Onderwerp: Transformatieprogramma en monitoring Ons kenmerk: 15rvOŨ0044 Nummer: Eist, 26 mei 2015 AAN DE RAAD 1. Advies Vaststellen van het transformatieprogramma Vaststellen van de doelen en indicatoren van de monitor Sociaal Domein 2. Inleiding De aanleiding voor het opstellen van het transformatieprogramma ligt in de keuze die u in de zomer van 2014 heeft gemaakt om de transitie en transformatie te scheiden. Dit biedt ons de kans samen met onze partners en inwoners beter en dieper na te denken over de wijze waarop we de veranderingsopgave willen uitwerken en ons stelsel willen doorontwikkelen. Begin 2015 is het concept transformatieprogramma, doelenboom en de transformatieagenda ontwikkeld. In het eerste kwartaal van 2015 heeft u tijdens een raadsconferentie en de politieke avond van 24 februari het transformatieprogramma Sociaal domein behandeld. Tijdens de politieke avond van 21 april jl. heeft u de transformatieagenda besproken. De input van deze bijeenkomsten is verwerkt in de voorliggende stukken. Met de decentralisaties in het sociaal domein heeft de gemeente een omvangrijk extra takenpakket gekregen met aanzienlijke maatschappelijke en financiële risico's. Het is noodzakelijk om een goed monitoringsysteem in te richten om de transitie te volgen. Op 9 februari 2015 heeft u over de vorm van de monitor gesproken. De monitor geeft inzicht in financiën, bedrijfsvoering en beleidsdoelen. Door uw inbreng en de inbreng van de rekenkamercommissie is de monitor verder ontwikkeld. Op 19 mei jl. hebben we de eerste resultaten van de monitor in een informatiebijeenkomst aan u gepresenteerd. 3. Doel en beoogd effect Doel transformatieprogramma: Het transformatieprogramma brengt focus aan en prioriteert werkzaamheden in het sociaal domein. Beoogd effect van het transformatieprogramma: Er heeft een zichtbare verandering plaatsgevonden in denken en werken binnen het sociaal domein Er heeft innovatie plaatsgevonden in het sociaal domein. Doel monitor Sociaal Domein: De monitor Sociaal Domein maakt inzichtelijk of de geleverde inspanningen bijdragen aan de gestelde doelen in het sociaal domein. Beoogd effect van de monitor sociaal Er staat een goed sturingsinstrument om de resultaten in het sociaal domein te monitoren. in IIIII min ii ii min
4. Argumenten 1.1 Het transformatieprogramma prioriteert onze inspanningen voor de komende twee jaar Sinds 1 januari 2015 zijn wij verantwoordelijk voor een groot deel van de zorg en ondersteuning aan kwetsbare inwoners. De transitie is weliswaar afgerond, maar zorgt nog voor veel werk. Niet alleen bij gemeenten, ook bij zorgorganisaties. Er zijn op allerlei terreinen nog verbeteringsopgaven te realiseren. Ook zijn er bij jeugdzorg en Wmo meer aanmeldingen dan we verwacht hadden. Door met een transformatieprogramma te werken brengen we focus aan en 'dwingen' we ons om ook met de verandering en innovatie aan de slag te gaan. 1.2 Vernieuwing in zorg en ondersteuning is noodzakelijk om de nieuwe taken goed en goedkoper uit te kunnen voeren De extra taken zijn met flinke kortingen van Rijk naar gemeenten overgeheveld. Gemeenten kunnen de nieuwe taken dan ook alleen goed en goedkoper uitvoeren als er vernieuwing plaatsvindt in de zorg en ondersteuning. Het transformatieprogramma is erop gericht een grote (vervolg)stap te zetten richting de doelen die we gesteld hebben in de sociaal-maatschappelijke visie. 1.3 De transformatieagenda is een middel om in de samenwerking met partners en inwoners onze focus te behouden Transformeren is niet iets van onze gemeente alleen. Samenwerken met onze partners, inwoners en gemeenten in de regio is noodzakelijk. Samen komen we tot betere ideeën en kunnen we kansen benutten. Het transformatieprogramma bepaalt waar onze gemeente energie in wil steken en de agenda is de leidraad. Samenwerking en kansen die voorbij komen, kunnen de agenda omgooien, maar het is wel belangrijk te weten waar we naar toe willen: focus te houden. 1.4 De agenda bevat projecten en pilots die concreet een bijdrage leveren aan het realiseren van de doelen De projecten en pilots starten zoveel mogelijk met een plan van aanpak. Hierin wordt beschreven welke resultaten we willen bereiken en hoe we de resultaten willen gaan meten. Soms is het echter ook onderdeel van het project om te komen tot goede indicatoren. De pilots en projecten stimuleren verandering en innovatie en brengen daarmee het bereiken van de beleidsdoelen dichterbij. 2.1 Er is eenduidigheid in beleidsdoelen bij het transformatieprogramma en de monitor Het transformatieprogramma en de monitor gaan van dezelfde twee beleidsdoelen uit. Op deze wijze brengen we meer uniformiteit in de doelen. Daarmee wijkt de formulering van de beleidsdoelen af ten opzichte van de concept-monitor die we op 9 februari jl. met u hebben besproken, maar blijft de achterliggende systematiek overeind. Mede naar aanleiding van uw overwegingen en van de rekenkamercommissie hebben we de doelen geherformuleerd. 2.2 De monitor bevat concrete indicatoren zodat we de uitvoering van de nieuwe taken goed kunnen volgen De transformatie in het sociaal domein staat voor een omvangrijke opgave en daarom zetten we met onze beleidsdoelen in op verander- en ontwikkelrichtingen. Deze beleidsdoelen geven we een concrete vertaling aan de hand van drie indicatoren waarmee we de ontwikkeling monitoren. Ill lllll IIII II II II IIIIII
2.3 De systematiek van de monitor is een groeimodel waardoor we nieuwe ontwikkelingen en informatie kunnen inpassen De systematiek is een groeimodel. We gebruiken 2015 om de Monitor Sociaal Domein door te ontwikkelen. Daarnaast maken we ook gebruik van de landelijke monitor van de VNG en KING. Deze monitor levert in augustus van dit jaar de eerste resultaten op. 2.4 De monitor is overzichtelijk We laten de monitoringresultaten in de monitor zien via een 'dashboard' en een 'onderhoudsboek'. De meest noodzakelijke informatie komt overzichtelijk terug op het 'dashboard'. Het 'onderhoudsboek' geeft een nadere onderbouwing en aanvullende informatie om inzicht in de stand van zaken en ontwikkelingen te krijgen. 5. Kanttekeningen 1.1 Zijn de beleidsdoelen niet te abstract geformuleerd? De beleidsdoelen zijn inderdaad abstract geformuleerd. Vanuit de visie en doelen van het transformatieprogramma pakken wij, samen met onze partners en inwoners, verschillende pilots en projecten op om verandering en innovatie te stimuleren. Deze pilots en projecten starten met een plan van aanpak waarin mijlpalen en resultaten zoveel mogelijk concreet geformuleerd zijn. De pilots en projecten stimuleren verandering en innovatie en brengen daarmee het bereiken van de beleidsdoelen dichterbij. De doelenboom uit de transformatieagenda laat zien welke pilots of projecten bijdragen om de (sub)beleidsdoelen op lange termijn te bereiken. 1.2 Werkt de transformatieagenda niet beperkend t.a.v. verandering en innovatie? Het sociaal domein is volop in beweging. Transformeren is een dynamisch proces waarbij de agenda als leidraad dient. Er kunnen onderwerpen aan toegevoegd worden, prioritering kan veranderen. Het is hierbij wel van belang te weten waar we naartoe willen, om focus te houden. 1.3 Is twee jaar niet te kort om de doelen te bereiken? Een periode van twee jaar is te kort om de doelen uit het programma te realiseren. Voor een verandering als waar we het in dit programma over hebben, een echt andere manier van werken en denken, kunnen we enkele decennia uittrekken. Wij kiezen bewust voor een 'korte' periode, omdat er dan ook urgentie ontstaat op het behalen van de doelen. Ook zijn na alle garanties en transitiearrangementen afgelopen. Met dit programma kunnen we in twee jaar wel een aantal concrete stappen zetten in de ontwikkeling van een nieuwe werk- en denkwijze. 2.1 Waarom een lokale monitor en geen regionale monitor? Er was regionaal geen draagvlak om een regionale monitor te ontwikkelen. Daarom zetten we in eerste instantie voor het lokale niveau op. Daarnaast stemmen we de monitoringsopzet af binnen de regio om tot meer uniformiteit te komen en mogelijkheden te creëren om te benchmarken. Dit zal pas de komende tijd zijn beslag krijgen. Ook willen we door uniform te werken de administratieve lasten voor zorgaanbieders zoveel mogelijk beperken. 6. Financiën N.v.t. 7. Vervolg Planning Op 14 juli ligt de besluitvorming over het transformatieprogramma en de doelen en indicatoren van de raadsmonitor bij u voor. in inn mi ii ii ii ii ii ii
In principe wordt van elk project en pilot een concept plan van aanpak gemaakt waarin we de doelen zo concreet mogelijk formuleren. Deze plannen leggen wij aan u voor om u in de gelegenheid te stellen deze aan te scherpen of tijdens een politieke avond te bespreken alvorens we het project starten. U ontvangt de monitor ieder kwartaal ter informatie. Evaluatie Evaluatie vindt plaats door middel van periodieke presentaties en tussenrapportages over de afzonderlijke projecten en pilots uit de transformatieagenda. Tijdens de politieke avond van 21 april 2015 heeft u aangegeven de volgende thema's te willen prioriteren: Preventie Kernteams Doorontwikkeling vrijwilligersbeleid Integrale aanpak (de portefeuillehouder heeft aangegeven dat dit een kwaliteitscriterium is en geen afzonderlijk thema) Cliëntondersteuning Wij stellen voor om in 2015 tijdens de voorronden tijd te reserveren om deze thema's te bespreken. Tot de zomermaanden zijn de thema's benoemd. Na de zomer komen we met een nadere invulling voor de resterende maanden van 2015. 2 juni 2015: Preventie en integrale aanpak 16 juni 2015: Mantelzorg 30 juni 2015: Pilot Jeugd 14 juli 2015: Kernteams de gemeentesecretaris -Arsśeīdonk Th. Hoex MMO drs A.S van 8. Relevante stukken* 15int01586 Transformatieprogramma (incl. doelenboom) 15int01587 transformatieagenda 15int01605 (Monitor Sociaal Domein eerste kwartaal 2015) Portefeuillehouder: R. van Hoeven Behandelend teammanager voor technische vragen: G.B. Gnodde, tel.: (0481) 362 300, email: info@overbetuwe.nl ui i IIIII i 4 ii ii ii ii ii ii ii ii
Registratienummer Auteur Datum Onderwerp 15int01587 L.C.M. Roeling, M. Stellingwerf 13 mei 2015 Transformatieagenda
Onderwerp Draagt bij aan de volgende Activiteiten (sub)doelen: Stimuleren zelfredzaamheid 1. Mantelzorgers en hun behoeften in kaart brengen Beter ondersteunen van mantelzorgers bij het uitvoeren van hun zorgtaken Opstellen plan van aanpak met organisaties en mantelzorgers gericht op herkenning, erkenning, ontzorgen, bieden van mogelijkheden tot respijtzorg en ondersteunen van de mantelzorger (motie). Onderzoek naar effectieve inzet van instrumenten (wat werkt wel en wat werkt niet?) Verbinding leggen tussen o.a. Meldpunt, sociale kernteams, loket en de huisartsen. Plan van aanpak (15int01325) Start Q2 2015 Eind 2. Langer zelfstandig wonen Creëren van voorwaarden om langer zelfstandig te kunnen zijn door aandacht voor de directe leefomgeving Thema maakt onderdeel uit van de nog op te stellen Woonvisie Onderzoeken inzet domotica Doorontwikkeling en stimuleren/faciliteren mogelijkheden woningaanpassingen Onderzoeken consequenties en mogelijkheden voor de ruimtelijke ordening en de woningbouw Faciliteren andere woonvormen Ontwikkelen en mogelijk maken van andere vormen van zorg en ondersteuning (Startnotitie Actualisering Woonbeleid, 15int00954) Q1 2015 Doorlopend (via nieuw woonbeleid) 3. Preventie Creëren van voorwaarden om langer zelfredzaam te kunnen zijn Voorkomen van problemen bij inwoners in een kwetsbare situatie Analyse van huidige investering in preventie, zowel intern als door andere partijen Onderzoek naar bijdrage die preventie kan leveren aan het realiseren van doelen in het sociale domein Onderzoek naar effectieve inzet van preventieve maatregelen (wat werkt wel en wat werkt niet?) Keuzes formuleren voor investering in preventie en preventieve maatregelen op 11 leefdomeinen Oktober 2015 Q2 2015 3a. Voorkomen van eenzaamheid Creëren van voorwaarden om langer zelfredzaam te kunnen zijn Voorkomen van problemen bij inwoners in een kwetsbare situatie Onderzoek naar effectieve inzet van instrumenten (wat werkt en wat werkt niet?) Deskundigheid van hulpverleners of vrijwilligers bevorderen in het signaleren van eenzaamheid (o.a. met Training Doorbreek eenzaamheid) Algemene voorlichting geven over eenzaamheid. Onderzoeken of doelgroep huisbezoeken Ĩ5+ uitgebreid moeten worden Oktober 2015 Q2 2015
4. Doorontwikkelen vrijwilligersbeleid Creëren van voorwaarden om langer zelfredzaam te kunnen zijn Doorontwikkelen vrijwilligerssteunpunt Kantelen van organisaties t.o.v. vrijwilligers (rol Stuw als intermediair) Vinden en binden van vrijwilligers (opzetten van vrijwilligerspanels; starten met de zorgvrijwilligers) Ontwikkelen van instrumenten gericht op vrijwilligersbewustwording en -support vraag- en aanbodverlegenheid van inwoners verminderen Volgt Q3 2015 Toename 5. Uitwerken rol gemeente bij inwonersinitiatieven en Right to Challenge Toename van het aantal inwonersinitiatieven Uitwerken initiatief 'snelkookpan', onderdelen: 1. Medewerkers bewust maken van het belang van bewonersinitiatieven en werken aan een andere houding (afwijken van eigen regels en rituelen) 2. Bewonersinitiatieven en gemeente kijken samen hoe zij de dienstverlening kunnen vormgeven. September 2015 Q1 2015 Q4 2015 6. Zoeken naar lokale mogelijkheden voor maatschappelijke en arbeidsparticipatie voor mensen met een arbeidsbeperking 7. Doorontwikkelen voorzieningenaanbod Meer inwoners kunnen in de eigen kern terecht voor participatie en lichte vormen van ondersteuning Meer inwoners kunnen in de eigen kern terecht voor participatie en lichte vormen van ondersteuning Hulp en ondersteuning worden integraal aangeboden Inventariseren waar mogelijkheden liggen voor maatschappelijke en arbeidsparticipatie Daadwerkelijk plaatsen van mensen Onderzoeken behoefte aan aanvullende (algemene) voorzieningen Onderzoeken welke maatwerkvoorzieningen naar collectieve voorzieningen omgezet kunnen worden Doorontwikkelen voorzieningen (dagbesteding, begeleiding, inloop GGZ, etc.) Ontwikkelen van collectieve voorzieningen Onderzoeken efficiëntere vormen van vervoer (betrekken aanbieders hierbij) Januari 2016 2016 N.v.t. Q2 2015
8. Digitale dienstverlening (onderdeel speerpunt 1 uitvoeringsagenda) Ketensamenwerking Meer inwoners kunnen in de eigen kern terecht voor participatie en lichte vormen van ondersteuning Toegang tot hulp en ondersteuning is eenvoudiger te vinden Ontwikkelen doelgroepgerichte informatie Thema maakt onderdeel uit van speerpunt 1 uit de uitvoeringsagenda) Maken van een kernscan/overzicht Toetsen en aanvullen overzicht door inwoners Afhankelijk van bovenstaande punten bepalen we hoe we verder gaan met het opzetten van een digitaal platform Mei 2015 (zie speerpunt 1 van de uitvoeringsa genda) Zie uitvoeringsagenda 9. Sociale kaart Toegang tot hulp en ondersteuning is eenvoudiger te vinden Ontwikkelen doelgroepgerichte informatie Hulp en ondersteuning wordt integraal aangeboden Er is een goede afstemming tussen de gemeentelijke poorten en andere verwijzers en vindplaatsen Ontwikkelen doelgroepgerichte functionaliteiten Ontwikkelen van een gebruiksvriendelijke sociale kaart voor alle professionals zodat organisaties en contractpartijen voor hulp en ondersteuning snel te vinden zijn Met communicatie het gebruik van de sociale kaart promoten/aanjagen n.v.t. Q1 2015 10. Samenwerking zorgverzekeraar Er is een goede afstemming tussen de gemeentelijke poorten en andere verwijzers en vindplaatsen Hulp en ondersteuning worden integraal aangeboden Uitvoeringsagenda Menzis Afstemmen werkzaamheden Inbedden functie wijkverpleegkundige Zoeken naar gezamenlijke projecten GEZ. Menzis en gemeente (regionale agenda, mei 2014) Q1 2015 Q2 2015
11. Diverse actiepunten betreffende vormen en onderhouden van netwerken en ketensamenwerking Er is een goede afstemming tussen de gemeentelijke poorten en andere verwijzers en vindplaatsen Sterk netwerk van formele en informele organisaties in het sociaal domein Voorkomen van problemen bij inwoners in een kwetsbare situatie Voorkomen dat een inwoner tussen wal en schip valt Stimuleren regie inwoner 12. Kernteams Inwoner stimuleren en ondersteunen in verantwoordelijkheid voor eigen arrangement Voorkomen van problemen Eenvoudige toegang tot hulp en ondersteuning Doorontwikkeling WZWW-platform Doorontwikkelingsoverleg (nieuwe) zorgaanbieders strategisch niveau Afstemmen werkwijzen met huisartsen, jeugdartsen en zorgverzekeraars Afstemmen werkwijzen met scholen en jeugdzorg Afspraken maken met ketenpartners over (vroeg)signalering en vangnet Bepalen werkwijze om een goede overgang tussen jeugdzorg en volwassenenzorg te borgen Bepalen werkwijze hoe om te gaan met zorgmijders Doorontwikkelen lokale zorgnetwerken Verbinden kernteams en loket met verenigingen en vrijwilligersorganisatie Kennismaken, teamvorming, ondersteuning van nieuwe teams door bestaande professionals en vrijwilligers 1 e casusbesprekingen (met huidige professionals) Verbinding loket - SKT versterken Starten pilot 'Indiceren door kernteam' Ontwikkelen van "eigen stijl" en zelfstandig oppakken van casussen Start monitoring Rol vrijwilligers verder ontwikkelen Intensiveren netwerk met 1 e lijn nieuwe teams Tussenrapportage, waarin het verschil duidelijk wordt tussen de werkwijzen en effectiviteit van nieuwe en huidige teams. Door ontwikkelen van eigen stijl en benutten competenties Proactieve rol verder oppakken Werken aan meer uniforme werkwijze en vastleggen in werkprocessen Inbedden van resultaten uit tussenrapportage N.v.t., 13bw000541 Doorlopend Q1 2015 Q2 2015 Q3 2015 Q4 2015 Dec '16
13. Inkoop afstemmen op lokale doelen (maatwerk) 14. Doorontwikkelen PGB's 15. Doorontwikkelen cliëntondersteuning 16. Doorontwikkelen van instrumenten voor inwoner om zelf regie te voeren (zorgplan, ICT toepassingen, etc.) Jeugd 17. Actiepunten regionale transformatie-agenda jeugd Diverse doelen Regie en verantwoordelijkheid voor zorg en ondersteuning naar de inwoner Integraal aanbieden van hulp en ondersteuning Inwoner koopt zelf zijn zorg en ondersteuning in Inwoner krijgt voldoende ondersteuning bij het opstellen van een arrangement en keuze van aanbieders Inwoner krijgt voldoende ondersteuning bij het opstellen van een arrangement en keuze van aanbieders Inwoners kunnen kiezen uit een divers aanbod van hulp en ondersteuning Inwoner koopt zelf zijn zorg en ondersteuning in Inwoner krijgt voldoende ondersteuning bij het opstellen van een arrangement en keuze van aanbieders Vormen van een werkgroep om nieuwe vormen van aanbesteden voor te bereiden met het doel: Aanbieders prikkelen tot verschuiving van duurdere naar goedkopere ondersteuningsvormen in 2016 aanbestedingen voor te bereiden om vanaf 1 januari 2017 anders in te kopen 4 pilots draaien (2 voor jeugd en 2 voor de Wmo) Laagdrempelige zorg jeugd-ggz Dyslexie Combi huishoudelijke hulp met begeleiding Dagbesteding nieuwe stijl (nog niet definitief) Monitoren PGB beleid (inwoners stimuleren meer gebruik te maken van een PGB) Onderzoeken of aanvullende instrumenten nodig zijn Uitvoeren zelftest cliëntondersteuning Doorontwikkelen werkwijze kernteams t.a.v. cliëntondersteuning Borgen van onafhankelijke cliëntondersteuning Betrekken dorps- en wijkraden bij signaleren inwoners Inventariseren mogelijkheden om inwoner zelf regie te laten voeren Opstellen plan van aanpak i.s.m. inwoners Ontwikkelen regie-instrumenten Voor de regionale transformatie van het jeugddomein is regionaal een apart plan opgesteld. De transitieagenda jeugd heeft een directe lijn met dit programma, maar wordt niet vanuit dit programma aangestuurd. (implementatieplan Samenspel Q1 2015 Q1 2017 Q1 2015 Q1 2016 Q3 Volgt Volgt Volgt Volgt Q3 2015 (memo 15int00257) Q1 2015 Volgt 2016 (14int01514)