Opdrachtgeverschap en transformatie in het sociaal domein

Transcriptie

1 Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie Executive en Masterprogramma s Opdrachtgeverschap en transformatie in het sociaal domein 2015 INHOUD Nederlandse gemeenten zijn verantwoordelijk voor een groot aantal taken in het sociaal domein zoals hulp bij het huishouden, schuldhulpverlening en het verstrekken van Wmo-hulpmiddelen. In 2015 werden de taken van de gemeenten in het sociaal domein fors uitgebreid in het kader van de decentralisaties, met name op het gebied van de begeleiding en zorg voor kwetsbare jeugdigen en volwassenen. Het doel van deze decentralisaties is om de zorg dicht bij de burger te organiseren, zodat lokaal maatwerk geleverd kan worden. Het uitgangspunt ten aanzien van de zorg verandert van het recht op ondersteuning naar het uitgaan van de eigen kracht, en een plicht voor gemeenten om beperkingen te compenseren. Tevens zijn de decentralisaties gepaard gegaan met bezuinigingen die in de komende jaren verder oplopen. Deze wettelijke, conceptuele en organisatorische veranderende omstandigheden waaruit de transitie van de zorg naar de gemeenten bestaat, vergen een inhoudelijke omslag van de zorgverlening: de transformatie. Veel gemeenten hebben in 2014 de inkoop van de gedecentraliseerde sociale taken onder grote tijdsdruk moeten uitvoeren. Zij zijn hierbij onvoldoende in staat geweest de beoogde transformatie via de inkoop van de sociale taken te realiseren. AWBZ-producten worden nog gehanteerd of zijn bij elkaar geveegd, maar de P x Q bekostiging van maatwerkvoorzieningen met perverse prikkels tot (over)productie is nog in stand gehouden. Er wordt nog weinig over de (nieuwe) financiële schotten heen gekeken: een werkelijk integrale aanpak van het sociaal domein is nog nergens gerealiseerd en aanbieders worden slechts beperkt in staat gesteld samen te werken aan een integraal en ontschot dienstenaanbod. De korte leergang Opdrachtgeverschap en transformatie in het sociaal domein gaat in op alle fundamentele aspecten die voor gemeenten noodzakelijk zijn om de nieuwe rol van opdrachtgever in het sociaal domein op de beste wijze te (leren) vervullen, om vanuit deze rol daadwerkelijk vernieuwing en transformatie in het sociaal domein te bereiken en te borgen. De korte leergang benadert dit onderwerp vanuit diverse relevante disciplines: zowel de economische als juridische aspecten van de organisatie en inkoop en aanbesteding van sociale dienstverlening worden belicht; met topdocenten uit universiteit, praktijk én overheid (gemeente en zorgverlening). MODULES De korte leergang is opgebouwd uit de volgende modules: Module 1 Introductie en Modellen voor opdrachtgeverschap Gemeenten hebben veel vrijheid bij het vormgeven van hun rol als opdrachtgever in het sociaal domein. Hoeveel doet

2 Hoe contracteren gemeenten succesvol zorgverleners in het sociaal domein? een gemeente zelf, op welk moment worden professionele zorgverleners betrokken, en hoe wordt de zorg precies gecontracteerd? Deze vrijheid brengt ook een grote verantwoordelijkheid met zich mee: de keuze voor het model van opdrachtgeverschap heeft gevolgen voor de ordening van de markt van zorgleveranciers en ook cliënten zullen de effecten van de gemeentelijke benadering merken. Gemeenten moeten een model kiezen dat het beste aansluit bij de beleidsuitgangspunten, en de details van het model lokaal invullen. In Module 1 wordt het onderwerp van de korte leergang op gestructureerde wijze geïntroduceerd. Daarna behandelen de docenten uitgebreid en interactief de verschillende modellen voor opdrachtgeverschap met per model de voor- en nadelen voor alle stakeholders in het sociaal domein. Module 1 wordt behandeld door: prof. dr. Jan Telgen hoogleraar inkoopmanagement voor de publieke sector aan de Universiteit Twente. ir. Niels Uenk promovendus en adviseur inkoop en opdrachtgeverschap in het sociaal domein. Module 2 Inkoopprocedures De aanbestedingswet 2012 en Europese richtlijnen voor overheidsopdrachten laten voor de inkoop van sociale diensten grote procedurele ruimte aan de aanbestedende dienst. Dit resulteert in een grote verscheidenheid aan inkoopprocedures die gemeenten kunnen toepassen voor de inkoop van sociale diensten: van bestuurlijk aanbesteden tot traditionele openbare aanbesteding en van prestatie-inkoop tot meervoudig onderhandse aanbesteding. In deze module wordt ingegaan op de eigenschappen van de verschillende procedures, en staan we stil bij de voor- en nadelen van de verschillende procedures. Vaak worden modellen voor opdrachtgeverschap (module 1) en inkoopprocedures door elkaar gehaald, maar het zijn echt verschillende aspecten van het organiseren van sociale taken door gemeenten. Diverse inkoopprocedures kunnen worden toegepast in hetzelfde model. In module 2 wordt stilgestaan bij dit onderscheid, en worden inzichten verschaft om de juiste afweging te maken voor keuze van de inkoopprocedure. Het is immers de kunst om de juiste inkoopprocedure te kiezen die aansluit bij het model van opdrachtgeverschap om zo het optimale inkoopresultaat te bereiken. Module 2 wordt behandeld door: prof. dr. Jan Telgen (voornoemd). ir. Niels Uenk (voornoemd). Module 3 transformatie-opgaven in jeugdzorg vanuit het perspectief van de zorgverlener De huidige systematiek voor het contracteren en bekostigen van gezondheidszorg heeft duidelijke beperkingen. Er zijn veel alternatieven bekend, zoals het inkopen van resultaten en het toepassen van populatiebekostiging met afspraken over de te behalen resultaten in termen van outcomeindicatoren. Maar het definiëren van deze resultaten en het ontwikkelen van een meet- en monitorsystematiek moet zorgvuldig gebeuren. Daarbij komt dat in de jeugdzorg meer randvoorwaarden vastliggen dan op andere delen van het sociaal domein. In deze module gaat Joke van Harten tot 1 juni 2015 lid van de raad van bestuur van Bureau Jeugdzorg Limburg in op de kansen, maar ook dillema s voor gemeenten bij het bereiken van transformatie in de jeugdzorg vanuit het perspectief van de zorgverlener. Tevens is er aandacht voor de eerste trends en tendensen naar aanleiding van de decentralisatie van de jeugdzorg. Module 3 wordt behandeld door: Joke van Harten lid Raad van Bestuur Bureau Jeugdzorg Limburg. Module 4 Aanbestedingsrechtelijke en juridische aspecten van de inkoop van sociale diensten Voor sociale diensten geldt in de huidige Aanbestedingswet 2012 een uitzondering op veel bepalingen, maar toch gelden de algemene beginselen van aanbestedingsrecht. Per april 2016 worden belangrijke wijzigingen van de aanbestedingswet en Europese richtlijnen van kracht, die ook op de inkoop van sociale diensten effect hebben. Veel gemeenten vermijden bovendien openbare aanbesteding door het verlenen van subsidies, maar is dit wel geoorloofd? Waar moeten gemeenten rekening mee houden bij het opstellen van contracten bij resultaatgericht inkopen? En welke aspecten moeten worden afgedicht bij gemeentelijke samenwerking op het gebied van inkoop in het sociaal domein? In module 4 worden de belangrijkste juridische aspecten van gemeentelijke inkoop in het sociaal domein belicht. Module 4 wordt behandeld door: mr. Florian Theissen partner en adviseur bij PROOF adviseurs. prof. mr. Elisabetta Manunza - hoogleraar Europees en Internationaal aanbestedingsrecht aan de Universiteit Utrecht. Module 5 Vernieuwingsgericht inkopen: prikkels voor innovatie Hoewel de ene inkoopmethode vaker tot innovatieve inkoop leidt dan de andere, draait het stimuleren en mogelijk maken van vernieuwing uiteindelijk om inhoudelijke keuzes in het inkoopproces. Echte vernieuwing en innovaties ontstaan wanneer de juiste prikkels in de voorwaarden voor dienstverlening worden ingebouwd. Zorgaanbieders moeten de ruimte krijgen om zorg slimmer, efficiënter en integraal te organiseren. Daarbij moeten de eisen die de opdrachtgever stelt niet in de weg staan, en moet slim werken beloond worden. Administratieve processen moeten worden geminimaliseerd en outcome moet centraal staan. Om dit te bereiken moeten gemeenten afstappen van het traditionele P x Q model en resultaatgericht inkopen. In de inkoopwetenschap heet dit functioneel specificeren maar hoe werkt dit in het sociaal domein? Bij resultaatgerichte inkoop is het van belang dat alle genoemde elementen goed op elkaar aansluiten. De verschillende elementen kunnen niet onafhankelijk van elkaar worden beschouwd. Hier is nadrukkelijke aandacht voor in deze module. Module 5 wordt behandeld door: prof. dr. Jan Telgen (voornoemd). ir. Niels Uenk (voornoemd).

3 Welke mogelijkheden hebben gemeenten om beleidsdoelstellingen via inkoop te realiseren? Module 6 Kansen en uitdagingen: benaderingen voor een integrale aanpak van het sociaal domein Gemeenten hebben al veel langer een belangrijke rol in het sociaal domein, maar de verantwoordelijkheden zijn per 2015 enorm toegenomen. Dit biedt kansen om ook vanuit de gemeente een werkelijk integrale aanpak te kiezen, maar het risico bestaat dat de kansen niet volledig benut worden. In deze module wordt uitgebreid ingegaan op de kansen en uitdagingen voor gemeenten, en worden mogelijke benaderingen geschetst voor een integrale gemeentelijke aanpak van het sociaal domein. Ervaringen van de gemeente Enschede worden gedeeld: Enschede is een van de Nederlandse koplopers voor wat betreft het werken met sociale wijkteams en het ontwikkelen van een integrale aanpak in het sociaal domein. Module 6 wordt behandeld door: Hans Weggemans - directeur Sociaal Domein gemeente Enschede. Alle aspecten van succesvol inkopen in het sociaal domein komen aan de orde in deze cursus. Professionele opdrachtgevers die hun verantwoordelijkheid nemen in het sociaal domein maken voor de verschillende aspecten samenhangende keuzes. Deze samenhang tussen de verschillende aspecten vormt de rode draad van de opleiding Opdrachtgeverschap en transformatie in het sociaal domein. De gehele cursus wordt op interactieve wijze verzorgd, waarbij ook veel aandacht uitgaat naar voorbeelden uit de praktijk. SPREKERS dr. Joke van Harten-Hordijk Voormalig bestuurder jeugdzorg. Tussen 1999 en 2015 was Joke van Harten lid Raad van Bestuur van Bureau Jeugdzorg Limburg. Verder heeft Joke gewerkt als adviseur op het gebied van organisatorische en inhoudelijke vernieuwingen jeugdzorg, manager en onderzoeker. Ze is gepromoveerd in de Sociale Wetenschappen. prof. mr. Elisabetta Manunza (e.r.manunza@uu.nl) Hoogleraar Internationaal en Europees aanbestedingsrecht, Universiteit Utrecht, Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie. Haar onderzoek richt zich uitsluitend op het Europees economisch recht. Behalve de materiële aspecten staan in haar onderzoek tevens de institutionele aspecten van het Europees recht voorop; ook op het terrein van het Europees aanbestedingsrecht, het rechtsgebied waarop haar onderzoek zich de afgelopen jaren heeft geconcentreerd en waarvoor zij een prijs voor excellente en innovatieve onderzoekers van de NWO in de Veni-categorie ontving ( Questioning the fundamental legal and economic presuppositions and principles underlying the EC Public Procurement Directives ). De bevindingen van haar onderzoek zijn in boeken, bundels en toonaangevende tijdschriften gepubliceerd. Ze treedt regelmatig (in binnen en- buitenland) als spreker op bij wetenschappelijke congressen, symposia, etc. en zij doceert (in binnen- en buitenland) diverse aspecten van het Europees recht en aanbestedingsrecht, zowel in het initiële als in het post-initiële onderwijs. Zij is verder actief als referent bij diverse beoordelingsrondes van de NWO, redacteur Tekst&Commentaar Aanbestedingsrecht van Kluwer, lid van de redactieraad van het Tijdschrift voor Bouwrecht (TBR), lid van het bestuur van de NVvA; zij is tot slot oprichter, samen met prof. dr. Jan Telgen, van het Academisch Genootschap Aanbesteden en van het Public Procurement Research Centre, waar het onderzoek naar Public Procurement wordt aangevlogen vanuit het oogpunt van zowel Aanbestedingsrecht als Inkoopmanagement. Zij doet verder advieswerk zowel ten behoeve van overheidsinstellingen als ten behoeve van marktpartijen. prof. dr. Jan Telgen (j.telgen@utwente.nl) Hoogleraar Inkoopmanagement voor de Publieke Sector, Faculteit Management en Bestuur, Universiteit Twente. Jan Telgen studeerde bedrijfseconometrie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam en promoveerde daar ook in Na een periode als gasthoogleraar in de Verenigde Staten en in België was hij werkzaam bij Rabobank Nederland als hoofd van een interne adviesafdeling. Vanaf 1985 is hij actief als extern adviseur. Eerst als partner bij PwC (en rechtsvoorgangers) verantwoordelijk voor onderzoek- en advies in actuariaat, logistiek en inkoop. In 2003 is de adviesgroep, die onder zijn leiding stond (ca. 45 consultants) verzelfstandigd als Significant. Bij Significant was hij werkzaam op het gebied van overheidsaanbestedingen en inkoopmanagement en verrichtte hij beleidsonderzoek voor de publieke sector (o.a. Parlementaire Enquête Bouwnijverheid, naleving van de EU aanbestedingsregels). In 2009 heeft hij zijn aandelen verkocht om zich te concentreren op zijn universitair werk en enkele adviesfuncties. Zo is hij lid van de Tenderboard van een aantal gemeenten, vervult hij rollen in diverse stuurgroepen en wordt hij ingeschakeld als onafhankelijk deskundige in parlementaire onderzoeken (bijvoorbeeld commissie Schouten/Telgen voor onderzoek aanbesteding politievoertuigen). Jan Telgen is reeds sinds 1987 hoogleraar aan de Universiteit Twente. Zijn leerstoel draagt de naam Besliskunde en Inkoopmanagement. Ook daar concentreert hij zich op de publieke sector. Zijn wetenschappelijk werk is bekroond met de Maple Leaf Award, de IFPSM Hans Ovelgonne Award en de ROA Impact prijs. Samen met prof. Elisabetta Manunza is hij oprichter van het Academisch Genootschap Aanbesteden en het Public Procurement Research Centre, waar het onderzoek naar Public Procurement wordt aangevlogen vanuit het oogpunt van zowel Aanbestedingsrecht als Inkoopmanagement. Op maatschappelijk terrein is hij actief als toezichthouder bij een aantal organisaties (o.a. Intrakoop, CPS, CLV, Sport Service Ede) en voorzitter van NEVI Publiek, de Nederlandse Vereniging van Inkopers in de Publieke Sector. mr. Florian Theissen Florian Theissen is partner en adviseur bij PROOF adviseurs. Hiervoor was hij werkzaam als partner en adviseur bij KokxDeVoogd en als adviseur bij PwC en

4 Hoe gebruiken gemeenten inkoop effectief als hefboom voor vernieuwing en innovatie in het sociaal domein? Berenschot. Hij studeerde Nederlands Recht met als specialisatie Europees en Internationaal Recht in Leiden. Tegenwoordig is hij verbonden aan het Europa Instituut. Florian heeft zich gespecialiseerd in aanbestedingsrecht, staatssteunrecht en mededingingsrecht op het terrein van de samenwerking tussen overheden en de uitbesteding van publieke taken. Zijn projecten liggen onder meer op het terrein van het begeleiden van beleidsintensieve en bedrijfsvoeringsintensieve aanbestedingen, de (contractuele) vormgeving van sturing, verantwoording en financiering in samenwerkings-, uitbestedings- en verzelfstandigingsrelaties in het publieke domein en het toepassen van uitzonderingen en vrijstellingen voor publiek-publieke samenwerking. Zijn expertise ligt naast het Europese recht op het terrein van (bestuurlijk) organisatierecht en verbintenissenrecht. Florian heeft ruime ervaring in het sociale domein onder meer op het terrein van de Jeugdwet, de Wmo en de sociale werkvoorzieningen. Hij heeft ervaring met het begeleiden van (verschillende procedures voor) aanbestedingen voor onder meer jeugdhulp- en zorg, hulpmiddelen, huishoudelijke hulp, integratieactiviteiten en overig welzijnswerk. Ook heeft hij bijgedragen aan het ontwerp en de implementatie van meerdere samenwerkingsverbanden in de 3D. ir. Niels Uenk Niels Uenk is onderzoeker en adviseur bij het PPRC. Niels Uenk studeerde Technische Bedrijfskunde aan de Universiteit Twente in Enschede en behaalde zijn Bachelortitel met een onderzoek naar de naleving van aanbestedingsrichtlijnen door toezichthoudende instanties in Nederland. Zijn tweejarige Master-specialisatie in inkoop en logistiek sloot hij af bij ORTEC en hier is hij aansluitend in dienst getreden. Hij heeft als adviseur de wereld rondgereisd voor internationale projecten op het gebied van supply chain optimalisatie in de private sector. Na vijf jaar heeft hij de overstap gemaakt naar onderzoek en advies op het gebied van publieke inkoop, aanbesteding en opdrachtgeverschap. Hij heeft gewerkt voor én met PIANOo, NEVI-Purspective, VNG, aanbieders van zorg in het sociaal domein en talloze gemeenten met vraagstukken in het sociaal domein. Niels Uenk doet momenteel promotieonderzoek naar inkoop van zorg en sociale diensten in het sociaal domein. Tevens begeleidt hij gemeenten die bij de inkoop van sociale diensten op zoek zijn naar vernieuwing en innovatie. Hij geeft frequent lezingen en trainingen over (resultaatgerichte) inkoop in het sociaal domein. Resultaten van zijn onderzoek naar inkoop in het sociaal domein worden regelmatig gepubliceerd in toonaangevende vakbladen. Daarnaast is Niels regelmatig betrokken als onderzoeker bij onderzoeksopdrachten van het PPRC, bijvoorbeeld op het gebied van Defensie-inkoop en vraagstukken over aanbestedingsplicht. drs. Hans Weggemans Hans Weggemans was de afgelopen 10 jaar directeur Maatschappelijke Ondersteuning van de gemeente Enschede en verantwoordelijk voor de inkoop van ongeveer 150 mln. op het terrein van Jeugdzorg en WMO. Hiervoor was hij wetenschappelijk medewerker Bestuurskunde aan de Universiteit Twente, adjunct- secretaris van de gemeentelijke werkgeversvereniging, het College voor Arbeidszaken van de VNG, Associate professor aan de universiteit Groningen en directeur van het Centrum voor Arbeid en Beleid van de RUG. Hij heeft 35 jaar ervaring in het openbaar bestuur en is een veel gevraagd spreker op congressen en workshops. Hij was ondermeer kerndocent van universitaire leergangen. DATA EN PLAATS Woensdag 30 september 2015 en woensdag 7 oktober 2015 van 9.30 tot uur, Raadzaal, Achter Sint Pieter 200 in Utrecht. ORGANISATIE Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, Executive en Masterprogramma s. KOSTEN De kosten voor deelname bedragen.1180,- per persoon (vrij van btw). Kosten worden voldaan na ontvangst van de factuur. Prijs is inclusief cursusmateriaal, lunch en consumpties. Na afloop van de cursus ontvangt u een certificaat. VORM Interactieve collegevorm met ruimte voor vragen en discussie. NIVEAU Verdiepingsniveau. MATERIAAL Presentaties en artikelen met achtergronden. AANMELDEN EN INFORMATIE U kunt zich aanmelden door het intakeformulier in te vullen en op te sturen naar: Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie Executive en Masterprogramma s t.a.v. Miranda Walraven Bijlhouwerstraat ZC Utrecht Voor vragen kunt u contact opnemen met Miranda Walraven, m.walraven@uu.nl, telefoonnummer: NB Er is een maximum van 25 deelnemers. PROGRAMMA Dag 1 (30 september 2015) uur Ontvangst met koffie en thee uur Module 1: Modellen voor opdrachtgeverschap (prof. dr. Jan Telgen en ir. Niels Uenk). Introductie Opdrachtgeverschap in het sociaal domein. Welke verschillende modellen voor opdrachtgeverschap bestaan er? Wat zijn de voordelen en nadelen per model? Wat wordt exact gecontracteerd per model: wat is de scope per contract?

5 Kortom: hoe bereik je als gemeente de beoogde transformatie in het sociaal domein? Welke kansen bieden de verschillende modellen tot vernieuwing? Welke aandachtspunten zijn binnen de modellen van belang om de vernieuwing te realiseren? Welke inkoopprocedures sluiten aan bij welke modellen voor opdrachtgeverschap? uur uur Vervolg module uur Lunch uur Module 2: Inkoopprocedures voor sociale diensten (prof. dr. Jan Telgen en ir. Niels Uenk). Op welke verschillende wijzen geven gemeenten invulling aan de inkoopprocedure voor sociale diensten? Welke procedures zijn het meest geschikt om via de inkoop vernieuwing en innovatie te stimuleren? uur uur Module 3: Transformatie-opgaven in de jeugdzorg vanuit het perspectief van de zorgverlener (dr. Joke van Harten). Met welke aspecten moeten gemeenten rekening houden bij het ontwikkelen van resultaatsturing in de jeugdzorg? Welke dilemma s komen gemeenten en aanbieders tegen bij de transformatie in het sociaal domein, en specifiek de jeugdzorg? Wat zijn de eerste ervaringen naar aanleiding van de decentralisatie van de jeugdzorg? uur uur Module 5: Vernieuwingsrecht inkopen: prikkels voor innovatie (prof. dr. Jan Telgen en ir. Niels Uenk). Welke vormen van bekostiging zijn er naast P x Q? Hoe stimuleert resultaatgericht inkopen innovatie, vernieuwing, samenwerking en ontschotting? Welke vormen van resultaatgerichte inkoop zijn mogelijk binnen het sociaal domein? Hoe bepaal je de gewenste resultaten per vorm van resultaatgerichte inkoop? Hoe ga je binnen resultaatgerichte inkoop om met monitoring en verantwoording? Welke methoden voor het bepalen van tarieven kunnen worden gehanteerd bij resultaatgerichte inkoop? uur Lunch uur Module 5: vervolg uur uur Module 6: Het sociaal domein in transitie (Hans Weggemans). Overzicht van de uitdagingen en kansen die door de decentralisaties ontstaan voor gemeenten en aanbieders op gebieden als integrale benadering, werken in wijkteams, etc. Mogelijke benaderingen vanuit bestuurskundige invalshoek. Dag 2 (7 oktober 2015) uur Ontvangst met koffie en thee uur Module 4: Aanbestedingsrechtelijke en juridische aspecten van de inkoop van sociale diensten (prof. mr. Elisabetta Manunza en mr. Florian Theissen). Subsidiëren versus inkopen: wat mag, en wat is verstandig? Procedurele vrijheid vanuit de aanbestedingswet 2012 en de EU richtlijnen voor inkoop van sociale diensten Contractuele aspecten van sturen en bekostigen op resultaten Impact nieuwe Europese richtlijnen op inkoop sociale diensten: welke wijzigingen hebben gevolgen voor de inkoop van sociale diensten, en welke gevolgen zijn dit precies? Juridische aspecten van intergemeentelijke samenwerking. PPRC PUBLIC PROCUREMENT RESEARCH CENTRE MEER INFORMATIE Het programma Opdrachtgevers en transformatie in het sociaal domein wordt aangeboden door de Executive en Masterprogramma s van de faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie in samenwerking met het Public Procurement Research Centre Wilt u meer weten over onze opleidingen en cursussen? Ga dan naar onze website: Bekijk deze opleiding ook op LinkedIn: Heeft u nog vragen, neem dan contact op met Miranda Walraven via m.walraven@uu.nl of bel Juli Uitgave Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie. Samenstelling en productie: afdeling Communicatie. Het onderwijsprogramma is steeds in ontwikkeling. De inhoud van deze flyer geeft de stand van zaken op het moment van verschijnen weer.