Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting 1 Sectie B: Boekhoudregels 18 1 Toepasselijke IFRS normen 19

Transcriptie

1 Hoofdstuk 24 Inhoudstafel Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting 1 Sectie B: Boekhoudregels 18 1 Toepasselijke IFRS normen Referenties Toepassingsgebied 19 2 Definities Voorzieningen Voorwaardelijke verplichtingen Voorwaardelijke activa 21 3 Categorieën Voorziening voor juridische geschillen Voorziening voor bodemsanering Overige voorzieningen 23 4 Opnamecriteria Algemeen Voorziening Bestaande verplichting ten gevolge van een gebeurtenis uit het verleden Bestaande verplichting Gebeurtenis uit het verleden Verplichting tegenover een andere partij Waarschijnlijke uitstroom van middelen Betrouwbare schatting mogelijk Speciale gevallen Voorzieningen voor toekomstige exploitatieverliezen Voorzieningen voor groot onderhoud en herstellingen Verlieslatende contracten Reorganisatie Voorbeelden Toepassing van de algemene opnamecriteria Waarborgen Voorwaardelijke verplichtingen Voorwaardelijke activa Vergoedingen 31 5 Waardering Waardering bij eerste opname Beste schatting Risico's en onzekerheden Contante waarde Praktische toepassing bij de NMBS groep Toekomstige gebeurtenissen Verwachte vervreemdingen van activa Praktische toepassing van de waardering bij eerste opname 36

2 Hoofdstuk Waardering van de voorziening voor juridische geschillen Waardering van de voorziening voor bodemsanering Waardering van overige voorzieningen Speciale gevallen Verlieslatende contracten Reorganisatie Sanering of ontmanteling Waardering na eerste opname Tegenpost van de voorziening is een boeking in de resultatenrekening Tegenpost van de voorziening is een materieel vast actief 38 6 Niet langer in de balans opnemen Terugname van voorzieningen Gebruik van voorzieningen 40 7 Vergoedingen 41 8 Samenvatting van de verschillen tussen IFRS en de Belgische boekhoudregels Presentatie Balans Opname 42 Sectie C: Boekhoudplan en consolidatiepakket 43 9 Boekhoudplan Balansrekeningen Algemeen Voorziening juridische geschillen Voorziening bodemsanering Overige voorzieningen Winst- en verliesrekeningen Algemeen Dotatie Besteding Terugname Consolidatiepakket 47 Sectie D: Boekingen en voorbeelden Boeken van voorziening bij eerste opname met verdiscontering Erkennen van financieringskosten als gevolg van het verstrijken van de tijd Besteding van een voorziening Terugname van een voorziening Wijziging van de verdisconteringsvoet Wijziging van de voorziening als gevolg van een wijziging in de geschatte kost of het tijdstip waarop de kost zich zal voordoen Wijziging van de voorziening als gevolg van een wijziging in de geschatte kost gecombineerd met een wijziging van de verdisconteringsvoet 61

3 Hoofdstuk 24 Pagina 1 Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting

4 Hoofdstuk 24 Pagina 2 Samenvatting van de waarderingsregels Een voorziening wordt enkel opgenomen indien: De NMBS groep een bestaande verplichting (in rechte afdwingbaar of feitelijk) heeft om uitgaven te maken ten gevolge van een gebeurtenis uit het verleden; Het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen vereist zal zijn; en Het bedrag van de verplichting op betrouwbare wijze kan worden geschat. Indien significant (voornamelijk voor voorzieningen op lange termijn) dient de voorziening verdisconteerd te worden. Het effect van de tijdswaarde van geld op de voorziening wordt opgenomen in de financiële kosten. De verdisconteringsvoet is de IRS voet volgens de looptijd van de toekomstige kasstromen. Een voorziening voor verplichtingen met betrekking tot het milieu (bodemsanering, enz.) wordt enkel opgenomen indien de NMBS groep een feitelijke of juridische verplichting heeft. Indien de NMBS groep een verlieslatend contract heeft, wordt er een voorziening aangelegd. Voordat een voorziening voor verlieslatende contracten opgenomen wordt, neemt de NMBS groep de eventuele waardeverminderingsverliezen op ten aanzien van de activa, die gebruikt worden bij de uitvoering van het betreffende contract. Voorzieningen voor toekomstige exploitatieverliezen zijn verboden. Een voorziening voor reorganisatiekosten wordt enkel opgenomen indien aangetoond kan worden dat de NMBS groep een feitelijke verplichting heeft om te reorganiseren en dit ten laatste op de balansdatum. Deze verplichting dient aangetoond te worden door: Het bestaan van een gedetailleerd formeel plan waarin de belangrijkste kenmerken van de reorganisatie geïdentificeerd worden; en Het begin van de uitvoering van het plan of de mededeling van de belangrijkste kenmerken van het plan aan de betrokken personen.

5 Didactische samenvatting A. Overzicht Toepasselijke IFRS Normen / interpretaties BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 24 Pagina 3 - IAS 37 Voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa - IFRIC 1 Wijzigingen in bestaande verplichtingen voor ontmanteling, herstel en soortgelijke verplichtingen Onderscheid tussen voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa Voorzieningen Een voorziening is een verplichting van een onzekere omvang of met een onzeker tijdstip. Binnen de NMBS groep worden de voorzieningen opgesplitst in 3 categorieën: - Voorzieningen voor juridische geschillen; - Voorzieningen voor bodemsanering; - Overige voorzieningen. Voorwaardelijke verplichtingen Mogelijke verplichting die mogelijk maar waarschijnlijk 1 niet een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen, zal vereisen. Bestaande verplichting die niet wordt opgenomen omdat: het niet waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen, vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen; of het bedrag van de verplichting niet betrouwbaar genoeg kan worden bepaald (wat zelden het geval is). Voorwaardelijke activa Mogelijk actief waarbij een instroom van economische voordelen waarschijnlijk 1 of niet waarschijnlijk is. Indien een instroom van economische voordelen vrijwel zeker 2 is, dient een actief erkend te worden. 1 Een gebeurtenis doet zich waarschijnlijk voor indien de kans dat de gebeurtenis zich voordoet, groter is dan 50%. 2 De NMBS groep gaat ervan uit dat deze voorwaarde vervuld is indien de kans groter is dan 90%.

6 Hoofdstuk 24 Pagina 4 Opnamecriteria Bij het bepalen of een toekomstige uitgave al dan niet in de voorzieningen dient opgenomen te worden, kan volgende beslissingsboom gebruikt worden:

7 Hoofdstuk 24 Pagina 5 Voorwaardelijke activa: Start Instroom van economische voordelen is vrijwel zeker (kans is groter dan 90%) Nee Instroom van economische voordelen is waarschijnlijk (kans is groter dan 50%) Nee Ja Ja Actief en de desbetreffende opbrengsten opnemen in de jaarrekening Een voorwaardelijk actief opnemen in de toelichting Niets doen Waardering - Eerste opname Het bedrag dat als voorziening wordt opgenomen is de beste schatting van de uitgaven die vereist zijn om de bestaande verplichting aan het eind van de verslagperiode af te wikkelen. De schatting is gebaseerd op het oordeel van het management van de NMBS groep, aangevuld door ervaringen met soortgelijke transacties en, in sommige gevallen, verslagen van onafhankelijke experts. Deze schatting houdt rekening met alle aanvullende bewijzen die blijken uit gebeurtenissen na de verslagperiode die de situatie bevestigen zoals ze bestond op dat ogenblik. Bij het komen tot de beste schatting van een voorziening moet rekening gehouden worden met: - risico s en onzekerheden; - de tijdswaarde van geld (indien materieel); en - toekomstige gebeurtenissen die mogelijk invloed hebben op het bedrag dat vereist is om een verplichting af te wikkelen (indien er voldoende objectieve bewijzen zijn dat zij zullen plaatsvinden). Bij de waardering van een voorziening mag men geen rekening houden met winsten uit de verwachte vervreemding van activa. Waardering - Na eerste opname Voorzieningen moeten aan het eind van elke verslagperiode worden beoordeeld en aangepast om de huidige beste schatting weer te geven.

8 Hoofdstuk 24 Pagina 6 Volgende zaken dienen opnieuw beoordeeld te worden: - De inschatting van de toekomstige uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist om de verplichting af te wikkelen; - Het geschatte tijdstip van de uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist om de verplichting af te wikkelen; - De verdisconteringsvoet (indien de voorziening wordt verdisconteerd). Niet langer in de balans opnemen Terugname voorziening Gebruik voorziening Als het niet langer waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen, moet de voorziening worden teruggenomen. Een voorziening mag alleen worden gebruikt voor kosten waarvoor ze oorspronkelijk was opgenomen. De verrekening van kosten met een voorziening die oorspronkelijk voor een ander doel was opgenomen, zou de invloed van twee verschillende gebeurtenissen verhullen.

9 Hoofdstuk 24 Pagina 7 B. Didactische samenvatting B.1. Definities en categorieën van voorzieningen Voorziening = verplichting van een onzekere omvang; of met een onzeker tijdstip. Verplichting = bestaande verplichting van de NMBS groep die voortvloeit uit gebeurtenissen in het verleden; waarvan de afwikkeling naar verwachting resulteert in een uitstroom uit de NMBS groep van middelen die economische voordelen in zich bergen. Binnen de NMBS groep worden de voorzieningen opgesplitst in 3 categorieën: Voorzieningen voor juridische geschillen De voorziening voor juridische geschillen betreft onder andere schattingen van uitgaven voor: - minnelijke schikkingen; - kortgeding; - rechtsprocedures; en - andere procedures. De tegenpartij omvat zowel personeel van de NMBS groep als derden. Een voorziening wordt opgezet voor alle gevallen die voldoen aan de opnamecriteria, - waarvan de verplichtingen zijn ontstaan vóór jaareinde; en - gerapporteerd worden vóór datum van goedkeuring van de jaarrekening door de Raad van Bestuur. Voorzieningen voor bodemsanering De voorziening voor bodemsanering betreft de geschatte uitgaven voor bestaande wettelijke verplichtingen tot bodemsanering die voortvloeien uit: - historische vervuiling; - actuele vervuiling (enkel feiten vastgesteld vóór jaareinde); of - verplichtingen op verkochte gronden. Onderscheid is belangrijk voor de waardering van de voorziening alsook voor de presentatie. Overige voorzieningen De overige voorzieningen: alle voorzieningen andere dan voorzieningen voor bodemsanering en juridische geschillen. Vbn.: - Voorziening voor verlieslatende verkoopcontracten; - Voorziening voor verlieslatende sub-lease contracten; - Voorziening voor ontmanteling; - Voorziening voor het ontruimen van een gebouw dat opgericht is op een terrein waarvan het recht op gebruik teneinde loopt; - Voorziening voor de vernietiging van gecreosoteerde dwarsliggers. Het betreft voorzieningen die meestal niet verzekerd zijn bij externe verzekeringsmaatschappijen en hoofdzakelijk voortvloeien uit contractuele verplichtingen die zowel op korte als op lange termijn worden afgehandeld.

10 Hoofdstuk 24 Pagina 8 B.2. Opnamecriteria Algemene opnamecriteria Een voorziening moet worden opgenomen indien aan alle volgende voorwaarden is voldaan: Indien deze voorwaarden niet zijn vervuld, mag er geen voorziening worden opgenomen. Bestaande verplichting ten gevolge van een gebeurtenis uit het verleden: Verplichting: - In rechte afdwingbare verplichting; of = verplichting die voortvloeit uit: - Een contract; - De wetgeving; of - Andere wettelijke beschikkingen - Feitelijke verplichting = verplichting die ontstaat uit de handelingen van de NMBS groep waarbij: - de NMBS groep, door een patroon van bestendig gevolgde gedragslijnen, in het verleden gepubliceerde beleidsregels of een voldoende specifieke actuele verklaring, aan andere partijen te kennen heeft gegeven dat zij bepaalde verantwoordelijkheden accepteert; en - de NMBS groep als gevolg daarvan bij die andere partijen een geldige verwachting heeft gewekt dat zij die verantwoordelijkheden zal opnemen. Bestaande verplichting: Een gebeurtenis uit het verleden geeft aanleiding tot een bestaande verplichting indien, rekening houdend met alle beschikbare bewijzen, het meer waarschijnlijk is dan niet 3 dat aan het eind van de verslagperiode een bestaande verplichting bestaat. Mogelijke beschikbare bewijzen zijn bv.: - opinies van experts; - ervaring in gelijkaardige dossiers; - opgestarte gerechtsprocedures m.b.t. betwisting van de schadevergoeding. Het in aanmerking genomen bewijs omvat alle aanvullende bewijzen die blijken uit gebeurtenissen na de verslagperiode. 3 Een gebeurtenis doet zich waarschijnlijk voor indien de kans dat de gebeurtenis zich voordoet, groter is dan 50%.

11 Hoofdstuk 24 Pagina 9 Gebeurtenis uit het verleden: Een gebeurtenis uit het verleden die leidt tot een bestaande verplichting wordt een tot verplichting leidende gebeurtenis genoemd. Een tot verplichting leidende gebeurtenis = gebeurtenis die een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting creëert die ertoe leidt dat de NMBS groep geen realistisch alternatief heeft dan die verplichting af te wikkelen. In de jaarrekening wordt de financiële positie van de NMBS groep aan het eind van haar verslagperiode in aanmerking genomen, en niet haar mogelijke positie in de toekomst; -> geen opname van voorzieningen voor kosten die moeten worden gemaakt voor activiteiten in de toekomst; -> enkel opname van verplichtingen die aan het eind van de verslagperiode bestaan; -> enkel de verplichtingen die voortvloeien uit gebeurtenissen in het verleden en die onafhankelijk zijn van toekomstige handelingen van de onderneming worden als voorzieningen opgenomen. Vb.: boetes of herstelkosten voor onwettige milieuschade. Verplichting tegenover een andere partij: Bij een verplichting is steeds een andere partij betrokken aan wie de verplichting verschuldigd is. Het is echter niet nodig om de identiteit te kennen van de partij aan wie de verplichting verschuldigd is, de verplichting kan immers ook aan de algemene bevolking zijn verschuldigd. Een beslissing van het management of het bestuur van de NMBS groep geeft geen aanleiding tot een feitelijke verplichting tenzij: - de beslissing vóór het einde van het boekjaar; - op een voldoende specifieke wijze is meegedeeld aan de betrokken partijen; - zodat bij hen een geldige verwachting is gewekt dat de NMBS groep haar verantwoordelijkheden zal nakomen. Waarschijnlijke uitstroom van middelen: Een uitstroom van middelen wordt beschouwd als waarschijnlijk indien het meer waarschijnlijk is dan niet dat de gebeurtenis zal plaatsvinden. Betrouwbare schatting mogelijk: Behalve in zeer zeldzame gevallen zal de NMBS groep in staat zijn om een aantal verschillende resultaten te bepalen. Bijgevolg kan ze een schatting van de verplichting maken die voldoende betrouwbaar is om bij de opname van een voorziening te gebruiken. Voorwaardelijke verplichting Een voorwaardelijke verplichting is: - een mogelijke verplichting ten gevolge van een gebeurtenis in het verleden, die mogelijk maar waarschijnlijk niet een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen, zal vereisen; of - een bestaande verplichting die voortvloeit uit gebeurtenissen in het verleden, maar die niet wordt opgenomen omdat: o het niet waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen; of o het bedrag van de verplichting niet betrouwbaar genoeg kan worden bepaald (wat zelden het geval is).

12 Hoofdstuk 24 Pagina 10 Een voorwaardelijke verplichting wordt opgenomen in de toelichting tenzij ze zeer onwaarschijnlijk is. Indien de NMBS groep gezamenlijk en hoofdelijk aansprakelijk is voor een verplichting: - wordt het deel van de verplichting dat naar verwachting door andere partijen zal worden afgewikkeld, behandeld als een voorwaardelijke verplichting; - de NMBS groep neemt een voorziening op voor het deel van de verplichting waarvoor een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen waarschijnlijk is. Voorwaardelijk actief Voorzieningen voor toekomstige exploitatieverliezen zijn niet toegelaten Voorzieningen voor groot onderhoud en herstellingen zijn niet toegelaten Een voorwaardelijk actief is een mogelijk actief waarbij een instroom van economische voordelen waarschijnlijk of niet waarschijnlijk is. Indien een instroom van economische voordelen vrijwel zeker 4 is, dient het actief erkend te worden. Voorwaardelijke activa ontstaan gewoonlijk uit niet-geplande of andere onverwachte gebeurtenissen die aanleiding geven tot de mogelijkheid van een instroom van economische voordelen naar de NMBS groep. Vb.: claim die de NMBS groep via gerechtelijke weg tracht te vorderen en waarvan de uitkomst onzeker is. Een voorwaardelijk actief wordt opgenomen in de toelichting indien een instroom van economische voordelen waarschijnlijk is. Indien het vrijwel zeker is geworden dat er een instroom van economische voordelen zal ontstaan, worden het actief en de desbetreffende opbrengsten opgenomen in de jaarrekening van de verslagperiode waarin de wijziging zich voordoet. Indien sommige of alle uitgaven vereist om een voorziening af te wikkelen naar verwachting door een andere partij zullen worden vergoed, wordt de vergoeding opgenomen als en slechts als het vrijwel zeker is dat de vergoeding zal worden ontvangen indien de NMBS groep de verplichting afwikkelt. De vergoeding moet als een afzonderlijk actief worden behandeld en mag niet hoger liggen dan het bedrag van de voorziening. Speciale gevallen Voor toekomstige exploitatieverliezen mogen geen voorzieningen worden opgenomen, aangezien niet voldaan is aan de definitie van een verplichting noch aan de algemene opnamecriteria voor voorzieningen. Een verwachting van toekomstige exploitatieverliezen vormt een indicatie dat bepaalde activa mogelijk een bijzonder waardeverminderingsverlies hebben ondergaan. Voorzieningen voor groot onderhoud en herstellingen zijn niet toegelaten. De componentenbenadering wordt toegepast bij het boeken van materiële vaste activa. 4 De NMBS groep gaat ervan uit dat deze voorwaarde vervuld is indien de kans groter is dan 90%.

13 Hoofdstuk 24 Pagina 11 Verlieslatende contracten Verlieslatend contract = contract waarbij: de onvermijdelijke kosten 5 (nodig om de verplichtingen uit hoofde van het contract na te komen) > economische voordelen (die naar verwachting uit het contract worden ontvangen). Indien de NMBS groep een verlieslatend contract heeft, moet de bestaande verplichting uit hoofde van het contract als een voorziening worden opgenomen en gewaardeerd. Reorganisatie Reorganisatie = programma: dat door het management wordt gepland; en waarover het management de zeggenschap heeft; en dat leidt tot materiële wijzigingen in: - de omvang van een activiteit; of - de bedrijfsvoering van die activiteit. Een voorziening voor reorganisatiekosten wordt opgenomen als en slechts als de algemene opnamecriteria voor voorzieningen zijn vervuld. Er ontstaat een feitelijke verplichting om te reorganiseren als en alleen als de NMBS groep: over een gedetailleerd formeel plan voor de reorganisatie beschikt, waarin minstens het volgende wordt beschreven: - de betreffende activiteit of het betreffende deel ervan; - de belangrijkste betrokken locaties; - de locatie, functie, en het geschatte aantal werknemers dat zal worden schadeloosgesteld voor de beëindiging van het dienstverband; - de uitgaven die hieraan zijn verbonden; - het tijdstip waarop het plan zal worden uitgevoerd; en bij de betrokkenen een geldige verwachting heeft gewekt dat zij de reorganisatie zal doorvoeren door het plan te beginnen uitvoeren of door de belangrijke kenmerken ervan mee te delen aan de betrokkenen. Bewijzen begin tenuitvoerlegging reorganisatieplan kunnen bijvoorbeeld worden geleverd door: - een fabriek te ontmantelen; - activa te verkopen; - de openbare aankondiging van de belangrijkste elementen van het plan (op zo n manier en met voldoende details dat bij andere partijen zoals cliënten, leveranciers en werknemers een geldige verwachting wordt gewekt dat de NMBS groep de reorganisatie zal uitvoeren). Opdat een plan voldoende is om aanleiding te geven tot een feitelijke verplichting moet de tenuitvoerlegging ervan worden gepland om zo snel mogelijk aan te vangen en te kunnen worden voltooid binnen een tijdsbestek zodat aanzienlijke wijzigingen aan het plan onwaarschijnlijk zijn. 5 De onvermijdelijke kosten uit hoofde van een contract weerspiegelen de laagste netto kosten die nodig zijn om het contract te beëindigen, namelijk ofwel de kosten om het contract na te leven, of enige compensatie of boete die voortvloeit uit het niet-naleven van het contract, indien dit bedrag lager ligt.

14 Hoofdstuk 24 Pagina 12 Indien de NMBS groep pas na de verslagperiode de implementatie van een reorganisatieplan start of de belangrijkste kenmerken die daarop betrekking hebben bekendmaakt, is informatieverschaffing ingevolge IAS 10 Gebeurtenissen na de verslagperiode vereist indien: - de reorganisatie van materieel belang is; en - het niet-vermelden ervan invloed zou kunnen hebben op de economische beslissingen die gebruikers op basis van de jaarrekening nemen. Waarborgen Standaard waarborg: heeft betrekking op de staat van het verkochte item op datum van de verkoop en wordt niet als een afzonderlijke component van de verkooptransactie beschouwd. Bijgevolg dient er een voorziening te worden aangelegd op het moment van de verkoop van de goederen. Uitgebreide waarborg: wanneer de NMBS groep een product verkoopt met een uitgebreide waarborg, wordt de transactie opgedeeld in meerdere componenten. De opbrengst van de verkoop van de uitgebreide waarborg dient uitgesteld te worden over de periode die door de waarborg gedekt wordt. Er mogen geen kosten worden voorzien bij aanvang van de uitgebreide waarborg overeenkomst. De waarborg wordt immers geacht vnl. betrekking te hebben op het herstellen van defecten, waarvan het risico aan de koper werd overgedragen op het moment van de verkoop. De verplichting om een defect te herstellen of een item te vervangen berust enkel bij de verkoper indien er zich een dergelijk defect voordoet. De verplichting het item te herstellen of te vervangen vangt aan op het moment dat dit defect wordt vastgesteld, en niet op het moment van de verkoop. Er wordt enkel een voorziening opgenomen voor de herstelling en/of vervanging als het defect zich voordoet tijdens de waarborgperiode. B.3. Waardering B.3.1. Waardering bij eerste opname Beste schatting Waardering voorziening bij eerste opname Het bedrag dat als voorziening is opgenomen = beste schatting van de uitgaven vereist om de bestaande verplichting af te wikkelen aan het eind van de verslagperiode = bedrag dat de NMBS groep redelijkerwijs zou betalen om de verplichting aan het eind van de verslagperiode af te wikkelen of over te dragen aan een derde partij. De schatting is gebaseerd op het oordeel van het management van de NMBS groep, aangevuld door ervaringen met soortgelijke transacties en, in sommige gevallen, verslagen van onafhankelijke experts. Deze schatting houdt rekening met alle aanvullende bewijzen die blijken uit gebeurtenissen na de verslagperiode die de situatie bevestigen zoals ze bestond op dat ogenblik. Onzekerheden over het bedrag dat als voorziening moet worden opgenomen, worden op verscheidene manieren behandeld, al naargelang de omstandigheden 6. 6 Voor meer informatie en een voorbeeld verwijzen we naar Hoofdstuk 24 Voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa Titel Beste schatting van de boekhoudhandleiding.

15 Hoofdstuk 24 Pagina 13 Risico s en onzekerheden Contante waarde Bij het komen tot de beste schatting van een voorziening wordt rekening gehouden met de risico s en onzekerheden die onvermijdelijk samenhangen met talrijke gebeurtenissen en omstandigheden. Risico verwijst naar het feit dat de uitkomst kan variëren. Een risicoaanpassing kan het bedrag waartegen een verplichting is gewaardeerd, verhogen. Dubbele aanpassingen voor risico en onzekerheid dienen vermeden te worden door een voorziening consequent te hoog op te nemen. Indien het effect van de tijdswaarde van geld materieel is, moet het bedrag van een voorziening de contante waarde zijn van de uitgaven die naar verwachting vereist zullen zijn om de verplichting af te wikkelen. De voorzieningen worden bijgevolg verdisconteerd. De verdisconteringsvoet moet worden bepaald: - vóór belastingen; en - moet rekening houden met: o de huidige marktbeoordelingen voor de tijdswaarde van geld; en o de risico s die inherent zijn aan de verplichting. De verdisconteringsvoet mag geen rekening houden met risico s waarmee al rekening is gehouden in schattingen van toekomstige kasstromen. Toekomstige gebeurtenissen Verwachte vervreemding van activa Vergoedingen Praktische toepassing bij de NMBS groep: Bij de NMBS groep worden de kasstromen m.b.t. de voorzieningen die onder IAS 37 vallen, geschat met inbegrip van risico s en zonder rekening te houden met de inflatie. De NMBS Holding legt een verdisconteringsvoet vast voor elke verslagperiode. Toekomstige gebeurtenissen die mogelijk invloed hebben op het bedrag dat vereist is om een verplichting af te wikkelen, moeten worden weerspiegeld in het bedrag van een voorziening indien er voldoende objectieve bewijzen zijn dat zij zullen plaatsvinden. Winsten uit de verwachte vervreemding van activa worden bij de waardering van een voorziening niet in aanmerking genomen, zelfs niet indien de verwachte vervreemding nauw samenhangt met de gebeurtenis die aanleiding geeft tot de voorziening. Indien sommige of alle uitgaven vereist om een voorziening af te wikkelen naar verwachting door een andere partij zullen worden vergoed, wordt de vergoeding opgenomen als en slechts als het vrijwel zeker 7 is dat de vergoeding zal worden ontvangen indien de NMBS groep de verplichting afwikkelt. De vergoeding moet als een afzonderlijk actief worden behandeld en mag niet hoger liggen dan het bedrag van de voorziening. In de meeste gevallen blijft de NMBS groep aansprakelijk voor het volledige bedrag in kwestie indien de derde partij om een bepaalde reden in gebreke blijft. In deze situatie wordt een voorziening opgenomen voor het volledige bedrag van de verplichting. 7 De NMBS groep gaat ervan uit dat deze voorwaarde vervuld is indien de kans groter is dan 90%.

16 Hoofdstuk 24 Pagina 14 Voorziening voor juridische geschillen Praktische toepassing van de waardering bij eerste opname De voorziening voor juridische geschillen omvat: schatting van het schadegeval gebaseerd op eigen praktijkervaring en expertverslagen; op te lopen en opgelopen gerechtskosten en expertkosten van de tegenpartij; op te lopen kosten van externe advocaten en experts aangesteld door de NMBS groep; rechtsplegingvergoeding; gerechtelijke interesten tot op het geschatte moment van betaling aan de tegenpartij. De voorziening voor juridische geschillen omvat niet: op te lopen interne kosten van de juridische dienst. De voorziening kan niet verminderd worden met vrijwel zeker te recupereren bedragen van verzekeringsmaatschappijen of van verwachte vervreemding van aan de voorziening gerelateerde activa. Voorziening voor bodemsanering De voorziening voor bodemsanering omvat: Bij historische vervuiling: Oriënterend onderzoek: opname geschatte uitgaven indien contractueel bepaald. In de andere gevallen worden die uitgaven niet opgenomen daar bij een oriënterend onderzoek de vervuiling nog niet is vastgesteld en er nog geen sprake kan zijn van een verplichting tot sanering; Beschrijvend onderzoek bij bodem- of waterverontreiniging (ingeval vervuiling is vastgesteld na een oriënterend onderzoek); Saneringsprojecten: onvermijdelijke administratieve uitgaven en uitgaven voor de uitvoering van de sanering; Opruiming en vernietiging van afval; Herstelkosten; Boeten bij milieuovertredingen. Bij actuele vervuiling (betreft enkel feiten die vóór jaareinde zijn vastgesteld): Beschrijvend onderzoek; Saneringsproject; Opruiming en vernietiging van afval; Herstelkosten; Boeten bij milieuovertredingen; Periodieke bodemanalyses kunnen niet in de voorziening worden opgenomen. Bij verkochte gronden: Uitgaven voor beschrijvend onderzoek en saneringsproject voor verkochte gronden waarbij de sanering bij verkoop niet is uitgevoerd. Alle andere uitgaven met betrekking tot bodemsanering worden opgenomen in de winst- en verliesrekening.

17 Hoofdstuk 24 Pagina 15 Waardering van overige voorzieningen De voorziening voor herstel in oorspronkelijke staat van gehuurde en geleasde onroerende goederen omvat: Geschatte uitgaven voor ontruiming van verbouwingswerken op het einde van een huurcontract worden in de NMBS groep niet voorzien daar dergelijke uitgaven onwaarschijnlijk zijn; Uitgaven voor de ontruiming van een gebouw opgericht op een onder erfpacht gehouden terrein indien dit contractueel is vastgelegd; Uitgaven voor beschrijvend onderzoek en saneringsproject bij bodem ofwaterverontreiniging die plaatsvond vóór jaareinde. Speciale gevallen Verlieslatende contracten Voordat een aparte voorziening voor een verlieslatend contract wordt gevormd, neemt de NMBS groep enige bijzondere waardeverminderingsverliezen op die zich hebben voorgedaan ten aanzien van activa die voor dat contract worden gebruikt (zie IAS 36 Bijzondere waardevermindering van activa). Reorganisatie Een reorganisatievoorziening omvat uitsluitend de directe uitgaven voortvloeiend uit de reorganisatie, namelijk uitgaven die: noodzakelijk zijn als gevolg van de reorganisatie; en geen verband houden met de voortgezette activiteiten van de NMBS groep. Een reorganisatievoorziening omvat dus geen kosten zoals: de bijscholing of overplaatsing van blijvend personeel; marketing; of investeringen in nieuwe systemen en distributienetwerken. Dergelijke uitgaven houden verband met de toekomstige bedrijfsvoering en zijn geen verplichtingen voor de reorganisatie aan het eind van de verslagperiode. Dergelijke uitgaven worden op dezelfde basis opgenomen alsof ze onafhankelijk van een reorganisatie plaats vonden. Bij de waardering van een reorganisatievoorziening wordt er geen rekening gehouden met winsten uit de verwachte vervreemding van activa, zelfs niet indien de verkoop van activa beoogd is als onderdeel van de reorganisatie. Sanering of ontmanteling Indien de verplichting tot sanering of ontmanteling verbonden is aan de aanschaffing of constructie van het actief: onmiddellijke en volledige opname van de voorziening; tegenpost is de verhoging van de boekwaarde van het actief. Indien de verontreiniging ontstaat ten gevolge van het gebruik van het actief bij de productie van voorraden of bij het leveren van diensten: opname voorziening naar gelang het gebruik en de beschadiging van de sites; tegenpost is de winst- en verliesrekening of de kostprijs van de voorraden of van de zelf geproduceerde MVA.

18 B.3.2. Waardering na eerste opname BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 24 Pagina 16 Voorzieningen moeten aan het eind van elke verslagperiode worden beoordeeld en aangepast om de huidige beste schatting weer te geven. Volgende zaken dienen opnieuw beoordeeld te worden: - De inschatting van de toekomstige uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist om de verplichting af te wikkelen; - Het geschatte tijdstip van de uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist om de verplichting af te wikkelen; - De verdisconteringsvoet (indien de voorziening wordt verdisconteerd). Tegenpost van de voorziening is een kost in de resultatenrekening - Indien de voorziening wordt verdisconteerd, neemt de boekwaarde van de voorziening in elke verslagperiode toe om het verstrijken van de tijd weer te geven. De stijging wordt opgenomen als financieringskost (kosten van schulden). - Alle andere wijzigingen van voorzieningen worden opgenomen als operationele kost of opbrengst. Tegenpost van de voorziening is een MVA (Vb.: bestaande verplichting voor ontmanteling, herstel en soortgelijke verplichtingen) - De toename van de contante waarde van de voorziening ten gevolge van de verdiscontering wordt opgenomen als een financiële kost; - Alle andere wijzigingen in de waardering van de bestaande verplichting worden toegevoegd aan of afgetrokken van de kostprijs van het desbetreffende actief in de verslagperiode. B.4. Vergoedingen Opname vergoeding Opname voorziening Compensatie in de winsten verliesrekening Indien sommige of alle uitgaven vereist om een voorziening af te wikkelen naar verwachting door een andere partij zullen worden vergoed, wordt de vergoeding opgenomen als en slechts als het vrijwel zeker 8 is dat de vergoeding zal worden ontvangen indien de NMBS groep de verplichting afwikkelt. De vergoeding moet als een afzonderlijk actief worden behandeld en mag niet hoger liggen dan het bedrag van de voorziening. In de meeste gevallen blijft de NMBS groep aansprakelijk voor het volledige bedrag in kwestie indien de derde partij om een bepaalde reden in gebreke blijft. In deze situatie wordt een voorziening opgenomen voor het volledige bedrag van de verplichting. De opbrengst uit de te verwachten vergoeding mag in de winst- en verliesrekening gecompenseerd worden met de uitgaven opgenomen in de voorziening. Voorbeelden Verzekeringscontracten, vrijwaringsclausules, garanties van leveranciers. 8 De NMBS groep gaat ervan uit dat deze voorwaarde vervuld is indien de kans groter is dan 90%.

19 B.5. Niet langer in de balans opnemen BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 24 Pagina 17 Terugname voorziening Gebruik voorziening Als het niet langer waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen, moet de voorziening worden teruggenomen. Een voorziening mag alleen worden gebruikt voor kosten waarvoor ze oorspronkelijk was opgenomen. De verrekening van kosten met een voorziening die oorspronkelijk voor een ander doel was opgenomen, zou de invloed van twee verschillende gebeurtenissen verhullen.

20 Hoofdstuk 24 Pagina 18 Sectie B: Boekhoudregels

21 Hoofdstuk 24 Pagina 19 1 Toepasselijke IFRS normen 1.1 Referenties IAS 37 - Voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa 9. IFRIC 1 - Wijzigingen in bestaande verplichtingen voor ontmanteling, herstel en soortgelijke verplichtingen. 1.2 Toepassingsgebied IAS 37 moet door alle entiteiten van de NMBS groep worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa, behalve voor: deze die voortvloeien uit nog uit te voeren contracten 10, behalve indien het contract verlieslatend is; en deze die door een andere standaard worden gedekt, zoals: o onderhanden projecten (zie Hoofdstuk 17 Onderhanden projecten en IAS 11 Onderhanden projecten); o winstbelastingen (zie Hoofdstuk 25 Winstbelastingen en IAS 12 Winstbelastingen); o leaseovereenkomsten (zie Hoofdstuk 12 Leaseovereenkomsten en IAS 17 Leaseovereenkomsten). Aangezien IAS 17 echter geen specifieke vereisten bevat voor de behandeling van operationele leases die verlieslatend zijn geworden, is IAS 37 op die gevallen van toepassing; en o personeelsbeloningen (zie Hoofdstuk 23 Personeelsbeloningen en IAS 19 Personeelsbeloningen). IAS 37 is niet van toepassing op financiële instrumenten (waaronder garanties) die binnen het toepassingsgebied van IAS 39 Financiële instrumenten: opname en waardering vallen. IAS 37 is van toepassing op voorzieningen voor reorganisaties (met inbegrip van beëindigde bedrijfsactiviteiten). Indien een reorganisatie voldoet aan de definitie van een beëindigde bedrijfsactiviteit, kan op grond van IFRS 5 Vaste activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten aanvullende informatie vereist zijn. 9 Deze versie omvat de wijzigingen tot 17 januari Nog uit te voeren contracten zijn contracten waarbij geen van de partijen enige verplichting heeft uitgevoerd of waarbij beide partijen hun verplichtingen gedeeltelijk en in dezelfde mate hebben uitgevoerd. IAS 37 is niet van toepassing op nog uit te voeren contracten, tenzij ze verlieslatend zijn.

22 Hoofdstuk 24 Pagina 20 2 Definities 2.1 Voorzieningen De volgende begrippen worden in IAS 37 gebruikt met de hierna omschreven betekenis: Een voorziening is een verplichting van een onzekere omvang of met een onzeker tijdstip. Een verplichting is een bestaande verplichting van de NMBS groep die voortvloeit uit gebeurtenissen in het verleden waarvan de afwikkeling naar verwachting resulteert in een uitstroom uit de NMBS groep van middelen die economische voordelen in zich bergen. Een tot verplichting leidende gebeurtenis is een gebeurtenis die een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting creëert die ertoe leidt dat de NMBS groep geen realistisch alternatief heeft dan die verplichting af te wikkelen. Een in rechte afdwingbare verplichting is een verplichting die voortvloeit uit: een contract (via de impliciete of expliciete voorwaarden ervan); de wetgeving; of andere wettelijke beschikkingen. Een feitelijke verplichting is een verplichting die ontstaat uit de handelingen van de NMBS groep waarbij: de NMBS groep, door een patroon van bestendig gevolgde gedragslijnen, in het verleden gepubliceerde beleidsregels of een voldoende specifieke actuele verklaring, aan andere partijen 11 te kennen heeft gegeven dat zij bepaalde verantwoordelijkheden accepteert; en de NMBS groep als gevolg daarvan bij die andere partijen een geldige verwachting 12 heeft gewekt dat zij die verantwoordelijkheden zal opnemen. Een verlieslatend contract is een contract waarbij de onvermijdelijke kosten 13 die nodig zijn om de verplichtingen uit hoofde van het contract na te komen, hoger liggen dan de economische voordelen die naar verwachting uit het contract worden ontvangen. Een reorganisatie is een programma dat door het management wordt gepland en waarover het management de zeggenschap heeft, en dat leidt tot materiële wijzigingen in: de omvang van een activiteit van de NMBS groep; of de bedrijfsvoering van die activiteit. 11 Zie titel Verplichting tegenover een andere partij voor meer uitleg inzake het begrip andere partij. 12 Zie titel Toepassing van de algemene opnamecriteria onder titel Reorganisatie voor voorbeelden van situaties waarin een geldige verwachting al dan niet bestaat in het kader van een reorganisatie. 13 De onvermijdelijke kosten uit hoofde van een contract weerspiegelen de laagste netto kosten die nodig zijn om het contract te beëindigen, namelijk ofwel de kosten om het contract na te leven, of enige compensatie of boete die voortvloeit uit het niet-naleven van het contract, indien dit bedrag lager ligt.

23 2.2 Voorwaardelijke verplichtingen Een voorwaardelijke verplichting is: BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 24 Pagina 21 een mogelijke verplichting die voortvloeit uit gebeurtenissen in het verleden en waarvan het bestaan alleen wordt bevestigd door het al dan niet plaatsvinden van een of meer onzekere toekomstige gebeurtenissen waarover de NMBS groep niet de volledige zeggenschap heeft. Het betreft een mogelijke verplichting ten gevolge van een gebeurtenis in het verleden, die mogelijk maar waarschijnlijk 14 niet een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen, zal vereisen; of een bestaande verplichting die voortvloeit uit gebeurtenissen in het verleden, maar die niet wordt opgenomen omdat: o het niet waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen; of o het bedrag van de verplichting niet betrouwbaar genoeg kan worden bepaald (wat zelden het geval is). 2.3 Voorwaardelijke activa Een voorwaardelijk actief is een mogelijk actief dat voortvloeit uit gebeurtenissen in het verleden en waarvan het bestaan alleen wordt bevestigd door het al dan niet plaatsvinden van een of meer onzekere toekomstige gebeurtenissen waarover de NMBS groep niet de volledige zeggenschap heeft. Het betreft een mogelijk actief waarbij een instroom van economische voordelen waarschijnlijk of niet waarschijnlijk is. Indien een instroom van economische voordelen vrijwel zeker is, moet het actief erkend worden. 14 Een gebeurtenis doet zich waarschijnlijk voor indien de kans dat de gebeurtenis zich voordoet, groter is dan 50%.

24 Hoofdstuk 24 Pagina 22 3 Categorieën Binnen de NMBS groep worden de voorzieningen opgesplitst in 3 categorieën: voorzieningen voor juridische geschillen; voorzieningen voor bodemsanering; overige voorzieningen. 3.1 Voorziening voor juridische geschillen Binnen de NMBS groep omvat de voorziening voor juridische geschillen onder andere schattingen van uitgaven voor minnelijke schikkingen, kortgeding, rechtsprocedures en andere procedures. De tegenpartij omvat zowel personeel van de NMBS groep (Vb.: bij een arbeidsongeval) als derden (Vb.: slachtoffers bij een treinongeval). De NMBS groep is verzekerd bij externe verzekeringsmaatschappijen voor een groot aantal van de opgelopen schadegevallen. Voor de bepaling van de voorziening zal de tussenkomst van de verzekeringsmaatschappij volledig buiten beschouwing worden gelaten. Voor de behandeling van de tussenkomst van de verzekeringsmaatschappij verwijzen we naar titel 7 Vergoedingen. De voorziening omvat alle gevallen die voldoen aan de opnamecriteria (zie hoofdstuk 4 Opnamecriteria), waarvan de verplichtingen zijn ontstaan vóór jaareinde en gerapporteerd worden vóór datum van goedkeuring van de jaarrekening door de Raad Van Bestuur. 3.2 Voorziening voor bodemsanering Bij de NMBS groep omvat de voorziening voor bodemsanering de geschatte uitgaven voor bestaande wettelijke verplichtingen tot bodemsanering. De voorziening voor bodemsanering omvat geschatte saneringskosten die voortvloeien uit: historische vervuiling; actuele vervuiling (betreft enkel feiten die vóór jaareinde zijn vastgesteld); verplichtingen op verkochte gronden. Dit onderscheid is belangrijk voor de waardering van de voorziening (zie titel 5 Waardering).

25 3.3 Overige voorzieningen BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 24 Pagina 23 Bij de NMBS groep omvatten de overige voorzieningen alle voorzieningen andere dan voorzieningen voor bodemsanering en juridische geschillen. Volgende voorbeelden kunnen opgenomen worden onder de overige voorzieningen: voorziening voor verlieslatende verkoopcontracten; voorziening voor verlieslatende sub-lease contracten; voorziening voor ontmanteling: ontruimen van verbouwingswerken op het einde van een huurcontract; voorziening voor het ontruimen van een gebouw dat is opgericht is op een terrein waarvan het recht op gebruik teneinde loopt (op einde contract); voorziening voor de vernietiging van gecreosoteerde dwarsliggers; voorziening voor contractueel verplichte schadevergoeding klanten - Art. 77 van het Beheerscontract. Het betreft voorzieningen die meestal niet verzekerd zijn bij externe verzekeringsmaatschappijen en hoofdzakelijk voortvloeien uit contractuele verplichtingen die zowel op korte als op lange termijn worden afgehandeld.

26 Hoofdstuk 24 Pagina 24 4 Opnamecriteria 4.1 Algemeen Een voorziening moet worden opgenomen indien aan alle volgende voorwaarden is voldaan: een bestaande verplichting (in rechte afdwingbare of feitelijke) bestaat ten gevolge van een gebeurtenis uit het verleden 15 ; en het is waarschijnlijk dat een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen; en het bedrag van de verplichting kan op betrouwbare wijze worden geschat (aan de hand van de technieken zoals opgenomen onder titel 5 Waardering). Indien deze voorwaarden niet zijn vervuld, mag er geen voorziening worden opgenomen. De definities van een verplichting, een in rechte afdwingbare verplichting en een feitelijke verplichting zijn opgenomen onder titel 2.1 Voorzieningen. Een voorwaardelijke verplichting (zie definitie opgenomen onder titel 2.2 Voorwaardelijke verplichtingen) voldoet niet aan de opnamecriteria, maar wordt wel in de toelichting opgenomen tenzij ze zeer onwaarschijnlijk is (men gebruikt soms in de praktijk de grens van 5%). 15 Met gebeurtenis uit het verleden wordt bedoeld: elke gebeurtenis die plaats gevonden heeft voor het einde van de verslagperiode.

27 Hoofdstuk 24 Pagina 25 Bij het bepalen of een toekomstige uitgave al dan niet in de voorzieningen dient opgenomen te worden kan volgende beslissingsboom gebruikt worden: START Bestaande verplichting ten gevolge van een gebeurtenis uit het verleden? (zie titel 4.2.1) Neen Mogelijke Verplichting? (zie titel 4.3 Voorwaardelijke verplichtingen) Neen Ja Ja Waarschijnlijke uitstroom van middelen? (zie titel 4.2.2) Neen Zeer onwaarschijnlijke uitstroom van Middelen? (zie titel 4.3 Voorwaardelijke verplichtingen) Ja Ja Betrouwbare schatting mogelijk? (zie titel 5 Waardering) Neen (zelden) Neen Ja Voorziening opnemen in de jaarrekening (balans + toelichting) Een voorwaardelijke verplichting opnemen in de toelichting. Niets doen

28 Hoofdstuk 24 Pagina Voorziening Bestaande verplichting ten gevolge van een gebeurtenis uit het verleden Bestaande verplichting Onder de term verplichting wordt bedoeld een in rechte afdwingbare verplichting of een feitelijke verplichting. De definities ervan worden weergegeven onder titel 2.1 Voorzieningen. Er wordt verondersteld dat een gebeurtenis uit het verleden aanleiding geeft tot een bestaande verplichting indien, rekening houdend met alle beschikbare bewijzen, het meer waarschijnlijk is dan niet dat aan het eind van de verslagperiode een bestaande verplichting bestaat. Mogelijke beschikbare bewijzen zijn bijvoorbeeld: opinies van experts; ervaring in gelijkaardige dossiers; opgestarte gerechtsprocedures met betrekking tot betwisting van de schadevergoeding (de verplichting ligt al vast, maar de schadevergoeding wordt betwist). Het in aanmerking genomen bewijs omvat alle aanvullende bewijzen die blijken uit gebeurtenissen na de verslagperiode. Op basis van dergelijke bewijzen: neemt de NMBS groep een voorziening op als het meer waarschijnlijk 16 is dan niet dat er aan het eind van de verslagperiode een bestaande verplichting bestaat (indien aan de opnamecriteria is voldaan); en indien het meer waarschijnlijk is dan niet dat er aan het eind van de verslagperiode geen bestaande verplichting bestaat, vermeldt de NMBS groep een voorwaardelijke verplichting (zie titel 4.3 Voorwaardelijke verplichtingen), tenzij de mogelijkheid van een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen, onwaarschijnlijk is Gebeurtenis uit het verleden Een gebeurtenis uit het verleden die leidt tot een bestaande verplichting wordt een tot verplichting leidende gebeurtenis genoemd. Opdat een gebeurtenis een tot verplichting leidende gebeurtenis zou zijn, is het vereist dat de NMBS groep geen realistisch alternatief heeft dan de door de gebeurtenis gecreëerde verplichting af te wikkelen. Dit is alleen het geval: indien de afwikkeling van de verplichting door de wet kan worden opgelegd 17 ; of in geval van een feitelijke verplichting, indien de gebeurtenis (mogelijk een handeling van de NMBS groep) geldige verwachtingen wekt bij andere partijen dat de NMBS groep de verplichting zal afwikkelen. In de jaarrekening wordt de financiële positie van de NMBS groep aan het eind van haar verslagperiode in aanmerking genomen, en niet haar mogelijke positie in de toekomst. Daarom wordt er geen voorziening opgenomen voor kosten die moeten worden gemaakt voor activiteiten in de toekomst. De enige verplichtingen die in de balans van de NMBS groep worden opgenomen, zijn de verplichtingen die aan het eind van de verslagperiode bestaan. Alleen die verplichtingen die voortvloeien uit gebeurtenissen in het verleden en die onafhankelijk zijn van de toekomstige handelingen van de NMBS groep (namelijk de toekomstige bedrijfsvoering) worden als voorzieningen opgenomen. Voorbeelden van dergelijke verplichtingen zijn boeten of herstelkosten voor onwettige milieuschade. 16 Een gebeurtenis doet zich waarschijnlijk voor indien de kans dat de gebeurtenis zich voordoet, groter is dan 50%. 17 Een in rechte afdwingbare verplichting zie titel 2.1 Voorzieningen.

29 Hoofdstuk 24 Pagina 27 Een gebeurtenis die niet onmiddellijk aanleiding geeft tot een verplichting, doet dat mogelijk wel op een latere datum, wegens wijzigingen in de wetgeving of omdat een handeling (bijvoorbeeld een voldoende specifieke publieke verklaring) van de NMBS groep aanleiding geeft tot een feitelijke verplichting. Als de NMBS groep het milieu schade berokkent, is het bijvoorbeeld mogelijk dat er geen verplichting bestaat om de gevolgen te verhelpen. Het berokkenen van de schade wordt echter wel een tot verplichting leidende gebeurtenis indien een nieuwe wet vereist dat de bestaande schade wordt hersteld of wanneer de NMBS groep publiek de verantwoordelijkheid aanvaardt voor het herstel van de schade op een manier die een feitelijke verplichting creëert. Ingeval de details van een wetsvoorstel nog moeten worden afgerond, ontstaat er uitsluitend een verplichting als het praktisch zeker is dat het wetsvoorstel als dusdanig tot wet zal worden verheven. In het kader van IAS 37 wordt een dergelijke verplichting behandeld als een in rechte afdwingbare verplichting. Verschillen in omstandigheden waarmee de uitvaardiging van de wet is omgeven, maken het onmogelijk om een enkele gebeurtenis aan te duiden die de uitvaardiging van een wet vrijwel zeker zou maken. In vele gevallen zal het onmogelijk zijn om vrijwel zeker te zijn dat een wet zal worden uitgevaardigd tot dit effectief gebeurt Verplichting tegenover een andere partij Bij een verplichting is steeds een andere partij betrokken aan wie de verplichting verschuldigd is. Het is echter niet nodig om de identiteit te kennen van de partij aan wie de verplichting verschuldigd is, de verplichting kan immers aan de algemene bevolking zijn verschuldigd. Aangezien bij een verplichting altijd sprake is van een verbintenis jegens een andere partij, betekent dit dat een beslissing van het management of het bestuur van de NMBS groep geen aanleiding geeft tot een feitelijke verplichting tenzij de beslissing vóór het einde van het boekjaar op een voldoende specifieke wijze is meegedeeld aan de betrokken partijen zodat bij hen een geldige verwachting is gewekt dat de NMBS groep haar verantwoordelijkheden zal nakomen Waarschijnlijke uitstroom van middelen Opdat een verplichting in aanmerking zou komen voor opname, moet er niet alleen een bestaande verplichting bestaan, maar ook de waarschijnlijkheid van een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen om die verplichting af te wikkelen. Een uitstroom van middelen wordt beschouwd als waarschijnlijk indien het meer waarschijnlijk is dan niet (d.w.z. de kans is groter dan 50%) dat de gebeurtenis zal plaatsvinden. Indien het niet waarschijnlijk is dat een bestaande verplichting bestaat, vermeldt de NMBS groep een voorwaardelijke verplichting, tenzij de mogelijkheid van een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen, zeer onwaarschijnlijk is. Indien er sprake is van een aantal soortgelijke verplichtingen (bijvoorbeeld productgaranties of soortgelijke contracten), wordt de waarschijnlijkheid dat er voor de afwikkeling een uitstroom vereist zal zijn bepaald door de categorie van de verplichtingen als geheel in aanmerking te nemen. Hoewel de waarschijnlijkheid van een uitstroom voor een bepaalde post klein kan zijn, kan het waarschijnlijk zijn dat er een zekere uitstroom van middelen vereist zal zijn om de categorie van verplichtingen als geheel af te wikkelen. Indien dit het geval is, wordt er een voorziening opgenomen (als de andere opnamecriteria zijn vervuld) Betrouwbare schatting mogelijk Het gebruik van schattingen is een essentieel onderdeel van het opstellen van jaarrekeningen en ondergraaft hun betrouwbaarheid niet. Dat geldt in het bijzonder in het geval van voorzieningen, die door hun aard onzekerder zijn dan de meeste andere balansposten. Behalve in zeer zeldzame gevallen zal de NMBS groep in staat zijn om een aantal verschillende resultaten te bepalen. Bijgevolg kan ze een schatting van de verplichting maken die voldoende betrouwbaar is om bij de opname van een voorziening te gebruiken.