> RETOURADRES POSTBUS 1992, 6201 BZ MAASTRICHT BEZOEKADRES Aan de leden van de gemeenteraad ONDERWERP DATUM BIJLAGEN Raadsinformatiebrief - VN-verdrag voor mensen met een beperking 28 november 2016 Verzonden: 28-11-2016 Mosae Forum 10 6211 DW Maastricht POSTADRES Postbus 1992 6201 BZ Maastricht WWW.GEMEENTEMAASTRICHT.NL BEHANDELD DOOR TELEFOONNUMMER ONZE REFERENTIE Karin Martens 043 350 3131 2016-38843 -- E-MAILADRES FAXNUMMER UW REFERENTIE Karin.martens@maastricht.nl 043-350 4141 Geachte raadsleden, Graag informeer ik u over het implementatieplan voor de uitvoering van het VN-verdrag voor mensen met een beperking in Maastricht. VN-verdrag voor mensen met een beperking 1 Op 13 december 2006 hebben de Verenigde Naties het 'Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap' (verder: het verdrag) aangenomen. Dit verdrag heeft als doel de mensenrechten van mensen met een beperking te bevorderen, te beschermen en te waarborgen. In het verdrag staat wat de overheid moet doen om ervoor te zorgen dat de positie van mensen met een beperking verbetert. Ook verplicht het tot het uitbannen van discriminatie door bijvoorbeeld scholen of werkgevers. In het verdrag staan geen nieuwe rechten. Wel geeft het verdrag een verdere uitwerking van de verplichtingen die de regering al heeft op grond van bestaande mensenrechtenverdragen. Nederland heeft het verdrag op 14 juni 2016 geratificeerd, waarna het in werking is getreden. Met ratificatie worden enkele wetten aangepast, zoals de uitbreiding van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte. Bovendien moeten overheden en bedrijven zorgen voor algemene toegankelijkheid van bijvoorbeeld gebouwen en websites. Het doel is dat mensen met een beperking gebruik kunnen maken van de aangeboden goederen en diensten. Visie Een samenleving waarin iedereen telt. Waarin ieder individu een waardevol leven kan leiden. Dat klinkt vanzelfsprekend. Maar voor een grote groep mensen gaat dat niet vanzelf. Er zijn fysieke drempels, zoals een winkel waar je niet binnen komt met je rolstoel. Minstens zo confronterend zijn sociale drempels. We willen een samenleving waarin iedereen ontspannen contact kan maken, zich kan verplaatsen en vanzelfsprekend kan participeren. Ook als je een fysieke, zintuiglijke of verstandelijke beperking hebt, een chronische ziekte of een psychische of psychiatrische aandoening. Dat vraagt wat van mensen, instanties en regelgeving. 1 Het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een beperking geeft de volgende definitie van personen met een handicap: personen met langdurige fysieke, mentale, verstandelijke of zintuiglijke beperkingen die hen in wisselwerking met diverse drempels kunnen beletten volledig, daadwerkelijk en op voet van gelijkheid met anderen te participeren in de samenleving.
De tijd is rijp voor een fundamentele verandering in de manier waarop we kijken: zie de persoon, en niet alleen de beperking. Erkenning van en openheid voor de manier waarop een ander de samenleving ervaart, helpt om onnodige drempels te zien en te verwijderen. Verdrag geratificeerd, nu aan de slag! Het verdrag verplicht ons om deze cultuurverandering niet alleen belangrijk te vinden, maar er ook naar te gaan handelen. De ambitie is een inclusieve samenleving waarin iedereen, dus ook mensen met een beperking, volwaardig deelnemen. Met andere woorden: regel de zaken zo dat mensen hun leven kunnen inrichten zoals zij zelf willen. Nederland is één van de laatste landen die dit VN-verdrag, ratificeert. Toegankelijkheid en emancipatie zijn voor mensen met een beperking, lichamelijk of verstandelijk, van groot belang. Met het verdrag is er geen argument meer voor publieke en private instellingen om aanpassingen die de toegang waarborgen, uit te stellen. Verleners van gehandicaptenzorg hebben hierin ervaring en willen hierbij graag behulpzaam zijn. Uitgangspunten van het verdrag De landelijke overheid moet wetten en regels aanpassen; Gemeenten, organisaties voor zorg en welzijn, bedrijven en scholen moeten hun regels veranderen om te zorgen dat iedereen mee kan doen en welkom is; Mensen met een beperking moeten zelf hun stem en verhaal laten horen om duidelijk te maken waarom het VN-verdrag zo belangrijk is. Wat is de gemeente verplicht te doen door het verdrag? De gemeente is verplicht om voor de beleidsterreinen waarvoor zij verantwoordelijkheid heeft, te werken aan geleidelijke verwezenlijking van het verdrag, samen met mensen met een handicap en de hen vertegenwoordigende organisaties. Verder moet de gemeente bij alle beleidsontwikkeling (ook) rekening houden met de positie van mensen met een handicap. Gemeenten zijn niet verplicht om bijv alle voorzieningen in de gemeente in e e n keer toegankelijk te maken. De uitvoering van het verdrag mag voor een groot deel geleidelijk gebeuren. Gemeenten spelen een belangrijke rol bij de implementatie van het verdrag. De gemeente Maastricht is al enige tijd actief bezig met de voorbereidingen van de implementatie van het verdrag. Uitwerking in Maastricht De Lokale Coalitie voor Inclusie is een samenwerkingsverband met partijen die zich verantwoordelijk voelen voor het verdrag. Zij zetten zich in om Maastrichtse inwoners bewust te maken van het belang van dit verdrag en de concrete uitwerking hiervan. Samen met de gemeente is een plan van aanpak opgesteld. Deze coalitie zet zich in om ervoor te zorgen dat iedereen in Maastricht kan meedoen. Maastricht voor Iedereen Maastricht voor Iedereen is een project van de Lokale Coalitie voor Inclusie waarbij de mening van mensen met een beperking, wonend in Maastricht, in kaart wordt gebracht. Een grote groep burgers met een beperking monitoren het proces/de resultaten van de implementatie van het verdrag voor mensen met een beperking. Dit gebeurt door een paar keer per jaar een vragenlijst in te vullen. Wat is er in dit kader al gerealiseerd in de gemeente Maastricht: Overleg toegankelijk Maastricht (is een werkgroep van de belangenorganisatie Samen Onbeperkt) Zo n 4-6 x per jaar vindt er overleg plaats tussen de gemeente Maastricht en Toegankelijk Maastricht. Tijdens dit overleg worden zowel grote, als kleine ingrepen in de gebouwde omgeving besproken. Toegankelijk Maastricht is nauw betrokken bij het bouwproces van verschillende nieuwbouwprojecten. Denk hierbij aan de openbare bibliotheek, het nieuwe zwembad en de sporthal bij de Geusselt, de
Muziekgieterij, nieuwe Lumière, heraanleg Belvedère/Pathé. Ook is er sprake van kleinere aanpassingen inzake toegankelijkheid, bijv. installeren van liften in het gebouw van Kumulus in de Herbenusstraat. Voor de Tapijnkazerne geldt dat de Universiteit Maastricht eigenaar is van alle gebouwen en toegankelijkheid voor minder validen als uitgangspunt meeneemt in al haar plannen. Voor alle gebouwen zijn hellingbanen en invalidenparkeerplaatsen gerealiseerd. Voor het parkontwerp zijn verkeersveiligheid en toegankelijkheid voor minder validen ook uitgangspunten. Toepassing bouwbesluit (Bouwbeleidsplan 2015 2018) over wetgeving toegankelijkheid Conform het geldende bouwbesluit/bouwbeleidsplan 2015-2018 worden panden gescreend op toegankelijkheid. Resultaten kwalitatieve nulmeting bejegening staat bovenaan Met behulp van focusgroep interviews zijn door de Lokale Coalitie voor Inclusie de belemmeringen die burgers van Maastricht met een beperking ervaren, in beeld gebracht. De belemmeringen zijn gebundeld in zeven thema s die betrekking hebben op participeren in de samenleving. De nulmeting laat het volgende beeld zien 2 : Thema Noodzaak tot verbetering fysieke toegankelijkheid 1 (grotendeels op orde) 5 (voor sterke verbetering vatbaar) Noodzaak tot verbetering psychosociale toegankelijkheid 1 (grotendeels op orde) 5 (voor sterke verbetering vatbaar) 1 Vrije tijd 3 4 2 Media 2 4 3 Winkels/Horeca 4 5 4 Werk en school 2 5 5 Openbare gebouwen 2 4 6 Overheid 3 5 7 Onderweg 3 4 Uit de tabel blijkt dat burgers van Maastricht met een beperking op alle zeven thema s belemmeringen ervaren. Zowel tastbare barrières zoals hoogteverschillen, stoepen, krappe ruimtes, en onbruikbare invalidentoiletten, als belemmeringen in de manier waarop anderen met hen omgaan. Tegelijkertijd laat de tabel zien dat, naast een aantal fysieke belemmeringen, de meeste problemen betrekking hebben op de bejegening van burgers zonder een beperking richting burgers met een beperking. Met andere woorden, het gaat vooral over hoe de mensen met een beperking behandeld worden. Naar de mening van de deelnemende burgers uit de nulmeting wordt dit veelal veroorzaakt door onervarenheid/onwetendheid van de ander, bijvoorbeeld winkelpersoneel, ambtenaren, buschauffeurs en andere burgers 3. Zeker als de beperking niet zichtbaar is, komt het met grote regelmaat voor dat burgers onheus worden bejegend. Maar ook wanneer de beperking zichtbaar is, speelt de bejegening een cruciale rol. Zoals deelnemers aan de nulmeting het omschrijven: Er is geen respect voor degene met een beperking. 2 Er zijn absoluut ook positieve ervaringen en zaken goed geregeld, die waren geen onderwerp van gesprek. De nulmeting zegt dus niets over alle zaken die goed gaan in Maastricht. 2 De nulmeting is een kwalitatieve meting. Op basis van de resultaten is een inschatting gemaakt van de noodzaak tot verbeteringen. 3 In het rapport Nulmeting worden meerdere voorbeelden beschreven.
Plan van aanpak voor de implementatie van het verdrag in Maastricht 4 1. Train de trainer - start 4 e kwartaal 2016 Mensen met een beperking worden opgeleid om vanaf 1 e kwartaal 2017 medewerkers van de gemeente Maastricht, scholen en andere publieke functies te trainen over het thema inclusie. Een training bejegening voor deze medewerkers bestaat o.a. uit de volgende onderdelen: 1. Kennismaken met verschillende typen beperkingen 2. Aan den lijve ervaren wat deze beperkingen betekenen voor de klantcontacten (bijv. bij het Gemeenteloket); 3. Oefenen in omgaan met de verschillende typen beperkingen in reële praktijksituaties; 4. Verrijkingsmateriaal ter uitbreiding van de opgedane kennis en vaardigheden 2.Advies college over wet- en regelgeving Begin 2017 ligt er een advies voor het college met aanbevelingen voor aanpassingen op het gebied van de lokale wet- en regelgeving (subsidiebeleid, evenementenbeleid ) 3. Deskundigheidsbevordering over het thema inclusie onbeperkte kennis : 2017 Elke burger in Maastricht heeft een verantwoordelijkheid om zijn/haar medeburgers met een beperking op een juiste wijze te bejegenen. De gemeente Maastricht kan hierin een faciliterende rol vervullen. Een betere bejegening van de burgers met een beperking in Maastricht is het doel. Het expertpanel van de Lokale coalitie/samen Onbeperkt verzorgt op maat/op en op verzoek deskundigheidsbevordering aan organisaties/bedrijven in de stad. Denk hierbij bijvoorbeeld aan onderwijsinstellingen, publieke organisaties, de middenstand en burgers van de gemeente Maastricht. 4.Media/informatievoorziening Screening van de uitgaande informatie en communicatie van de gemeente in relatie tot het VN-verdrag: brieven, folders, beleidsstukken, akkoorden, enz. op taalgebruik, toon, leesbaarheid e.d. Dit punt heeft ook te maken met bejegening. Ook bij dit onderdeel wordt gewerkt volgens het principe: mensen met een beperking zijn de experts. Zij worden getraind om deze taak mee uit te voeren. 5.Stimuleringsfonds Inclusie Het Stimuleringsfonds Inclusie is bedoeld voor aanpassingen (infrastructuur, digitaal, technisch), die belemmeringen voor deelname aan het maatschappelijk leven, opheffen. De partij die de aanvraag indient heeft een publieke functie: locatie vrijwilligersorganisatie, gemeenschapsvoorziening/algemene voorziening, school, winkel. De nulmetingen hebben aangetoond dat er ook nog verbeteringen nodig zijn op andere gebieden dan bejegening. Er zijn veel drempels die het meedoen aan het maatschappelijk leven belemmeren. Planning: Nov-dec 2016: Een groep van experts, gaat samen met de gemeente, de criteria voor het Stimuleringsfonds Inclusie, opstellen (aandacht voor diversiteit!) Januari 2017: Campagne om het Stimuleringsfonds Inclusie onder de aandacht te brengen. Maart 2017: Selectie van de initiatieven die voor cofinanciering in aanmerking komen Tot en met eind 2017: Uitvoering van de aanpassingen en tussendoor media-aandacht voor de aanpassingen die met/zonder financiering van het fonds zijn gerealiseerd. Budget: 40.000 4 Dit plan van aanpak is samen met de Lokale Coalitie voor Inclusie ontwikkeld.
6. Aanvullende informatie en activiteiten - Europees project SoiL Maastricht neemt in 2017-2018 deel aan het Europese project (SoiL) 5, gericht op het ontwikkelen en uitwisselen van methodieken voor de bevordering van Inclusief Onderwijs 6. - Maatschappelijk diner van Samen voor 043 Het Maatschappelijk Ondernemen Diner 043 (MOD043-2016) dat op 7 december aanstaande plaatsvindt, heeft als thema de inclusieve samenleving: iedereen doet mee! Bedrijven en maatschappelijke organisaties op het gebied van Inclusie worden samengebracht. De vorige bijeenkomsten van het MOD 043 hebben geresulteerd in een groot aantal interessante matches én meer duurzame samenwerkingsrelaties. - Een dag van Jules Digitale informatie over de Lokale Coalitie voor Inclusie (inclusief digitale versie van het krantje Een dag van Jules ) kunt u vinden op de volgende website: http://www.maastrichtvooriedereen.nl/. Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Jack Gerats, Wethouder Wmo, Welzijn, Buurten, Burgerparticipatie en Vergunningen 5 Social inclusion through education, training and youth (SoiL) 6 Leerkrachten leren hoe ze in het reguliere onderwijssysteem kinderen/jongeren met een beperking beter en effectiever kunnen benaderen.