Titel beleidsnota onder titel (optioneel) Samen krachtig verder Position Paper Sociaal Domein Hoe zien de gemeenten Littenseradiel en Súdwest-Fryslân hun rol in de samenleving? Waar staan ze voor en welke speerpunten hebben ze voor de komende periode? Deze position paper geeft antwoord op deze vragen en geeft daarnaast de kaders voor verder overleg met samenwerkingspartners (zorgaanbieders, onderwijs, zorgverzekeraars, cliëntenraden, gemeenten).
SAMEN KRACHTIG VERDER Wij geloven in de kracht van onze inwoners. Van jong tot oud, met of zonder beperkingen. Onze ambitie is om inwoners te faciliteren en ondersteunen om die kracht zoveel mogelijk te benutten. Daarnaast willen we kwetsbare inwoners opvangen. Want mei-inoar kunnen we meer bereiken. We hebben gekozen voor een samenhangende aanpak in het gehele sociaal domein: Wmo, jeugd, participatie en onderwijs. Hierbij staat de inwoner centraal en zijn of haar totale leefsituatie. De integrale werkwijze en het versterken van draagkracht van inwoners zijn essentiële elementen van onze visie. DOORONTWIKKELING GEBIEDSTEAMS Wij zijn trots op wat we tot nu toe hebben bereikt in het sociale domein. Vooral de gebiedsteams zijn bijzonder. Die zijn ingericht als brede teams voor alle inwoners. De teams zijn de toegang tot passende ondersteuning en zorg, ook op alle scholen in onze gemeenten. De gebiedsteammedewerkers werken breed en generalistisch. Ze hebben ieder hun eigen specialisme op het terrein van jeugd, Wmo, participatie, werk en inkomen. Zo is er in het team veel kennis en kunde om onze inwoners te faciliteren en te ondersteunen wanneer dat nodig is. Wij hebben ervoor gekozen om de verantwoordelijkheid die wij met de decentralisatie hebben gekregen volledig te nemen en zijn daarom de werkgever geworden van alle medewerkers in de gebiedsteams. Daardoor kunnen we zo integraal mogelijk werken voor onze inwoners. We hebben een stevige basis gelegd en realiseren ons dat de echte transformatie nog in de kinderschoenen staat. We benutten het gelegde fundament voor de verdere ontwikkeling van onze ambities en de kwaliteit van ondersteuning. Waar ligt de focus bij de doorontwikkeling van de gebiedsteams? in de gebieden aanwezig en zichtbaar zijn gebiedsgerichte samenwerking versterken met huisartsen, wijkverpleging, onderwijs, etc. individuele en collectieve ondersteuning inzetten verbindingen stimuleren tussen vrijwillige en professionele ondersteuning meer preventie van zorgen voor naar zorgen dat eigenaarschap en regie bij de inwoner; de medewerker faciliteert en geeft de ruimte en de kaders aan de leefwereld van de inwoner staat voorop, de systeemwereld van gemeenten en aanbieders volgt het versterken van de functie van participatie in de gebiedsteams werkbudget voor gebiedsteams voor (creatieve) maatwerkoplossingen
De belangrijkste stappen die we willen zetten om de transformatie te realiseren, hebben we in twee speerpunten gevat: SPEERPUNT 1: VERSTERKEN KRACHT VAN DE SAMENLEVING Het belangrijkste speerpunt voor de komende jaren is het versterken van de kracht in de samenleving. Zo kan er een maatschappij ontstaan waarin we wat voor elkaar over hebben en waarin we samenwerken om er samen beter van te worden. Talloze mensen, clubs, verenigingen, maatschappelijke organisaties en ondernemingen in onze gemeenten zetten zich in om een bijdrage te leveren aan een betere en mooiere samenleving. Wij willen die initiatieven beter zichtbaar maken en elkaar laten versterken. En daarmee steeds meer mensen en organisaties inspireren om ook hun steentje bij te dragen. Onze gemeenten willen een rol spelen in het verbinden en faciliteren van initiatieven. Onze visie is dat hiermee de draagkracht in de wijken en dorpen kan worden versterkt, en dat we met zijn allen meer denken in mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden. Oplossingen op maat. Inwoners voelen zich betrokken bij wat er speelt in hun eigen omgeving. Zij weten het beste wie wat kan bijdragen en welke behoeften er zijn. Dit is dan ook de schaal om bijvoorbeeld: - inwoners aan elkaar te verbinden - preventief beleid te ontwikkelen - professionals en vrijwilligers te laten samenwerken - initiatieven te ontplooien - de woon- en zorgbehoefte in kaart te brengen Daarom is gebiedsgericht werken de manier om op een gelijkwaardige wijze te kunnen samenwerken met inwoners. Hoe doen we dit? - We willen ons subsidiebeleid herinrichten en kijken of we per gebied een gemeenschapsfonds kunnen inrichten. Zo kunnen inwoners meebeslissen over de besteding van subsidies. Over hoe zo n fonds eruit moet zien en hoe het moet werken gaan we in gesprek met inwoners. - Een (digitaal) hulpmiddel om te bemiddelen tussen vraag en aanbod, tussen inwoners en vrijwilligers. - Het stimuleren van nieuwe maatschappelijke initiatieven (Right to challenge het recht van een groep (georganiseerde) inwoners kunnen taken overnemen van hun gemeente als zij het anders, beter, slimmer en goedkoper kunnen). - Versterken van de samenwerking in buurten, wijken en gebieden door: o ontmoetingen te faciliteren van inwoners/klantenorganisaties en professionals en daarin samen te bepalen wat er nodig is. De clusteragenda s zijn hiervoor een mooie basis. o bij te houden door middel van een sociale index per gebied, waar kracht zit en waar preventief aandacht nodig is - Draagkracht versterken door veel meer aan te sluiten bij oplossingen die gedragen worden door de inwoners.
SPEERPUNT 2: INZET OP VERNIEUWING EN KWALITEIT VAN ZORG, HULP EN ONDERSTEUNING In de gebiedsteams werken we zoveel mogelijk vanuit het plan van de mensen zelf. Deze nieuwe werkwijze heeft gevolgen voor de specialistische hulp en zorg. Er is behoefte aan beter maatwerk en aan nieuwe arrangementen. Inwoners met een complexere hulpvraag mogen niet voor dichte deuren komen te staan. Specialistische aanbieders moeten samenwerken om optimaal maatwerk te leveren. We denken dat een andere manier van financiering de samenwerking tussen specialistische aanbieders kan stimuleren. Dit betekent dat we ons richten op resultaatsturing met bijpassende manieren om dat te betalen. Ook willen de (financiële) prikkels zo inrichten dat preventie loont en dat er meer verbindingen ontstaan tussen formele en informele zorg. Bij het maken van deze omslag werken we nauw samen met cliëntenraden, de adviesraad Wmo en aanbieders. Hoe doen we dit? - Resultaatsturing en passende bekostiging zodat maatwerk mogelijk wordt - Nieuwe arrangementen, zoals: o Samenbrengen van ondersteuningsvormen; huishoudelijke hulp, begeleiding en de huishoudelijke hulp toeslag (HHT) naar 1 nieuwe vorm van ondersteuning met meer ruimte en flexibiliteit. Dit noemen we Thuisondersteuning. o Vernieuwing dagbesteding en inloopfuncties. De gemeente heeft aan de betrokken partijen gevraagd om nadrukkelijk te kijken naar mogelijkheden om dagbesteding/inloop meer gebiedsgericht aan te bieden. Dat wil zeggen op locaties dichterbij het woonadres van de inwoner. Daarnaast is de insteek verschillenden doelgroepen te combineren. o Onderwijs/zorgarrangementen: er worden nieuwe arrangementen ontwikkeld (bijvoorbeeld voor groepjes thuiszitters ) waarbij gemeentelijke zorgbudgetten en passend onderwijsbudgetten worden gecombineerd worden ingezet. - Preventie; per gebied kijken welke preventieve activiteiten nodig zijn. Kansen liggen vooral op het terrein van jeugd en onderwijs. - Verbinding formele en informele zorg - We scherpen onze visie ten aanzien van de functie participatie aan: wat voor gemeente willen we zijn, wat beogen we met de p-wet en hoe kunnen we dit concreet vormgeven. - Stimuleren groepsaanpak: als er meerdere mensen in gebied zijn met dezelfde ondersteuningsvraag kan dit groepsgericht worden opgepakt, in plaats van allemaal individueel maatwerk. - Beter zicht krijgen op (de kwaliteit van) de geleverde ondersteuning door verbeteringen door te voeren in de bedrijfsvoering: inkoop en contractering, facturering, monitoring en verantwoording. ROL GEMEENTEN Littenseradiel en Súdwest-Fryslân streven naar gelijkwaardig samenwerken met inwoners. Omdat onze inwoners vaak het beste weten wat werkt en wat er nodig is. Daarom proberen we in ons beleid en bij beslissingen iedere keer af te wegen welke impact een besluit heeft op onze inwoners. Ook in onze keuzes over samenwerken met organisaties en instellingen zetten we onze inwoners centraal. Dit vragen wij van aanbieders ook. De veranderende rol vraagt van de gemeenten een meer bescheiden opstelling. Niet plannen maken voor, maar door onze inwoners. En het stimuleren en faciliteren van die
initiatieven. Dit vraagt een omslag in ons denken en ons doen. Wanneer er sprake is van een gezamenlijke verantwoordelijkheid, of wanneer dit beter of efficiënter is, werken we samen met andere gemeenten en met bijvoorbeeld de zorgverzekeraars als financiers van medische zorg. Die samenwerking komt ten goede aan onze inwoners. Door een andere wijze van bekostigen dagen we maatschappelijke organisaties uit een bijdrage te leveren aan het versterken van de samenleving én het ontwikkelen van innovatieve passende ondersteuning. We zeggen niet hoe zij dat moeten doen, maar betalen voor het gewenste resultaat. Dit betekent dat we een omslag maken van sturen op beheersing en controle naar sturen op resultaat en effecten. We kijken hierbij ook naar onze eigen werkwijze. Werkprocessen van bijvoorbeeld participatie en inkomen zijn nu ingericht vanuit wantrouwen. Dit kun je zien in de behandeling van de aanvragen en de zeer uitgebreide administratieve voorwaarden om een uitkering te kunnen krijgen. Door vertrouwen als uitgangspunt te nemen, kunnen we het proces vereenvoudigen (inclusief een eenvoudiger, effectieve manier van controle). Hoe willen we onze rol vorm en inhoud geven? - Afspraken maken met zorgverzekeraars over de verbinding van sociale en medische zorg. Bijvoorbeeld o Verbinding wijkverpleegkundigen en de gebiedsteams o Verbinding tussen huisarts/gebiedsteams (pilot praktijkondersteuner Jeugd-GGZ bij drie huisartsen in de gemeente) - Kritisch kijken of de wijze waarop we sturen en controleren nog past bij hoe we onze rol zien. In dialoog (inwoners/gemeenteraad/college/organisatie) op zoek naar andere vormen van sturing. - Naast sturing zoeken we ook naar nieuwe vormen van democratische legitimatie. Het gebiedsniveau biedt hiervoor kansen om in bestuurlijk partnerschap met inwoners goed gedragen, toekomstbestendige keuzes te maken. - Onderzoek doen in en inspiratie ophalen uit het buitenland (bijvoorbeeld Denemarken): op zoek naar nieuwe verhoudingen tussen gemeente/zorgverzekeraar/medische zorg. Concrete projecten die passen bij de vernieuwing van de sociale infrastructuur in Littenseradiel en Súdwest-Fryslân: Beschikkingsarm werken We maken werkprocessen eenvoudiger en verminderen daarmee de administratieve lasten. Naast het ondersteuningsplan dat de gebiedsteammedewerkers met inwoners opstellen, hoeft er niet meer een aparte beschikking te komen. Het ondersteuningsplan gaat gelden als de beschikking. Voor eenvoudige vragen stellen we geen ondersteuningsplan op, daar is alleen een beschikking voldoende. IKA Integrale Kind Aanpak In deze aanpak staat het versterken van de verbinding tussen onderwijs, kinderopvang en de gebiedsteams centraal. De leef- en leerwereld van kinderen worden nauwer met elkaar verbonden. Ook zetten we meer in op preventie in het voorliggend veld. Op drie scholen in Sneek draaien pilotprojecten. Deze pilots hebben allemaal hun eigen focus: -Johannes Postschool: zorg rond het kind staat centraal met een stevige verbinding
tussen jeugdhulp, kinderopvang en school. - Thomas van Aquinoschool: school is hart van de wijk en een laagdrempelige vind- en ontmoetingsplaats. - Zwetteschool: integrale zorg en doorgaande ontwikkelingslijn realiseren binnen de school in nauwe samenwerking met kinder- en peuteropvang. Vernieuwing mantelzorg (formele en informele zorg) In het kader van vernieuwing is een pilotproject gestart met een gebiedsgericht stimuleringsfonds mantelzorg. Het doel van het stimuleringsfonds is om plaatselijke (vrijwillige en professionele) organisaties en/of inwoners de gelegenheid te bieden en te stimuleren om activiteiten uit te voeren die ten gunste komen van mantelzorgers in het gebied en een bijdrage leveren aan informele zorg. Er zijn gebiedsgerichte netwerken actief die verantwoordelijk zijn voor een goede besteding van de middelen. De partners in de netwerken zijn gebiedsteams, lokale raden WMO-platform en stipepunten vrijwillige inzet en mantelzorg. Ook informele zorg zoals Humanitas en formele zorgaanbieders maken deel uit van de netwerken. Vitaal Lemmerweg We doen een pilot in de Sneker wijken Lemmerweg-West en Oost om de eigen kracht te bevorderen. We werken nauw samen met het brede wijkplatform en de Thomas van Aquinoschool. Uitgangspunt van de samenwerking is de vraag wat zij nodig hebben en hoe de gemeente het beste daarbij kan aansluiten. Vaak kunnen zaken slimmer aangepakt worden om veranderingen teweeg te brengen. Met deze aanpak willen we ook een verschil maken voor multi-problem huishoudens, die hulpvragen op verschillende terreinen hebben (schulden, huiselijk geweld, werkloosheid).