i Executive onderwijs Samenwerking tussen lokale en regionale overheden 2018 Masterclass voor professionals Kijk voor meer informatie over onze opleidingen op www.uu.nl/rebo/executive Recht, Economie, Bestuur en Organisatie Onder leiding van programmacoördinatoren mr. W.A. Janssen en mr. dr. M. Nolen Succesvol samenwerken door een multidisciplinaire blik Mr. Willem Janssen Universiteit Utrecht, Augustus 2017 Fotografie omslag: Ed van Rijswsijk Deze brochure is met zorg samengesteld. Aan de inhoud kunnen echter geen rechten worden ontleend. De inhoud geeft de stand van zaken op het moment van schrijven weer. www.uu.nl/rebo/executive
Inhoud Over de masterclass 3 Docenten 4 Factsheet 5 Programma 6 1 over de masterclass U wordt aan het denken gezet, op een ander spoor geplaatst, in verwarring gebracht, maar krijgt ook nieuwe handvatten aangereikt. Prof. dr. Maarten van Bottenburg (portefeuillehouder executive onderwijs)
Zonder Bewust kiezen voor samenwerking leidt tot betere uitvoering van taken kennis van MR. WILLEM JANSSEN MR. MARTIJN NOLEN Coördinator Coördinator de politiek- Willem Janssen is docent en Martijn Nolen is universitair onderzoeker aanbestedingsrecht bij de Faculteit Recht, en onderwijsrecht bij de docent ondernemingsrecht Economie, Bestuur en Organisatie van de Universiteit Bestuur en Organisatie van Faculteit Recht, Economie, Utrecht. Hij is gespecialiseerd in samenwerkingsver- Tevens jurist bij Van Doorne de Universiteit Utrecht. bestuurlijke banden tussen overheden. N.V., notariaat semi-publiek. Tevens is hij verbonden aan het Public Procurement Research Centre. 2 3 context, geen INLEIDING LEERDOEL Lokale en regionale overheden willen hun taken steeds vaker uitvoeren Het doel is om deelnemers op interdisciplinaire wijze op de hoogte te in samenwerking met andere overheden. Succesvol samenwerken gaat brengen van de allerlaatste ontwikkelingen op het terrein van samenwerking tussen lokale en regionale overheden. Deelnemers verkrijgen echter niet vanzelf. Kennis van de juridische en politiek-bestuurlijke context is essentieel. Goed inzicht in deze disciplines helpt om een kennis van de juridische vormgeving van samenwerking tussen (semi-) verantwoorde keuze te maken voor samenwerking en om deze succesvol vorm te geven. In dit interdisciplinaire programma behandelen we tiek-bestuurlijke context waarin verschillende vormen van samenwer- publieke en/of private organisaties. Er wordt ingegaan op de poli- goede samenwerking theorie en overheidsbeleid aan de hand van praktijkvoorbeelden. Daarnaast is er uitgebreide mogelijkheid voor eigen inbreng en reflectie. De sussen in. Deze worden besproken en hierop wordt vanuit king functioneren. Verder brengen docenten en deelnemers praktijkca- masterclass heeft primair een juridische invalshoek, maar is ook goed verschillende invalshoeken gereflecteerd. toegankelijk voor niet-juristen die op beleidsniveau ervaring hebben met besluitvorming over samenwerkingen. DOELGROEP Welke mogelijkheden hebben gemeenten, provincies en waterschappen om samen te werken met andere overheden? Wat zijn de juridionale overheden, zoals directeuren van gemeentelijke diensten, De masterclass richt zich op professionals werkzaam bij lokale en regische en bestuurskundige randvoorwaarden om samenwerking succesvol vorm te geven en hoe kan een solide samenwerking vorm krijgen senior-managers en interne bedrijfsjuristen. in contracten? Welke praktische overwegingen, bijvoorbeeld ten aanzien van aansprakelijkheidsrisico s, fiscaliteit en aanbestedingsrechtelijke aspecten, kunnen een rol spelen bij de keuze voor uitvoering in eigen beheer of samenwerking met andere overheden? Deze en andere vragen komen uitgebreid aan bod. docenten + factsheet Martijn Nolen en Willem Janssen
FACTSHEET Docenten Samenwerking tussen overheden in één oogopslag Prof. mr. Elisabetta Manunza Hoogleraar Europees en internationaal aanbestedingsrecht, Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, Universiteit Utrecht; verbonden aan het Public Procurement Research Centre. Dr. Harmen Binnema Universitair docent, Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, Universiteit Utrecht. DE ESSENTIE U krijgt de noodzakelijke handvatten aangereikt om een verantwoorde keuze te maken voor uitvoering van taken in samenwerking met andere overheden en om deze samenwerking optimaal in te richten. DATA EN TIJD Tijd: 13.00-17.00 uur. Bijeenkomsten: donderdag 25 januari 2018, donderdag 1 februari 2018, donderdag 8 februari 2018. DOELGROEP BELASTING 4 Prof. mr. Remco Nehmelman Hoogleraar Publiek organisatierecht, Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, Universiteit Utrecht. Mr. Florian Theissen Partner bij PROOF Adviseurs. Professionals werkzaam bij overheden, zoals directeuren van gemeentelijke diensten, senior-managers en interne bedrijfsjuristen. De Masterclass is ook bedoeld voor niet-juristen die op beleidsniveau ervaring hebben met samenwerkingen. Interactieve bijeenkomsten met theorie en casuïstiek. Naast de opleidingsdagen enkele uren voorbereiding per bijeenkomst. 5 BASISKENNIS LOCATIE programma Prof. mr. Laura Parret Advocaat bij Houthoff Buruma te Brussel, bijzonder hoogleraar Staatssteunrecht in de Europese rechtsorde, Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, Universiteit Utrecht. Mr. Etzel van Dooren Docent en onderzoeker, Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, Universiteit Utrecht. AANMELDEN Verdiepend karakter; ervaring met samenwerking tussen overheden is voorwaarde voor deelname. KOSTEN Universiteit Utrecht, Janskerkhof 3 te Utrecht. Drs. Dieks Boswinkel Aanmelden kan via onze website www.uu.nl/executive/slro of neem voor meer informatie contact op met de projectassistente, T: 030 253 9088, E: executiveonderwijs.rebo@uu.nl De kosten voor deelname bedragen 1.295,- (vrij van BTW). Dit bedrag is inclusief catering, cursusmateriaal Tax Partner bij PricewaterhouseCoopers. DUUR CERTIFICAAT Drie bijeenkomsten van één dagdeel. Deelnemers ontvangen een certificaat van deelname.
Programma Masterclass 16.15 17.00 uur De vormgeving van privaatrechtelijke samenwerking (mr. dr. Martijn Nolen) Samenwerkingsovereenkomst en meerjarenbeleidsplannen Joint-ventures en privaatrechtelijke rechtspersonen, inclusief het publiekrechtelijk toetsingskader oprichting en deelneming privaatrechtelijke rechtspersonen Service-level-agreements en deelnemersovereenkomsten DAG 3 DONDERDAG 8 FEBRUARI 2018 6 DAG 1 De keuze voor samenwerking 13.30 13.45 uur Inleiding masterclass 13.45 14.30 uur Samenwerking in Nederland binnen de Europese context (prof. mr. Elisabetta Manunza) Publieke taken en samenwerking Recente tendensen op Europees en nationaal niveau 14.30 15.15 uur Praktijkcasus: Succesvolle samenwerking (Gastspreker werkzaam bij de overheid) 15.15 15.30 uur 15.30 16.15 uur Rechtsstatelijke aspecten van samenwerking (prof. mr. Remco Nehmelman) Verantwoordelijkheid en governance Toezicht en controle op samenwerking 16.15 17.00 uur De politieke en bestuurskundige context van samenwerking (dr. Harmen Binnema) Politieke gevolgen voor lokaal en regionaal bestuur Voor- en nadelen van samenwerking Innovatieve vormen van samenwerking DAG 2 DONDERDAG 25 JANUARI 2018 DONDERDAG 1 FEBRUARI 2018 Afspraken maken over samenwerking 13.30 14.00 uur Inleiding: duurzame samenwerking en afspraken De vertaling van het lerend proces van samenwerking in afspraken Introductie tot mogelijke contracten: strategische samenwerkingsovereenkomst, service level agreements, deelnemers- en aandeelhoudersovereenkomsten, subisidieovereenkomsten, prestatieafspraken. 14.00 14.45 uur Samenwerking tussen overheden en het aanbestedingsrecht (mr. Willem Janssen) Juridische ruimte voor samenwerking Wat mag in eigen beheer of in samenwerking worden uitgevoerd? Voorwaarden voor samenwerking tussen overheden (met of zonder rechtspersoon, alleenrechten) 14.45 15.15 uur Kiezen voor de optimale rechtsvorm (mr. Florian Theissen) Wat zijn de voor- en nadelen van publiek- en privaatrechtelijke samenwerking? 15.15 15.30 uur 15.30 16.15 uur De vormgeving van publiekrechtelijke samenwerking (mr. Florian Theissen) Voorwaarden aan lokale samenwerking in het bestuursrecht De Wet gemeenschappelijke regelingen Bijzondere aandachtspunten bij samenwerking 13.30 13.45 uur Inleiding: De afhankelijkheid van het bestuurlijk netwerk 13.45 14.45 uur Mededingingsrecht en staatssteun bij samenwerking (prof. mr. Laura Parret) Toepasselijkheid van het mededingingsrecht en handhaving Voorkomen van staatssteun en goedkeuringsprocedures 14.45 15.00 uur 15.00 16.00 uur Fiscale aspecten bij samenwerking (drs. Dieks Boswinkel) Vennootschapsbelasting Omzetbelasting en BTW 16.00 17.00 uur Aansprakelijkheid en samenwerking (mr. Etzel van Dooren) Contractuele aansprakelijkheid Bestuurdersaansprakelijkheid bij samenwerkingen 7