grijs voor iedereen die nu meer wil weten over later nr.10 juli 20 vragen over 3 4 vermogensbeheerder pensioenopbouw over 20 beleggen met pensioengeld Beleggen moet, anders heb je straks nauwelijks pensioen. Maar hoeveel risico neemt het Randstadpensioenfonds met jouw pensioengeld en welke afwegingen spelen daarbij een rol? Bart Gianotten, financieel directeur van Tempo-Team Group, en Mark Poort, senior legal counsel Randstad Groep, zitten in het bestuur en in de beleggingsadviescommissie (BAC) van het pensioenfonds. Mark Poort maakt het gelijk duidelijk: We streven een zo stabiel mogelijk rendement na. Het Randstad-pensioenfonds gaat dus niet voor het hoogste rendement, want dat brengt grotere risico s met zich mee. Bij ons gaat het erom dat we aan onze verplichtingen de huidige en toekomstige pensioenen kunnen blijven voldoen. Bart: Om een zo stabiel mogelijk rendement te halen, verdeelt het pensioenfonds de beleggingen dan ook over verschillende producten, wereldwijd, waarvan de één meer risico met zich meebrengt dan de ander. 6 klankbordgroep denkt mee Ook verdeelt het Randstadpensioenfonds de beleggingen in twee delen. Met de zogenaamde matchingsportefeuille wordt het minste risico genomen. Mark: Hiermee investeren we vooral in (staats)obligaties; stabiele beleggingsproducten die meebewegen met de rente. Net als de pensioenverplichtingen. Die moeten elkaar zo goed mogelijk in evenwicht houden. Met het andere deel, de rendementsportefeuille, wil het (lees verder op pagina 2)
(vervolg van pagina 1) pensioenfonds een langetermijnrendement halen dat hoger is dan de verplichtingen. Bart: De werkgever en werknemers betalen premie en met die premie moeten wij aan onze pensioenverplichtingen voldoen. Maar willen we ook kunnen indexeren om te zorgen dat er geen koopkrachtverlies is, dan moeten we rendement op onze beleggingen halen. Beleggingen in 20 De afgelopen jaren hebben de beleggingen onder druk gestaan, maar beleggingsjaar 20 laat een goed resultaat zien. Mark: De dekkingsgraad ging weer omhoog en we hebben niet hoeven korten. Dat risico is er wel nog steeds, maar vooralsnog hoeft het niet. Bart: De aandelen deden het zo goed dat je achteraf bezien kunt zeggen dat we te weinig in aandelen hebben belegd, dat we daar te voorzichtig mee zijn geweest. Maar aan de andere kant heeft het onroerend goed het juist heel goed gedaan. Al met al een goed resultaat. Ondanks de goede resultaten in 20 moeten er voor de toekomst mogelijk andere keuzes gemaakt worden. Bart: Met het huidige beleggingsbeleid zitten we in een spagaat, omdat we voor de huidige gepensioneerden en mensen die dicht tegen hun pensioen aan zitten zo min mogelijk risico willen Mark Poort (links) en Bart Gianotten nemen. Maar voor jongere deelnemers moeten we eigenlijk meer risico nemen. Want als we niet kunnen indexeren kost dat per jaar ongeveer 2 procent aan koopkracht, maar over 20 jaar scheelt dat misschien wel 50 procent. Mark: Deze overwegingen nemen we mee in de ontwikkeling van een nieuwe pensioenregeling. In het artikel op pagina 4-5 vertelt Wilse Graveland van vermogensbeheerder KCM meer over de beleggingen, 20 en de toekomst. Wil je helemaal het naadje van de kous weten over de beleggingsproducten en rendementen in 20, bekijk dan het Jaarverslag 20 op de website van het pensioenfonds. * De beleggingsadviescommissie Roland Berendsen Voorzitter, lid namens de werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur Bart Gianotten Lid namens de werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur Mark Poort Lid namens de deelnemersvertegenwoordigers in het bestuur Raimond Schikhof Lid namens de directie van het fonds Ronald Ganzeboom Lid namens de directie van het fonds Anne Gram Onafhankelijk adviseur pensioen fondsen Hans de Ruiter Chief Investment Officer bij Stichting Pensioenfonds TNO 2
q/a wat je moet weten over je pensioenopbouw Het Randstad-pensioenfonds verlaagde dit jaar opnieuw het opbouwpercentage, nu naar 1,92. En ook het kabinet heeft plannen om de pensioenopbouw te beperken. Wat betekent dit voor jouw pensioen? Een lager opbouwpercentage, wat betekent dat concreet? Ronald Ganzeboom, adjunct-directeur van het pensioenfonds: Per jaar bouw je een deel van je uiteindelijke pensioen op. Per 1 januari 20 hebben we het opbouwpercentage verlaagd van 2,20 naar 1,92. Dit betekent dat je bereikbare pensioen, dat wat je aan pensioen kunt opbouwen als je de rest van je werkende leven bij Randstad blijft, lager wordt. Je ziet dit terug op het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) dat je eind mei kreeg. Vergeleken met de UPO die je vorig jaar ontving, zie je onder het kopje Te bereiken pensioen waarschijnlijk een lager bedrag staan. Waarom heeft Randstad-pensioenfonds het opbouwpercentage verlaagd? Vanwege twee zaken. Ten eerste de aanhoudende lage rentestanden. Ik zal het met een voorbeeld uitleggen: stel dat we hebben afgesproken dat jij over 10 jaar 1000 euro van mij krijgt. Dan moet ik bij een rente van 4 procent nu 675 euro in kas hebben. Bij een rente van 2 procent is dat al 820 euro. Met pensioen werkt het net zo, het Randstadpensioenfonds zegt jou een bepaald pensioen toe over een bepaalde tijd. De rentestand is laag, dus we kijken naar wat we nu aan premie ontvangen en zien dat we niet meer kunnen toezeggen dan een opbouw van 1,92 procent. Daarnaast speelt de stijgende levensverwachting een rol. Er was premie betaald met het oog op hoe oud mensen zouden worden, maar nu we aanzienlijk ouder worden, komt er dus eigenlijk te weinig premie binnen. We kunnen dat niet met beleggingen opvangen en we kunnen de premie niet verhogen, dus moesten we de opbouw verlagen. Ook het kabinet neemt nog allerlei maatregelen op pensioengebied? Ja ze willen de fiscale ruimte voor pensioenopbouw terugbrengen van maximaal 2,25 naar 1,75 procent. Hierdoor bouw je minder pensioen op, je netto loon stijgt wel door deze maatregel. En we gaan langer doorwerken dus je bouwt langer pensioen op en maakt daardoor een deel weer goed. En het nieuws dat we de afgelopen jaren meer pensioenpremie zijn gaan betalen, maar minder pensioen zijn gaan opbouwen? Dat bleek uit onderzoek naar de vijftig grootste pensioenfondsen door Het Financieele Dagblad. Maar bij het Randstadpensioenfonds is dat niet het geval. Onze premiesystematiek is niet veranderd: de deelnemers zijn niet meer gaan betalen. Hoe jouw pensioen er op dit moment voor staat, kun je op elk gewenst moment bekijken op www.mijnpensioenoverzicht.nl. 3
balanceren tussen risico en rendement Wilse Graveland, directeur Fiduciair Management bij Kempen Capital Management, houdt zich vrijwel dagelijks met de beleggingen van het Randstad-pensioenfonds bezig. De beurs heeft het in 20 heel goed gedaan. Beleggingen lopen vaak vooruit op de economie. Dus als het nog crisis is, maar de verwachtingen voor de toekomst goed zijn, dan gaat de beurs omhoog. De verwachting dat het in Amerika beter zal gaan, had in 20 invloed op de beurs. En de bijna ongelimiteerde hulp die de Europese Centrale Bank (ECB) toezegde aan de euro zorgde er ook voor dat de beurs het goed deed. Het Randstad-pensioenfonds heeft op een vermogen van 700 miljoen 16 procent rendement gemaakt in 20. Aandelen, onroerend goed, bedrijfsobligaties, en ook staatsobligaties; bijna alle beleggingscategorieën hebben positieve rendementen laten zien. Als pensioenfonds had je je geld in 20 zeker niet op een spaarrekening moeten zetten. Spreiden Belangrijk is wat je met je renterisico doet. Je moet het zo zien: als je alles op een spaarrekening zet, en de rente is nog geen 2 procent maar 4
je verplichtingen stijgen met 9,3 procent, dan ontstaat een tekort. Je moet er dus voor zorgen dat je in ieder geval zoveel rendement haalt als dat je verplichtingen stijgen. Want daarmee zorg je dat de dekkingsgraad minimaal gelijk blijft. Daarom wordt in de matchingsportefeuille belegd (zie voor uitleg van dit begrip het artikel op pagina 1 en 2, red.) in staatsobligaties en renteswaps met erg lange looptijden van relatief veilige landen. Dat zorgt voor een stabiele dekkingsgraad en een hoog portefeuillerendement als de rente daalt, zoals in 20.Ook voor de rendementsportefeuille wegen we risico en rendement natuurlijk goed af. Om risico te beperken kiest het Randstadpensioenfonds ervoor om de beleggingen te spreiden over verschillende producten. Op die manier heeft niet één beleggingsproduct heel veel invloed op het totaalresultaat. en de verplichtingen liggen ver in de toekomst. Daarom moet je meer naar de lange termijn kijken en misschien ook over- Beleggingen; wie doet wat? wegen iets meer beleggingsrisico te gaan nemen. Want weinig risico levert ook op lange termijn een laag rendement op. In een artikel in grijs nummer 4 (maart 2011) legden Wilse Graveland en Jan Bertus Molenkamp van Kempen Capital Management al uit wat KCM precies doet voor het Randstadpensioenfonds en hoe die samenwerking verloopt. Je kunt dit artikel nog nalezen via de website www.randstadpensioenfonds.nl Het bestuur van het Randstad-pensioenfonds maakt de keuzes hoeveel in aandelen en andere producten belegd wordt en hoeveel renterisico gelopen mag worden. Hiervoor krijgt het bestuur advies van de beleggingsadviescommissie (BAC, zie het artikel op pagina 1 en 2, red.). Het bestuur heeft Kempen Capital Management NV (KCM) aangesteld als fiduciaire vermogensbeheerder van het pensioenfonds. KCM beheert het vermogen van het pensioenfonds. De BAC toetst of de beweging van de bezittingen in lijn is met, of liever beter is, dan de beweging van de verplichtingen en of binnen de gekozen categorieën de beheerder de juiste keuzes heeft gemaakt. KCM heeft ongeveer tien keer per jaar een vergadering met de BAC en/of het bestuur en bespreekt dan de ontwikkelingen. Jonge deelnemers Natuurlijk, de aandelen hebben het in 20 goed gedaan en dus denk je achteraf wel: hadden we niet beter meer in aandelen kunnen beleggen? Maar het is ook risicovol, want als de ECB niet zo n beslissing over onbeperkte steun aan de euro had genomen, waren de aandelen mogelijk gedaald. Het blijft dan ook balanceren tussen risico en rendement. Het Randstad-pensioenfonds heeft relatief veel jonge deelnemers dekkingsgraad juli 20/ juni 20* 110 105 100 95 90 85 Minimaal vereiste dekkingsgraad jul aug sep okt nov dec *Betreft indicaties, hieraan kunnen geen rechten ontleend worden. jan feb mrt apr mei jun 5
klankbordgroep denkt mee over communicatie Het Randstad-pensioenfonds vroeg een aantal medewerkers om mee te denken over de communicatie rondom de nieuwe pensioenregeling. Waarom? Els Adam, bestuurslid namens de deelnemers en gepensioneerden, legt uit. We vinden de communicatie over het pensioen belangrijk, zegt Els Adam. Tegelijkertijd realiseren we ons dat onze medewerkers, met een gemiddelde leeftijd van 38, 39 jaar, daar niet altijd intensief mee bezig zijn. Het pensioen ligt immers nog ver weg. Maar we willen iedereen erbij betrekken, het is hun pensioen. Een klankbordgroep kan daarbij helpen. Nieuwe regeling Het bestuur houdt regelmatig de bestaande pensioenregeling tegen het licht. Hebben we nog een goed pensioen? Is het nog betaalbaar? Nu houdt de economische crisis al een paar jaar aan, de rente is constant laag en mensen worden steeds ouder en hebben langer pensioen nodig. Voor het bestuur reden om de huidige pensioenregeling te herzien. Het bestuur stelt zelf de nieuwe pensioenregeling vast. Els: We vragen de klankbordleden dus niet zozeer wat ze inhoudelijk van de nieuwe regeling vinden. We vragen ze wel hoe wij de communicatie moeten aanpakken. Dus hoe wil je als deelnemer op de hoogte worden gehouden, wat wil je wel of niet weten, wil je meer persoonlijke informatie hebben over je pensioen? We hopen hiervoor veel bruikbare tips en suggesties te krijgen van de klankbordleden. Hoe wil jij worden geïnformeerd over je pensioen? Dat kun je aangeven in de klankbordgroep. Wil jij bij deze bijeenkomsten op het hoofdkantoor aanwezig zijn, vraag dan of er nog plaatsen beschikbaar zijn: pensioenfonds@randstadholding.com. Vertel de plus- en minpunten Joosje Schoorl en Marja Pelzer meldden zich aan voor de klankbordgroep die zich over de communicatie van het Randstad-pensioenfonds buigt. Wat verwachten ze ervan? Denk je veel na over je pensioen? Joosje Schoorl, adviseur Informatiemanagement bij Yacht: Ik lees de nieuwsbrieven en grijs. Ik volg het nieuws, weet dat het niet zo goed gaat met pensioenfondsen en dat het gevolgen voor mij kan hebben. Marja Pelzer, manager Innovatie bij Tempo-Team: Mijn partner was tot voor kort zzp er en zorgde zelf voor zijn pensioen. Nu hij in dienst is bij een werkgever is zijn situatie veranderd. Sindsdien verdiepen we ons hoe we samen een goed pensioen kunnen opbouwen. We hebben nog 25 jaar voor de boeg voordat we met pensioen kunnen. 6
Joosje Schoorl Waarom heb je je aangemeld voor de klankbordgroep? Joosje: Toen ik werd uitgenodigd voor de klankbordgroep, dacht ik: dit ga ik doen. Het is mijn toekomst. Het dwingt je om je er meer in te verdiepen. Ik heb wel eerlijk gevraagd of het bestuur van het pensioenfonds aan mij wel de juiste persoon had. Want ik weet er te weinig van. Maar daarom paste ik juist goed binnen het profiel, want de meeste collega s houden zich er niet intensief mee bezig. Marja Pelzer Marja: Ik ergerde mij de laatste tijd aan alle discussies over de pensioenen. De ouderen die nog profiteren van een goed pensioen, de jongeren die straks misschien te weinig overhouden voor hun oude dag. Ik vind dat het voor alle generaties even goed geregeld moet zijn. Daar wil ik me voor inzetten. Wat verwacht je dat je rol is? Joosje: Het bestuur heeft aangegeven dat de klankbordgroep zich buigt over hoe de communicatie vanuit het fonds moet verlopen. Daar kan ik absoluut een rol in spelen. Als ík het begrijp, dan moet de gemiddelde medewerker het ook kunnen begrijpen. Marja: Ik verwachtte dat we konden discussiëren over inhoud van de regeling. Dat het alleen over de communicatie van de nieuwe regeling ging, begreep ik later. Maar ik vind communicatie over je pensioen erg belangrijk. Ik merk bij de innovatieprojecten die ik begeleid ook dat als je zaken niet op een duidelijke manier onder de aandacht brengt, het niet beklijft. Wat vind jij belangrijk als het om communicatie over je pensioen gaat? Joosje: Open zijn. Als de nieuwe regeling minpunten heeft, breng ze dan naar voren. Iedereen moet het gevoel hebben dat er een duidelijk plaatje wordt gepresenteerd, of het nu leuk is of niet. Marja: Je moet goed naar de verschillende doelgroepen communiceren. Twintigjarigen zijn er helemaal nog niet mee bezig, die moet je anders benaderen dan vijftigplussers. We hebben te maken met verschillende generaties en daar moet je je communicatie goed op afstemmen. 7
jr./sr. jong en oud over pensioen meer weten? Ik ben een zekerheidsdier Loes Reichardt (63), senior intercedente bij Randstad in Nieuwkoop, wil niet met pensioen, maar ontvangt al wel een klein pensioen van de chocoladefabriek. En ze heeft wat spaargeld. Voor haar collega, intercedente Wendy Bezemer (27), is pensioen nog ver-van-haar-bed. Maar wel noodzakelijk, beseft ze. Ze spaart ook, maar weet niet precies wat ze daarmee gaat doen. Op de website van het Randstadpensioenfonds staat alle informatie over het fonds, de pensioen regeling en bij wie je met welke vraag terecht kunt. Ook vind je er links naar bijvoorbeeld de Belastingdienst en Stichting Pensioenkijker. Zie: www.randstadpen sioenfonds.nl Met vragen kun je ook terecht bij het pensioenbureau: bel naar 020-5695380 of stuur een mail naar: pensioenfonds@randstadholding.com Wendy Bezemer: Vorige week lag mijn pensioenoverzicht in de bus. Daar kijk ik dan wel even naar en vervolgens stop ik het in een map. Ik begrijp de informatie over pensioenen wel, maar het zegt me weinig. Mijn pensionering speelt pas over veertig jaar en wie weet is dat straks nog langer. Tegelijkertijd weet ik heel goed dat het belangrijk is om het goed te regelen, want ik wil straks ook kunnen genieten. Bovendien komt een goede pensioenregeling ook van pas wanneer je een hypotheek wilt afsluiten. Ik ben dus wel blij dat het goed geregeld is bij Randstad. Daarnaast spaar ik ook, maar ik weet nog niet precies wat ik daarmee ga doen. Ik heb enkele aandelen van Randstad. Maar ik ben een zekerheidsdier, dus beleggen in andere aandelen dan die van Randstad zie ik niet zitten. Dat vind ik eng. Loes Reichardt: Ik zorg dat ik op de hoogte blijf en lees alle pensioenpost, maar maak me verder niet druk om mijn pensioen, want Randstad heeft een prima pensioenregeling. Ik kocht op mijn 61e een huis en kon mede dankzij mijn goede pensioenregeling een hypotheek afsluiten. Daarnaast spaar ik, want ik vind het prettig een buffer te hebben. En ik ontvang sinds mijn 60e al een klein pensioen van chocoladefabriek Mars, waar ik ooit werkte. Ik werk al 20 jaar bij Randstad Nieuwkoop en ik wil helemaal niet stoppen. Ik vind mijn werk zo leuk, met fijne collega s en klanten die ik al jaren ken. Bovendien is mijn man veel jonger, dus die gaat voorlopig nog niet met pensioen. Laat mij maar lekker werken. En als het niet bij Randstad kan, dan zoek ik wat anders. bestuur Het bestuur van de Stichting Pensioenfonds Randstad bestaat uit acht leden. Namens de werkgever: Roland Berendsen, Sieto de Leeuw, Ton Hopmans, Bart Gianotten. Namens de deelnemers en gepensioneerden: Els Adam, Mark Poort, Solange Overeijnder, Nanda Cousijn colofon grijs is een uitgave van de Stichting Pensioenfonds Randstad. Hoofdredactie: Michelle de Koning. Eindredactie: Ronald Ganzeboom. Redactieraad: Els Adam, Roland Berendsen, Peter den Ronden. Concept en realisatie: Maters & Hermsen Journalistiek: Michelle de Koning, Marcel Gansevoort, Joke van Rooyen. Vormgeving: Maters & Hermsen Vormgeving. Fotografie: Jeroen Bouman. Drukwerk: Verweij Printing Stichting Pensioenfonds Randstad Postbus 600 1100 AP Amsterdam Z.O. disclaimer De inhoud van grijs is met zorg samengesteld waarbij toegankelijkheid voorop heeft gestaan. Hierdoor kunnen interpretatieverschillen ontstaan met het geldende pensioenreglement. Daarom kunnen aan de inhoud van grijs geen rechten worden ontleend.