Paper 1 Opdrachtgever en begeleider: Dhr. J. Schilder, sectievoorzitter economie & M&O op het Baken Park Lyceum te Almere Plan van aanpak profielproduct Inleiding Leerlingen die het vak M&O hebben gekozen dienen volgens de domeinen A en F van de syllabus Centraal Examen 2013 een zekere mate van ICT beheersing te hebben bij het verwerken en interpreteren van informatie. De ICT vaardigheden worden niet getoetst tijdens het centraal schriftelijk eindexamen, maar dienen onderdeel uit te maken van de schoolexamens. De ICT vaardigheden hebben betrekking op de volgende deelgebieden: De leerling is in staat om economische vraagstukken binnen profit/non-profit organisaties vanuit het perspectief van het management te kunnen verklaren met gebruikmaking van ICT. De leerling dient informatie met behulp van ICT te kunnen verzamelen. De leerling dient vanuit een (onderzoeks)vraag informatie te kunnen (her)ordenen en te bewerken met behulp van ICT. Daarnaast dient de kandidaat verbale, grafische, tabellarische en wiskundige rekengegevens te kunnen vertalen, mede met behulp van gebruikmaking van ICT Tevens dient de leerling de resultaten van een leeractiviteit te kunnen overdragen met behulp van ICT. Een groot deel van de leerlingen die M&O in hun vakkenpakket hebben, stromen door naar economische en bedrijfseconomische HBO studies. Ook hier geldt dat een zekere beheersing noodzakelijk is om de studie te kunnen afronden. Het gebruik van ICT is hier veel intensiever. Van leerlingen die geslaagd zijn voor het havodiploma met M&O in het vakkenpakket mag dus worden verwacht dat zij een zekere beheersing hebben van ICT. Dit roept gelijk de vraag op over welke ICT beheersing hebben we het hier? En tot hoever moet deze beheersing gaan? De Syllabus Centraal Examen 2013 beschrijft welke ICT vaardigheden moeten kunnen worden aangewend, zonder concreet aan te geven waar en hoe deze vaardigheden moeten worden toegepast in relatie tot de M&O stof. Ook welke vormen van ICT moeten/kunnen worden gebruikt wordt niet nader gespecificeerd. Hier uit kan niet anders dan worden geconcludeerd dat de school/sectie verplicht is om een (eigen) invulling te geven aan het toepassen van M&O stof met behulp van ICT vaardigheden. Een interpretatie van welke M&O stof met behulp van ICT vaardigheden moet worden toegepast is noodzakelijk om een (deel)/lesprogramma te kunnen ontwikkelen waarin leerlingen zich voor het schoolexamen dienen te bekwamen. Probleem Binnen het aangeboden onderwijsprogramma van M&O is in onze sectie geen duidelijk beleid voor de plaats en aanpak van ICT onderwijs in onze 4 en 5 havo klassen. De gebruikte M&O methode In Balans besteedt wel aandacht aan domein F (Informatievoorziening met behulp van ICT) maar beperkt zich tot een deel van de stof (breakeven analyse, netto winst en brutowinst opslagmethode). Geen van de M&O docenten geeft een (gerichte) invulling aan het toepassen van M&O stof met behulp van ICT. Niemand heeft helder voor ogen staan welke M&O stof nu precies moet worden toegepast met behulp van ICT. Dat heeft te maken met het feit dat de exameneisen zoals verwoord inde Syllabus Centraal Examen 2013 ICT vaardigheden beschrijven zonder aan te geven waaruit deze precies bestaan en hoe deze vaardigheden moeten worden toegepast. Om te voldoen aan de exameneisen is het noodzakelijk dat er een heldere invulling wordt gegeven aan 1 van 4
ICT-toepassingen binnen het programma van M&O. Daarbij moet duidelijk worden welke ICT vaardigheden worden gaan ingezet. Naast de onduidelijkheid over de praktische uitwerking van het examenprogramma zijn er ook binnen de sectie opvattingen over mogelijkheden van, en belemmeringen bij toepassen van M&O met behulp van ICT. Om succesvol een M&O ICT programma te kunnen realiseren is het van belang dat het te ontwikkelen programma zoveel mogelijk bezwaren wegneemt en ideeën tot uiting brengt. Wens Vanuit de sectie is aangegeven dat leerlingen gelet op hun latere rol binnen het hoger onderwijs en de organisaties waar zij werkzaam gaan zijn economische vraagstukken moeten kunnen verklaren. Daarvoor is het noodzakelijk dat zij gegevens uit elektronische bestanden kunnen bewerken teneinde er zinvolle (management)informatie van te maken. Met de verkregen gegevens dienen leerlingen reken(wis, boekhoud)kundige bewerkingen te kunnen maken. Daarnaast dienen leerlingen deze informatie op een inzichtelijke manier te kunnen ontsluiten, uiteraard met gebruikmaking van ICT. Een M&O programma dat conform de exameneisen invulling geeft aan het toepassen van M&O met behulp van ICT is zeer gewenst. Doel van het onderzoek De opdracht is om een voorstel te schrijven waar in het huidige M&O programma van de havo M&O kennis toegepast gaat worden met behulp van ICT. Daarbij zal worden gekeken bij welke onderdelen van de M&O stof ICT zal worden ingezet. Tevens wordt in kaart gebracht hoe toepassing van ICT binnen M&O er uit gaat zien. Welke ICT(toepassing) wordt waar ingezet? Eén les zal als voorbeeld worden uitgewerkt. Naast de exameneisen spelen de betrokken docenten een grote rol in het realiseren van een M&O programma waarbinnen gewerkt wordt met ICT. De ideeën van de M&O docenten omtrent de exameneisen, condities en randvoorwaarden voor een ICT M&O programma zijn mede bepalend om M&O met behulp van ICT te kunnen toepassen. In een vervolgstadium zal aan de hand van dit voorstel een nadere uitwerking plaats moeten gaan vinden van hoe de M&O ICT lessen er in detail uit gaan zien. De uitwerking en de feitelijke implementatie daarvan vallen buiten het kader van de opdracht. Onderzoeksvraag Waaraan moet een leerlijn M&O ICT voor de havo op het Baken Park Lyceum voldoen volgens de exameneisen van 2013 en hoe ziet dat er dan uit? 2 van 4
Deelvragen & Onderzoeksaanpak Om een goed beeld te krijgen van de onderzoeksvraag zijn de volgende deelvragen opgesteld. Elke deelvraag zal worden onderzocht door middel van een onderzoeksaanpak. Deelvragen 1. Wat is de meerwaarde voor de leerling van het gebruik van ICT in het onderwijs? 2. Hoe wordt M&O in de praktijk uitgevoerd en welke ideeën zijn er over het toepassen van M&O op de havo met behulp van ICT? 3. Welke M&O stof dient met behulp van ICT volgens de Syllabus Centraal Examen 2013 te kunnen worden toegepast en waar (en hoe) binnen de gebruikte methode In Balans dient M&O met behulp van ICT te worden toegepast? 4. Aan welke voorwaarden moet volgens de sectie worden voldaan om M&O met behulp van ICT te geven? Onderzoeksaanpak Op basis van literatuuronderzoek zal in kaart worden gebracht wat voor uitwerking ICT in het onderwijs heeft op leerprestaties van leerlingen en de betekenis hiervan voor M&O. Een eventueel positief leereffect van ICT is een argument om de aandacht voor ICT in het te ontwikkelen M&O programma te vergroten. Op basis van een expertinterview en literatuur wordt onderzocht hoe M&O in de praktijk (bedrijfsleven en HBO onderwijs) wordt uitgevoerd. Welke ideeën zijn er over het toepassen van M&O met ICT om de kloof tussen havo theorie en praktijk zo goed mogelijk te dichten? Er wordt een analyse gemaakt van de Syllabus Centraal Examen 2013. Wat betekenen de in domein A en F beschreven ICT vaardigheden voor de andere domeinen? Welke M&O stof dient waar door leerlingen te kunnen worden toegepast met behulp van ICT? In hoeverre sluit de gebruikte methode hierop aan? Om erachter te komen of er ideeën, mogelijkheden, suggesties en belemmeringen in de sectie leven om M&O te kunnen toepassen met behulp van ICT zal ik 3 M&O docenten interviewen. In het bijzonder wil ik weten: Wat eist het aanbieden van ICT onderwijs in M&O van docenten? Zijn ze daar voldoende op voorbereid en hoe kunnen zij daar zo nodig op worden voorbereid? Zijn er andere voorwaarden waaraan moet worden voldaan om M&O met behulp van ICT te geven? Welke ideeën hebben zij over het toepassen van M&O met behulp van ICT? Welke programma s achten zij van nut voor M&O? Er wordt een analyse gemaakt van de Syllabus Centraal Examen 2013. Wat betekenen de in domein A en F beschreven ICT vaardigheden voor de andere domeinen? Welke M&O stof dient door 3 van 4
mei vakantie Planning Profiel Product weken 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Activiteiten Projectfase datum 26/3-1/4 2/4-8/4 9/4-15/4 16/4-22/4 23/4-29/4 30/4-6/5 7/5-13/5 14/5-20/5 21/5-27/5 28/5-3/6 4/6-10/6 Plan van Aanpak 1 fase feedback verwerken product aanscherpen planning maken product inleveren 5-4-2012 Uitvoeren project Uitvoeren literatuuronderzoek Uitvoeren analyse Syllabus Centraal Examen Maken vragenlijsten docenten en expertinterview Plannen en voeren van gesprekken docenten gesprek expertinterview Verwerking/interpretatie van data Schrijven voorstel Maken presentatie opdrachtgever Maken presentatie opdrachtgever Maken geven presentatie ILO 2e fase Indienen abstract verantwoording en pp product in repository 7-6-2012 4 van 4
5 van 4