secretarieel jaarverslag 2016 - Bestuurszaken - Werk & studiegroepen - Bijzondere waarnemingen
secretarieel jaarverslag 2016: bestuurszaken (1) Algemeen & natuurbeleving: 246 leden (8 minder dan in 2015). 3 Algemene lezingen; totaal 71 bezoekers; Leden-voor-leden avond met 30 bezoekers; 2 Lezingen door de dagvlinderwerkgroep en 2 door de Libellenwerkgroep. 20 diverse excursies met gemiddeld 13,7 deelnemers. 3 Publieksexcursies door de Libellen werkgroep op 9 & 26 juni (AWD) en 10 juli (Middenduin. Maandelijkse wandelingen: wederom een groot succes. Gemiddeld 13,6 deelnemers. Natuurstudie: Maandelijkse natuurstudie-ochtenden o.l.v Alie van Nijendaal, 93 deelnemers. Bijna 8 gemiddeld per keer. 3-Tal Cursussen georganiseerd; cursus insekten ( 15 deelnemers; 6 avonden en 3 excursie) en een paddenstoelencursus (3 studie-avonden, 15 aangemelde cursisten) en 1 veldwerkochtend en bijdrage geleverd aan IVN cursus diervriendelijk tuinieren. Minicursus plaatsgehad over libellen en is een start gemaakt met kartering van libellensoorten per km-hok in heel Zuid-Kennemerland.
secretarieel jaarverslag 2016: bestuurszaken (1) Natuurbescherming: Deelname aan diverse inventarisaties Westelijke Tuinbouwgebouw om de biodiversiteit vast te stellen en als belangrijke input voor het beheer van het gebied. Een zienswijze ingediend tegen een te ingrijpende aanpassing van het stadsdeelpark Schoterbos. Gezamenlijk namens andere natuurgroepen hebben we een vertegenwoordiger in de adviescommissie van Nationaal Park Zuid-Kennemerland Zichtbaar maken van de KNNV De KNNV heeft, zoals elk jaar, weer meegedaan aan het Voorjaars- en Najaarsevenement op Ter Kleef. Daar is altijd veel belangstelling voor van het publiek, en dit jaar waren er voldoende leden van de KNNV om de tafels te bemannen. Organisatie door de vereniging van diverse publieksexcursies georganiseerd waar onder voor libellen; AWD & Middenduin. Deelname aan de Nationale Nachtvlindernacht (03/06, AWD) en aan de Landelijke Natuurwerkdag. De afdeling is met twee personen actief in plan steenbreek met persoonlijke adviezen, 3 voortuin-excursies en stands op informatie-markten. Bij meldingen op Waarneming.nl van excursie-vondsten wordt KNNV afd. Haarlem e.o. vermeld. Joop Mourik, 2017, Groenknolorchis op het Kennemerstrand, Liparis, blad SEMO/WEO resp orchideeenwerkgroepenvan Vlaanderen en KNNV Nederland.
Secretarieel jaarverslag 2016: werk/studiegroepen/overig - Plantenstudiegroep, jaarverslag 2016 (Joop Mourik) - Houtzwammen studiegroep KNNV afd. Haarlem, jaarverslag 2016 (Leo van der Brugge) - Zwammen studiegroep Koningshof verslag 2016 (Alfons Vaessen) - Wasplaten studiegroep verslag 2016 (Harm Snater) - Paddenwerkgroep verslag 2016 (Anneke Koper) - Dagvlinderwerkgroep verslag 2016 (Pipo Nicolas/Joop Mourik) - Nachtvlinder studiegroep verslag 2016 (Dik Vonk) - Libellenwerkgroep verslag 2016 (Frans Koning) - Werkgroep Vrienden van het Kennemerstrand, verslag 2016, Marc Jansen (incl extra input over diverse natuuronderzoeken door Joop Mourik & Maarten Bongertman)
Plantenstudiegroep verslag 2016 (1) De studiegroep: Onderzoek gedaan te AWD, Kennemerstrand en enkele kilometerblokken in Nationaal Park Kennemerland. Publicaties & lezingen: Joop Mourik, 2017, Groenknolorchis op het Kennemerstrand, Liparis, blad SEMO/WEO resporchideeenwerkgroepenvan Vlaanderen en KNNV Nederland. Joop Mourik, 2016, Geschiedenis zeedorpenflora van de golfbaan Zandvoort, Kennemer Golfclub. AWD: Vooral losse waarnemingen in aanvulling op langjarige onderzoek. Vooral negatieve resultaten inzake waarneming Rode lijst soorten. Rond wintergroen verdwenen op droge standplaatsen, nog wel op vochtige plaatsen maar dan slechts enkele tientallen planten. Door de intensieve begrazing door damherten zijn geen orchideeen meer aangetroffen behalve binnen beschermingskooien (moeraswespenorchis, duinwespenorchis, grote keverorchis, hondskruid).
Plantenstudiegroep verslag 2016 (2) Kennemerstrand Botanische activiteiten vooral op het Kennemerstrand. 10 Deelnemers aan jaarlijkse orchideeën telling. Record aantal groenknolorchissen (4177 spec op 860 vindplaatsen). Zeer natte duinkom in het zuiden kende de hoogste dichtheid. Voorkomen tezamen met moeraskartelblad, rietorchis, vleeskleurige orchis, moerassikkelmos en puntmos. Record aantal honingorchissen (709 planten op 149 groeiplaatsen). Groeit vooral op de hogere, maar vochtige delen van het strand, op vrij kale bodem of in dwergstruweel van kruipwilg. Hondskruid nieuwe soort op het Kennemerstrand. Nationaal Park Zuid-Kennemerland: Enkele km-blokken onderzocht. Vindplaatsen van Rode lijst soorten/orchideeën vastgelegd met foto s & gps.
Pijpknotszwam KNNV afdeling Haarlem e.o.: Werkgroep houtzwammen 2016 (1) - Werkgroep kent momenteel 12 leden; 2 meer dan in 2015. - Van half januari tot half maart, en van half september 19 verschillende terreinen op dinsdagmorgen bezocht in de AWD. - Met de kleinere groep op de donderdagen 4 terreinen bezocht in de AWD. - Enkele leuke waarnemingen dit jaar: Zalmzwam Rhodotus palmatus, knolletjesplooivlies Leucogyrophana mollusca, Blauwe korstzwam Terana caerulea, Pijpknotszwam Macrtyphula fistulosa. Kroontjesknotszwam, Artomyces pyxidatus. - Alfons Vaessen en Leo van der Brugge hebben in het najaar een paddenstoelencursus gegeven. - Leo van der Brugge heeft in het najaar een excursie gegeven aan het Nivon in Landgoed Elswout en een lezing over paddenstoelen voor de Vrienden van de Haarlemmer Hout. - In 2017 gaat de studiegroep verder met het inventariseren van verschillende terreinen.-
Werkgroep zwammen Koningshof 2016: een slecht jaar - Sinds 2011 inventariseert de studiegroep paddenstoelen in Koningshof. - 2016 : een slecht jaar voor paddenstoelen. Ondanks dezelfde onderzoeksinspanning als eerdere jaren vonden we slechts 247 soorten. In 2015 vonden we 395 soorten. - Met name in de warme en droge maand september was het erg slecht. Zo vonden we op 21 september slechts 22 soorten. Met name mycorrhizasoorten lieten het massaal afweten, dat gold ook voor de soorten van duingraslanden. In 2016 vonden we 12 soorten Russula, in 2015 waren dit er 24 (totaal 2011-2016: 37). Bij de wasplaten was de oogst in 2015 9 soorten, in 2016 slechts 4 (totaal 2011-2016: 11). - Eind oktober ging het eindelijk regenen, waardoor het aantal paddenstoelen weer toenam. Maar na half november was door de nachtvorst het paddenstoelenseizoen weer grotendeels voorbij, al vonden we in december nog redelijk wat soorten. - De twee interessantste nieuwe soorten zijn: duinspleetvezelkop, zeldzaam, RL:Bedreigd, duintaailing, matig algemeen, RL:Bedreigd. - Het totaal aantal gevonden soorten nam met 22 toe tot 559. Het aantal Rode Lijst-soorten nam toe van 89 tot 94. 559 374 395 Totaal Rode lijst 223 241 287 247 25 19 31 69 89 22 94 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Tot cum Fig. Waargenomen soorten incl. Rode Lijst 2011-2016
KNNV afdeling Haarlem e.o.: Werkgroep zwammen Koningshof 2016 (3):
Werkgroep wasplaten 2016 (1) - Het jaar 2016 was, althans in deze kuststrook, een historisch slecht paddenstoelenjaar. Dat gold zeker ook voor de duingraslandpaddestoelen. - De 26 deelnemers, die dit jaar 57 proefvlakken inventariseerden telden in totaal 4.192 tel-paddenstoelen, of ca. 21 paddenstoelen per bezoek. In 2015 was dat 10.502 of 43 per bezoek, in 2014 17.318 resp. 59. In totaal werden 17 telsoorten waargenomen, minder dan in alle andere jaren tot nu toe. Vooral de aardtongen waren bijna afwezig. - De oorzaken: droogte van half augustus totaal oktober, vroeg ingevallen nachtvorsten en de vele terreinwerkzaamheden, ook in en rondom proefvlakken. - Wel werd een soort gevonden die nieuw was voor Nederland. Op een van hun laatste bezoeken aan Waterdellen werd een soort 'aardtong gevonden. Microscopisch onderzoek en raadpleging van mededeskundigen werd een voor Nederland nieuwe soort knotszwam gedetermineerd: - CLAVARIA ASPERULISPORA, een nog niet in Nederland gevonden knotszwam, dus ook zonder Nederlandse naam.
Werkgroep wasplaten 2016 (2) 2017: Het onderzoek door de wasplatenwerkgroep wordt komend jaar voortgezet, met dank aan Waternet.
Paddenwerkgroep 2016 (1): Ontwikkeling levende amfibieën 2006 2016 in aantallen Brouwerskolkweg Gewone pad Bruine kikker 1.619 1.616 1.636 1.362 1.460 1.496 Groene kikker 1.303 Kl.watersalamander 1.069 1.128 1.080 Totaal 779 654 687 616 431 481 238 282 301 264 162 223 223 44 203 365 41 64 92 57 0 2 2 3 0 5 0 0 0 10 34 0 2 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Trekseizoen met grillig temperatuurverloop: Totaal werden 1496 amfibieën overgezet: 1460 gewone padden, 34 bruine kikkers en 2 kleine watersalamanders. Opvallend laag aantal bruine kikkers (laagste sinds 2007) en kleine watersalamanders. Verkeersslachtoffers: 27 (1,8% van het totaal). Genoemde aantallen geven wel een vertekend beeld van de grootte van de amfibieenpopulatie. Een nauwkeurige split tussen heen- en terugtrek is niet gemaakt. Eerste pad al op 26/01 en 20 stuks in februari. Daarna door lagere temperaturen een stagnatie in de aantallen. Vanaf 19/03 kwam de trek goed op gang. Topdag 3/04: 248 amfibieën. 2.105 2.237
Paddenwerkgroep 2016 (2): actiefoto s van betrokkenen De werkgroep: Van de gemeente Bloemendaal is materiaal ontvangen voor het uitvoeren van voorbereidende werkzaamheden. Enkele tunnelingangen werden hersteld. Wederom vele enthousiaste vaste en nieuwe vrijwilligers inclusief diverse kinderen die de ochtend & avondpatrouilles hebben gelopen.
Dagvlinderwerkgroep: verslag 2016 (1) In 2016 zijn 33 routes gelopen door in totaal 46 tellers waarvan 11 nieuwe tellers. Opleiding: de nieuwe tellers zijn in 3 sessie opgeleid. Deze tellers zijn het veld in gegaan als 2 e teller samen met de hoofdteller. Documentatie en publicaties: Overzicht van nectarplanten 1992-1996 Vastlegging van de routes en secties met GPS en fotografie (27 routes) Twee nieuwe routes uitgezet (Oosterduinrel2 en Schapenwei2; de oorspronkelijke route Oosterduinrel bleek door onderhoudswerk niet meer te lopen) Aan het eind van het seizoen stelde SBB voor een extra route op te nemen. Dit leidde tot de vraag of er andere delen van ZKL wat meer moeten worden gemonitord. Daarover zal overlegd worden met de beheerders. Start- en slotavond van het veldseizoen Er is een begin gemaakt met de voorbereiding van enige feestelijkheid rond het lustrum: 25 jaar tellen in ZKL. Daarvoor zijn tellers en oud-tellers uitgenodigd een bijdrage te leveren aan een lustrum-boekje, waarin zij vertellen wat het vlindertellen voor hen betekent (betekend heeft).
Waarnemingen Dagvlinderwerkgroep: verslag 2016 (2) Bruin zandoogje is voor het eerst sinds 1992 niet meer de talrijkste duinvlinder. Op de eerste plaats staat in 2016 hooibeestje, gevolgd door bruin zandoogje, klein koolwitje, kleine vuurvlinder, icarusblauwtje en kleine parelmoervlinder (1051 vlinders). Bruin blauwtje (266) en heivlinder (122) waren daarnaast de enige Rode lijst soorten met meer dan 100 vlinders op de 33 routes. Groot dikkopje was dit jaar zelfs minder talrijk dan de aardbeivlinder. Duinparelmoervlinder had een goed jaar met 66 vlinders op de algemene routes en 26 op de soortgerichte route in het Rozenwaterveld. In de AWD maar ook elders in de binnenduinbossen werd de keizersmantel 31 keer gezien. Trekvlinders zijn vrijwel niet waargenomen.
Nachtvlinderstudiegroep (1): verslag 2016 Algemeen: 2 e volledige jaar van de studiegroep. Vaste waarnemingsplek bij Kennemerduinen bij bezoekerscentrum aan de Zeeweg te Bloemendaal (=Koevlak). Nog 6 andere tellocaties. Koevlak: aan weerzijde gebouw lampen om de vlinders te lokken. In 2016 smeerroute in aangrenzend eikenhakbos. 5 vaste deelnemers en ca. 10 mensen komen af en toe kijken. Scope vooral macro s. Micro s vaak lastig op naam te brengen. Waargenomen soorten gemeld op waarnemingen.nl. Nachtvlinders kijken; elke keer weer een verrassing. Pas na circa 5 jaren krijg je enigszins een beeld. Sterk flucturerend in aantallen en soorten tot dus ver. Soms alleen rupsen en geen vlinders (kuifvlinder). Ook andere insekten waargenomen zoals: schietmotten, wantsen, langpootmuggen, kevers.
Nachtvlinderstudiegroep (2): verslag 2016 De resultaten 481 soorten op 7 verschillende locaties. 1. Bezoekerscentrum 204 soorten macro s (in 2015: 177) en 947 exemplaren. In 2016 64 nieuwe soorten. Zeer bijzondere waarnemingen: Blauw weeskind, (bijvangst 22/06) 5 neushoornkevers. 2. Vinkenveld (AWD): 33 soorten macro s 3. Haarlemmer Kweektuin: 40 soorten macro s. Bijzondere soorten Linde gouduil (in 10 jaren niet meer gezien) & Iepengouduil 4. (vernieuwde) gemeentehuis Bloemendaal: 14 soorten macro s 5. Thijsse s hof: 69 soorten macro s. 6. Haarlem Leidse buurt: 97 soorten macro s. Bijzonderheden: Linde gouduil, Gelijnde Silene-uil, Okergele grasuil (typische duinsoort). 7. Haarlem: Indische buurt: 61 soorten macro s. Bijzonderheden: Coniferenuil, Tandjesuil, Iepengouduil.
Nachtvlinderstudiegroep: verslag 2016
Algemeen: Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland 2016 (1): - Alle tellers, 15, die genoteerd staan voor het libellenonderzoek zijn actief geweest. - Er zijn 24 routes gelopen, die 8 tot 10 werden bezocht. Hierop zijn 30 soorten waargenomen. - Tevens werden het Boogkanaal en de plasjes rond het Groot Zwarteveld een drietal keren bezocht. - Er zijn 3 excursies geweest, 9 juni Fietsexcursie met Piet Veel, 26 juni in de AWD en 10 juli in Middenduin en 2 lezingen, 18 april (Harm Niessen) en 28 oktober (Marcel Wasscher). Totaal hebben we aan ruim honderd deelnemers iets over libellen kunnen vertellen. - De tengere grasjuffer werd slechts enige keren gezien (route 0946 Schapenkamp I). Op 0523 Spinnekop werden nu slechts 3 Blauwe glazenmakers gezien, maar wel 40 Smaragdlibellen waargenomen. Ook op andere locaties in het Nationaal Park werd de Smaragdlibel gezien, totaal 46. - In verband met de opzet om geheel Zuid-Kennemerland te inventariseren waren 5 extra excursies op de rol gezet, daarnaast op 26 april een extra scholingsavond door Lippe de Vries. - Helaas zijn, door het niet fraaie weer, er slechts twee excursies doorgegaan. 2017: - In april 2017 is de openingsavond door Kars Veling (26/04) en er zullen weer extra routes gelopen worden in verband met het atlas project. - Tevens wordt er een libellencursus gegeven. Publicatie: Waarnemingenoverzicht 2015.
Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland 2016 (2): Resultaten: - Er zijn 24 routes gelopen, die 8 tot 10 werden bezocht. Hierop zijn 30 soorten waargenomen. - In aantal toegenomen: - Grote roodoogjuffer; van 385 naar 674. - Kleine roodoog; van 624 naar 1176. - Paardenbijter; van 188 naar 322. - Steenrode heidelibel; van 474 naar 1033. - Gevlekte witsnuitlibel; van 1 naar 22. - De andere soorten zijn ongeveer gelijk gebleven. Opvallende resultaten: - De zuidelijke keizerlibel, 13, en gevlekte witsnuitlibel, 22, waren goed vertegenwoordigd. Ook is er opnieuw voorplanting geconstateerd van de Gevlekte witsnuitlibel.
Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland 2016 (1): Ontwikkeling soorten/aantallen 2002-2016 # soorten 70.000 60.000 60.953 # exemplaren 63.299 35 30 50.000 40.000 30.000 25.149 32.838 22.908 43.867 40.564 44.534 50.982 34.480 29.098 26.631 22.402 32.238 28.207 25 20 15 20.000 10 10.000 5 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 0 # aantal soorten de laatste jaren constant rond 30 soorten # aantal individuen in 2016 erg hoog vanwege uitbreiding tellen in het kader van atlas project (overigens 63299 libellen, w.v. 35860 juffers, 27439 libellen).
Werkgroep Vrienden van het Kennemerstrand 2016: Algemeen - Het beheer van de droge duinen (maaibeheer en verwijderen van duindoorn) is in 2016 uitgevoerd door Natuurlijke Zaken. Dit is gebeurd met financiering vanuit de provincie Noord-Holland. - Er zijn diverse natuurwerkdagen georganiseerd. Hierbij is gebruik gemaakt van de inzet van vrijwilligers en apparatuur van Landschap Noord-Holland. Ook is de hulp ingeroepen van de Stichting Ecologisch Beheer (SEB); er zijn diverse duintjes gemaaid en zijn duindoorns en wilgen verwijderd. - In het najaar van 2016 zijn de vochtige duinvalleien gemaaid door Ekogron. In het kwetsbare zuidelijk deel van het gebied is het maaisel opgeruimd door vrijwilligers. Dit is gebeurd tijdens de natuurwerkdag op 5 november. Circa 30 vrijwilligers hebben deelgenomen aan deze werkdag. Tevens is het riet rond het Binnenmeer gemaaid. - Van diverse instanties zijn bijdrage ontvangen voor uitvoering van beheeractiviteiten w.o.nationaal Park Zuid Kennemerland, KNNV, Oranjefonds, Jozefschool Aalsmeer en de gemeente Velsen heeft ondersteuning geleverd bij het afvoeren van het maaisel. - Voor de exploitant van de klimtoren (PBN) werden diverse excursie georganiseerd. De inkomsten daaruit zijn besteed aan het natuurbeheer.
Werkgroep Vrienden van het Kennemerstrand 2016: Aanpak, onderzoeken: Natuuronderzoek (1) Door team van vrijwilligers is intensief onderzoek gedaan naar dagvlinders en planten. Informatie verstrekt aan studenten Gymnasium Felisenum in Velsen. Medewerking verleend aan promotie onderzoek Wageningen Universiteit, Entomologie. Onderwerp: effecten insektenvraat op bloemen eigenschappen van bloeiende planten en gevolgen voor aantrekking bestuivers en bloemeters. Onderzoeken: I: Dagvlinders II: Vegetatie-opnamen van permanente kwadranten. III: Inventarisatie Flora IV: Tellingen orchideeën
Werkgroep Vrienden van het Kennemerstrand 2016 (2) I: Dagvlinders: 484 vlinders, 16 soorten ( 5 minder gemiddeld over afgelopen jaren); Door struweelverwijdering en daardoor minder beschutting minder typische bos & struweelvlinders zoals bont zandoogje en bruin zandoogje. Relatief meer: klein koolwitje, hooibeestje. 1x kleine parelmoervlinder. Kennemerstrand momenteel nog niet interessant in de winter en voor vlinder voortplanting. Meer ruimte nodig voor droge duinvegetaties met braam, buntgras, duinviooltjes en voor konijnenbegrazing.
Werkgroep Vrienden van het Kennemerstrand 2016 (3) II: Vegetatie-opnamen: Kwadraten liggen verspreid over het gehele gebied; langs meeroever, in moerassige zuiden en hoger op het vochtige strand. In totaal 101 soorten mossen en vaatplanten. Daarnaast nog 2 extra bultjes (strandduintjes) in zuidelijke deel van vroegere strandvlakte. III: Flora 388 soorten waaronder 42 Rode Lijstsoorten en 57 typische soorten voor habitattypen. Opvallend: moeraszoutgras talrijk in zuidelijk moerasgebied. Melkkruid, Zeerus en Noordse rus wijzen op enige invloed van zeewater uit het verleden. Nieuwe soorten: addertong, bijenorchis. Inmiddels 9 soorten orchideeën.
Werkgroep Vrienden van het Kennemerstrand 2016 (4) Tabel 1. Nieuw 2015 en 2016 Carex distans Centaurium pulchellum Centuculus minimus Eleocharis quinqueflora Epipactis helleborine Euonymus europaeus Galium verum Herminium monorchis Hieracium aurantiacum Hypericum perforatum Hypericum tetrapterum Isolepis setacea Juncus alpinoarticulatus Ligustrum vulgare Linaria vulgaris Liparis loeselii Lotus pedunculatus Orobanche picridis Parentucellia viscosa Pulicaria dysenterica Schoenus nigricans Trifolium arvense Trifolium fragiferum Tabel 2. Meest aangetroffen soor- ten in de werkvakken, in aflopende volgorde Rubus caesius Melilotus albus Blackstonia perfoliata Holcus lanatus Centaurium littorale Eupatorium cannabinum Linum catharticum Parnassia palustris Hippophae rhamnoides Leontodon saxatilis Mentha aquatica Phragmites australis Euphrasia stricta Rhinanthus angustifolius Cirsium arvense Salix cinerea Daucus carota Salix repens Tussilago farfara Sonchus arvensis Plantago lanceolata Carex oederi subsp. oederi Agrostis stolonifera Lycopus europaeus Epipactis palustris Odontites vernus subsp. serotinus
Werkgroep Vrienden van het Kennemerstrand 2016 (5) IV: Telling orchideeën - 11 deelnemers bij de jaarlijkse telling. - Wederom recordaantallen van de groenknolorchis. In zeer natte kom in het zuiden worden de hoogste dichtheden bereikt. In een dikke laag van gewoon puntmos, moerassikkelmos groeit de groenknolorchis samen met bijvoorbeeld moeraskartelblad, rietorchis, steenrode en/of vleeskleurige orchis. - Ook recordaantallen voor de honingorchis. Vooral op de wat hogere delen van het strand, op vrij kale bodem of in dwergstruweel van kruipwilg. Daarnaast nog hondskruid, bijenorchis, bosorchis en moeraswespenorchis. Topgebied in NL.
KNNV afdeling Haarlem e.o.: secretarieel jaarverslag 2016: bijzondere waarnemingen Keizersmantel Honingorchis Groenknolorchis Blauwweeskind Blauwweeskind Smaragdlibel Groenige wasporia
secretarieel jaarverslag 2016: bijzondere waarnemingen Pestvogel: IJmuiden Sneeuwgors: Zuidpier Klein blaasjeskruid Pilzegge erig Lindebekertje Larve Iepenzigzagwesp Krooneenden Grote Beer
KNNV afdeling Haarlem e.o.: De complete verslagen vindt u op: http://www5.knnv.nl/knnv-afdeling-haarlem-enomstreken/werkgroepen Populierenpijlstaart Tronkenbij