Luchtenwind. BSO onderbouw

Luchtenwind BSO onderbouw

BSO onderbouw lucht en wind Inhoud Opening thema... 3 Aankleding lokaal... 4 Knutselen... 5 1. Luchtballon... 5 2. Kleischilderij... 6 3. Molen... 7 4. Vogel... 8 5. Vliegtuig... 9 6. Zeilboot... 10 Eetideeën... 11 Proefjes en spelletjes... 16 Bezoektip... 20 Afsluiting... 21 2

Opening thema Ga met de kinderen in een kring zitten en zet in het midden een ventilator of föhn neer. Zet de ventilator aan en laat de kinderen de wind voelen. Wie kan vertellen wat hij voelt, hoe heet dat? Waar voel je nog meer de wind/lucht? Op de fiets, als het waait, enz. Wat gebeurt er als het waait buiten? De bomen gaan heen en weer, je moet harder trappen op de fiets of je gaat juist sneller, enz. Deel veertjes en watjes uit. Zet de föhn of ventilator aan en laat de kinderen om de beurt hun veertje of watje wegblazen. Hoe komt het dat het veertje/watje zover weggeblazen wordt? Zet de ventilator op verschillende standen en laat de kinderen ervaren dat hoe harder de wind blaast hoe verder het veertje/watje komt. Bekijk met de kinderen een aflevering van Koekeloere. Deze aflevering gaat over wind. Er staat te weinig wind om de vlieger op te laten. http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1150870 Zing samen met de kinderen het liedje met je kop in de wolken van Sesamstraat. http://www.youtube.com/watch?v=qoozy7shak4 3

Aankleding lokaal Maak in het lokaal een grote ontdekhoek. In deze ontdekhoek kunnen de kinderen zelf aan de slag met lucht. Denk hierbij aan - opgeblazen ballonnen - veertjes die de kinderen naar beneden kunnen laten dwarrelen - bellenblaas - een bak met water waarin de zeilbootjes kunnen varen, zie knutselidee 6. - een ventilator of föhn (wanneer er toezicht is) om bijvoorbeeld watjes en veertjes vooruit te blazen. Hang wolken op in het lokaal aal het plafond. Knip uit wit karton grote wolken en hang ze met een draadje op. Als het raam open staat bewegen de wolken op de wind. 4

Knutselen 1. Luchtballon De kinderen trekken bijlage 1 over op gekleurd rubber en knippen de luchtballon uit. Ze versieren de luchtballon door uit verschillende kleuren rubber figuurtjes te knippen en deze op te plakken. Het mandje voor de luchtballon maken de kinderen door een wc-rolletje door midden te knippen en te beplakken met een strookje gekleurd papier of door het te verven. Vanaf ongeveer het midden plakken de kinderen vier touwtjes op en laten de touwtjes naar beneden hangen. Aan het uiteinde plakken ze het mandje van de luchtballon. Hang de luchtballonnen aan het plafond. Zie bijlage 1 Materiaal Gekleurd rubber Lijm Touw Schaar Gekleurd papier of verf wc-rolletjes 5

2. Kleischilderij Zet een aantal potjes met klei op tafel. In ieder geval de kleuren wit en blauw. Ieder kind krijgt een stuk stevig karton, je kunt ook een dus plaatje triplex gebruiken of een doos in stukken verdelen. Op het karton maken de kinderen met klei een schilderij met het thema lucht. De blauwe klei smeren ze uit over het karton, met witte klei maken ze wolken. Door de klei lekker dik aan te brengen krijg je diepte in het schilderij. Met andere kleuren klei maken de kinderen luchtballonnen, vliegtuigen, vogels, enz. op het schilderij. Laat de klei drogen en hang de schilderijen op. Materiaal Verschillende kleuren klei Stevig karton of een plaat triplex 6

3. Molen Alle kinderen krijgen een wc-rolletje en beplakken het rolletje met steentjespapier. Ook maken ze er met papier ramen en een deur op. De wieken, de deur en de ramen van de molen maken de kinderen door bijlage 2 over te trekken op karton. Maak met een mesje een klein sneetje in het karton en in het wc-rolletje en steek er een splitpen doorheen. Tussen de wieken en het rolletje schuiven de kinderen een kraal om de splitpen. Hierdoor kunnen de wieken beter draaien. Zie bijlage 2 Materiaal Stevig karton Gekleurd papier WC-rolletjes Lijm Schaar Splitpennen Kraaltjes Mesje 7

4. Vogel De kinderen trekken bijlage 3 over op gekleurd karton en knippen de vogel uit. Met een mesje gaan ze over de zwarte lijnen van de vogel en maken een snee waar straks de vleugels doorheen moeten worden gestoken. Als de vogel uitgeknipt is plakken de kinderen de kop en de staart met lijm aan elkaar vast. Met een schaar knippen ze de achterkant van het lijfje een stukje over het zwarte lijntje in. Hier steken ze de losse staart in. Laat de kinderen als de staart niet goed blijft zitten een druppeltje lijm op de staart aanbrengen. De vleugels van de vogel steken de kinderen door de gemaakte snee aan de zijkanten van de vogel heen. Hiervoor moeten ze de vleugels een klein beetje buigen. Hang de vogels aan een touwtje op aan het plafond. Als het raam open staat bewegen de vogels in de wind. Zie bijlage 3A en 3B Materiaal Karton Potlood Schaar Touw 8

5. Vliegtuig Ieder kind krijgt een eierdoos voor 10 eieren en drie wc-rolletjes. Een doos voor 6 eieren en twee wc-rolletjes kan ook, dan moeten de vleugels kleiner worden gemaakt. Snijd drie rondjes uit de deksel zodat daar de wc-rolletjes doorheen passen, zie foto. Maak aan de zijkanten een snee zodat daar de vleugels ingestoken kunnen worden. De kinderen verven het vliegtuig, de vleugels (zie bijlage 4) en de wc-rolletjes. Als de verf droog is plakken ze wiebeloogjes op het rolletje en tekenen ze met een zwarte stift een mondje. Knip driehoekjes aan één kant uit een strookje vilt en plak deze vast aan de bovenkant van de wc-rol, dit zijn de haren. Je kunt ook haren maken van draadjes wol. Steek de wc-rolletjes en de vleugels in de eierdoos en het vliegtuig is klaar voor vertrek! Tip: Bij sommige eierdozen is het handig om aan de binnenkant de scheiding tussen de bakjes weg te snijden. Anders kunnen de wc-rolletjes niet goed blijven staan. Zie bijlage 4 Materiaal Eierdozen 3 wc-rolletjes per kind Verschillende kleuren verf Kwasten Karton voor de vleugels Wiebeloogjes Lijm Zwarte viltstift Eventueel papier om ogen op het vliegtuig te maken 9

6. Zeilboot Breek een walnoot voorzichtig met een notenkraker in tweeën. Ieder kind krijgt een halve walnoot om een zeilboot van te maken. Aan een kleine satéprikker maken de kinderen een stukje papier vast, zie foto. Het zeil kunnen de kinderen nog versieren voordat ze het vastprikken aan de satéprikker. Draai van chenilledraad een eenvoudig poppetje en zet deze als passagier of de kapitein in de boot. Gebruik een kraal voor het hoofd en twee kleine kraaltjes voor de handen. Nu heb je een zeilboot met mast. Verzamel alle boten op een blauw vel papier of op een blauw stuk plastic. Materiaal Walnoten, voor ieder kind een halve Notenkraker Kleine satéprikkers Papier Materiaal om het zeil mee te versieren Kralen Lijm Chenilledraad 10

Eetideeën Vliegtuig Snijd uit een blok kaas twee vleugels en de staart van een vliegtuig. Je kunt ze ook uit een plakje worst snijden. Maak de vleugels en de staart met een stukje satéprikker vast aan een augurk of snoepkomkommer. Leg alle vliegtuigen gezellig bij elkaar op een bord. Het is natuurlijk helemaal leuk als je op een vel karton een landingsbaan tekent en daar de vliegtuigen op zet. Ingrediënten Blok kaas of plakjes worst Satéprikkers Mesje Augurk of snoepkomkommer 11

Zeilboot Snijd een eierkoek doormidden, leg de helften op elkaar en snijd nog een klein randje af van de ronde kant. Plak de twee helften met glazuur aan elkaar vast. Maak ramen op de zeilboot met smarties en steek een lange satéprikker met een velletje snoeppapier als zeil in de eierkoek. Tip: Leg de eierkoek plat neer als je de smarties vast plakt met glazuur en laat het even drogen voordat je de boot rechtop zet. Anders schuiven de smarties naar benenden. Ingrediënten Eierkoek Smarties Snoeppapier Lange satéprikker Glazuur, poedersuiker met een héél klein beetje water Mesje 12

Luchtballon met bekertje en rietjes Blaas een ballon op en plak rondom de ballon rietjes. Zorg dat de rietjes een flink stuk aan de onderkant uitsteken. Plak onder de luchtballon een bekertje vast aan de rietjes. Vul de bekertjes met bijvoorbeeld stukjes fruit en smullen maar! Tip: de kinderen kunnen van te voren hun eigen bekertje versieren. Ingrediënten/materiaal Ballonnen Rietjes Lijm en plakband Bekertjes Iets lekkers om in de bekertjes te stoppen, bijvoorbeeld stukjes fruit 13

Wolkenboterham met gestampte muisjes of hagelslag, donderwolk Snijd of knip (met een schone schaar) uit een witte boterham wolken. Maak verschillende soorten wolken; een witte wolk met gestampte muisjes en donderwolken met hagelslag. Je kunt met hagelslag de wolken nog een gezichtje geven. Ingrediënten Witbrood Mes of schone schaar Boter Gestampte muisjes Hagelslag 14

Helikopter Snijd een dik plak leverworst af en snijd er een kwart uit, zie foto. Snijd vervolgens uit een andere plak leverworst en vierkantje. In dit vierkantje steek je vier halve zoute stokjes. Met een satéprikker maak je het vast aan de helikopter. Het onderstel van de helikopter maak je door twee halve zoute stokjes een klein stukje uit elkaar te leggen. Daarna leg je er twee kortere stukjes dwars op. Hierop zet je de helikopter. Nu nog een druifje als piloot en de helikopter is klaar! Ingrediënten Leverworst Zoute stokjes Satéprikker Druiven Mesje 15

Proefjes en spelletjes Rietje aan een touwtje Knip rietjes in drie stukken. Ieder kind krijgt een stukje. Aan dit rietje maken de kinderen vleugels o.i.d. Ze mogen hun fantasie gebruiken, maken ze een vogel, vliegtuig of een fantasiefiguur? Het moet wel een vorm worden waar je tegenaan kunt blazen. Span tussen twee stoelen een gladde draad. Hang het rietje aan de draad. De kinderen blazen het rietje nu naar de andere kant van de draad. Wie kan vertellen waarom het rietje over de draad naar voren beweegt? Doordat je lucht tegen de vleugels, die vastzitten aan het rietje, blaast. De lucht duwt het rietje naar voren. Lucht wegen Maak aan een rietje twee ballonnen vast, aan ieder kant een. Meet uit wat het midden van het rietje is en leg het rietje ergens overheen, denk aan een stokje of op de zijkant van een liniaal. Nu kun je zien dat het rietje horizontaal blijft hangen omdat de ballonnen even zwaar zijn. Wie weet wat er gebeurt als er één ballon opgeblazen is? Blijft het rietje horizontaal hangen, gaat de opgeblazen ballon naar boven of juist naar beneden? Blaas nu één ballon op en hang het rietje weer terug. De opgeblazen ballon zal naar beneden gaan. Vraag aan de kinderen of ze weten hoe dit komt. De opgeblazen ballon gaat naar beneden omdat de ballon met lucht zwaarder is dan de ballon zonder lucht. Als je loopt, zit of speelt lijkt het net of er niets om je heen is, maar overal is lucht. Lucht kan bewegen, dat voel je als wind en lucht heeft ook gewicht. Wij hebben met dit proefje lucht gewogen door in de ene ballon lucht te blazen en in de andere ballon niet. De ballon met lucht is zwaarder door de lucht die erin zit en gaat dus naar beneden. 16

Water in een glas Gebruik voor dit proefje een glas met een gladde rand en een stukje karton. Vraag aan de kinderen wat er zal gebeuren als je het glas met water vult, het karton op het glas legt, het glas omdraait en je hand van het karton afhaalt. Voer het proefje uit en laat het hierna ook de kinderen proberen. Wie kan er uitleggen waarom het water in het glas blijft zitten? Bij het vorige proefje hebben de kinderen kunnen zien dat lucht gewicht heeft. Lucht kan ook ergens tegenaan drukken. Dat noemen we luchtdruk. Bijvoorbeeld lucht die tegen het zeil van een boot aan drukt en de boot vooruit duwt, of wat de kinderen zelf hebben gedaan bij het eerste proefje. De lucht drukt tegen het karton en omdat de lucht ( luchtdruk) sterker is dan het gewicht van het water, blijft het water in het glas. De luchtdruk op het karton is dus groter dan het gewicht van het water. Bootje varen Zet een grote bak met water neer en geef de kinderen hun zeilboot van knutselidee 6 en een rietje. De kinderen zetten hun boot in het water en blazen door het rietje tegen het zeil. Wat gebeurt er als je zacht blaast en wat als je hard blaast? Wie weet er nog een manier om met het rietje het bootje naar de overkant te laten varen? Blaas door het rietje lucht onderwater. De luchtbellen duwen het bootje vooruit. Houd een wedstrijdje. Zet steeds twee bootjes tegelijk in de teil. Wie blaast zijn bootje als eerste naar de overkant? Als alle tweetallen geweest zijn gaan de winnaars tegen elkaar, enz. Wie heeft de snelste boot? Tip: Haal het poppetje uit de walnoot tijdens het varen, de walnoot wordt te zwaar en zal zinken. 17

Propje in een fles blazen Voor dit proefje heb je een doorzichtige fles nodig en een (plastic) fles zonder bodem. Leg een propje papier in de hals van de fles met bodem. Vraag aan de kinderen wat er gebeurt als je tegen het propje blaast. Het propje schiet uit de fles. Wie weet hoe het kan dat het propje uit de fles schiet? Je blaast tegen het propje aan. Je blaast dus lucht in de fles, maar er zit al lucht in de fles. Omdat er niet nog meer lucht in de fles kan komt er ook weer lucht uit. De lucht die eruit komt duwt het propje naar buiten. Leg nu het propje in de hals van de fles zonder bodem. Wat zal er nu gaan gebeuren? Omdat er geen bodem in de fles zit kan de lucht die je in de fles blaast er aan de achterkant weer uit. Het propje valt nu dus wel in de fles. Houd de ballon omhoog! Voor dit spel heb je voor ieder kind een ballon nodig. Geef met een lintje of met stoepkrijt aan wat het speelveld is. De kinderen moeten binnen dit veld blijven, anders zijn ze af. Ieder kind krijgt een ballon. De ballonnen mogen niet op de grond komen en moeten dus in de lucht gehouden worden. Spreek van te voren af wat de kinderen mogen doen om de ballonnen in de lucht te houden. Blazen, hun handen en voeten gebruiken, enz. Als een ballon de grond raakt, is het kind van wie de ballon is af. Tip: Geef ieder kind zijn eigen kleur ballonnen. Variatie: -Speel het spel met alle kinderen samen. Hoe lang kunnen wij als team de ballonnen in de lucht houden? Hierbij mogen/moeten ze elkaar helpen. - Wie kan het ook met meerdere ballonnen? - Geef ieder kind één ballon en laat ze tussen het aantikken van de ballon een opdracht uitvoeren. Spring bijvoorbeeld 3 keer in de lucht of tik de grond aan voordat je de ballon weer aan mag raken. 18

Bellen blazen Ga met de kinderen naar buiten en laat ze bellen blazen. De bellen gaan de lucht in en dansen op de wind. Als er geen wind staat kunnen de kinderen ook zelf tegen de bellen aan blazen. Je kunt ook binnen bellen blazen en dan de föhn of ventilator aan zetten om de bellen weg te blazen. Watje blazen Leg op een tafel een aantal watjes neer. De kinderen blazen door het rietje en proberen het watje zover mogelijk weg te schuiven. Wie kan zijn watje met verste over de tafel blazen? 19

Bezoektip De wieken van een molen draait door de wind (lucht). Bezoek met de kinderen een molen. Klik op onderstaande link om een molen in de buurt te zoeken. Wanneer u een molen gevonden heeft en op het kopje informatie klikt ziet u wanneer en of de molen te bezichtigen is. http://www.molens.nl/site/molenlocator.php Ga met de kinderen als er voldoende wind staat naar een open veld om te vliegeren. Wie kan er al zelf zijn vlieger in de lucht houden? Breng met de kinderen een bezoek aan een vliegveld. Klik op onderstaande link voor een overzicht van alle vliegvelden in Nederland. http://nl.wikipedia.org/wiki/lijst_van_vliegvelden_in_nederland 20

Afsluiting Sluit het thema lucht af met een gezellige middag. Nodig de ouders aan het eind van de middag uit om samen met hun kinderen een aantal proefjes te komen doen. Op deze manier kunnen de kinderen zelf aan hun ouders vertellen en laten zien wat ze allemaal geleerd hebben over lucht. Bij ieder proefje is een letter te verdienen. Schrijf de letters op een blaadje en deel deze uit als het proefje uitgevoerd is. Alle letters samen vormen een woord, met als thema natuurlijk lucht. Laat de kinderen die zonder ouders meedoen in tweetallen de proefjes doen. Op deze manier kunnen ze elkaar helpen en is het gezelliger voor de kinderen. Als het woord gevonden is mogen de kinderen het woord inleveren en ruilen voor een traktatie, zie eetideeën. 21

Bijlagen Bijlage 1

Bijlage 2

Bijlage 3A

Bijlage 3B

Bijlage 4