Joint Fact Finding Getijdencentrale Brouwersdam 24 januari 2014 - Middelharnis Ontvangst Ben Spiering heet iedereen van harte welkom en vertelt over het projectteam Getijdencentrale Brouwersdam. Na het doornemen van het dagprogramma wordt stil gestaan bij enkele hoofdlijnen. Waarom we dit doen - terugblik Op 5 juni kwam de minister van I en M op bezoek bij de stuurgroep Zuidwestelijke Delta en één van de onderwerpen op de agenda was de getijdencentrale Brouwersdam. De vijf overheden die hier bij betrokken zijn (gemeente Goeree Overflakkee, gemeente Schouwen Duiveland, provincie Zuid Holland, provincie Zeeland en Rijkswaterstaat/ministerie van I en M) waren toen al enthousiast. Men zag mogelijkheden waarin commerciële en maatschappelijke zaken goed met elkaar verbonden zouden kunnen worden en besloot om een call for expression of interest te starten waarbij het de bedoeling was om in een jaar, in samenwerking met marktpartijen en partijen uit de omgeving, de mogelijkheden voor een getijdencentrale in de Brouwersdam te onderzoeken. De eerste stap bestond uit de marktconsultatie waarbij drie vragen centraal stonden: 1. Kunt u deze business case sterker maken. 2. Welke publieke randvoorwaarden moeten worden vervuld wil dit een haalbaar project worden. 3. Welke organisatievorm zou er gebruikt moeten worden (hoe zou de overheid het moeten organiseren). Bij het vaststellen van de haalbaarheid van dit project werden er drie zaken/lijnen duidelijk: 1. De raming zou naar beneden moeten worden bijgesteld. 2. De opbrengsten vanuit de energie zouden moeten worden uitgehard. 3. Voor het realiseren van de maatschappelijke doelen moeten er ook publieke bijdragen worden geleverd. Deze drie lijnen staan binnen ons projectbureau centraal. De consultatie heeft ons veel opgeleverd. In de één op één gesprekken kwamen een aantal punten naar voren die hebben geleid tot de Joint Fact Finding (ook wel precompetitieve dialoog genoemd). Het karakter van de Joint Fact Finding is precompetitief en is een gemeenschappelijk doel om dit project haalbaar te maken. Het is op geen enkele manier onderdeel van een aanbestedingsprocedure en er wordt goed stil gestaan bij aspecten als vertrouwelijkheid. Men moet zich veilig voelen om met ideeën/modellen naar voren te komen. Daar zijn randvoorwaarden en procedures voor opgesteld die Paul Paulus later zal toelichten. Ben benadrukt dat de adviseurs die worden ingeschakeld aan onze kant om het proces met een model te faciliteren, exclusief voor opdrachtgevers dienen te werken. Als er bij één van de marktpartijen in het vervolg van dit proces behoefte is aan aanvullende kennis en informatie van Deltares, dan moet dat via de opdrachtgever gaan (nominated contractorship).
2 We dienen dit jaar met een sterke business case te komen, waarbij we met zo laag mogelijke kosten zoveel mogelijk maatschappelijk rendement moeten kunnen realiseren. Het doel is om in april de business case klaar te hebben. In de Rijksstructuurvisie Volkerak-Zoommeer wordt voorgesorteerd naar een bepaalde oplossing die andere oplossingsmogelijkheden- en richtingen onmogelijk maken. De Joint Fact Finding dient munitie op te leveren om tot een goede formulering van een bredere oplossingsrichting te komen. Als dit in de Rijksstructuurvisie niet goed geformuleerd wordt dan verliezen wij een aantal optimalisatiemogelijkheden. Tevens heeft het ministerie van Economische Zaken interesse getoond in dit project. Ook vanuit de energie begint men dit een steeds interessanter project te vinden. Dat is van belang want zonder SEE+ of een bijdrage uit de experimenteerpot van het SER-akkoord wordt dit een lastig haalbaar project. Terugkoppeling marktconsultatie Leon Hombergen presenteert de drukproef van het verslag van de marktconsultatie welke een openbaar document is. Volgende week zal het officieel gepubliceerd worden (en kort daarna op de website geplaatst worden), er liggen tijdens deze bijeenkomst een aantal exemplaren ter inzage. Doel Voor de betrokken overheden ligt er een uitdaging om te komen tot een oplossing die maatschappelijke meerwaarde biedt o.a. in de vorm van een verbeterde waterkwaliteit van het Grevelingenmeer. Er dient tevens een bijdrage geleverd te worden aan de lange termijn waterveiligheid in de Zuidwestelijke regio en voorts dient het commerciële opbrengsten te genereren. Bevindingen Voor wat betreft budgetten en stichtingskosten zijn de bevindingen als volgt. Er zijn volgens de marktpartijen mogelijkheden om de kosten naar beneden te halen, tevens zouden de opbrengsten uit energie verbeterd kunnen worden en ook zijn er ideeën aangedragen om extra inkomsten uit de gebiedsontwikkeling te halen. We hebben redelijk goed in het vizier welke kansen en mogelijkheden er zijn. Het gehele project financieren vanuit de energie opbrengsten is niet mogelijk. Er zijn maatschappelijke doelen nodig ter aanvulling van de commerciële potentie. Alleen dan zou het project goed haalbaar kunnen zijn. Er is behoefte aan een helder geformuleerd projectdoel, een heldere projectscope, een functioneel pakket van eisen en een duidelijk opdrachtgeverschap. Voorts is er nog weinig interesse getoond door verschillende financierders. Zo stelt de energiemarkt zich nog vrij risicomijdend op. Overige financierders (bijvoorbeeld pensioenfondsen en banken) kunnen nog niet goed bij het project worden betrokken, daar is het nu nog iets te vroeg voor. Het is noodzakelijk om het project snel op een hoger plan te krijgen. Met betrekking tot de aanbestedingsvorm is naar voren gekomen dat een snelle aanbesteding en selectie als positief wordt ervaren. Dit geldt ook voor het beperken van de tenderkosten. De overheden dienen de verschillende rollen slim te combineren. Hierbij valt te denken aan rollen als opdrachtgever, customer maar ook bijvoorbeeld facilitator (subsidies, garanties etc.). Over het beheer van de Grevelingen en de exploitatie van de getijdencentrale dienen ook heldere afspraken gemaakt te worden.
3 Inzet projectteam Het projectteam werkt ondertussen aan de hand van de bevindingen verder, zorgt voor een scherpere formulering van de doelen, werkt verder aan de business case en bekijkt wat de mogelijkheden van de energieopbrengsten zijn. Ook zal het team een mogelijke aanbestedingsstrategie uitwerken. Samenvatting Over het algemeen kan vastgesteld worden dat er veel positiviteit heerst over dit project. Bijvoorbeeld de waterkwaliteit, die gaat nu sterk achteruit. Dit is van grote invloed op de maatschappij en de omgeving. We kunnen met de getijdencentrale de waterkwaliteit verbeteren wat weer zal leiden tot een algeheel beter ecosysteem. De natuurorganisaties zitten (nog) niet allemaal op één lijn. Er zijn voors en tegens m.b.t. de komst van de centrale als je naar de natuur kijkt. Paul Paulus zal dit later uitgebreider toelichten. Er is over dit project een behoorlijke consensus tussen de verschillende politieke partijen. Men is voor een gezond ecosysteem, een gezonde natuur, maar het moet wel een behoorlijk maatschappelijk rendement hebben, er moet wel geld voor zijn. Er is een positieve tendens maar we moeten goed rekening houden met de natuur en de natuurorganisaties. We zijn optimistisch maar er moet nog wel goed gesproken worden over verschillende kosten. De raming moet nog iets naar beneden gebracht worden en bepaalde opbrengsten zijn nog niet vastgelegd. Daar wordt nu door de provincie Zuid Holland hard aan gewerkt. Het is ook een experimenteel project waar tevens geld voor gereserveerd is. Opbrengsten moeten nog uitgehard worden en we moeten kijken naar de maatschappelijke waarde en stakeholders die bereid gevonden moeten worden om voor die maatschappelijke waarde te betalen. We bevinden ons nu echter in de fase dat we de onrendabele top rendabel moeten maken. Het enthousiasme over dit project groeit, op dit moment kunnen we zeggen dat het meer dan 50% kans heeft. Overzicht proces Joint Fact Finding Paul Paulus licht vervolgens het proces van de Joint Fact Finding toe aan de hand van een presentatie. Waar zijn we naar op zoek In de MIRT verkenning is een voorkeursbesluit neergelegd, wat nu het referentiealternatief wordt genoemd. We hebben het dan o.a. over een getijslag van 50 cm rond een vast middenpeil (-20 / -10), we hebben het over de noord locatie in de Brouwersdam, een eb- en vloedcentrale (dus 2-zijdige turbinerend) en dat we twee maal per dag eb- en vloed nodig hebben. De verticale beweging van het water, twee keer per dag, is noodzakelijk om tot een betere waterkwaliteit te komen. Het aansluiten van het Volkerak-Zoommeer biedt kansen maar geeft ook beperkingen. Er zijn harde randvoorwaarden waar aan voldaan moet worden om dat meer aan te sluiten. Er vindt beroepsvaart plaats op het Volkerak-Zoommeer wat o.a. als beperking geeft dat we vast zitten aan een middenpeil van -10 cm. Het getij moet ten allen tijde binnen de 30 cm blijven en er is sprake van een minimaal en maximaal peil. Dit laatste is belangrijk i.v.m. de scheepvaart die onder de bruggen door moet kunnen varen en de diepgang waar men mee te maken heeft. Iedereen wil wel graag meedoen maar dat geldt bij een getij van 50 cm. Wanneer dit wijzigt zullen er weer nieuwe discussies komen. Onze vraag is om met het inbrengen van ideeën hier rekening mee te houden.
4 Zaken die van belang zijn De kosten moeten naar beneden bijgesteld worden. We doen dit vooral voor de waterkwaliteit. Er een visnorm van 0,1% per passage. Contact met zeezoogdieren moet 0,0 zijn/blijven. Recreatievaart met een bepaalde diepgang. Morfologie. Natuur zowel onder als boven water. Zoetwaterbellen onder de eilanden verdwijnen wanneer er weer een getij komt. Het tast de populatie van bepaalde diersoorten en vegetatie aan. De grootte van het doorlaatmiddel / de getijdencentrale. We zijn dus op zoek naar oplossingen met minimaal dezelfde effecten, tegen lagere kosten. Wat we nu niet meenemen Grote scope uitbreidingen zoals bijvoorbeeld een eiland voor de kust. Hier rekening mee houden betekent dat we weer van voren af aan moeten beginnen. Een doorlaat richting de Oosterschelde, wat erg gevoelig is gezien het effect op het getij van de Oosterschelde. Een te groot verlies van bepaalde natuur. De Flakkeese spuisluis wordt overigens opengesteld. Een combinatie met windenergie op land is niet wenselijk. Men wil absoluut geen windmolens op de Brouwersdam hebben. Rijksstructuurvisie Er moet nog het e.e.a. aan de Rijksstructuurvisie aangeboden worden. Zo zijn er vragen als: Wat is de oplossingsruimte die we aan de markt moeten bieden om een positievere business case te krijgen. Welke alternatieven zorgen voor een positieve business case. Welke oplossingsruimte biedt meer toegevoegde waarde voor de stakeholders. Hetgeen we aan de Rijksstructuurvisie zullen aanleveren moet goed onderbouwd kunnen worden. Spelregels De Joint Fact Finding is geen onderdeel van een aanbesteding. Er wordt alleen op kwaliteit beoordeeld, niet op de prijs. De maximale vergoeding die hiervoor gegeven kan worden is 40.000 euro exclusief BTW. Naast de criteria die eerder zijn aangegeven kijken we ook naar overlap: we ontvangen liever drie verschillende ideeën dan twee (ongeveer) dezelfde. Vertrouwelijkheid De inbreng van de marktpartijen blijft geheim. De teamleden die bij de Joint Fact Finding aanwezig zijn zullen een geheimhoudingsverklaring ondertekenen. Als we iets naar buiten willen brengen gebeurt dat altijd in overleg met de betreffende marktpartij. Planning voor het werken met de modellen Er worden 3 sessies van elk 3 dagen georganiseerd in februari. Deze sessies zullen plaatsvinden op de volgende data: 10 t/m 12 februari 18 t/m 20 februari 24 t/m 26 februari
5 We realiseren ons dat het voor sommige mensen lastig kan uitpakken i.v.m. de voorjaarsvakantie. Er kan helaas niet geschoven worden met deze data vanwege het feit dat wij uitsluitend de eerste helft van maart de tijd hebben om de resultaten te verwerken alvorens deze worden voorgelegd aan de Rijksstructuurvisie. Modellering Het 3Di model is een instrument voor het maken van de juiste keuzes. Dit model wordt door iedereen gebruikt wat goed vergelijken tussen de alternatieven mogelijk maakt. 3Di is een ruimtelijke visualisatie; een hydraulisch model en presentatie van de informatielagen. Het 3Di model zal later nader toegelicht worden door Deltares. Pro-Tide project Binnen het Pro-Tide project wordt gezocht naar de beste turbinetechniek voor de getijdencentrale Brouwersdam. Het is een zelfstandig project waar ook buitenlandse partijen bij betrokken zijn. Samenvatting Een verbinding in de Grevelingendam met de Oosterschelde vermindert het getij in de Oosterschelde. In het verleden is bij de planstudie waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer ook gekeken naar verbinding met de Oosterschelde. Als we die verbinding zouden maken dan zou dat zorgen voor een invloed van 6 cm op het getij van de Oosterschelde. Dat vindt men acceptabel omdat het veel belangen dient. Dus je zou dan kunnen zeggen dat het ook acceptabel is voor het Grevelingenmeer, maar je dient dan ook via die kant het Volkerak-Zoommeer te verzilten en daar ligt een technische uitdaging Als je een totaalplaatje kan maken van het Grevelingenmeer en het Volkerak-Zoommeer en je maakt beide systemen schoon met een doorlaat er bij in de Oosterschelde (waarbij je onder de 6 cm getijverschil blijft), dan is de kans groter dat die oplossing verder kan. De scope kan misschien verbreed worden als de marktpartijen kunnen aangeven dat er bijvoorbeeld best meer voordelen zijn met het betrekken van de Oosterschelde. Dat het best nog meevalt of misschien zelfs meer voordelen biedt als die doorgang naar de Oosterschelde er wel komt. Modellering De modellering wordt door Andreas Heutink aan de hand van een presentatie toegelicht. Samen met Roland Drijver en Arjan Ros van Rijkswaterstaat is deze methode van modelleren bedacht. Het is een nieuwe methode en aanvullingen zijn welkom. Naast de toepassing in de getijdencentrale Brouwersdam zou het een structurele procesinnovatie kunnen worden. Het gaat hier om een verweving van ambities, alternatieven en oplossingsruimte in relatie tot de kosten. Dit is een complex samenspel waarbij het modelleren een middel is om meer inzichten te verkrijgen. De modellering is een landingsplek van kennis. Het dient om tot een ideale oplossing te komen voor een groter draagvlak c.q. een grotere slagingskans van het project te komen. De samenhang van de verschillende ambities en alternatieven wordt in een honingraatsysteem inzichtelijk gemaakt. Het invullen van de modellen moet zorgvuldig gebeuren. Welke parameters horen bij welk alternatief, wat zijn de onderbouwingen, de minimale en maximale waarden? Er wordt input voor de modellen geïnventariseerd om tot een zo goed mogelijk model te komen. Er is een goede regie op de modellering door de projectgroep. Dit resulteert in een ideale oplossing en een betere besluitvormingsproces. Samenvatting
6 De complexe omgeving van dit project, de getijdencentrale Brouwersdam, vraagt om vereenvoudiging. Modellering helpt bij onzekerheidsreductie door samenhang zichtbaar te maken in een honingraatstructuur, een zorgvuldig ingericht proces met een goede regie is noodzakelijk. Het model is nieuw en aanvullingen zijn welkom. De modellering leidt uiteindelijk tot een beter besluitvormingsproces met meer draagvlak. Er volgt een oproep tot breed denken in het aandragen van ideeën. Laat oplossingen die verder reiken over langere termijn, niet achterwege. Nu is de presentatie gericht op toepassing binnen het Joint Fact Findingproces maar deze modellen worden ook toegepast in de gesprekken met de stakeholders m.b.t. tot hun wensen in het gebied. Demonstratie 3DI Model Mevrouw Ir. Olga Pleumeekers van Nelen & Schuurmans en de heer Dr. Ir. Elzard van leeuwen, specialistisch adviseur bij Deltares, stellen zich voor. Nelen en Schuurmans en Deltares vormen samen met de TU Delft het onderzoeksprogramma 3Di Waterbeheer. Dit programma richt zich op snelle en nauwkeurige waterberekeningen en een realistische visualisatie van de rekenresultaten in 2D en 3D stereo. De hydrodynamische berekeningen worden uitgevoerd op hoog detailniveau en de resultaten worden begrijpelijk gevisualiseerd. Men zit nog midden in de ontwikkeling van het 3Di model. Er is nu, anders dan vroeger, heel erg veel data. Deze data is geschikt als input voor dit model. Met meer data is er meer zicht op mogelijke situaties. Het model wordt in een beveiligde omgeving beschikbaar gesteld met ondersteuning van operators van Deltares. Het kan niet ter beschikking worden gesteld aan de verschillende partijen. Dit is nu nog niet mogelijk omdat beveiliging van het intellectueel eigendom van de ideeën van de marktpartijen niet gewaarborgd kan worden. Procesafspraak Naar aanleiding van enkele vragen wordt er een procesafspraak voorgesteld. Er zijn een aantal vragen mbt de scope. Het voorstel is dat de marktpartijen expliciet aan gaan geven welke uitbreidingen in het model voor hen wenselijk zijn om aannames en voorstellen goed te kunnen toetsen. Dit is niet het enige model wat wordt gebruikt. De marktpartijen worden uitgenodigd om ook met eigen modellen te komen. De discussie die volgt gaat vooral over de doorontwikkeling van het 3Di model. Ben geeft hierop aan te willen kijken of er bij de doorontwikkeling van dit model participatie van deze groep genodigden mogelijk is. Afsluiting Ben dankt een ieder voor zijn komst en doet het verzoek om contactgegevens af te geven bij Sylvia Helder (visitekaartje of mailtje naar sylvia.helder@rws.nl). Het voorstel voor de getijdencentrale Brouwersdam dient uiterlijk vrijdag 31 januari per e-mail ingeleverd te worden bij Paul Paulus op het volgende e-mailadres Paul.paulus@rws.nl