RUP ZILVERKWARTIER PROCESNOTA

RUP ZILVERKWARTIER PROCESNOTA augustus 2015

COLOFON Projectleider Ivan Demil Regisseur stadsprojecten Filip Smits Hoofd Afdeling Ruimte Katlijn Van der Veken Secretariaat Bedrijfseenheid Stadsontwikkeling den Bell, Francis Wellesplein 1, 2018 Antwerpen Tel +32 3 338 23 39 I ruimtelijkeplanning@stad.antwerpen.be Ontwerpteam Grontmij Raïssa Bratkowski Stephanie Verbeeck Danielle Boonen 1

Inhoudsopgave 1 GRAFISCHE EN JURIDISCHE SITUERING... 3 1.1 Situering van het studiegebied... 3 1.2 Voorstel tot afbakening van het RUP... 4 2 OPDRACHTFORMULERING EN PROBLEEMSTELLING... 5 2.1 Opdracht... 5 2.2 Probleemstelling en reden opmaak RUP... 5 3 OVERZICHT RELEVANTE PLANPROCESSEN... 6 3.1 Algemeen... 6 3.2 Richtinggevend gedeelte... 6 3.2.1 Generiek beleid... 6 3.2.2 Actief beleid... 8 4 SPECIFIEKE ONDERZOEKSVRAGEN... 9 4.1 Ontwikkelingsvisie korte, middellange en lange termijn... 9 4.2 Warmtenet... 9 5 PLANPROCES... 10 5.1 Stappenplan... 10 5.2 Timing opmaak RUP... 12 5.3 Betrokken actoren... 13 5.4 Communicatie- en participatietraject... 13 2

1 GRAFISCHE EN JURIDISCHE SITUERING 1.1 Situering van het studiegebied Het plangebied ligt in het district Berchem tegen de gemeentegrens met Mortsel. Situering plangebied RUP Zilverkwartier 3

1.2 Voorstel tot afbakening van het RUP Het RUP wordt afgebakend door Grote Steenweg, Karmelietenstraat, Oogststraat en de Zilverbeek. Voorstel afbakening RUP Zilverkwartier 4

2 OPDRACHTFORMULERING EN PROBLEEMSTELLING 2.1 Opdracht De huidige bestemming van het gebied beantwoordt maar deels aan de ruimtelijke ontwikkelingsvisie van de beide betrokken stadsbesturen voor de omgeving. Voor het bouwblok wordt verweving van woonvormen met complementaire stedelijke functies, zoals kleinhandel, gemeenschaps- en openbare nutsvoorzieningen, bedrijvigheid en horeca, vooropgesteld. Tevens zal het RUP worden aangewend om middels de stedenbouwkundige voorschriften de nodige kwaliteitsgaranties vast te leggen met het oog op een duurzame en ruimtelijk kwalitatieve ontwikkeling conform het masterplan. 2.2 Probleemstelling en reden opmaak RUP Het gewestplan Antwerpen (goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 3 oktober 1979 en latere wijzigingen) bepaalt volgende bestemmingen voor het plangebied van het RUP Zilverkwartier: De site is volgens het gewestplan deels bestemd als woongebied. De woongebieden zijn bestemd voor wonen, alsmede voor handel, dienstverlening, ambacht en kleinbedrijf voor zover deze taken van bedrijf om redenen van goede ruimtelijke ordening niet in een daartoe aangewezen gebied moeten worden afgezonderd, voor groene ruimten, voor sociaal-culturele inrichtingen, voor openbare nutsvoorzieningen, voor toeristische voorzieningen, voor agrarische bedrijven. Deze bedrijven, voorzieningen en inrichtingen mogen echter maar worden toegestaan voor zover ze verenigbaar zijn met de onmiddellijke omgeving. Het overige deel van de site is bestemd als industriegebied.de industriegebieden zijn bestemd voor de vestiging van industriële of ambachtelijke bedrijven. Ze omvatten een bufferzone. Voor zover zulks in verband met de veiligheid en de goede werking van het bedrijf noodzakelijk is, kunnen ze mede de huisvesting van het bewakingspersoneel omvatten. Tevens worden in deze gebieden complementaire dienstverlenende bedrijven ten behoeve van de andere industriële bedrijven toegelaten, namelijk: bankagentschappen, benzinestations, transportbedrijven, collectieve restaurants, opslagplaatsen van goederen bestemd voor nationale of internationale verkoop. Figuur: Gewestplan Agfa-Gevaert heeft de intentie om op korte en middellange termijn bepaalde gronden en/of gebouwen af te stoten binnen het plangebied. De bestemming industriegebied is bijgevolg achterhaald. Niet tegenstaande bepaalde gronden en/of gebouwen op korte en/of middellange termijn nog wel ingeschakeld blijft voor het bedrijf, is een herbestemming aangewezen die een doorgroeiscenario met een andere invulling mogelijk maakt. Voor de ontwikkelingsmogelijkheden voor de braakliggende percelen en de zonevreemde woningen is herbestemming evenzeer aangewezen. 5

3 OVERZICHT RELEVANTE PLANPROCESSEN 3.1 Algemeen Het strategisch ruimtelijk structuurplan s-rsa werd goedgekeurd door de deputatie van de provincie Antwerpen op 21 december 2006. Voor het s-rsa is in 2013 het initiatief genomen om een evaluatie en actualisatie door te voeren. Het evaluatierapport werd op 19 december 2014 goedgekeurd en hierna werd de actualisatiefase opgestart. Het s-rsa opteert voor een subtiel ingrijpen op wat Antwerpen eigen is. Het tracht met een beperkt aantal strategische acties een maximaal stimulerend effect te hebben op de plek en zijn omgeving. Daartoe formuleert het een generiek en een gebiedsgericht actief beleid. Deze zijn complementair en kunnen niet los van elkaar worden bekeken. 3.2 Richtinggevend gedeelte 3.2.1 Generiek beleid Het generiek beleid beoogt de opmaak van een algemeen referentiekader dat van toepassing is op heel de stad. Het tracht zeven beelden uit het collectief geheugen te versterken: Antwerpen als Waterstad / Ecostad / Havenstad / Spoorstad / Poreuze stad / Dorpen en Metropool / Megastad. Voor elk van deze beelden wordt een visie ontwikkeld die op haar beurt wordt vertaald in maatregelen en acties. Vanuit de visie spoorstad wordt de as Mechelsesteenweg en Grote Steenweg aangeduid als territoriale boulevard. De territoriale boulevards (met tramverbinding) en de alternatieve routes (voor autoverkeer) zijn wegen die het centrum van Antwerpen verbinden met andere centra in de regio (vaak de oude steenwegen), de buurgemeenten. De tramlijnen op de territoriale boulevards worden steeds beschouwd als ruimtelijk structuurbepalend, zowel op het niveau van de straat (profielbepalend) en haar omgeving (functiebepalend) als op het niveau van de ganse stad. Ze maken van Antwerpen een open stad voor de buurgemeenten; de tramlijnen maken deel uit van het collectieve geheugen van haar inwoners en haar bezoekers. Figuur: situering plangebied binnen het RSA spoorstad 6

Vanuit het beeld van de poreuze stad wordt gestreefd naar aanpassende verschijningsvormen. Porositeit is een materieel gegeven en heeft betrekking op de morfologie van de stad. Het is gerelateerd aan de verschillen in het stedelijk ruimtegebruik en de verschillende stromen van gebruikers in deze ruimte. De stedelijke ruimte en haar verschijningsvormen moeten zich kunnen aanpassen aan de steeds wijzigende omstandigheden en leefgewoonten in de maatschappij. De porositeit van de stad moet gebruikt en verbeterd worden door handelsactiviteiten, wonen en werken te integreren in elkaars nabijheid. Het terugdringen van de leegstand is hieraan gekoppeld. Mogelijke maatregelen en acties zijn ondermeer het opstarten/verderzetten van bouwblokprojecten. Een bouwblokproject is een strategisch, stedenbouwkundig instrument ter ondersteuning van stadsontwikkeling, waarbij, op basis van ontwerpmatig onderzoek, wordt nagegaan hoe een bouwblok ruimtelijk, economisch en sociaal, op korte termijn, opgewaardeerd kan worden en waarbij een proces en een organisatie opgestart worden in functie van de uitvoering van minimum één deelproject binnen het bouwblok en als maximum het ganse bouwblok. Voor een aantal soorten gebieden, met hun verschillende vormen van porositeit, is dit de strategie die vaak het meest bruikbaar is en het beste resultaat kan opleveren. Het zijn wel vaak intensieve processen, die de nodige tijd vragen. De bouwblokprojecten worden in hoofdzaak geconcentreerd in de modernistische hoogbouwwijken, gebieden met grote dichtheden, gebieden met industriële gebouwen in transformatie, residentiële gebieden onder commerciële citydruk en gebieden met significante leegstand boven winkels, maar de methodiek is van toepassing op alle mogelijke kansen die zich aandienen. Buiten de Kernstad (Binnenstad + 19de-eeuwse gordel) worden de stedelijke centra en aanpalende oude wijken geselecteerd. Voor deze stedelijke centra annex oude wijken kunnen eveneens gebiedsgerichte RUP s worden opgemaakt. Het gaat ondermeer om Fruithof. Mede onder de noemer van de poreuze stad is een groenstrategie uitgewerkt die erop gericht is de leefkwaliteit te garanderen. In de publieke delen moet voldoende ruimte gelaten worden voor speelruimte op wijkniveau. De ruimtelijke inventaris van groene ruimten in de stad en de inventaris tekortzones buurt- en wijkgroen, moeten ingezet worden om op stadsniveau een groennetwerk uit te bouwen. Figuur: situering plangebied binnen het RSA poreuze stad Ook vanuit het beeld van dorpen en metropool geeft het structuurplan de gewenste richting aan. Algemene doelstellingen voor wonen binnen het beeld van de dorpen en de metropool zijn: Aanbieden van nieuwe woningen ambitie is een aanbod van ca 1000 nieuwe woningen per jaar Stimuleren van de selectieve inwonersinstroom - het bijkomend aantrekken van gezinnen met kinderen blijft een aandachtspunt Aanbieden nieuwe woonvormen tot stand brengen van een trendbreukverdeling grondgebonden woningen vs appartementen, woontypologieën gericht op jonge gezinnen, nood aan innoverende woonvormen (evenwicht collectiviteit en private wooneisen), woonvormen i.f.v. vergrijzing 7

Wonen voor iedereen concentraties moeten vermeden worden, streven naar een evenwichtige mix van woontypologieën Publiek domein als rode draad hoeveelheid openbaar domein verhogen en de kwaliteit verbeteren 3.2.2 Actief beleid Het actief beleid concentreert zich op vijf strategische ruimten: Harde Ruggengraat / Zachte Ruggengraat / Groene Singel / Levend Kanaal / Lager Netwerk met Stedelijke Centra. Binnen deze ruimten worden strategische programma s geformuleerd, die op hun beurt specifieke projecten omvatten. 8

4 SPECIFIEKE ONDERZOEKSVRAGEN 4.1 Ontwikkelingsvisie korte, middellange en lange termijn Samen met het stadsbestuur van Mortsel werd door het college van burgemeester en schepenen een opdracht uitgeschreven voor de opmaak van een masterplan. Dit masterplan zal de ontwikkelingsvisie voor het gebied weergeven. Het RUP zal op haar beurt de visie doorvertalen in stedenbouwkundige voorschriften en een grafisch plan. 4.2 Warmtenet Een warmtenet kan mogelijk aangelegd worden indien hierover een akkoord bereikt kan worden tussen de betrokken actoren. Een kosten-batenanalyse en concretisering van engagementen is aangewezen om het college een gefundeerde keuze te laten nemen over in hoeverre het RUP hierop afgestemd moet worden. 9

5 PLANPROCES 5.1 Stappenplan De opmaak van het ruimtelijk uitvoeringsplan is vervlochten met de opmaak van een masterplan en een planmer-screening. fase 1. procesnota Het voortraject bestaat uit de opmaak van de procesnota. De procesnota geeft inzicht in het te doorlopen planproces, de probleemstelling, doelstellingen en het kader waarbinnen het RUP zal worden opgemaakt. fase 2. masterplan In co-opdrachtgeverschap met de stad Mortsel wordt een stedenbouwkundige masterplan voor de ruimere omgeving van het plangebied opgemaakt. fase 2. richtnota De richtnota geeft op basis van het masterplan de ruimtelijke ontwikkelingsvisie voor de site en omgeving weer. Naast een beschrijving van de omgeving, een overzicht inzake de juridische en planlogische context worden in deze fase ook de randvoorwaarden opgesomd die later in het RUP doorvertaald zullen worden in een grafisch plan en stedenbouwkundige voorschriften. fase 2. planmer-screening De planmerprocedure sluit aan op de goedkeuring van de procesnota door het college. Op basis van de planmerscreening zullen in de volgende fase mogelijk bijkomende randvoorwaarden worden opgenomen. fase 3. voorontwerp RUP Het voorontwerp vertaalt de ruimtelijke randvoorwaarden in een juridisch verordenend plan, waarin alle elementen vervat zitten zoals bepaald in de Vlaamse codex Ruimtelijke Ordening. Na een interne overlegronde wordt het voorontwerp voor advies overgemaakt aan de adviesverlenende instanties en besproken op een plenaire vergadering. fase 3. ontwerp RUP De opmerkingen van de plenaire vergadering worden verwerkt in een ontwerp van het ruimtelijk uitvoeringsplan. Het ontwerp wordt voorlopig vastgesteld door de gemeenteraad. fase 4. openbaar onderzoek en definitieve vaststelling Na voorlopige vaststelling wordt een openbaar onderzoek gehouden zoals opgelegd is in de Vlaamse codex Ruimtelijke Ordening. Na behandeling van de bezwaren wordt het definitief RUP uitgewerkt voor definitieve vaststelling door de gemeenteraad. fase 5. Publicatie en in werking treding 14 dagen na de publicatie van de beslissing tot definitieve vaststelling in het Belgisch Staatsblad, treedt het RUP in werking. 10

Onderstaand schema geeft het stappenplan weer. stappenplan opmaak RUP 11

5.2 Timing opmaak RUP Onderstaande tabel geeft de indicatieve timing weer. procesnota opmaak procesnota mei - juni 2014 College van burgemeester en schepenen augustus 2015 Gecoro september 2015 minicompetitie uitnodiging deelname minicompetitie 10 augustus 2015 indienen van de offerte 18 september 2015 gunning van de deelopdracht 30 oktober 2015 masterplan november 2015 april 2016 richtnota opmaak richtnota mei 2016 College van burgemeester en schepenen juni 2016 Gecoro en Districtscollege / Districtsraad juni 2016 Sectorale effectenstudies opmaak planmerscreening + procedure juli september 2016 voorontwerp RUP opmaak voorontwerp RUP juli september 2016 intern overleg voorontwerp september 2016 College van burgemeester en schepenen oktober 2016 Districtscollege / Districtsraad oktober 2016 Adviesvraag, Gecoro en plenaire vergadering november december 2016 ontwerp RUP opmaak ontwerp januari februari 2017 intern overleg ontwerp februari 2017 College van burgemeester en schepenen maart 2017 Gemeenteraad april 2017 openbaar onderzoek mei juni 2017 Gecoro juli 2017 definitief RUP opmaak definitief RUP augustus - september 2017 College van burgemeester en schepenen oktober 2017 Gemeenteraad november 2017 schorsingsperiode 30 dagen publicatie BS termijn Raad van State 60 dagen Indicatieve timing opmaak RUP 12

5.3 Betrokken actoren Voor een goed verloop van het planproces werd een overlegstructuur opgezet. De besluitvorming is een verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en schepenen en gemeenteraad. Permanente afstemming met de stad Mortsel is essentieel aangezien voor een gemeentegrensoverschrijdend gebied een masterplan wordt opgemaakt. Ook voor de doorvertaling van het masterplan in twee gemeentelijke RUP s in de vervolgfase is doorgedreven overleg noodzakelijk. Naast de intensieve inhoudelijke projectbegeleiding en kwaliteitsbewaking door Stadsontwikkeling worden ook vele andere stedelijke diensten voor hun expertise bij de opmaak van het RUP betrokken. Ook met de ontwikkelaar RPD/Immpact en Agfa-Gevaert zal van bij de aanvang een open communicatie op permanente basis gevoerd worden. overlegstructuur 5.4 Communicatie- en participatietraject In functie van draagvlakvorming is het belangrijk om voldoende te communiceren. Een artikel op de website of in een infoblad op de belangrijke momenten in het planningstraject is aangewezen. In een eerste communicatiemoment kan het globale planningsproces en het masterplan worden voorgesteld. Aangaande het RUP zijn er twee belangrijke communicatiemomenten. Naast de decretaal vastgelegde vereisten aangaande het openbaar onderzoek, kan in functie van het openbaar onderzoek ook een informatievergadering voor de omwonenden worden georganiseerd. Na de definitieve vaststelling wordt het definitieve plan met eventuele wijzigingen ten aanzien van het ontwerp RUP gepubliceerd. 13