Het jaar 2015 verslagen Voorzieningen in de jaarrekening Martin Hoogendoorn, Frans van der Wel, Haris Kadric
Overzicht en achtergrond Vier centrale vragen: Wat is de aard van de in de jaarrekeningen 2015 gevormde voorzieningen? Hoe belangrijk zijn voorzieningen voor het vermogen en resultaat? Welke disconteringsvoet wordt gekozen bij de waardering tegen contante waarde? Wat is de kwaliteit van de informatieverschaffing over voorzieningen? Context IAS 37 (dus excl. voorzieningen voor pensioenen en latente belastingen); De grootste Europese ondernemingen: Uitgangspunt 100 grootste ondernemingen in Financial Times Europe 500; Minus de financiële instellingen (en enkele bijzondere gevallen); Resteren 69 ondernemingen.
Aard van de gevormde voorzieningen (1)
Aard van de gevormde voorzieningen (2) Aard Afzonderlijk genoemd - aantal Afzonderlijk genoemd - percentage Onderzoek 2004 - percentage Onderzoek 2001- percentage Reorganisatie 47 68% 74% 73% Juridische procedures 38 55% - - Ontmanteling en herstel 27 39% - - Milieu 18 26% 17% 9% Verlieslatende contracten 14 20% - - Garanties 13 19% 23% 18% Fiscale verplichtingen 12 17% - -
Hoe belangrijk zijn voorzieningen? (1) Vanuit balansperspectief T.o.v. balanstotaal T.o.v. eigen vermogen 0% - <1% 6 1 1% - <5% 39 19 5% - <10% 16 16 10% - <25% 8 22 25% - <50% 0 7 50% - <100% 0 2 >=100% - 2
Hoe belangrijk zijn voorzieningen? (2) Vanuit resultaatsperspectief (1) Netto mutatie in voorzieningen / Resultaat voor belasting 0% - <10% 31 10% - <20% 10 20% - <30% 4 30% - <40% 5 40% - <50% 5 50% - <100% 4 >=100% 9
Hoe belangrijk zijn voorzieningen? (3) Vanuit resultaatsperspectief (2) Bedrag vrijval voorziening / Resultaat voor belasting (n=60) 0% - <5% 34 5% - <10% 14 10% - <25% 7 25% - <100% 3 >=100% 2
Welke disconteringsvoet? (1) IAS 37: disconteringsvoet voor belastingen reflecteert de marktschatting van de tijdswaarde van het geld en de specifieke risico s die verbonden zijn aan een voorziening. Risico s mogen i.p.v. in de disconteringsvoet ook in de kasstromen worden verwerkt. Voorbeeld - Voorziening voor juridische procedures I. Worst case: 900 miljoen Best case: 0 Verwachtingswaarde: 200 miljoen II. Worst case: 300 miljoen Best case: 0 Verwachtingswaarde: 200 miljoen Risico hoger Voorziening moet hoger zijn Lagere disconteringsvoet Risico lager Voorziening moet lager zijn Hogere disconteringsvoet
Welke disconteringsvoet? (2) Is kwantitatieve informatie gegeven over de gehanteerde disconteringsvoet? Ja 19 28% Nee 50 72% Hoe hoog is/zijn de gehanteerde disconteringsvoeten? 0% - <2,5% 13 2,5% - <5% 11 5% - <7,5% 3 7,5% - <10% 3 10% - <12,5% 2 12,5% - <15% 1
Kwaliteit van de informatieverschaffing Elementen waarbij niet lijkt te zijn voldaan aan IAS 37: De looptijd per soort voorziening ontbreekt in de meeste gevallen; Informatie over onzekerheden rondom de omvang en de timing van voorzieningen is veelal wel opgenomen, maar meestal in algemene zin en niet toegespitst op specifieke voorzieningen; Schattingen van financiële effecten en indicaties van onzekerheden rondom voorzieningen die niet in de balans zijn opgenomen (veelal omdat een kasstroom niet waarschijnlijk is) zijn vaak niet aangegeven. Verbeteringen in de informatieverschaffing: Categorie overige voorzieningen lijkt soms ook materiële voorzieningen te bevatten; Vermelding hoogte disconteringsvoet en wijze waarop deze is bepaald; Opnemen van een gevoeligheidsanalyse.
Conclusies Voorzieningen zijn anno 2015 nog altijd een belangrijk onderdeel van de jaarrekening. De aard van de voorzieningen zijn een indicatie van een maatschappelijk klimaat dat meer dan in het verleden is gericht op aansprakelijkstelling en op aandacht voor het milieu en het opruimen van niet meer gebruikte activa. Gehanteerde disconteringsvoeten lijken vaak aan de hoge kant. Informatieverschaffing over voorzieningen kan beter.