Netwerk Klimaatadaptatie Middelgrote Steden Jaarplan 2017 V01 25102016
1 Netwerk Klimaatadaptatie Middelgrote steden Middelgrote steden voelen vaak een bijzondere verantwoordelijkheid met betrekking tot klimaatadaptatie. Deze steden gaan veel te maken krijgen met de gevolgen van klimaatveranderingen, en hebben vaak in hun regio een voorbeeldrol. Toch hebben ze veelal te weinig ervaring en capaciteit hebben om de knelpunten op te lossen en de kansen te benutten. Het netwerk klimaatadaptatie middelgrote steden gaat samenwerken aan klimaatadaptatie. De kern bestaat uit voorlopende en geïnspireerde medewerkers van gemeenten die in hun eigen gemeenten actief en leidend zijn met betrekking tot dit thema. Het netwerk is voortgekomen uit project Natuurlijk Kapitaal Breda. In dit project is onderzocht op welke manier ecosysteemdiensten in het beleid van de gemeente Breda verankerd kunnen worden. Het project is uitgevoerd door ORG-ID en GrondRR, samen met de gemeente Breda. Opdrachtgever was RWS leefomgeving. Positionering Er zijn andere netwerken in Nederland, met deels dezelfde gemeenten en aandachtsgebieden oa: City Deals klimaatadaptatie en waarden groen en blauw in de stad, Watertorenberaad, Natuurlijk Kapitaal, Natuurlijke Alliantie. Ook zijn er diverse regionale en stedelijke netwerken (bv stadslandbouw, duurzaamheid, energie). Deze netwerken zijn vaak gericht op het uitdragen van informatie en hebben veelal bestuurlijke/ beleidsmatige achtergronden. Het netwerk Klimaatadaptatie onderscheidt zich van deze netwerken: ze is een actieve werkgroep, die concrete producten maakt vanuit een leidend jaarprogramma. Doel en sfeer In het netwerk staat het gesprek tussen middelgrote steden centraal. Het netwerk is gestart vanuit klimaatadaptatie en samenhang met systeembenadering. De thematiek is gaandeweg verbreed met andere thema s zoals gezondheid, omgevingswet/ visie, organisatorische en bestuurlijke aspecten. Leden brengen gespreksonderwerpen in, samen wordt besloten waar tijd en energie in wordt gestoken. Het netwerk is niet vrijblijvend. De leden hebben toegezegd om in principe te komen en actief aan de doorontwikkelingen mee te doen. Gemeenten dragen bij aan cofinanciering bij aanvraag subsidie. De administratieve werkzaamheden zijn zo beperkt mogelijk. De werkgroep heeft informeel karakter, er is een onderlinge openheid mbt wat goed gaat en wat moeizaam is. Alle overleggen blijven intern. Ook andere organisaties kunnen baat hebben van de werkzaamheden van het netwerk. De producten van het netwerk zijn daarom openbaar. Benadering Het netwerk heeft als gemeenschappelijke ambitie om klimaatadaptatie te benaderen vanuit een systeembenadering. In het eerste werkcahier dient als aanzet hiervoor. Vanuit de systeembenadering wordt gezocht naar verbinding met andere maatschappelijke opgaven. Hierbij wordt uitgegaan van de ervaringen en kennis binnen het netwerk. Waar zinvol wordt samenwerking gezocht met universiteiten, hogescholen en kennisinstituten. 1
Impressie overleg netwerk 3 oktober 2016 2
2 Programma en resultaten I Vaste overleggen We houden vier keer per jaar een overleg, indien mogelijk op het Stadskantoor van Utrecht. 3 keer per jaar overleg met kerngroep 1 keer per jaar overleg kerngroep en leden inspiratiegroep II Drie projectteams In het overleg van 3 oktober 2016 zijn drie thema s bepaald waarop het netwerk zich wil gaan richten. Per thema wordt een projectteam opgericht. Projectteam 1: Omgevingswet en instrumentarium De invulling en doorwerking van dit thema wordt in de werkgroep bediscussieerd, bepaald, en vastgesteld. Hier wordt volstaan met de aandachtspunten, die door de kerngroep zijn aangedragen: Integraliteit van Omgevingswet Elkaar op weg helpen Borgen van ambities, argumenten aandragen voor discussie Meekoppelen Dwang en inspireren Wat levert het op? (effectiviteit van maatregelen) III Losse acties Losse acties zijn korte 'tussendoor' acties van het netwerk, zoals: Onderlinge contacten en uitwisselingen, zoals Breda en Groningen al hebben gedaan Lobby richting bv. ministeries, Unie van Waterschappen, Brussel Ondersteuning Nijmegen bij programma Green Capital (Europese prijs 2017) Meedoen met workshop Atlas Natuurlijk Kapitaal Eigen producten en ervaringen aan netwerk ter beschikking stellen (loshangend fruit) Eenvoudige website opzetten IV Organisatie en administratie Budgetplan maken, contributie bepalen en innen Eenvoudige netwerkwebsite Verslagen maken Projectteam 2: Omgevingskwaliteit op wijkniveau Deze aandachtspunten zijn door de kerngroep aangedragen: Ambities borgen in concreet wijkprogramma, ruimtelijk vertalem (systeem en profit) Rol van burgers Verbinding sociaal en fysiek Mix van instrumenten Onderhoud openbare ruimte vraagt groot deel deel budget gemeente Projectteam 3: Gidsmodel als werkwijze Deze aandachtspunten zijn door de kerngroep aangedragen: Gidsmodel als bouwpakket, elke stad maakt eigen gidsmodel met hulp van generieke modellen Gaat niet om het plaatje, maar om het werkproces Relatie stad en buitengebied 3
Voorzijde Werkcahier Natuurlijke Alliantie Voorzijde rapportage Weerbericht 2050 Weerbericht 2050 Indicatie van lokale weersomstandigheden rond 2050 in Breda, 's-hertogenbosch entilburg Voorzijde folder Ontwerpbouwstenen 4
Het netwerk gaat haar producten mogelijk vormgeven in de vorm van werkcahiers. Dit zijn een soort van handreikingen/ inspiratiedocumenten, die in de praktijk van de middelgrote steden nuttig worden geacht. Ze worden gebaseerd op eigen/nieuwe projecten, óf op bestaande pilotprojecten en onderzoeken. Werkcahier Natuurlijke alliantie In opdracht van RWS is een eerste cahier gemaakt: Natuurlijke alliantie, ruimtelijk beleid en inrichting kukken beter met een systeembenadering. Dit cahier kan gaan dienen als een theoretisch/ inhoudelijk fundament voor het netwerk. Het idee is dat de projectteams dit cahier gebruiken bij hun werkzaamheden, en tijdens hun project het startcahier aanvullen en verbeteren. Werkcahier Methodische basis klimaattrends en klimaateffecten Het project Weerbericht 2050 geeft een aanpak voor een indicatieve voorspelling van het weer in 2050 van de steden Breda, Den Bosch en Tilburg. Het geeft een methodische inzicht in trends en effecten. Met relatief weinig werk kan het rapport worden omgezet in een werkcahier, dat alle middelgrote steden kunnen gebruiken. Dit cahier zal vooral een rol spelen voor het projectteam Omgevingswet en instrumentarium Werkcahier Ontwerpbouwstenen Pilotplan de Maten Apeldoorn is een project van provincie Gelderland en gemeente Apeldoorn. In het project zijn onder andere ontwerpbouwstenen ontwikkeld voor wijkplannen. De bouwstenen integreren klimaat, gezondheiod en ruimtelijke kwaliteit op basis van het natuurlijke systeem. Met weinig werk kan het rapport worden omgezet in een werkcahier, dat alle middelgrote steden kunnen gebruiken. 5
Kerngroep Martijn Schuit Groningen Martijn.Schuit@groningen.nl Paul Camps Amersfoort ppj.camps@amersfoort.nl Ton Verhoeven Nijmegen t.verhoeven@nijmegen.nl Vincent Kuiphuis Breda vgh.kuiphuis@breda.nl Richard Van Nispen Breda rm.van.nispen@breda.nl Henk Kuijpers Apeldoorn H.Kuijpers@apeldoorn.nl Ron Nap Apeldoorn R.Nap@ovij.nl Freya Macke Den Bosch f.macke@s-hertogenbosch.nl Ronald Bos Arnhem Ronald.Bos@arnhem.nl Albert de Vries Utrecht a.de.vries@utrecht.nl, Erhard Föllmi Haarlem efollmi@haarlem.nl Maaike Sillmann Haarlem msillmann@haarlem.nl Bart van der Mark Ede bart.van.der.mark@ede.nl Inspiratiegroep Petra Mackowiak Tilburg petra.mackowiak@tilburg.nl Petra van Egmond PBL Petra.vanEgmond@pbl.nl Joke van Wensem I&M joke.van.wensem@minienm.nl Hasse Goosen CAS hasse@climateadaptationservices.com Redactie een of meer leden kerngroep Gemma van Eijsden RWS gemma.van.eijsden@rws.nl Roelof Westerhof ORG-ID westerhof@org-id.org (06-51064795) Vincent Grond GrondRR vincent@grondrr.nl (06-41592690) 6
3 Leden en werkzaamheden I Kerngroep De kerngroep bestaat uit medewerkers van middelgrote steden in Nederland: 1. Apeldoorn: Henk Kuijpers 2. Arnhem: Ronald Bos 3. Breda: Vincent Kuiphuis 4. Utrecht: Albert de Vries 5. Den Bosch: Freya Macke 6. Amersfoort: Paul Camps 7. Nijmegen: Ton Verhoeven 8. Ede: Bart van der Mark 9. Groningen: Martijn Schuit 10. Haarlem: Maaike Sillmann II Inspiratiegroep Medewerkers van middelgrote steden en vertegenwoordigers van hogere overheden kunnen aan projecten van het netwerk mee doen, als inspiratie voor hun eigen werkzaamheden. Een keer per jaar wordt een uitwisselingsmiddag met de leden van het netwerk gehouden. De leden van de inspiratiegroep worden gedurende het jaar op de hoogte gehouden van de activiteiten van het netwerk. Leden inspiratiegroep op dit moment: Tilburg: Petra Mackowiak Collega s van werkgroepleden Ministerie van I&M: Joke van Wensem PBL: Petra van Egmond CAS: Hasse Goosen De volgende steden beraden zich om lid van de kerngroep of inspiratielid te worden: Zwolle, Leeuwarden, Deventer, Venlo, Gouda III Redactie De redactie van de kerngroep vult de organisatorische, budgettaire en administratieve structuur in en legt dit vast. De groep regelt de overleggen en maakt korte verslagen. De redactie draagt bij aan de projectteams (nader in te vullen en maakt folder netwerk en beknopte website. Ze bestaat uit: een of meer vertegenwoordigers van een middelgrote stad RWS: Gemma van Eijsden (contactpersoon met hogere overheden) ORG-ID: Roelof Westerhof GrondRR: Vincent Grond De steden gaan deelnemen in 1 of 2 projectteams, die in 2017 een thema gaan uitwerken. Dit kan gedaan worden door een lid van de kerngroep, of door een collega. De volgende opzet is afgesproken: Projectteam 1: Omgevingswet en instrumentarium Steden: Ede, Den Bosch, Groningen, Utrecht lid redactie Projectteam 2: Omgevingskwaliteit op wijkniveau Syeden: Den Bosch, Breda, Arnhem, Groningen, Utrecht, Apeldoorn (Henk Kuijpers) lid redactie Projectteam 3: Gidsmodel als werkwijze Steden: Breda, Ede, Nijmegen, Amersfoort, Haarlem, Apeldoorn (Ron Nap) lid redactie 7
8
4 Financiën Aanzet raming De werkzaamheden van de kerngroep en de inspiratiegroep worden door medewerkers van gemeenten en andere overheden uitgevoerd als deel van hun reguliere werkpakket. Het betreft: vaste overleggen deelname aan projectteams losse acties organisatie en administratie De werkzaamheden ten behoeve van vaste overleggen en organisatie/ administratie zijn redelijk goed in te schatten. De benodigde tijd en financiën voor losse acties en projectteams is afhankelijk van hun invulling. We stellen voor dat elk projectteam een projectplan maakt, waarin doel, werkzaamheden, tijd, budget, financiering en planning staan uitgewerkt. De werkzaamheden van ORG-ID en GrondRR worden los begroot. De invulling van hun inzet wordt nader afgestemd en afgesproken. We gaan nu uit van de volgende werkzaamheden als lid van de redactie: Voorbereiden, houden van vier overleggen, verslaglegging: 4 dagen Opstellen van werkcahiers klimaattrends en ontwerpbouwstenen : 4 dagen Maken van folder over netwerk en beknopte website: 4 dagen Losse werkzaamheden, zoals benaderen nieuwe gemeenten, lobby, inhuur externen: 8 dagen Budget Het budget van het netwerk wordt via verschillende sporen gerealiseerd. 1. Subsidies: aanvraag wordt oa gedaan in programma aan de slag met de omgevingswet, dat vergoedt 10.000,- als maximum, zijnde 50% van een projectbudget. Andere sporen worden onderzocht. Aanvullende suggesties zijn welkom. Hiermee kunen de bovengenoemde werkzaamheden van ORG-ID en GrondRR vergoed worden. 2. Eigen bijdrage/ cofinanciering van de gemeenten: 1.500 ex BTW voor 2017 (op het eind van 2017 wordt het netwerk geëvalueerd, ook de zinvolheid en hoogte van de cofinanciering). 9
Netwerk klimaatadaptatie middelgrote steden oktober 2016 Leden kerngroep Leden inspiratiegroep 1 Tilburg 2 Planbureau Leefomgeving 3 CAS 4 Ministerie I&M Groningen Haarlem 4 Utrecht 3 Amersfoort Apeldoorn 2 Ede Arnhem Den Bosch Nijmegen Breda 1