Monitor Werklocaties 2016 Deel A - Regio Zuidoost-Brabant

Monitor Werklocaties 2016 Deel A - Regio Zuidoost-Brabant 31 oktober 2016

Inleiding In deel A van de Monitor Werklocaties zijn relevante cijfers en figuren opgenomen voor de RRO-regio en de gemeenten binnen de RRO-regio. Deze cijfers en figuren dienen ter onderbouwing voor de Regionale Agenda Werken. Deel A kan als bijlage bij de Regionale Agenda Werklocaties worden gevoegd óf de cijfers en figuren kunnen desgewenst in de Regionale Agenda Werklocaties worden opgenomen. Deel B van de Monitor Werklocaties is een rapportage op provinciaal schaalniveau. Daarin wordt een algemeen beeld geschetst van de trends en ontwikkelingen bij Detailhandel, Bedrijventerreinen en Kantoren. Detailhandel 1.1 Ontwikkeling detailhandel In Zuidoost-Brabant is de leegstand van winkels de afgelopen jaar weer verder gestegen. Het totaal aantal winkels is de afgelopen vier jaar gedaald in Zuidoost-Brabant, maar het aantal leegstaande winkels is gestegen. Het leegstaande winkelvloeroppervlak is al twee jaar aan het dalen en voor het eerst is afgelopen jaar ook het totale winkelvloeroppervlak gedaald. Deze ontwikkelingen zijn ook terug te zien in de leegstandspercentages: het percentage leegstaande winkels is afgelopen jaar verder opgelopen, en het percentage leegstaand winkelvloeroppervlak daalt 2

al twee jaar. In Zuidoost-Brabant staan de meeste winkels leeg en het grootste WVO van alle regio s in Brabant. Ook relatief is de leegstand bovengemiddeld groot, al is Zuidoost-Brabant nu ingehaald en is ze de tweede regio met de hoogste leegstandspercentages. Meer dan 1 op de 6 winkels staat leeg in Zuidoost -Brabant. Leegstand per winkelgebiedstype De ontwikkelingen zijn niet voor alle winkelgebiedstypen gelijk. In de centrale winkelgebieden is de leegstand in aantal winkels het hardst gestegen. De In de kleine hoofdwinkelgebieden (centrum Deurne, centrum Helmond en centrum Valkenswaard) is de leegstand het hoogst, hier staat bijna 1 op de 4 winkels leeg. Maar ook in de ondersteunende winkelgebieden is de leegstand hoog. Alleen in de supermarktcentra en de grootschalige concentraties en speciale winkelgebieden valt de leegstand van het aantal winkels mee. De grote wijkcentra en de verspreide bewinkeling zijn de enige winkelgebiedstypen waar het percentage leegstaande winkels in 2015 is gedaald. De leegstandspercentages van het winkelvloeroppervlak laten grotere verschillen zien: de daling van het leegstaande winkelvloeroppervlak zien we terug bij de verspreide bewinkeling en de wijkcentra. Wel is de leegstand in de grote wijkcentra nog erg hoog. In de stadsdeelcentra en grootschalige 3

concentraties is het leegstandspercentage van het winkelvloeroppervlak relatief laag en stabiel. In de andere winkelgebiedstypen is het leegstandspercentage van het winkelvloeroppervlak gestegen in 2015. De grootste stijging is te vinden in de centrale winkelgebieden en de buurtcentra. In de kleine hoofdwinkelgebieden staat wel een kwart van het winkelvloeroppervlak leeg. Ook de binnenstedelijke winkelstraten kennen een hoge leegstand. In bijlage 1 is een overzicht met het aantal verkooppunten en winkelvloeroppervlak per type winkelgebied opgenomen. Leegstand per gemeente Er zijn grote verschillen in leegstand van winkels tussen de gemeenten (zie tabel). De grootste leegstandspercentages in aantal winkels zijn te vinden in Valkenswaard, Waalre. Hier staat meer dan 1 op de 5 winkels leeg en deze gemeenten staan op plaats 5 en 6 in de top tien van Brabantse gemeenten met de hoogste leegstandspercentages. Daarnaast kennen ook de gemeenten Deurne, Cranendonck, Helmond, Eindhoven, Laarbeek, Bladel en Nuenen een bovengemiddelde leegstand in aantal winkels. Hier staat meer dan 1 op de 6 winkels leeg en ook Deurne staat nog in de Brabantse top tien. Gemeten in winkelvloeroppervlak, zijn de gemeenten met de grootste leegstandspercentages in Zuidoost-Brabant Reusel De Mierden, Asten en Heeze-Leende en Valkenswaard (alle vier in de top tien van Brabantse gemeenten met de hoogste leegstandspercentages, de eerste twee gemeenten bovenaan). Maar ook de gemeenten Waalre, Deurne, Cranendonck, Laarbeek, Eindhoven en Helmond hebben een bovengemiddeld leegstandspercentage in WVO. Factoren die een rol spelen bij de verschillen in leegstand tussen de gemeenten zijn o.a. verschillen in bevolkingsgroei en verschillen tussen gemeenten met lokale en gemeenten met (sub)regionale winkelfuncties. Gemeenten met (sub)regionale winkelfuncties of met veel toerisme hebben daardoor vaak meer winkels/winkelmeters per inwoner dan gemeenten die alleen een lokale winkelfunctie hebben. Door veranderingen in het winkelgedrag is de (sub)regionale winkelfunctie van sommige gemeenten aan het verminderen/veranderen. De trend naar meer beleving en vermaak speelt hierbij een rol. 4

De hoge leegstand in deze regio bij veel verschillende gemeenten maakt de noodzaak groot om aan de slag te gaan om de leegstand te verminderen. RRO Zuidoost-Brabant 2015 Aantal Verkooppunten Leegstand: % Leegstand Aantal Verkooppunten Verkooppunten Aantal m2 WVO Leegstand: m2 WVO % Leegstand m2 WVO Asten 124 18 14,5% 37.815 8.734 23,1% Bergeijk 98 15 15,3% 33.833 2.334 6,9% Best 163 15 9,2% 92.055 2.695 2,9% Bladel 151 27 17,9% 37.178 3.142 8,5% Cranendonck 138 26 18,8% 42.491 6.424 15,1% Deurne 250 48 19,2% 65.959 10.135 15,4% Eersel 105 14 13,3% 23.481 1.769 7,5% Eindhoven 1.536 280 18,2% 443.589 53.426 12,0% Geldrop-Mierlo 217 30 13,8% 54.046 4.978 9,2% Gemert-Bakel 175 22 12,6% 45.834 4.207 9,2% Heeze-Leende 113 16 14,2% 26.065 4.869 18,7% Helmond 619 116 18,7% 174.264 20.027 11,5% Laarbeek 128 23 18,0% 36.567 4.725 12,9% Nuenen, Gerwen en Nederwetten 142 24 16,9% 49.807 4.727 9,5% Oirschot 100 9 9,0% 29.706 2.734 9,2% Reusel-De Mierden 85 13 15,3% 25.921 6.780 26,2% Someren 126 15 11,9% 38.966 3.412 8,8% Son en Breugel 125 6 4,8% 116.218 4.908 4,2% Valkenswaard 278 61 21,9% 66.300 12.065 18,2% Veldhoven 262 38 14,5% 79.179 6.617 8,4% Waalre 72 15 20,8% 17.484 2.900 16,6% TOTAAL RRO Zuidoost-Brabant 5.007 831 16,6% 1.536.758 171.608 11,2% 1.2 Plannen detailhandel In Zuidoost-Brabant is nog ruim 20.000 m2 aan harde plannen voor detailhandel. Deze m2 in plannen betreffen allemaal winkelmeters voor winkels in niet dagelijkse branches. Harde plannen Omvang BVO Omvang WVO Gemeente Plannaam Dagelijks Niet dagelijks Dagelijks Niet Dagelijks Totaal Eindhoven Boulevard Zuid 6.500 6.500 Helmond Centrumontwikkeling Helmond 15.000 15.000 Totaal Zuidoost-Brabant 0 0 0 21.500 21.500 Daarnaast zijn er in Zuidoost-Brabant nog zachte plannen voor de toevoeging van bijna 60.000 m2 aan detailhandel. Het betreft voor 9% dagelijkse winkels (levensmiddelen en persoonlijke verzorging) en voor 91% niet-dagelijkse winkels. 5

Zachte plannen Omvang BVO Omvang WVO Gemeente Plannaam Dagelijks Niet dagelijks Dagelijks Niet Dagelijks Totaal Best Centrumplan 2.500 2.500 Cranendonck UitbreidingJumbo 1.800 1.800 All Active Wear 4.000 4.000 Deurne Boerenbondterrein 3.600 3.600 Eindhoven Eindhoven Airport 0 Heeze-Leende Centrumontwikkeling Heeze 900 900 Centrumontwikkeling Leende 0 Laarbeek Herontwikkeling postkantoor Piet van Thielplein 715 715 Reusel-De MierdenUitbreiding EM-TE Reusel 500 500 Verplaatsing Van Cranenbroek 15.000 15.000 Someren Witvrouwenbergweg 7.500 7.500 Veldhoven Versterking centrum 6.500 6.500 Totaal Zuidoost-Brabant 1.800 0 2.115 39.100 43.015 Samen betreffen de harde en zachte winkelplannen de toevoeging van bijna 65.000 m2 winkelvloeroppervlak. Dat is slechts iets meer dan de helft van wat er in de periode 2008-2015 (netto) is toegevoegd aan winkelvloeroppervlak en betekent een toevoeging van 4% bij het totale winkelvloeroppervlak van 2015 in Noordoost-Brabant ( ruim1.500.000 m2 in 2015). Ten opzichte van de groei in de afgelopen jaren is dit een niet al te grote hoeveelheid plannen. Hoewel de groei van de omzet en werkgelegenheid vooral dagelijkse winkels betreft, zijn er vooral plannen voor de toevoeging van niet dagelijkse winkelmeters. De groei komt voort uit de gewenste schaalvergroting. Echter in de huidige marktomstandigheden is het goed na te denken over de effecten van het tegemoetkomen aan een wens tot nieuwbouw voor schaalvergroting. Gaat het om verplaatsing, waardoor ergens anders een winkel leeg komt te staan? Of gaat het om nieuwvestiging en wat betekent dat voor de bestaande winkels? Daarbij is de locatie van de nieuwe winkelmeters zeer belangrijk: wordt hiermee de bestaande winkelstructuur versterkt of juist verzwakt? 6

Bedrijventerreinen 2.1 Werkgelegenheid op bedrijventerreinen De werkgelegenheid op bedrijventerreinen in Zuidoost-Brabant is al jaren stabiel. Na een lichte daling sinds 2007 is de werkgelegenheid in de sector industrie op bedrijventerreinen nu weer aan het stijgen, de werkgelegenheid in de zakelijke diensten op bedrijventerreinen laat juist een daling zien, na jaren van stijging. Er zijn ongeveer152.000 banen op bedrijventerreinen in Zuidoost-Brabant. Dit is 37,9% van de totale werkgelegenheid in de regio. De totale werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant is tot 2013 gestegen en daarna iets gedaald. De werkgelegenheid op bedrijventerreinen schommelt vanaf 2007 tussen de 150.000 en 153.000 en aandeel van de werkgelegenheid op bedrijventerreinen schommelt tussen de 37,5% en 38,5%. Daarmee kent Zuidoost-Brabant een stabiele werkgelegenheid. Het aandeel van de werkgelegenheid op bedrijventerreinen ligt hoger dan in de andere regio s in Brabant. Zuidoost-Brabant 2003 2007 2013 2014 2015 Totale werkgelegenheid: 365.754 394.402 405.196 398.530 399.914 Werkgelegenheid op bedrijventerreinen: 137.155 151.984 150.864 152.952 151.419 Aandeel werkgelegenheid op bedrijventerrein: 37,5% 38,5% 37,2% 38,4% 37,9% De meeste werkgelegenheid op de bedrijventerreinen is nog altijd te vinden in de sector industrie (37% in Zuidoost-Brabant). De werkgelegenheid in de industrie daalt al jaren (al viel de daling in Zuidoost-Brabant mee), maar afgelopen jaar is deze in de meeste Brabantse regio s weer gaan stijgen. De sectoren die traditioneel aangewezen zijn op de bedrijventerreinen (vervoer en opslag/logistiek, groothandel, industrie en bouw) leveren samen 61% van de werkgelegenheid op de bedrijventerreinen in Zuidoost-Brabant. Na de industrie levert de sector Zakelijke diensten de meeste banen op bedrijventerreinen (25%). In Zuidoost-Brabant zijn er relatief veel banen in de zakelijke diensten op de bedrijventerreinen ten opzichte van de andere Brabantse regio s (12-16%). Deze sector is ook flink gegroeid sinds 2003, maar de laatste twee jaar is er een einde gekomen aan die groei. Daarnaast zijn er relatief weinig banen op bedrijventerreinen in de sector logistiek (vervoer en opslag) in Zuidoost-Brabant. 7

2.2. Uitgifte van bedrijventerreinen In 2015 is in de hele provincie 120 hectare bedrijventerrein uitgegeven. De gemiddelde uitgifte in heel Brabant in de afgelopen vijftien jaar ligt rond de 105 hectare per jaar. In 2015 zijn de grootste uitgiftes: 23 hectare op Westfields (Oirschot), 16 hectare op Borchwerf IIB (Roosendaal) en 10 hectare op Afbouw Haven I t/m VI (Waalwijk). Het merendeel van de uitgiftes in heel Brabant vond plaats op de Logistieke bedrijventerreinen (45%) en de MKB-bedrijventerreinen (40%). Daarnaast vond 11% van de uitgiftes plaats op bedrijventerreinen voor (hightech) Industrie/Chemie (hogere milieucategorieën), voornamelijk in de regio s Noordoost- en Midden. Ruim 53 hectare bedrijventerrein is door Brabantse gemeenten teruggekocht, nadat het in een eerder stadium is uitgegeven. 8

In de regio Zuidoost-Brabant is vorig jaar 54,1 hectare bedrijventerrein uitgegeven. Dat is bijna het dubbele van het gemiddelde voor de regio van de afgelopen 10 jaar. Van de uitgegeven hectares ligt 73% op terreinen voor Logistiek, 14% op MKB terreinen, 4 % op terreinen voor Industrie/chemie en 10% op terreinen met een combinatie van MKB en andere typen. In de tabellen in bijlage 2 en 3 zijn de uitgifte per gemeente van de afgelopen jaren opgenomen en de uitgifte per bedrijventerrein in 2015. 2.3 Aanbod en vraag bedrijventerreinen In de figuur en tabel hieronder is het regionale aanbod van bedrijventerreinen (peildatum 1 januari 2016) ingedeeld in 4 categorieën. Het onderscheid tussen de categorieën wordt bepaald door de juridische status van het aanbod, gecombineerd met de mate waarin geïnvesteerd is in het bouwrijp maken van de gronden. Zo bestempelen we de categorie Bouwrijpe grond (= terstond uitgeefbaar in IBIS) als het hardste aanbod. De categorie Niet-bouwrijp, wel vastgelegd in bestemmingsplan heeft ook een harde juridische status, maar doordat de gronden nog niet bouwrijp zijn, zijn er meestal minder investeringen gedaan. Extra te ontwikkelen plannen conform regionale afspraken bevatten gronden waarvoor nog geen bestemmingsplan is vastgesteld, maar waarvan in het RRO is afgesproken dat de gronden als bedrijventerrein ontwikkeld en uitgegeven mogen worden. Strategische reserves / overige plannen is de minst harde categorie. Deze gronden zijn mogelijk op de langere termijn in beeld als bedrijventerrein, maar mogen op dit moment niet ontwikkeld worden. De geprognosticeerde uitbreidingsvraag naar bedrijventerreinen tot 2040 is weergegeven in de rode lijn (in de figuur). Het gaat hierbij om een geactualiseerd prognosecijfer op basis van de bedrijventerreinprognoses uit 2014. Tabel 1. Aanbod in hectares De voorraad nog uit te geven bedrijventerreinen in Noord-Brabant bedraagt bijna 2.800 hectare op 1 januari 2016. Hiervan is 960 hectare bouwrijp en 370 ha nog niet bouwrijp, maar al wel vastgelegd in een bestemmingsplan, samen 1.330 hectare. Ongeveer 100 hectare van dit aanbod bestaat uit teruggekochte grond op bestaande terreinen die opnieuw wordt uitgegeven (en hoort dus niet bij de uitbreidingsbehoefte). Daarnaast is nog ruim 100 hectare beschikbaar voor her-uitgifte op het natte deel van Zeehaventerrein Moerdijk. De uitbreidingsbehoefte voor Noord-Brabant volgens de prognose van 2014 bedraagt voor de periode 1-1-2016 tot en met 1-1-2025 nog 839 ha en daarna nog 69 hectare tot 2030. De nu bouwrijpe en in bestemmingsplannen vastgelegde hectares zijn dus kwantitatief al ruim voldoende om aan de opgave te voldoen. Er zijn echter per regio en per werklocatietype verschillen in de vraag naar en het aanbod van bedrijventerreinen. 9

In de regio Zuidoost-Brabant bedraagt de voorraad bedrijventerrein 828 hectare op 1 januari 2016. Hiervan is 287 hectare bouwrijp en nog eens 78 ha nog niet bouwrijp, maar al wel vastgelegd in een bestemmingsplan, samen 365 hectare. Ongeveer 17 ha hiervan is weer beschikbaar gekomen na herstructurering/terugkoop. De uitbreidingsvraag voor de periode 1-1-2016 tot en met 1-1-2025 volgens de prognose betreft 199 ha, vervolgens 0 ha tot 2030 en na 2030 is er een krimpopgave. Het uitbreidingsaanbod in vastgestelde plannen is dus kwantitatief 75% meer dan wat nodig is om aan de uitbreidingsvraag tot 2030 te kunnen voldoen (en daarnaast is er ook nog 463 ha aan nog niet vastgestelde plannen). Harde plannen Gemeente Particulier Totaal Terstond 203,6 90,6 294,2 Niet terstond 63,6 6,9 70,5 Totaal 267,2 97,4 364,6 Van het aanbod in harde/vastgestelde plannen is 73% in handen van de gemeenten, van het terstond uitgeefbaar aanbod is dit 69%. In bijlage 4 is te zien op welke bedrijventerreinen het aanbod zich bevindt. Kwalitatief Of het aanbod kwalitatief ook aansluit bij de vraag is nog te bezien. In de volgende figuur is het harde planaanbod op 1-1-2016 (365 ha) te zien, verdeeld naar werklocatietypen en in de tweede figuur is de vraag uit de prognose voor de komende tien jaar (2016-2025) te zien, onderverdeeld naar sectoren. (zie bijlage 4 voor periode 2026-2030) 10

*MKB betreft de sectoren: kleinschalige logistiek, kleine en middelgrote productie en industrie, kleinschalige hightech productie en industrie, bouw. Van het harde aanbod ligt 13% (48 ha) op logistieke terreinen. Daarnaast bevindt 10% van het aanbod (38 ha) zich op terreinen die gedeeltelijk voor logistiek zijn en gedeeltelijk voor Industrie/Chemie en MKB. Van het harde aanbod is 30-40 ha geschikt voor de zeer grootschalige logistiek (GDC Acht). De vraag naar logistieke terreinen voor de komende tien jaar in Zuidoost- Brabant wordt op 114 ha geschat (47 ha grootschalige logistiek plus 67 ha zeer grootschalige logistiek). Dat betekent dat er in Zuidoost Brabant kwalitatief gezien tot 2025 (en ook daarna) nog behoefte is aan extra ruimte voor (zeer) grootschalige logistieke bedrijven. Van het harde aanbod ligt 61% (224 ha) op MKB terreinen. Daarnaast bevindt 18% van het aanbod (64 ha) zich op terreinen die gedeeltelijk voor MKB zijn en gedeeltelijk voor andere functies. Er is dus een behoorlijk aanbod aan MKB terreinen in de harde plannen in Zuidoost-Brabant. De vraag naar MBK terreinen voor de komende tien jaar wordt (per saldo) geschat op 36 ha. Deze bestaat uit kleinschalige logistiek (+20 ha), kleinschalige industrie (samen +25 ha) en bouw (-9 ha). Hoewel de vraag naar MKB terreinen hoger ligt dan in de andere regio s in Brabant (5 tot 11 ha), is er dus een flink overschot aan MKB terreinen in het harde aanbod. 11

Zuidoost-Brabant is ook de enige regio met een positieve vraag naar grootschalige (high-tech) Industrie/chemie tot 2025. Het betreft echter een bescheiden vraag van per saldo 8 hectare. In het harde planaanbod ligt 7,5% (27 ha) op terreinen voor Industrie/chemie. Daarnaast bevindt 13% van het aanbod (47 ha) zich op terreinen die gedeeltelijk voor Industrie/chemie zijn en gedeeltelijk voor andere functies. Deprogrammeren In de harde plannen is er dus nog te weinig aanbod aan logistieke terreinen en te veel aanbod aan MKB terreinen. Er zal gekeken moeten worden naar mogelijkheden om harde plannen een ander profiel te geven of te vervangen door andere plannen. Vooral voor de zeer grootschalige logistiek (kavels groter dan 5 ha) kan het nodig zijn om een nieuw plan te ontwikkelen voor de periode vanaf 2020. Vanuit deze sector blijft naar verwachting ook na 2020 een behoorlijke vraag en deze kan vanwege de zeer grote kavels niet goed opgevangen worden op vrijkomende ruimte op bestaande terreinen of op geplande MKB terreinen die niet meer nodig zijn. Mogelijkheden om te deprogrammeren zijn er wellicht op terreinen met harde capaciteit waar al een aantal jaren geen uitgiftes zijn. Blijkbaar voldoen die niet (helemaal) aan de vraag. In onderstaande tabel is aangegeven om welke terreinen het gaat in de regio Zuidoost-Brabant. Niet-bouwrijp, wel Gemeente Werklocatie WerklocatieType Bouwrijpe grond vastgelegd in bestemmingsplan Aanbod op bedrijventerreinen waar afgelopen 5 jaar geen uitgifte is geweest Helmond GROOT SCHOOTEN MKB 3,9 Deurne DE BINDEREN ZUID FASE 2 MKB 3,7 Heeze-Leende DE POORTMANNEN III MKB 3,08 Deurne KRANENMORTEL MKB 0,7668 1,944 Eindhoven EINDHOVEN AIRPORT (WELSC MKB 2,42 Helmond HOOGEIND MKB 2,4 Helmond BP SCHOOTEN MKB 2,2 Nuenen C.A. EENEIND II ZUID MKB 1,307 Waalre DIEPENVOORDE MKB 0,65 Eersel DUIZEL MKB 0,6 Heeze-Leende DE POORTMANNEN MKB 0,58 Geldrop-Mierlo EMOPAD MKB 0,2 Aanbod op bedrijventerreinen waar afgelopen 3 jaar geen uitgifte is geweest Eindhoven FLIGHT FORUM MKB 4,5219 Veldhoven DE RUN 7000 MKB 3,5 Veldhoven ZANDVEN MKB 3,1801 Geldrop-Mierlo DE BARRIER MKB 2,5139 Gemert-Bakel MILHEEZE BINNENVELD/ EGELMKB 1,14 Deurne DE BOTTEL MKB 0,98 Geldrop-Mierlo BIJENKORF MKB 0,9073 Geldrop-Mierlo SPAARPOT MKB 0,8 Deurne RIJT-OOST MKB 0,6 Heeze-Leende BREEDVENNEN MKB 0,56 Oirschot BEDRIJVENSTRIP MOORLAND MKB 0,42 Geldrop-Mierlo RIELSEPARK Consumentendiensten - zorglocatie 0,4182 Op Rielsepark na zijn de terreinen in de tabel allemaal MKB terreinen. Een deel van het aanbod betreft restruimte op bestaande terreinen, op een paar terreinen is een herstructurering bezig, maar er zitten ook een aantal nieuwe terreinen/uitbreidingen bij waarvoor er gekeken kan worden of het nog 12

wel nodig is die te ontwikkelen. Van dit aanbod is een deel in handen van particuliere ontwikkelaars. Ook daarmee kan het gesprek aangegaan worden of om te kijken of zij de grond nog gaan uitgeven (eventueel binnen een termijn) of dat de bedrijfsbestemming er vanaf kan. 2.4 Veroudering en herstructurering Van 30% van de bestaande bedrijventerreinen in Brabant is aangegeven in IBIS dat ze verouderd zijn. In Zuidoost-Brabant is bij 52 van de 173 bestaande terreinen (30%) aangegeven dat ze geheel of gedeeltelijk verouderd zijn. Het betreft voor 85% MKB terreinen en voor 4% terreinen voor Industrie/Chemie. De overige terreinen hebben combinaties van een MKB profiel met andere profielen. Van de verouderde terreinen is bij 67% (35 terreinen) aangegeven dat ze geherstructureerd worden. Het betreft voor 80% MKB terreinen en voor 6% terreinen voor Industrie/Chemie. Bij 15 van de 52 verouderde terreinen is aangegeven dat ze niet geherstructureerd worden. Voor de 37 verouderde terreinen die wel worden geherstructureerd is bij 33 terreinen een herstructureringsplan aanwezig. Dit betreft echter in de meeste gevallen nog een masterplan. Slechts 5 plannen zijn in uitvoering en voor 2 plannen wordt de uitvoering voorbereid (besluit genomen en financiering geregeld). Dus: van de 52 verouderde terreinen is slechts voor 7 terreinen een besluit genomen tot uitvoering van de herstructurering. Er is nog een flinke slag te maken in Zuidoost-Brabant om ook bij de andere verouderde terreinen de herstructurering tot uitvoering te brengen. Als naar de oppervlakte gekeken wordt, dan is de oppervlakte van de terreinen die geheel of gedeeltelijk verouderd zijn 31% (1.420 ha bruto) van de oppervlakte van de bestaande bedrijventerreinen in Zuidoost-Brabant. De als verouderd opgegeven oppervlakte bedraagt 808 hectare (57% van de oppervlakte van de verouderde terreinen, van vier terreinen is de verouderde oppervlakte niet aangegeven). Hiervan wordt 717 ha geherstructureerd. Van de terreinen die worden geherstructureerd, is voor 712 ha aangegeven welke vorm van herstructurering het betreft (zie onderstaande tabel). Wat opvalt, is dat de herstructurering voor het overgrote deel van de hectares (65%) revitalisering betreft. 17% betreft een facelift en bij elkaar 18% betreft een zwaardere vorm van herstructurering. In Bijlage 3 staan, per terrein waar een herstructureringsaanpak is, de gegevens over veroudering en herstructurering. Oppervlaktes herstructurering (bruto) naar soort - Zuidoost-Brabant Industrie MKB /Chemie Industrie/ Chemie en MKB MKB Totaal en Consumenten Facelift 0 59 60 1 120 Revitalisering 246 215 0 0 461 Zware revitalisering 6 56 6 0 68 Herprofilering 0 9 0 20 29 Transformatie 0 26 5 3 34 Totaal herstructurering 252 365 71 24 712 13

Bijlage 1. Aantal Leegstand: % Leegstand % RRO Zuidoost-Brabant 2015 Verkoop- Aantal Ver- Verkoop- Aantal m2 Leegstand: Leegstand punten kooppunten punten WVO m2 WVO m2 WVO Binnenstad 454 85 18,7% 127251 15842 12,4% Hoofdwinkelgebied klein 537 130 24,2% 104747 26325 25,1% Kernverzorgend centrum groot 857 126 14,7% 182206 20866 11,5% Kernverzorgend centrum klein 468 78 16,7% 102225 14364 14,1% Binnenstedelijke winkelstraat 223 44 19,7% 47265 9061 19,2% Stadsdeelcentrum 129 18 14,0% 32248 2470 7,7% Wijkcentrum groot 137 23 16,8% 28249 4796 17,0% Wijkcentrum klein 551 87 15,8% 113786 11724 10,3% Buurtcentrum 108 18 16,7% 24387 2935 12,0% Supermarktcentrum 63 5 7,9% 37608 2181 5,8% Grootschalige concentratie 125 8 6,4% 201044 5833 2,9% Speciaal Winkelgebied 6 0 0,0% 374 0 0,0% Verspreide bewinkeling 1349 209 15,5% 535368 55211 10,3% TOTAAL RRO Zuidoost-Brabant 5.007 831 16,6% 1.536.758 171.608 11,2% Bijlage 2. Uitgifte bedrijventerrein per gemeente in hectares Uitgifte in het jaar 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ASTEN 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 BERGEIJK 0,40 0,30 4,29 0,43 0,24 0,87 BEST 0,00 0,00 0,00 5,00 0,00 0,00 BLADEL 0,54 9,87 17,87 0,89 0,52 2,63 CRANENDONCK 0,77 1,00 1,00 0,10 0,00 1,75 DEURNE 8,91 0,00 4,27 0,00 1,00 0,00 EERSEL 0,00 5,82 1,67 0,74 10,10 0,32 EINDHOVEN 0,58 6,24 3,28 3,85 0,30 16,00 GELDROP-MIERLO 0,00 0,30 10,01 0,00 1,05 0,00 GEMERT-BAKEL 0,00 0,00 1,24 0,79 1,00 0,76 HEEZE-LEENDE 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 HELMOND 0,57 0,00 4,12 1,20 0,00 0,40 LAARBEEK 0,16 0,00 0,75 1,50 0,15 2,62 NUENEN C.A. 3,20 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 OIRSCHOT 0,50 0,00 0,00 0,00 0,50 25,30 REUSEL-DE MIERDEN 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,62 SOMEREN 0,00 0,00 2,07 3,84 1,49 2,35 SON EN BREUGEL 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 VALKENSWAARD 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 VELDHOVEN 1,23 0,19 2,53 0,32 1,69 0,28 WAALRE 0,10 0,13 0,00 0,00 0,11 0,22 ZUIDOOST-BRABANT 16,96 23,85 53,10 18,66 18,14 54,11 14

Bijlage 3. Uitgifte per bedrijventerrein Uitgifte per terrein in het jaar 2015 BERGEIJK DE RIJT 0,58 LEEMSKUILEN 0,29 BLADEL KEMPISCH BEDRIJVENPARK 2,63 CRANENDONCK UITBR. AIRPARK 1,75 EERSEL MEERHEIDE III 0,32 EINDHOVEN GDC EINDHOVEN ACHT 16,00 GEMERT-BAKEL BOLLE AKKER 0,11 WOLFSVELD 0,65 HELMOND BZOB TERREIN 0,40 LAARBEEK Bemmer IV 2,62 OIRSCHOT DE SCHEPER 0,55 KANAALDIJK NOORD 1,47 WESTFIELDS 23,28 REUSEL-DE MIERDEN KLEINE HOEVEN 0,62 SOMEREN BT WITVROUWENBERGWEG 0,59 LAGE AKKERWEG III 1,49 SLUIS XI/HALF ELFJE 0,03 T VAARTJE 0,24 VELDHOVEN HABRAKEN 0,28 WAALRE BEDRIJVENPARK HET BROEK 0,22 ZUIDOOST-BRABANT 54,11 15

Bijlage 4: Aanbod gemeente en particulier Aanbod in harde plannen aantal ha per 1-1-2016 Gemeente Niet Particulier Niet Terstond terstond Terstond terstond Asten 7,4 0,0 0,0 0,0 FLORAPARK 7,4 0,0 0,0 0,0 Bergeijk 0,2 0,0 0,0 0,0 LEEMSKUILEN 0,2 0,0 0,0 0,0 Best 0,0 0,0 9,0 0,0 BREEVEN 0,0 0,0 0,5 0,0 T ZAND 0,0 0,0 8,5 0,0 Bladel 38,0 0,0 0,0 0,0 DE BEEMD 0,3 0,0 0,0 0,0 KEMPISCH BEDRIJVENPARK 37,7 0,0 0,0 0,0 Cranendonck 7,0 0,0 0,0 0,0 UITBR. AIRPARK 7,0 0,0 0,0 0,0 Deurne 11,7 1,9 3,2 0,0 DE BINDEREN ZUID FASE 2 3,7 0,0 0,0 0,0 DE BINDEREN ZUID FASE I 1,3 0,0 2,2 0,0 DE BOTTEL 1,0 0,0 0,0 0,0 KRANENMORTEL 0,4 1,9 0,4 0,0 MOORVELD 5,3 0,0 0,0 0,0 RIJT- OOST 0,0 0,0 0,6 0,0 Eersel 3,6 0,0 0,2 0,6 DUIZEL 0,0 0,0 0,0 0,6 MEERHEIDE III 3,6 0,0 0,2 0,0 Eindhoven 27,9 42,0 39,2 0,0 EINDHOVEN AIRPORT (WELSCHAP A) 2,4 0,0 0,0 0,0 FLIGHT FORUM 4,5 0,0 0,0 0,0 GDC EINDHOVEN ACHT 0,0 8,5 37,6 0,0 KADE 0,0 0,0 1,6 0,0 KAPELBEEMD 2,4 0,0 0,0 0,0 PARK FORUM 18,6 33,5 0,0 0,0 Geldrop-Mierlo 2,3 0,0 4,2 0,0 BIJENKORF 0,9 0,0 0,0 0,0 DE BARRIER 0,0 0,0 2,5 0,0 DE SMAALE 0,0 0,0 1,7 0,0 EMOPAD 0,2 0,0 0,0 0,0 RIELSEPARK 0,4 0,0 0,0 0,0 SPAARPOT 0,8 0,0 0,0 0,0 Gemert-Bakel 13,0 10,4 0,0 0,0 BOLLE AKKER 1,9 0,0 0,0 0,0 MILHEEZE BINNENVELD/ EGELMEERS 1,1 0,0 0,0 0,0 WOLFSVELD 10,0 10,4 0,0 0,0 16

Aanbod in harde plannen aantal ha per 1-1-2016 Gemeente Niet Particulier Niet Terstond terstond Terstond terstond Heeze-Leende 3,6 0,0 0,6 0,0 BREEDVENNEN 0,6 0,0 0,0 0,0 DE POORTMANNEN 0,0 0,0 0,6 0,0 DE POORTMANNEN III 3,1 0,0 0,0 0,0 Helmond 35,2 2,4 2,1 2,0 BP SCHOOTEN 1,8 0,0 0,4 0,0 BZOB TERREIN 25,2 0,0 0,0 0,0 DE WEIJER WEST 0,9 0,0 0,0 0,0 DE WEIJER- OOST 2,5 0,0 0,0 0,0 GROOT SCHOOTEN 2,2 2,4 1,7 2,0 HOOGEIND 2,4 0,0 0,0 0,0 RIJPELBERG 0,2 0,0 0,0 0,0 Laarbeek 17,8 0,0 0,0 0,0 BEMMER IV 17,8 0,0 0,0 0,0 Nuenen C.A. 1,3 0,0 26,0 0,0 EENEIND II ZUID 1,3 0,0 0,0 0,0 EENEIND WEST 0,0 0,0 26,0 0,0 Oirschot 5,3 3,4 0,6 8,4 BEDRIJVENSTRIP MOORLAND 0,0 0,2 0,0 0,2 DE SCHEPER 3,4 0,0 0,6 0,0 WESTFIELDS 1,9 3,2 0,0 8,1 Reusel-De Mierden 11,9 0,0 0,0 0,0 KLEINE HOEVEN 11,9 0,0 0,0 0,0 Someren 5,1 0,0 1,3 0,0 BT WITVROUWENBERGWEG 1,7 0,0 0,0 0,0 LAGE AKKERWEG III 2,0 0,0 0,0 0,0 LOCATIE VAN DIJK 0,0 0,0 1,3 0,0 SLUIS XI/HALF ELFJE 0,4 0,0 0,0 0,0 T VAARTJE 1,0 0,0 0,0 0,0 Veldhoven 12,4 27,6 3,5 6,0 DE RUN 7000 0,0 0,0 3,5 0,0 HABRAKEN 9,2 27,6 0,0 6,0 ZANDVEN 3,2 0,0 0,0 0,0 Waalre 0,0 0,0 0,7 0,0 DIEPENVOORDE 0,0 0,0 0,7 0,0 Totaal Zuidoost-Brabant 203,6 87,7 90,6 17,0 17

Bijlage 5. Vraag per sector *MKB betreft de sectoren: kleinschalige logistiek, kleine en middelgrote productie en industrie, kleinschalige hightech productie en industrie, bouw. In onderstaande figuur zijn deze sectoren apart weergegeven. 18

19

Bijlage 3. Verouderde bedrijventerreinen met een herstructureringsaanpak in Noordoost-Brabant Gemeente Asten Asten Werklocatie BEDRIJVENTERREIN KANAALWEG BEDRIJVENTERREIN INDUSTRIEWEG ZUID WERKLO- CATIETYPE Industrie en MKB MKB, Zorg en Detailhandel VEROUDERD VEROUDERD VEROUDERD OPP ZWARE OPP HER- VEROUDERD OPPERVLAK OPPERVLAK OPPERVLAK VEROUDERD VEROUDERD HERSTR OPP OPP REVI- REVITALI- PROFILE- OPP TRANS- HERSTR HERSTR VEROUDERD BRUTO NETTO ONBEKEND BETREKKING OORZAAK AANPAK FACELIFT TALISERING SERING RING FORMATIE PLAN PLANFASE geheel 6 6 Openbare en Ruimtelijk Ja 6 Ja Masterplan geheel 4 4 Economisch Ja 1 3 Ja Plan van aanpak/startnotitie Bergeijk HET STOOM MKB gedeeltelijk 5 4 Openbare en Deurne MOORVELD MKB gedeeltelijk 6 5 Openbare en Deurne LEEMBAAN MKB geheel 19 10 Openbare en Deurne LEEMSKUILEN MKB geheel 14 12 Openbare en Ruimtelijk Ja 5 Ja Uitvoeringsfase Economisch Ja 6 Ja Masterplan Maatschappelijk Maatschappelijk Ja 19 Ja Masterplan Ja 14 Ja Masterplan Deurne DE BOTTEL MKB geheel 5 5 Economisch Ja 5 Ja Voorbereidingsfase Deurne MEISTRAAT/ VINKENBROEK MKB geheel 1 1 Economisch Ja 1 Ja Masterplan Deurne DE HASPEL Detailhandel geheel 6 5 Openbare en Deurne DERPSESTRAAT MKB geheel 4 4 Openbare en Deurne KRANENMORTEL MKB geheel 47 33 Openbare en Deurne PIJLKRUID MKB geheel >50 Openbare en Eindhoven. Eindhoven WOENSELSE HEIDE MKB gedeeltelijk 4 4 Openbare ruimte Eindhoven KADE MKB geheel 55 40 Openbare ruimte Eindhoven DE HURK Industrie/. Chemie Geldrop-Mierlo. Geldrop-Mierlo DE SMAALE MKB gedeeltelijk 8 7 Openbare en Geldrop-Mierlo BLEEKVELDEN MKB gedeeltelijk 2 1 Openbare en Helmond HOOGEIND MKB gedeeltelijk 40 40 Openbare en Laarbeek TORENAKKERS MKB geheel 6 4 Openbare en Laarbeek. Ruimtelijk Ja 3 Ja Plan van aanpak/startnotitie Ruimtelijk Ja 4 Ja Projectplan Economisch Ja 47 Ja Masterplan Economisch Ja Ja Masterplan HERZENBROEKEN MKB geheel 10 7 Economisch Ja 10 Nee geheel 212 165 Economisch Ja 212 Ja Masterplan TWEKATERREIN MKB geheel 2 2 Ruimtelijk Ja 2 Ja Masterplan DUIVENAKKER Industrie en MKB Ruimtelijk Ja 8 Ja Uitvoeringsfase Technisch Ja 4 Ja Voorbereidingsfase Ruimtelijk Ja 55 Ja Masterplan Maatschappelijk Ja 2 Nee Ruimtelijk Ja 0 25 13 0 0 Ja Uitvoeringsfase Ruimtelijk Ja 6 Ja Masterplan gedeeltelijk 5 5 Ruimtelijk Ja 5 Nee 20

VEROUDERD VEROUDERD VEROUDERD OPP ZWARE OPP HER- VEROUDERD WERKLO- OPPERVLAK OPPERVLAK OPPERVLAK VEROUDERD VEROUDERD HERSTR OPP OPP REVI- REVITALI- PROFILE- OPP TRANS- HERSTR HERSTR Gemeente Werklocatie CATIETYPE VEROUDERD BRUTO NETTO ONBEKEND BETREKKING OORZAAK AANPAK FACELIFT TALISERING SERING RING FORMATIE PLAN PLANFASE Laarbeek BEEKERHEIDE MKB en Detailhandel geheel 18 13 Openbare en Economisch Ja 18 Ja Masterplan Laarbeek BEMMER C MKB gedeeltelijk 5 5 Economisch Ja 5 Ja Masterplan. Laarbeek BEMMER A/B - VAN THIEL MKB gedeeltelijk 25 5 Ruimtelijk Ja 25 Ja Masterplan Laarbeek HELMONDSEWEG/ MKB gedeeltelijk 1 1 Ruimtelijk Ja 1 Nee KANAALDIJK Laarbeek PAPENHOEF MKB geheel 2 2 Openbare en Ruimtelijk Ja 2 Ja Masterplan Oirschot IT OIRSCHOT (DE STAD) MKB gedeeltelijk 12 8 Economisch Ja 12 Ja Masterplan Oirschot. STEENFORT MKB gedeeltelijk <50 Economisch Ja Ja Projectplan Someren SLUIS XI/HALF ELFJE Industrie/ Chemie gedeeltelijk 40 40 Openbare en Ruimtelijk Ja 0 34 6 0 0 Ja Projectplan Valkenswaard. SCHAAPSLOOP 1 MKB geheel 85 77 Technisch Ja 85 Ja Uitvoeringsfase Veldhoven DE RUN 1000 MKB gedeeltelijk 6 6 Openbare en Veldhoven DE RUN 2000 MKB gedeeltelijk 4 4 Openbare en Veldhoven DE RUN 4000 MKB gedeeltelijk >50 Openbare en Veldhoven DE RUN 5000 MKB gedeeltelijk >50 Openbare en Economisch Ja 6 Ja Projectplan Ruimtelijk Ja 4 Ja Masterplan Economisch Ja Ja Masterplan Economisch Ja Ja Masterplan TOTAAL 657 523 60 461 68 29 34 21