ingezet worden om de gemeentelijke toezichthouder te ondersteunen in zijn of haar opdrachten. De gemeente kan beroep doen op IGEMO voor: proactieve controles; reactieve controles; controles naar aanleiding van een milieuvergunningsaanvraag; organiseren van informatieavonden voor bedrijven; aanschrijven van de inrichtingen; opmaak van een proces-verbaal; opvolging van de genomen maatregelen In 2014 trad IGEMO op als milieutoezichthouder in de gemeenten Bonheiden, Putte en Willebroek. 14 IGEMO Activiteitenverslag 2014
3.5. ENERGIE 3.5.1. Burgemeestersconvenant Covenant of Mayors Energie- en klimaatbeleid is voor tal van lokale besturen één van de prioritaire thema s voor de komende jaren. Het Burgemeestersconvenant is een initiatief van de Europese Commissie en biedt een belangrijk ondersteunend kader om de ambities op het vlak van een lokaal energie- en klimaatbeleid kracht bij te zetten. In Vlaanderen kwam een zeer sterke dynamiek tot stand met betrekking tot het Burgemeestersconvenant. Steeds meer besturen zijn overtuigd van de kansen die het Burgemeestersconvenant biedt. In 2013 erkende de Europese Commissie IGEMO als territoriaal coördinator. Een territoriaal coördinator staat in voor een strategische aansturing van het proces, waaronder ook technische ondersteuning en medewerking in het zoeken naar (Europese) subsidiemogelijkheden. IGEMO bouwde de voorbije jaren heel wat ervaring op in de ondersteuning van het gemeentelijke lokaal energie- en klimaatbeleid (eigen diensten, doelgroepenwerking, wonen, netwerking met bedrijven ). In 2014 werd een regionaal ondersteuningstraject uitgewerkt. In samenwerking met het Europees secretariaat van het Burgemeestersconvenant organiseerde IGEMO op 6 juni 2014 een conferentie over het Burgemeestersconvenant (met nationale en internationale sprekers). Foto: Leo De Nijn, Gazet Van Antwerpen In het najaar van 2014 beslisten 7 gemeenten (Bornem, Berlaar, Duffel, Puurs, Sint-Katelijne-Waver, Sint-Amands en Willebroek) een regionale samenwerking op te starten om de doelstellingen van het Burgemeestersconvenant na te streven. Dit gebeurt onder coördinatie van IGEMO en in samenwerking met de provincie Antwerpen en de distributienetbeheerder Eandis. De toetreding werd officieel bekrachtigd tijdens een ondertekeningsmoment op 12 december 2014. 3.5.2. Financieringsvehikel lokale klimaatplannen In het kader van het Burgemeestersconvenant hebben veel steden en gemeenten uit de regio zich ertoe verbonden om de broeikasgasuitstoot op hun grondgebied sterk terug te dringen. Hiertoe maken zij ambitieuze klimaatplannen op. Een zwak punt van heel wat van deze lokale klimaatplannen betreft het ontbreken van een sluitend financieringsluik. In samenwerking met de steden Antwerpen en Gent ontwikkelden Technum en SuMa Consulting een financieringsmodel voor de financiering van lokale klimaatplannen (FLK model) om hieraan te verhelpen. Om dit FLK model ook aan de praktijk te kunnen toetsen, startte IGEMO in 2014, samen met een aantal partners, met de voorbereiding van een opschaalbare en uitbreidbare piloot (FLK Piloot). Dit betekent in concreto dat het financieringsmodel zal uitgetest worden voor een beperkt aantal pilootgemeenten en maatregelenclusters. Naast IGEMO nemen ook de volgende organisaties deel aan dit pilootproject: de steden Antwerpen, Gent en Sint-Niklaas, de provincies West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, de gemeente Kruibeke, het departement LNE van de Vlaamse overheid en KBC. 3.5.3. Mayors in Action Mayors in Action ondersteunt coördinatoren van het Burgemeestersconvenant in de effectieve begeleiding van hun gemeenten bij de implementatie en monitoring van de energie-actieplannen. Mayors in Action is een Europees project dat wordt gecofinancierd door Intelligent Energy Europe (IEE). Het consortium IGEMO Activiteitenverslag 2014 15
bestaat uit volgende leden: Provincie Genua (Italië, coördinator), Provincie Barcelona, Cres en Zagreb (Kroatië), Regio Venetië (Italië), Pnec (Polen), Sogesca (Italië), Interleuven (België) en ICLEI Europe (Global City Network). IGEMO kreeg de mogelijkheid om als twinningpartner van Interleuven mee te participeren aan het programma. De deelname aan het programma zorgt voor een kennisuitwisseling onder de coördinatoren van het Burgemeestersconvenant en het versterken van de ondersteuning van de gemeenten (o.a. implementatie en monitoring actieplannen). In oktober 2014 participeerde IGEMO aan de tweede internationale trainingssessie te Barcelona. 3.5.4. Klimaatactieplan & klimaatneutrale organisatie Verschillende gemeenten uit de regio nemen deel aan de campagne klimaatneutrale organisatie. Dit betekent dat ze hun eigen uitstoot van broeikasgassen drastisch gaan verminderen en de resterende uitstoot compenseren. IGEMO begeleidt gemeenten bij de opmaak van een klimaatactieplan en een broeikasgasinventaris. Eerst maakt IGEMO een broeikasgasinventaris op voor de gemeentelijke gebouwen en activiteiten. Deze broeikasgasinventaris brengt de uitstoot als gevolg van gebouwen, dienstverplaatsingen, woon-werkverkeer in kaart. Op basis van de inventaris wordt d.m.v. een participatietraject met de gemeentelijke diensten een klimaatactieplan opgesteld. Dit actieplan bevat maatregelen om de gemeentelijke uitstoot van broeikasgassen van de eigen diensten terug te dringen. In 2014 begeleidde IGEMO de gemeenten Berlaar, Duffel, Lier, Sint-Amands en Willebroek bij de opmaak van een klimaatactieplan. 3.5.5. isave Door de stijgende energiekosten en de dreigende stroomtekorten is energie besparen ook voor kmo s een belangrijk agendapunt geworden. Veel bedrijfsleiders van kmo s hebben echter niet de kennis, de tijd of de middelen om zich met energiebesparing bezig te houden. Daarom werkte IGEMO met Factor4 en Unizo provincie Antwerpen een project specifiek voor kmo s uit. Het project wordt gesubsidieerd door het Agentschap Ondernemen. Het isave project focust op de samenwerking tussen kmo s en ESCO s (Energy Service Company). Via isave biedt IGEMO gratis begeleiding aan kmo s die samen willen werken met een ESCO. Bij geïnteresseerde bedrijven wordt een eerste haalbaarheidstoets uitgevoerd om na te gaan of er mogelijkheden zijn om een ESCO-werking op te starten. Elk bedrijf krijgt vervolgens verdere begeleiding bij de realisatie van een effectieve energiebesparing. In 2014 werd het project isave opgestart. Diverse bedrijven ontvingen een enquête en de werving van deelnemende kmo s werd opgestart. 3.5.6. Fonds ter reductie van de globale energiekost (FRGE) In 2006 besliste de federale regering om de energiefactuur van de gezinnen op een structurele manier te doen dalen en werd daartoe het FRGE opgericht. Iedereen (die in een aangesloten gemeente woont) kan dankzij dit fonds een goedkope lening krijgen (jkp 2 %) voor energiebesparende ingrepen en het uitvoeren van een energieaudit in de woning. IGEMO vervult sinds september 2008 de rol van Lokale Entiteit en verzorgt en coördineert in die hoedanigheid het volledige krediettraject voor de deelnemende gemeenten. Dit omvat werving, verwerking van aanvragen, volledige administratieve afhandeling van dossiers, toewijzing van kredieten en uitbetaling en opvolging van terugbetalingen. In 2014 bood IGEMO deze dienst aan in de gemeenten Berlaar, Bonheiden, Bornem, Duffel, Lier, Putte, Puurs, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. In totaal werden er al 1501 leningen goedgekeurd voor een totaal bedrag van 12 943 581,29. 16 IGEMO Activiteitenverslag 2014
3.5.7. Huishoudelijke energiescans - plaatsing rookmelders Inzake de openbare dienstverplichtingen ter bevordering van het rationeel energiebeheer nam de Vlaamse regering in haar besluit van 2 maart 2007 een nieuwe actieverplichting voor de distributienetbeheerder op, nl. het uitvoeren van energiescans. Een energiescan is een doorlichting van een woning naar energieverbruik en besparingspotentieel toe. Tijdens de scan voert een energiescanner ook kleine energiebesparende maatregelen uit. In 2011 werd de dienstverlening uitgebreid met scans van het opvolgingstype. Deze kunnen enkel uitgevoerd worden bij mensen die reeds een scan van het normale type hadden. De gemeenten Berlaar, Bornem Duffel, Lier, Putte en Sint-Amands vertrouwden deze opdracht toe aan IGEMO. Vanaf 2013 werden op vraag van sociale huisvestingsmaatschappijen ook rookmelders geplaatst tijdens de uitvoering van de energiescan in hun woningen. In 2014 realiseerde IGEMO 1741 scans. Tijdens deze scans werden in totaal 1156 rookmelders geplaatst. 3.5.8. Sociale dakisolatie Vanaf 2012 maakt de Vlaamse regering budget vrij om de daken van slecht geïsoleerde huurwoningen, bewoond door kwetsbare huurders, te helpen isoleren. Hiervoor wordt beroep gedaan op projectpromotoren. Voor dit project werd IGEMO erkend als projectpromotor. In 2014 werden i.h.k.v. dit project 2 dakisolaties bij particuliere eigenaars uitgevoerd. In samenwerking met het OCMW Lier werden voorbereidende energiescans en rapporten opgemaakt voor een tachtigtal OCMW woningen, die in 2015 afgehandeld zullen worden. 3.5.9. Energiewinkels Om een vlotte dienstverlening inzake energie aan burgers aan te bieden, ondersteunt IGEMO de gemeenten aan de hand van een energiewinkel. De verschillende initiatieven rond energie worden zoveel mogelijk geïntegreerd binnen één service. Hierbij worden zowel lokale, regionale, Vlaamse als federale initiatieven gecommuniceerd, ondersteund en/of versterkt. Verschillende initiatieven worden vanuit de energiewinkel opgenomen: informatieverstrekking, loketwerking, front- en backoffice ondersteuning voor gemeenten, integrale acties naar burgers, communicatie en ondersteunende instrumenten. In 2014 werden i.h.k.v. de uitvoering van de overeenkomst uitvoering Samenwerkingsovereenkomst Milieu project energiewinkel de volgende projecten uitgewerkt voor de gemeenten Berlaar, Duffel, Lier, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver, Sint-Amands en Willebroek: energieloket op afspraak; info-avonden m.b.t. energie in Lier; samenaankoop na-isolatie buitenmuren voor de gemeenten Berlaar, Duffel, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver, Sint-Amands en Willebroek. Ook Puurs en Bornem namen aan deze samenaankoop deel. 3.5.10. Thermografische dakopnames Gemeenten kunnen een beroep doen op IGEMO om het warmteverlies van woningen in beeld te brengen. Zo kunnen ze inwoners sensibiliseren omtrent hun energieverbruik en de isolatiekwaliteit van hun woning. IGEMO biedt ook ondersteuning bij de organisatie van een gezamenlijke aankoop van dakisolatie waardoor de burger effectief tot actie kan overgaan. IGEMO Activiteitenverslag 2014 17
3.5.11. Thermografisch onderzoek van woningen Een thermografisch onderzoek brengt niet alleen het warmteverlies via de gevels in kaart. Ook warmteverliezen, die bijvoorbeeld het gevolg zijn van slecht geïsoleerde leidingen, kunnen gedetecteerd worden. IGEMO beschikt hiervoor over een thermografische camera en opgeleid personeel om dergelijke opnames te maken. Na elk onderzoek wordt een rapport opgemaakt met de thermografische foto s en een aantal verbeteringsvoorstellen. De gemeenten communiceren via de gemeentelijke informatiekanalen over dit aanbod. Inwoners staan zelf in voor de kost van het onderzoek. In 2014 voerde IGEMO 10 thermografische onderzoeken uit bij particulieren. 3.5.12. Gezamenlijke aankoop van fotovoltaïsche zonnepanelen, zonneboilers, dakisolatie IGEMO biedt ondersteuning bij de organisatie van een gezamenlijke aankoop van zonnepanelen, dakisolatie Door geïnteresseerde inwoners te groeperen, kan er onderhandeld worden met leveranciers, aannemers of handelaars voor goede voorwaarden. Inwoners worden ook geholpen bij de keuze voor een kwaliteitsvolle installatie of materiaal. Bij een groepsaankoop is het de stuurgroep (een groep geïnteresseerde inwoners) die de keuze maakt voor de leverancier/aannemer/handelaar. In 2014 voerde IGEMO een gezamenlijke aankoop van na-isolatie buitenmuren uit voor de gemeenten Berlaar, Bornem, Duffel, Mechelen, Puurs, Sint-Katelijne-Waver, Sint-Amands en Willebroek. 3.5.13. Energieboekhouding en -zorgsysteem Via een energieboekhouding en zorgsysteem volgt IGEMO het energieverbruik voor gemeentelijke gebouwen op. Het doel van een energieboekhouding is het verzekeren van een periodieke monitoring van meetgegevens inzake het elektriciteitsverbruik, gasverbruik en waterverbruik van de gemeentelijke gebouwen, infrastructuren en domeinen. Dit gebeurt met het oog op het tijdig opsporen van onregelmatigheden en het treffen van maatregelen inzake het rationeel gebruik van energie en water. De resultaten worden periodiek teruggekoppeld naar de gemeente (telefonisch of via een overleg). Voor elk gebouw wordt een jaarrapport opgemaakt. Dit geeft een overzicht van het energie- en waterverbruik van het voorbije jaar en de evolutie van het verbruik ten opzichte van vorige jaren. Indien mogelijk wordt er een verklaring gegeven voor een stijging of daling van het verbruik. Daarnaast worden ook een aantal concrete voorstellen gedaan om energie en/of water te besparen in het gebouw. In elk gebouw wordt ook een plaatsbezoek uitgevoerd, om zo concrete energiebesparende voorstellen te kunnen doen. In 2014 volgde IGEMO 47 gebouwen op in de gemeenten Berlaar, Duffel, Lier, Putte, Sint-Amands en Willebroek. 3.5.14. Klimaatgebouw/klimaatschool De actie Klimaatgebouw daagt het personeel en de gebruikers van een gemeentelijke gebouw uit om gedurende de zes wintermaanden 8 % minder energie te verbruiken t.o.v. het vorige jaar. IGEMO ondersteunt bij de sensibilisatie en informeert over mogelijke structurele aanpassingen. IGEMO ondersteunt scholen die hun energiegebruik willen doen dalen. De actie Klimaatschool wil een permanente gedrags- en handelswijziging bekomen van alle actoren in een school (directie, onderwijzend personeel, diverse diensten, leerlingen ) ten aanzien van energiegebruik. De gebouwbeheerder kan met deze actie de vinger leggen op energetische onvolkomenheden aan het schoolgebouw zelf en zo actie ondernemen. In het kader van de actie voert IGEMO een energiescreening uit in de school (rondgang) en een doorlichting van de energieboekhouding. Tevens wordt een klimaatgroep opgestart en een sensibiliserende actie gevoerd voor alle actoren (E-strijd). 18 IGEMO Activiteitenverslag 2014
3.5.15. Energieaudits Een energieaudit geeft antwoord op de vragen waar, hoeveel en op welke manier energie in een gebouw kan bespaard worden. Een energieaudit onderwerpt zowel de gebouwschil als de technische installaties aan een gedetailleerd onderzoek. Er worden ook beelden gemaakt met een thermografische camera. Op basis van de facturen en de aanwezige installaties maakt IGEMO een analyse van het huidige energieverbruik. Het resultaat is een auditrapport met een opsomming van maatregelen die kunnen getroffen worden op vlak van gebouwconcept, isolatie, ventilatie, verlichting, verwarming, gebruikersgedrag Afhankelijk van het doel van de audit (advies bij bestaand gebouw of herbouw/verbouwing) zullen bepaalde aspecten uit het rapport meer of minder uitgediept worden. 3.5.16. Haalbaarheidsstudie hernieuwbare energie Een haalbaarheidsstudie hernieuwbare energie is wettelijk verplicht voor alle nieuw op te richten gebouwen met een oppervlakte groter dan 1000 m². De bedoeling van deze studie is de bouwheer te informeren over de mogelijke technieken, de subsidies en de haalbaarheid van de verschillende alternatieve energiesystemen. 3.5.17. Energieprestatiecertificaten Een energieprestatiecertificaat (EPC) geeft een score weer van het energieverbruik per oppervlakteeenheid van het gebouw. Tegelijkertijd worden er aanbevelingen geformuleerd ter verbetering van de energieprestatie. In het kader van de Europese richtlijn betreffende de energieprestatie van gebouwen moesten publieke gebouwen met een bruikbare vloeroppervlakte groter dan 1000 m² vanaf 1 januari 2009 over een (EPC) beschikken. Voor gebouwen kleiner dan 1000 m² maar groter dan 500 m² was een EPC verplicht vanaf 1 januari 2013. Vanaf 1 januari 2015 is een EPC ook verplicht voor gebouwen groter dan 250 m². Gemeenten of OCMW s die woningen verkopen of verhuren, dienen ook voor deze woningen een EPC te laten opmaken. IGEMO beschikt over energiedeskundigen met de nodige bekwaamheidsbewijzen om energieprestatiecertificaten op te maken. In 2014 hernieuwde IGEMO de EPC s van 39 openbare gebouwen in de gemeenten Berlaar, Duffel, Lier, Willebroek en Sint-Amands. Tevens werden voor de gemeente Willebroek en voor het OCMW Sint-Katelijne-Waver nieuwe EPC s opgemaakt. Daarnaast maakte IGEMO 3 EPC s op voor woningen van de gemeente Duffel. 3.5.18. REG Openbare Verlichting IGEMO ondersteunde de gemeenten Berlaar, Putte, Duffel, Sint-Amands en Willebroek bij het realiseren van een energiebesparing op het elektriciteitsverbruik van de openbare verlichting. Eerst voerde IGEMO een analyse van het energieverbruik van de openbare verlichting uit. Vervolgens werd voor verschillende types wegen (invalswegen, woonwijken, landelijke wegen) een traject afgelegd. Er werd voor elk type weg eerst een proefproject of testzone uitgewerkt waar een deel van de openbare verlichting gedoofd werd tijdens de nacht. Na uitvoering en evaluatie van het proefproject werd dit uitgebreid naar de overige wegen van hetzelfde type, tot uiteindelijk alle wegen aan de beurt kwamen. Het project startte in 2009 en werd in 2013 afgerond. Alle voorziene aanpassingen werden uitgevoerd. De deelnemende gemeenten bespaarden tussen 10 % en 15 % op het elektriciteitsverbruik van de openbare verlichting. IGEMO Activiteitenverslag 2014 19
3.5.19. Samenaankoop gas en elektriciteit voor bedrijven In samenwerking met haar aangesloten gemeenten organiseerde IGEMO in 2013 voor de eerste maal een groepsaankoop energie (elektriciteit en gas) voor alle bedrijven in regio Mechelen. IGEMO werd hierin bijgestaan door Zero Emission Solutions, een gespecialiseerd energieadviesbureau. Deze groepsaankoop speelde in op de vrije energiemarkt die door de energiebehoeften te bundelen het mogelijk maakt te onderhandelen over een betere afnameprijs met de leveranciers. Het grote voordeel voor bedrijfsleiders is dat ze amper tijd moeten vrijmaken en zelf niet de markt op moeten gaan om te onderhandelen met leveranciers. De groepsaankoop kaderde binnen de initiatieven rond bedrijvenparkmanagement (zie ook 3.17.4.) en het stimuleren van duurzaam ondernemen. 3.6. BODEM 3.6.1. Sanering stookolietanks IGEMO ondersteunt gemeenten bij de organisatie van een gezamenlijke sanering van stookolietanks. Door geïnteresseerde inwoners te groeperen, kunnen goede voorwaarden bedongen worden. 3.7. WATER 3.7.1. Realisatie van IBA s Woningen gelegen in de zgn. Rode Zone van de zoneringsplannen, zijn verplicht om hun afvalwater te zuiveren via een Installatie voor Individuele Behandeling van Afvalwater (IBA). De saneringsplicht ligt in principe bij de eigenaar. Maar het Vlaams Gewest stimuleert rioolbeheerders om deze taak over te nemen o.a. door het verlenen van een subsidie per IBA. IGEMO biedt gemeenten, die IBA s in eigen beheer willen plaatsen en beheren, een totaaloplossing aan voor de rode punten. Dit doet IGEMO o.m. via de planning, de realisatie en het beheer van IBA s. In 2014 werden in de gemeenten Duffel, Lier en Putte 71 IBA s geplaatst waaronder zowel ondergrondse compactsystemen (sinds 2009) als bovengrondse extensieve installaties (sinds 2011). Sinds de start van het project brengt dit het totaal op 407. Het project in Duffel werd reeds in 2013 afgerond. In 2014 werden ook de laatste IBA s in Lier en Putte geplaatst. GEMEENTE TOTAAL COMPACTINSTALLATIES EXTENSIEVE INSTALLATIES Lier 124 66 57 Duffel 90 50 40 Putte 193 103 90 20 IGEMO Activiteitenverslag 2014
3.7.2. Inventarisatie en actie-, herstel- en beheersplan grachten en waterlopen 3de categorie Op basis van een inventarisatie van de bestaande toestand en alle infrastructuren van de grachten maakt IGEMO een actieplan op. Dit actieplan bevat aanbevelingen naar herstel, beheer en sensibilisatie. De opmaak van een actie-, herstel- en beheersplan op maat van de grachten is essentieel om een onderbouwd en efficiënt beheer van de grachten uit te werken op lokaal niveau. IGEMO maakte reeds een actieplan op voor de grachten en waterlopen in de gemeenten Berlaar, Bonheiden, Duffel, Lier, Sint-Amands en Willebroek. 3.7.3. Afkoppelingsprojecten In het kader van de VLAREM en een gewestelijke stedenbouwkundige verordening is het verplicht om bij nieuwbouw en verbouwingen het hemelwater te scheiden van het afvalwater. Ook bij bestaande woningen is dit verplicht van zodra een gescheiden riolering aangelegd wordt. IGEMO ondersteunt de gemeenten bij de realisatie van de afkoppeling door een afkoppelingsdeskundige ter beschikking te stellen en/of door een aangepaste communicatie inzake afkoppeling te voeren. Het realiseren van dergelijke maximale afkoppeling bij bestaande woningen vergt een specifieke aanpak. Deze is erop gericht de hinder en kosten voor de bewoners zo laag mogelijk te houden. Een goede begeleiding van de burgers is onontbeerlijk voor een goed resultaat. IGEMO voerde reeds afkoppelingsprojecten uit voor de gemeenten Berlaar, Bonheiden en Putte. Voor de gemeente Putte en Aquafin treedt IGEMO van juni 2014 tot april 2015 op als afkoppelingsadviseur op voor het project Lierbaan. Het betreft de opmaak van het ontwerpdossier voor 114 woningen. 3.8. NATUUR EN GROEN 3.8.1. Harmonisch groen- en parkbeheer Een parkbeheerplan volgens de principes van Harmonisch Park- en Groenbeheer houdt rekening met de veelzijdigheid van elk park en zoekt een duurzame samenhang tussen mens-, natuur- en milieugerichte beleids- en beheersmaatregelen. Hierbij speelt participatie een belangrijke rol. De visie en ideeën rond het park, zowel van gebruikers als buurtbewoners, zorgen voor een belangrijke input bij de opmaak van het plan. Naast een identificatie van het park bevat het plan een visie en doelstellingen. Deze leiden uiteindelijk tot breed gedragen praktische beheerrichtlijnen voor de volgende 20 jaar. GEMEENTE Bonheiden Bornem Sint-Katelijne-Waver Bonheiden DOMEIN Parkdomein Sluyts Recreatiedomein Breeven Kasteeldomein Sint-Michielsdomein Krankhoeve IGEMO Activiteitenverslag 2014 21