Gezamenlijke aanpak schoolverzuim Voortgezet Onderwijs regio Zuid-Holland Zuid Juli 2014 Samenkomen is een begin Bij elkaar blijven is vooruitgang Samenwerken is succes"
Verzuimaanpak wettelijke kaders Recht op onderwijs voor iedereen De leerplicht geldt voor ieder kind dat in Nederland woont. Artikel 2 Leerplichtwet spreekt van een ieder die zich in Nederland bevindt. Ook kinderen met een niet-nederlandse nationaliteit, asielzoekers in de leerplichtige leeftijd en kinderen die illegaal in Nederland verblijven zijn leerplichtig en moeten dus verplicht naar school. Tegenover deze plicht staat het recht op onderwijs: geen enkele jongere (tot 18 jaar) kan op basis van zijn verblijfsstatus geweigerd worden. Bovendien mogen studenten zonder verblijfsstatus, die bij inschrijving nog geen 18 jaar waren, de studie ook na hun 18e vervolgen (art. 8.1.1. lid 1 sub d WEB). Uit jurisprudentie blijkt tevens, dat illegale studenten in het kader van hun opleiding zonder meer stage mogen lopen. 1 Kortom, weigeren of voortijdig uitschrijven van een jongere puur op grond van diens status is onrechtmatig, tenzij de jongere in kwestie op het moment van inschrijving 18 jaar of ouder is. Een directeur of consulent LVS is niet verplicht om een onrechtmatig in ons land verblijvende jongere te melden bij vreemdelingendienst of justitie. Leer- en kwalificatieplicht De leer- en kwalificatieplicht geldt voor iedere jongere tot 18 jaar en is vastgelegd in de Leerplichtwet. Leerplicht: vanaf 1e schooldag van de maand na de 5e verjaardag tot aan het einde van het schooljaar na afloop waarvan de jongere ten minste 12 volledige schooljaren één of meer scholen heeft bezocht of aan het einde van het schooljaar waarin de jongere 16 jaar is geworden (art. 3 lid 1 onder a en b LPW). Kwalificatieplicht: iedere jongere is verplicht aansluitend op de leerplicht- volledig dagonderwijs of een combinatie van werken en leren te volgen totdat hij een startkwalificatie heeft behaald of tot het moment waarop hij de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt (art. 4a lid 1 LPW). Een startkwalificatie is behaald bij: Havo of VWO diploma; MBO diploma niveau 2 BOL of BBL. Vrij vertaald: ieder kind gaat verplicht naar school vanaf zijn 5e tot aan zijn 18e verjaardag, tenzij hij voor zijn 18e een Havo-, vwo- of mbo niveau 2 diploma heeft behaald. Voor jongeren is het belangrijk om een startkwalificatie te hebben: Een afgerond diploma biedt meer kans op een baan. Jongeren met een startkwalificatie hebben meer kans op vast werk. Jongeren met een startkwalificatie kunnen gemakkelijker doorstromen naar een betere baan. Jongeren met een startkwalificatie staan sterker, juist als het economisch niet goed gaat en er minder banen zijn. 1 LJN: BW 0790 en BW 4739 20140701 1
Vormen van ongeoorloofd verzuim Absoluut verzuim: als een leerling niet ingeschreven staat bij een school of onderwijsinstelling en er geen sprake is van een vrijstelling. Luxeverzuim: als een leerling zonder toestemming van school weg blijft vanwege extra vakantie of familiebezoek. Relatief verzuim: als een leerling wel op een school staat ingeschreven, maar zich onttrekt aan regels van aanwezigheidsplicht. Vrijstelling De Leerplichtwet kent verschillende vormen van vrijstelling: Vrijstelling van inschrijving: ouders zijn vrijgesteld van de verplichting om te zorgen dat hun kind staat ingeschreven op een school of onderwijsinstelling als: het kind op lichamelijke of psychische gronden niet geschikt is om tot een school te worden toegelaten (art. 5 onder a LPW); ouders tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de verblijfplaats overwegende bedenkingen hebben (art. 5 onder b LPW); het kind als leerling van een school in het buitenland staat ingeschreven en deze school geregeld bezoekt (art. 5 onder c LPW). Vrijstelling van geregeld schoolbezoek: de gronden voor vrijstelling van geregeld schoolbezoek staan in artikel 11 LPW; ziekte, schorsing, godsdienstige verplichtingen en gewichtige omstandigheden vormen een grond voor een tijdelijke vrijstelling van het schoolbezoek. Vakantie als zodanig niet! De te volgen procedures zijn per vrijstelling verschillend. 2 Geen kwalificatieplicht voor jongeren uit het praktijkonderwijs Jongeren afkomstig van het praktijkonderwijs zijn niet-kwalificatieplichtig, mits in het bezit van een getuigschrift of schooldiploma. Eveneens niet-kwalificatieplichtig zijn jongeren afkomstig van een school voor voortgezet speciaal onderwijs met het uitstroomprofiel dagbesteding en 'arbeidsmarkt'. In theorie betekent dit dat deze jongeren aan het eind van de leerplicht mogen stoppen met school. Zorgplicht Om te garanderen dat alle leerlingen onderwijs krijgen dat bij hen past, is in augustus 2012 de zorgplicht ingevoerd voor schoolbesturen in het primair, voortgezet en speciaal onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. De zorgplicht passend onderwijs gaat echter verder: dit is de plicht van het schoolbestuur om te zorgen vooreen passend onderwijsaanbod voor alle leerlingen met extra onderwijsbehoeften, die op de school worden aangemeld of al staan ingeschreven. De zorgplicht passend onderwijs is onlosmakelijk verbonden met het beleid dat de overheid heeft uitgezet in het kader van de bestrijding van jeugdwerkloosheid. Voortijdig schoolverlaten, waardoor leerlingen zonder startkwalificatie op de arbeidsmarkt belanden, leidt op korte en lange termijn tot een grotere kans op werkloosheid. 2 Meer informatie hierover: MEMO Besluiten ingevolge Awb, vrijstelling van rechtswege en de status van een waarschuwing (september 2011); Beleidskader verlof religieuze verplichtingen (mei 2012); Procedure bij verblijf buitenland (januari 2013) en de Vereenvoudigde procedure kinderdagcentra (juli 2012). 20140701 2
Voortijdig schoolverlaten De Nederlandse overheid streeft ernaar dat iedereen het onderwijs verlaat met ten minste een mbo-diploma op niveau 2 of een havo-, dan wel vwo-diploma. Deze startkwalificatie wordt gezien als het minimale onderwijsniveau dat nodig is om kans te maken op een duurzame arbeidsmarktpositie. Ieder die niet aan deze startkwalificatie voldoet valt onder de noemer voortijdig schoolverlaten, ondanks het feit dat niet iedereen dit niveau kan behalen (ongeveer 15% van de bevolking) en dit niveau ook niet nodig is voor alle startfuncties. 3 RMC Voor jongeren ouder dan 18 jaar bestaat er vooralsnog niet zoiets als leer- en kwalificatieplicht. De zorgplicht geldt echter ook voor 18-plussers. De overheid heeft bovendien bepaald dat iedere jongere tussen de 18 en 23 jaar zonder startkwalificatie gemeld moet worden bij het Regionale Meld- en Coördinatiepunt in de regio waar de jongere woont. De kerntaken van het RMC zijn: Een sluitende melding en registratie, doorverwijzing en herplaatsing van vsv ers. Het bevorderen van een goede samenwerking tussen alle partijen in de regio die te maken hebben met jongeren tot 23 jaar; Het realiseren van een sluitende aanpak met een zo goed mogelijk traject op maat voor de jongere die extra zorg nodig heeft. Om deze kerntaken uit te voeren is per regio een contactgemeente aangewezen. Deze contactgemeente is de coördinator in een regionaal samenwerkingsverband van overheid, onderwijs, jeugdzorg, justitie en arbeid. In Zuid-Holland Zuid vervult LVS deze rol. Wanneer melden? De wettelijke regels In- en uitschrijving: de school meldt binnen zeven dagen de in- of uitschrijving, zodat LVS kan controleren of de jongere al dan niet onderwijs volgt (art. 18 LPW). Luxeverzuim: deze vorm van verzuim moet altijd direct gemeld worden. Bij twee dagen of minder luxeverzuim volgt een waarschuwing; vanaf drie dagen verzuim of bij recidive wordt proces-verbaal opgemaakt. Relatief verzuim moet op grond van artikel 21 LPW gemeld worden als de leer- of kwalificatieplichtige: drie dagen of meer achtereenvolgend verzuimt; in een periode van vier opvolgende lesweken 16 uren of meer les- of praktijktijd ; een periode van 4 weken verzuimt. Dat is ongeveer gelijk aan drie dagenafwezigheid; regelmatig te laat op school of in de les verschijnt. Voortijdig schoolverlaten: wanneer de jongere (tot 23 jaar) zonder startkwalificatie van school gaat, moet dat direct gemeld worden. Scholen kunnen eerder tot melding over te gaan als zij vermoeden, dat door de school getroffen maatregelen onvoldoende effect hebben. Het melden van in- en uitschrijving, verzuim en vsv gaat via DUO. 3 www.aanvalopschooluitval.nl 20140701 3
Verzuim en uitschrijving 18-plussers Voor 18-plussers gelden artikel 8.1.7. en 8.1.8 WEB: het bevoegd gezag (in praktijk de verzuimcoördinator of verzuimregisseur) stelt van iedere deelnemer van 18 jaar of ouder vast wat de reden is van het verzuim. Kan de deelnemer niet aannemelijk maken dat het verzuim legitiem is dan volgt een hersteltermijn ; de deelnemer moet binnen 8 schoolweken na aanvang van het verzuim weer op school verschijnen (hierin kan LVS een rol spelen. De verzuimcoördinator meldt na afloop van de periode van 8 weken aan studiefinanciering, dat de deelnemer ten minste 5 weken zonder opgaaf van reden heeft verzuimd en wel/niet het onderwijs heeft hervat. Heeft de deelnemer na 8 weken het onderwijs niet hervat (en geen geldende reden voor verzuim) dan wordt de deelnemer uitgeschreven. Schorsing en verwijdering Op 1 augustus 2014 treedt de wet op het passend onderwijs in werking. Scholen moeten vanaf die datum aan iedere leerling, die zich heeft aangemeld, passend onderwijs aanbieden. Een school voor voortgezet onderwijs kan overgaan tot schorsing (met het voornemen tot verwijdering) als er sprake is van: herhaald wangedrag met onmiskenbare negatieve invloed op andere leerlingen; herhaaldelijke ernstige verstoring van de orde, rust en veiligheid op school; een ernstig verstoorde relatie tussen school en ouders/verzorgers. In geval van een schorsing van meer dan één dag moet de Inspecteur van het Onderwijs op de hoogte te worden gebracht. Een voornemen tot verwijderen dient ter kennis gebracht te worden van de Inspecteur en van LVS. Een school kan pas tot verwijdering overgaan als de Inspectie hun fiat heeft gegeven. De procedures met betrekking tot schorsing en verwijdering zijn opgenomen in artikel 12, 13 en 14 van het Inrichtingsbesluit WVO. LVS dient in kennis gesteld te worden van schorsing of verwijdering, omdat deze vaak een voorbode zijn van verzuim. VSV-trajectbegeleiding 4 Uitgangspunt van trajectbegeleiding is dat het schoolloopbaan van ieder kind in de regio gemonitord wordt en dat waar nodig- sprake is van een integrale aanpak ter voorkoming van schoolverzuim en -uitval. Hierbij is de consulent verantwoordelijk voor het proces en niet de (onderwijs)inhoud. Belangrijk in dit verband is dat de consulent met name het onderwijs aan zet houdt om zorg te dragen voor goed en aantrekkelijk onderwijs en indien nodig- loopbaanoriëntatie en -begeleiding. Zie voor meer informatie: Vrijstellingen; KVOV formulier. 4 Uit: Memo Methodiek Trajectbegeleiding voor Voortijdig Schoolverlaters, april 2012 20140701 4