Programma 5 Maatschappelijke Ondersteuning Missie Inwoners van Krimpen aan den IJssel ondersteunen bij de vormgeving van hun eigen leven en het meedoen in de samenleving. Daarbij streeft de gemeente naar een (nieuw) evenwicht tussen de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van inwoners om hun leven vorm te geven en de (wettelijke) verantwoordelijkheid van de gemeente om adequate collectieve en/of individuele voorzieningen aan te bieden om hen daarbij te ondersteunen. Context en achtergrond Wet Maatschappelijke Ondersteuning De uitvoering van de Wmo is in handen van de gemeente. In deze wet zijn vier procesverplichtingen voor de gemeente opgenomen, te weten: - Participatie van burgers bij de totstandkoming van het beleid; - Een vierjaarlijks richtinggevend plan; - Een verordening voor voorzieningen die onder de zorgplicht vallen; - Verantwoordingsverplichting door publicatie over prestaties. Kaderstellende beleidsnota s a. Visiedocument Sociaal Domein (2013) b. Nota Het Wmo-loket (2013) c. Nota lokaal gezondheidsbeleid Samenwerken voor gezondheid 2012-2015 (2011) d. Beleidsnota Samen verder! Wmo 2012-2015 (2011) e. Notitie Op weg naar een Wmo beleidsplan 2012-2015 (2010) f. Beleidsnota Wijzigingen AWBZ 2010-2014 (2010) g. Besluit maatschappelijke ondersteuning 2010 h. Informatienota wijzigingen AWBZ vanaf 2009 i. Programma Woonservice 2011-12 (2011) De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) heeft de gemeente taken gegeven met daarbij de opdracht om zo veel mogelijk samenhang aan te brengen in de compensatiestructuur. Visiedocument Sociaal Domein Met het visiedocument sociaal domein hebben we een belangrijke stap gezet met de integrale benadering van de decentralisaties in het sociaal domein. Met de partners geven we in 2014 verder vorm aan de brede balie Welzijn, Zorg en Opvoeding. In 2013 is verder een communicatieplan opgesteld, een nota inkoop en inkoopproces en is er (een aanzet tot) een beleidsplan opgesteld. Indien mogelijk worden de nota s voor besluitvorming eind 2013 (uiterlijk begin 2014) voorgelegd opdat 2014 in de implementatiefase kan starten. Decentralisatie Begeleiding Vanuit de gedachte zorg dicht bij de inwoners te regelen bestaat het voornemen de extramurale begeleiding vanuit de AWBZ over te hevelen naar de Wmo. Dat betekent dat begeleiding niet langer wordt vormgegeven als een individueel recht. In plaats daarvan wordt het de verantwoordelijkheid van de gemeenten om mensen te compenseren voor belemmeringen die zij ondervinden in hun zelfredzaamheid en participatie door hun beperking. Deze taken worden per 1 januari 2015 gedecentraliseerd. Daarom continueren wij de voorbereidende werkzaamheden. Bij voorkeur algemene en collectieve voorzieningen, indien noodzakelijk individuele voorzieningen Steeds meer dient er gewerkt te worden via de gedachte van de Kanteling en Welzijn Nieuwe Stijl om de zorgkosten te beheersen en de eigen kracht en zelfredzaamheid van inwoners te stimuleren. Dit vraagt om nauwe samenwerking met de maatschappelijke instellingen en verschillende beleidsterreinen om zo breed, integraal en creatief mogelijk te zoeken naar oplossingen om mensen met beperkingen te compenseren, zodat de druk op (dure) individuele voorzieningen wordt beperkt. In de gekantelde werkwijze van de gemeente wordt meer nadruk gelegd op algemene voorzieningen. Voorzieningen waarvan alle inwoners of een bepaalde doelgroep gebruik kunnen maken zonder indicatie. Het aanbod van algemene voorzieningen moet zo ingericht worden dat een sterke groei van de vraag naar individuele voorzieningen voorkomen wordt en aansluit op de juiste zorgvragen van de inwoners. 37
Vanzelfsprekend moet het aanbod van goede kwaliteit zijn en bij voorkeur een keuzemogelijkheid voor de inwoner bieden. De gemeente geeft invulling aan haar (wettelijke) zorgplicht door algemene en collectieve voorzieningen te bieden en indien noodzakelijk individuele voorzieningen. Inmiddels wordt op een nieuwe manier aan vraagverheldering gewerkt, waarbij de eigen kracht van de vrager wordt gemobiliseerd. Hiervoor is de nota Het Wmo-loket opgesteld, welke in 2014 wordt uitgevoerd. Subsidie wordt verstrekt aan partners voor algemene voorzieningen zoals ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers, koffie-inlopen, open inloopplus, maatschappelijk werk, Wmo loket, seniorenadviseur en signalerend huisbezoek, ontmoetingsactiviteiten, maaltijden, vrijetijdsvoorzieningen voor de jeugd, enz. In veel van deze voorzieningen wordt gewerkt aan het versterken van de zelfredzaamheid en het eigen oplossingsvermogen van de inwoners. De gemeente werkt met centrumgemeente Rotterdam samen bij het aanbieden van collectieve voorzieningen in de maatschappelijke opvang, verslavingszorg en de preventie van en hulpverlening bij huiselijk geweld. Voor toeleiding naar zorg van kwetsbare zorgmijders functioneert het Lokaal Zorg Netwerk. Bij de invoering van taken in het kader van extramurale begeleiding zal gezocht worden naar het vormgeven van voorzieningen die al beschikbaar zijn binnen de gemeente. Wanneer de eigen kracht, het sociaal netwerk en algemene voorzieningen niet toereikend zijn, wordt gekeken of inwoners gecompenseerd kunnen worden met individuele voorzieningen. De individuele voorzieningen zijn niet vrij toegankelijk, maar slechts op basis van een (door de gemeente) afgegeven beschikking. De gemeente verstrekt momenteel bijvoorbeeld hulp bij het huishouden, vervoersvoorzieningen, rolstoelen en woningaanpassingen voor inwoners die steun vragen bij participatie. Voor de AWBZ begeleiding zullen vormen van individuele begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf en vervoer worden toegevoegd als collectieve of individuele voorziening. Meer voor minder Als gemeente krijgen we steeds meer taken en moeten we het doen met minder budgetten. In het collegeakkoord is aangegeven dat de gemeente kwetsbare groepen zoveel mogelijk wil ontzien. Dit kan alleen als we de kracht van mensen en hun structuren weten te benutten en te versterken. Alleen door ruimte te laten aan de samenleving, het particulier initiatief, het versterken van de zelfredzaamheid en het versterken van de samenwerking kunnen we de grote uitdaging aan waar we de komende tijd voor staan. Minderheden In Krimpen aan den IJssel zijn verschillende minderheden woonachtig. Zowel financieel als nietfinancieel ondersteunt de gemeente deze doelgroepen. De Afghaanse stichting WIJ en de Somalische stichting Kulan ontvangen jaarlijks een subsidie om activiteiten te ontplooien. Aan de Molukse gemeenschap wordt een stichtingsgebouw het UMAM-gebouw ter beschikking gesteld. Ook activiteiten voor de doelgroep worden (al dan niet financieel) aangemoedigd. Woonservice Met het programma Woonservice realiseert de gemeente een sluitend netwerk voor wonen, zorg en welzijn. De gemeente werkt samen met partners in de woningbouw, het welzijn en de zorg en laat zich adviseren door onder andere het Seniorenplatform bij de realisatie van een levensloopgeschikte gemeente. Het hebben van voldoende sociale contacten buitenshuis is een belangrijke voorwaarde voor inwoners om hun zelfredzaamheid te behouden. Daarbij helpen voldoende voorzieningen in de nabijheid van die woning. De gemeente voert de regie om vertrouwde en veilige wijken te creëren, waar het voor iedereen prettig wonen is. Zorg voor elkaar vult de hulp door professionele zorginstellingen aan. Zo kunnen de meeste inwoners tot op hoge leeftijd zelfstandig blijven en een bijdrage blijven leveren aan de samenleving. Sinds de start van het programma in 2002 wordt gewerkt met een externe programmamanager. In nauw overleg met het Algemeen Bestuur en de Programmagroep is besloten de overlegstructuur in de huidige vorm, dus met externe begeleiding, met ingang van 2014 te beëindigen. De opgebouwde samenwerking van de afgelopen jaren blijft evenwel bestaan. Immers, het convenant Woonservice, waaraan alle deelnemende partners zich hebben gecommitteerd, blijft onverminderd van kracht. 38
De gemeente blijft daarom de samenwerking faciliteren door o.a. de functies van voorzitter en secretaris ambtelijk in te vullen. Ter afsluiting van het huidige programma wordt in november 2013 een symposium georganiseerd waarin we als gemeente enerzijds willen laten zien wat er bereikt is, maar anderzijds ook met collega s uit andere delen van het land in gesprek willen gaan om te bezien wat we van elkaar kunnen leren. Vanaf 2014 zal de samenwerking zich ondermeer gaan richten op de onderstaande thema s: Uitwerking zorg- en welzijnsinfrastructuur (ontmoeting, welzijn technologie (domotica) en zorg); Het goed beschikbaar maken van informatie over soorten woningen (huur/koop, toegankelijkheid, serviceniveau etc.) voor burgers en intermediairen; Wijkschouwen als participatie instrument; Het realiseren van een derde combinatie van voorzieningen en geschikte woningen in het gebied waar de Prinsessenflats worden vervangen. Volksgezondheid De gemeente heeft vooral een taak in het voorkomen van gezondheidsproblemen, het bevorderen van de gezondheid van de bevolking als geheel, het zorgen voor een gezonde leefomgeving en een rol in de infectieziektebestrijding. Een deel van deze taken voert de GGD Rotterdam uit voor de gemeente in de gemeenschappelijke regeling Openbare Gezondheidszorg Rotterdam Rijnmond. De Wet Publieke Gezondheidszorg draagt de gemeente op haar lokale beleid vast te leggen in een vierjaarlijkse nota volksgezondheid. Met de Samenwerken voor gezondheid 2012-2015 zetten wij in op het stimuleren van sporten en bewegen bij het terugdringen van overgewicht, het terugdringen van verslavingen en het tegengaan van depressie, eenzaamheid en isolement. Brede samenwerking met alle betrokken partijen staat hierbij centraal. In 2012 is gestart met de uitvoering van de actieplannen, waarbij de samenwerking in en met de 1 e en 2 e lijn gezondheidszorg meer nadruk krijgt. Het nieuwe Gezondheidscentrum in Krimpen aan den IJssel is ruimtelijk en inhoudelijk het boegbeeld van die brede samenwerking. Bij samenwerken voor gezondheid leggen wij zelf ook dwarsverbanden met openbare orde en veiligheid, inrichting van de openbare ruimte, jeugd, speelruimtebeleid, jeugdparticipatie, maarschappelijke ondersteuning, sport- en beweegbeleid, combinatiefunctionarissen, opvoedingsondersteuning (Centrum voor Jeugd en Gezin), woonservice, evenementenbeleid, minimabeleid, groen, recreatie, participatie en activiteiten van het verenigingsleven en het particulier initiatief, zoals op het gebied van kunst en cultuur. 5.1 Maatschappelijke Ondersteuning 5.1.1 Wat willen wij bereiken? A. De inwoners van Krimpen aan den IJssel zijn zelfstandig en zelfredzaam en participeren in de samenleving. B. Voorbereid zijn op de decentralisatie AWBZ begeleiding. Aangezien wij met de decentralisatie van begeleiding de verantwoordelijkheid krijgen over een complexe en grote doelgroep (circa 255 cliënten) zijn er veel taken die gestalte moeten krijgen. De gemeente streeft er naar om bij de ingang van de decentralisatie inwoners adequaat te ondersteunen in hun zorgvraag. Daarbij staat de samenhang tussen de eigen kracht van inwoners, de welzijnssector en de zorgsector centraal. 39
5.1.2 Wat gaan wij er voor doen? A1 Uitvoering geven aan het binnen de gemeente ontwikkelde beleid op het terrein van de maatschappelijke ondersteuning. Uitvoering van de acties uit Samen verder! Beleidsnota Wmo 2012-2015. 1. Realisering van een laagdrempelige voorziening waar bewoners hun zorgen kwijt kunnen over medebewoners. 2. Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) is de plek voor vragen over opvoeden en opgroeien. Uitvoering geven aan de beleidsagenda Zorg voor de toekomst. 3. Het doorontwikkelen van de Wmo-loketfunctie, onderzoek doen naar cliëntondersteuning in het kader van de overheveling van (extramurale) begeleiding AWBZ (zie ook hieronder) en mogelijkheden van inzet van wijkverpleegkundigen met partners bezien. 4. Het Steunpunt mantelzorg moet alle mantelzorgers proberen te bereiken, waarbij specifieke aandacht uit gaat naar jonge en werkende mantelzorgers en het ondersteunen van vrijwilligers/vrijwilligersorganisaties. 5. In samenwerking met instellingen het verder ontwikkelen van een aanbod gericht op dagbesteding (Open Inloopplus) voor kwetsbare inwoners (voormalige AWBZ-cliënten en cliënten van de voedselbank), voorbereiden op de overheveling van de functie Begeleiding van AWBZ naar Wmo (zie ook hieronder) en integraal beleid ontwikkelen voor de Wmo en Wet Participatiebudget. 6. Doorontwikkelen van de intake Wmo-voorzieningen en onderzoek naar efficiënte inrichting van voor de gemeente nieuwe voorzieningen. 7. Stimuleren en controleren van de invoering van de meldcode huiselijk geweld, doorontwikkelen Lokaal Team Huiselijk Geweld en onderzoek naar meer preventieve mogelijkheden om huiselijk geweld en kindermishandeling te voorkomen. 8. Gestart met vernieuwend project langdurig verslaafden. Voorlichting over verslavingen onder hangjongeren, oudervoorlichting over verslavingen en genotmiddelen (via school) wordt uitgevoerd. 9. Organiseren van een netwerkbijeenkomst 10. Uitvoering geven aan het visiedocument Sociaal Domein A2 Uitvoeren van het programma Woonservice met daarin opgenomen projecten gericht op het vergroten van zelfstandigheid en zelfredzaamheid van inwoners van onze gemeente. De speerpunten voor 2014 zijn: 1. Inzetten op geschikt wonen (door toegankelijke informatie en voorlichting over doorstroming te stimuleren). 2. Bieden van een beschermde woonplek voor bewoners die dat nodig hebben met daarbij aandacht voor hun zelfstandigheid, zelfredzaamheid en participatie. 3. Realiseren van verzorgd wonen (zelfstandig wonen met zorg- en welzijnsinfrastructuur) en toewerken naar voldoende capaciteit. Op elkaar afgestemde zorg, ontmoeting, welzijn en technologie, die zelfredzaamheid bevordert. 4. Ontwikkelen van gebieden waarin vertrouwd wonen wordt vormgegeven. Dit is zelfstandig wonen met een informeel steunsysteem. Gemeenschapsvorming vindt daar plaats, de eigen kracht van bewoners wordt gemobiliseerd. 5. Veilige en obstakelvrije woonomgeving en daartoe uitvoeren van de wijkschouw als participatie-instrument met bewoners. 6. Domotica 40
A3 Uitvoeren van het activiteitenplan Burgerparticipatie met daarin opgenomen de volgende prestaties: 1. Het vragen van adviezen aan het Wmo-beraad over de hoofdlijnen van het Wmo-beleid en het inzetten van flexibele participatie-instrumenten zoals informatie- en themabijeenkomsten. 2. Het vragen van adviezen aan het Seniorenplatform over met name de terreinen wonen, zorg, welzijn, vervoer, dienstverlening, veiligheid, daar waar zij de belangen van senioren raken. B Uitvoeren Startnota Decentralisatie Begeleiding: 1. Door gesprekken en in samenwerking met welzijns- en zorgleveranciers worden nieuwe (integrale) arrangementen ontwikkeld. Deze arrangementen worden uitgevoerd in de vorm van pilots en hebben als doel om de Wmo ondersteuning te laten aansluiten op de zorgvragen van inwoners. 2. Doorontwikkelen van een toegangsmodel tot de Wmo met betrekking tot indicatiestelling, zowel voor huidige Wmo voorzieningen als de mogelijk toekomstige AWBZ voorzieningen. 3. Onderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden van vervoer binnen de Wmo, zowel regionale als lokale mogelijkheden worden onderzoekt. 4. Inzicht verkrijgen in de specifieke zorgvragen van de AWBZ-cliënten door gesprekken met zorgaanbieders en data-analyse. 5.1.3 Tabel effect- en prestatie-indicatoren Omschrijving E/P Bron Aantal geregistreerde mantelzorgers bij het Steunpunt Mantelzorg Aantal deelnemers sociaalculturele en ontmoetingsactiviteiten voor senioren vervoer rolstoel woningaanpassing hulp bij het huishouden Aantal themabijeenkomsten, panels en groepsgesprekken Nulmeting Realisatiewaarde Streefwaarde (Jaar) 2012 2014 2015 2016 2017 E Steunpunt Mantelzorg 137 452 500 500 500 500 E Meldpunt (coördinatie wijkcentra) 870 E SL 871 E SL 344 E SL 220 E SL 696 P SL 7 (2008) 805 800 800 800 800 763 830 840 850 850 343 395 400 405 405 237 220 210 200 250 804 770 770 770 800 2 3 7 3 3 Rapportcijfer leefbaarheid buurt E Waar staat je gemeente 7,5 (2010) 7,6 7,6 7,6 41
5.2 Volksgezondheid 5.2.1 Wat willen wij bereiken? A. Verbetering van de gezondheid van de inwoners van Krimpen aan den IJssel en bescherming bieden tegen ziektes en epidemieën. Toelichting: De gemeente geeft uitvoering aan de Wet Publieke Gezondheid (Wet PG). Voorwaarden scheppen voor een gezond woon- en leefmilieu binnen de gemeente. Jongeren, ouders, professionals en vrijwilligers die met jeugd werken kunnen bij het Centrum voor Jeugd en Gezin terecht (zie programma 3). 5.2.2 Wat gaan wij er voor doen? A1 Uitvoeren van de nota lokaal gezondheidsbeleid Samenwerken voor gezondheid 2012-2015. A2 Samenwerken met 1 e en 2 e lijn gezondheidszorg, CJG, welzijnswerk en sportverenigingen. Activiteiten op het terrein van het terugdringen van overgewicht en diabetes. Activiteiten op het terrein van het terugdringen van verslavingen. Activiteiten op het terrein van het verminderen van depressie, eenzaamheid en isolement. A3 Participeren in de gemeenschappelijke regeling Openbare Gezondheidszorg Rotterdam- Rijnmond. A4 Inspelen op nieuwe ontwikkelingen en nieuwe wet- en regelgeving op het gebied van de volksgezondheid. 5.2.3 Tabel effect- en prestatie-indicatoren Omschrijving E/P Bron Rapportcijfer voorzieningen gezondheidszorg Nulmeting Realisatiewaarde Streefwaarde (Jaar) 2012 2014 2015 2016 2017 E Waar staat je gemeente 7,6 8,3 8,3 8,3 (2010) Percentage 19 tot 64 jarigen dat matig tot (zeer) ernstig eenzaam is. Percentage 65 + dat matig tot (zeer) ernstig eenzaam is. Percentage jeugd tot en met 15 jaar dat wekelijks alcohol drinkt Maximum percentage 5-6 jarigen met matig overgewicht (excl. obesitas) E Gezondheidsmonitor 36 E Gezondheidsmonitor 44 E Gezondheidsmonitor 12 E Gezondheidsmonitor 9 36 36 36 36 36 44 44 44 44 44 12 12 12 12 12 9 9 9 9 9 Maximum percentage 5-6 jarigen met ernstig overgewicht (obesitas) E Gezondheidsmonitor 2 2 2 2 2 2 42
Wat mag het kosten? Rekening Begroting Begroting Meerjarenraming bedragen x 1.000 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Lasten Bestaand beleid 6.102 6.492 6.151 6.024 5.967 6.035 Stelpost dekkingsmaatregelen Nieuw beleid & intensivering Totaal 6.102 6.492 6.151 6.024 5.967 6.035 Baten Bestaand beleid - 791-688 - 625-634 - 644-654 Stelpost dekkingsmaatregelen Nieuw beleid & intensivering Totaal - 791-688 - 625-634 - 644-654 Totaal saldo baten en lasten 5.311 5.803 5.526 5.390 5.323 5.381 Reservemutaties 211 Resultaat 5.311 5.803 5.738 5.390 5.323 5.381 Thema Saldo 5.1 Maatschappelijke ondersteuning 5.220 5.2 Volksgezondheid 306 Incidentele baten en lasten Begroting Meerjarenraming 2014 2015 2016 2017 Lasten Transitiekosten decentralisatie AWBZ 70 Totaal 70 Baten Algemene uitkering (transitiekosten AWBZ) - 70 Algemene uitkering (WMO uitkering) - 211 Totaal - 281 Incidentele reservemutaties Storting reserve Decentralisaties 211 Totaal 211 Saldo Incidentele baten en lasten - - - - 43