Jaarverslag 2010 www.pclede.be

Jaarverslag 2010 www.pclede.be

Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Basisgegevens 4 2.1 Historiek 4 2.2 Missie en kritische doelstellingen 6 2.2.1 Missie en visie van het centrum 6 2.2.2 Kritische doelstellingen 7 2.3 Doelgroepen 7 2.3.1 Psychiatrisch ziekenhuis 7 2.3.2 Psychiatrisch verzorgingstehuis 10 2.4 Officiële samenwerkingsverbanden 12 2.5 Partner in een aantal zorgvernieuwingsprojecten 13 2.6 Raad van Bestuur 13 3 Beleidsdomeinen 14 3.1 Algemeen beleid 14 3.2 Medisch en therapeutisch beleid 16 3.2.1 Medisch beleid 16 3.2.2 Therapeutisch beleid 17 3.2.3 Verpleegkundig en paramedisch beleid 24 3.3 Personeelsbeleid 25 3.4 Vormingsbeleid 27 3.5 Pastoraal en ethisch beleid 28 3.5.1 Pastoraal beleid 28 3.5.2 Ethisch beleid 29 4 Belangrijke gebeurtenissen en hoogtepunten 30 4.1 Verlenging erkenning psychiatrisch ziekenhuis 30 4.2 Nieuwbouw PVT Dendermonde 32 4.2.1 Werken nieuwbouw PVT Dendermonde van start 32 4.2.1 Basisfilosofie werking PVT Dendermonde 33 4.3 Studienamiddag PVT: 'Van langverblijf naar herstel' 37 5 Samenvatting van het jaarverslag van de vzw Provincialaat der Broeders van Liefde 38

1I Inleiding 2010 kan zowel voor de sector geestelijke gezondheidszorg in het algemeen als voor de instelling in het bijzonder omschreven worden als een scharnierjaar. Bijna twintig jaar na de eerste grote reconversiebeweging in de psychiatrie, destijds omschreven als een mijlpaal, lanceerde de overheid het lang verwachte concept van zorgcircuits en netwerken als toekomstig organisatiemodel voor de geestelijke gezondheidszorg. Via dit nieuwe concept, soms ook wel aangeduid met artikel 107, wil de overheid de ggz naar de zorgvragers brengen in plaats van hen uit het thuismilieu weg te nemen en residentieel te behandelen en te begeleiden. Op die manier wil men vermaatschappelijking van de zorg realiseren. In de rubriek belangrijke gebeurtenissen en hoogtepunten geven we enkele reflecties over het nieuwe concept en artikel 107 en leest u meer over de eerste stappen die in de regio zuid Oost-Vlaanderen reeds werden gezet met het oog op het ontwikkelen van een exploratieproject. Op niveau van het psychiatrisch centrum werd uitvoering aandacht gegeven aan het beleidsplan 2010-2014 om te groeien naar excellente en mensgerichte zorg. In 2010 werd gestart met de nieuwbouwwerken voor het PVT Dendermonde. In de werking van het PVT was er via de organisatie van o.a. een studiedag veel aandacht voor nieuwe rehabilitatieconcepten, de herstelvisie en empowerment van bewoners. Ook werden familiebijeenkomsten georganiseerd met als doel de betrokkenheid van de familie bij de begeleiding te vergroten. Een visie voor de werking van het PVT Dendermonde werd door de stuurgroep PVT uitgewerkt. Heel wat bewoners en personeelsleden zullen in 2011 de overstap maken naar het PVT te Dendermonde. Samen met andere ggz-partners uit Dendermonde en Sint-Niklaas werd de basis gelegd voor een netwerk voor bewoners met langdurige psychiatrische problemen in de regio Dendermonde. In 2011 zal men dus kunnen oogsten wat in de loop van 2010 gezaaid werd. Er werd op de campus van het ziekenhuis in 2010 ook een aanvang genomen met de uitvoering van afbraakwerken van oude gebouwen met het oog op de realisatie van het nieuwe masterplan. Hiervoor was er overleg met vertegenwoordigers van het VIPA en het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. Op vlak van de werking van het ziekenhuis werden de therapeutische projecten en het transversaal overleg geëvalueerd en werd het Tenderproject uitgebouwd. Belangrijke nieuwe stappen werden gezet in de informatisering van het patiëntendossier. In de loop van de maand maart werd, in het kader van de verlenging van de erkenning van het ziekenhuis door het Vlaams Agentschap Inspectie een audit uitgevoerd en werd een nieuwe erkenning verleend tot juni 2015. Samengevat kunnen we stellen dat in het scharnierjaar 2010 de basis werd gelegd voor vele veranderingen die in het nieuwe decennium zich stilaan zullen voltrekken. Om het met de woorden van Steven Covey te zeggen the only constant is change. We houden eraan om in deze inleiding onze blijken van waardering en dank neer te schrijven voor alle medewerkers en partners in de zorg die zich het afgelopen jaar met hart en ziel hebben ingezet voor het welbevinden van patiënten en bewoners alsook aan eenieder die één of andere bijdrage geleverd heeft bij het tot stand komen van dit jaarverslag. Marc Vandergraesen 3

2I Basisgegevens 2.1 Historiek Het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods werd opgericht door de Zusters Maricolen van Dendermonde. Het was Anna Puttemans, een vrome begijn, die samen met de jonge prior van de karmelieten Pater Herman a Sancto Norberto op 19 maart 1663 in Dendermonde een familie van vrome jonge dochters stichtten, die later zouden uitgroeien tot de Zusters Maricolen. Zij vonden hun inspiratie in het leven en het werk van Theresia van Avilla, de hervormster van de Karmelieten. Aanvankelijk richtten de Zusters Maricolen zich in Dendermonde vooral naar de opvang en zorg van oudere vrouwen. Later waren ze ook actief in de Burgerlijke Godshuizen. Tussen 1804 en 1856 waren ze ook actief betrokken in de krankzinnigenzorg van de Stedelijke Overheid te Dendermonde. Ook het huidige Woon- en Zorgcentrum Huize Mariatroon in de Brusselsestraat te Dendermonde werd opgericht door de Zusters Maricolen. De oprichting van het Psychiatrisch Ziekenhuis te Lede Op 26 juni 1845 kochten de zusters Maricolen een kasteel van de familie Hellinkx (cfr. Hellinckxwegel) te Lede. De zusters openden hier in Lede op 28 december 1845 een gesticht waar zij zich inzetten voor de krankzinnigen. Men begon met 12 mannelijke patiënten die van Dendermonde naar Lede werden overgebracht. Lang zouden deze hier niet blijven want kort na hun aankomst werden ze overgebracht naar de Broeders van Liefde in Gent. Men opteerde ervoor om vanaf dan enkel nog vrouwelijke patiënten op te nemen. Op 19 mei 1848 werd de eerste vrouwelijke patiënt opgenomen. De officiële goedkeuring voor het gesticht dateert van 9 november 1856. Pas in 1989 werd beslist om opnieuw mannelijke patiënten op te nemen. Momenteel worden ongeveer evenveel vrouwen als mannen opgenomen. Van krankzinnigengesticht naar ziekenhuis Met het verschijnen van de wet op de ziekteverzekering (1963), de wet op het beheer van de goederen van de patiënten (1964) en de ziekenhuiswet zou er heel wat veranderen. Algemeen kan men stellen dat de psychiatrische ziekenhuizen vanaf 1960 een ware metamorfose ondergingen. Het is in deze periode dat het ziekenhuis ook zijn huidige naam krijgt. Het ziekenhuis in Lede had in haar bestaan al verschillende namen gehad zoals Maison de santé à Lede, Gezondheidshuis en Krankzinnigengesticht. In 1966 koos men resoluut voor de naam Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods. De naam verwijst naar de bijzondere verering sinds 1414 van Onze Lieve Vrouw te Lede als de Zoete Nood Gods. De overdracht van het ziekenhuis te Lede aan de Broeders van Liefde Vanaf de stichting is er een nauwe samenwerking geweest tussen de Zusters Maricolen en de Broeders van Liefde. De Broeders van Liefde zijn steeds nauw betrokken geweest in het beheer van de VZW Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods en hadden er meerdere bestuursmandaten. Op 1 juli 1997 werd overeengekomen om de volledige exploitatie van het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods over te dragen aan de VZW Provincialaat der Broeders van Liefde. Vertrek van de Zusters Maricolen uit het klooster te Lede In de loop van de maand juni 2008 hebben de laatste twee zusters het klooster te Lede verlaten. Het kloostergebouw was veel te groot geworden voor de nog aanwezige zusters en niet meer aangepast aan de stijgende zorglast. De meeste zusters vonden intussen een nieuw onderkomen in het Woon- en Zorgcentrum Avondzon te Erpe-Mere. Twee Zusters verblijven in het Woon- en Zorgcentrum Mariatroon.

5

Overeenkomst met de Broeders van Liefde Sinds een aantal jaren zijn dus diverse VZW s betrokken bij het bestuur van het Psychiatrisch Centrum. Op 18 maart 2009 werd tussen de VZW Beheer Zusters Maricolen van Dendermonde, de VZW Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods en de VZW Provincialaat der Broeders van Liefde een definitief akkoord bereikt in verband met eigendommen en exploitatie van het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods. De erkenning van zowel het ziekenhuis als het PVT werd definitief overgedragen aan de VZW Provincialaat der Broeders van Liefde. Het ziekenhuis kan in de toekomst ook beschikken over de terreinen en gebouwen van het klooster van de Zusters Maricolen. De Zusters Maricolen en hun vertegenwoordigers hebben zich teruggetrokken uit de beheersorganen van de diverse VZW s en zijn vervangen door leden en bestuurders uit de VZW Provincialaat der Broeders van Liefde. Terug naar Dendermonde Op 8 april 2009 verleende het VIPA een principieel akkoord voor de bouw van een psychiatrisch verzorgingstehuis te Dendermonde. De stad Dendermonde heeft op 18 september 2009 de bouwvergunning afgeleverd. In februari 2010 werd gestart met de realisatie van de bouw van een nieuw PVT te Dendermonde op een terrein grenzend aan het Woon- en Zorgcentrum Mariatroon. Momenteel wordt overleg gepleegd met diverse GZZ-partners uit de regio Dendermonde en Sint-Niklaas i.v.m. de oprichting van een netwerk voor zorg aan psychiatrische patiënten met langdurige en complexe aandoeningen. Voor een uitgebreide historiek verwijzen wij graag door naar onze website www.pclede.be (Psychiatrisch Ziekenhuis/ Algemeen/Historiek/Historiek uitgebreid onderaan de webpagina). 2.2 Missie en kritische doelstellingen 2.2.1 Missie en visie van het centrum Vanuit de christelijke inspiratie van onze stichters betrachten we professionele geïnspireerde en integrale zorg. We willen een authentieke leef- en werkgemeenschap vormen waar respect, empathie, betrokkenheid, menswaardigheid en innovatie belangrijke dragende krachten zijn en waar de kwaliteit van leven groeit dankzij kwaliteitsvolle behandeling en begeleiding. We zorgen voor volwassenen en ouderen, met zowel acute als langdurige en complexe psychiatrische problematiek, ongeacht hun afkomst, geslacht, overtuiging of financiële draagkracht. Kansarmen en minderbedeelden, mensen met bedreigde ontwikkelingsmogelijkheden of beperkte functioneringskansen en personen die maatschappelijk uit de boot dreigen te vallen, verdienen onze bijzondere aandacht. Hiervoor creëren we een helende omgeving. In onze organisatie dient de cliënt centraal te staan en wordt gewerkt vanuit een holistische mensvisie. We verstrekken zorg op maat met het oog op het herstel van het psychische evenwicht of het draaglijk maken van psychische stoornissen voor cliënten en hun leefomgeving. We ondersteunen en begeleiden cliënten in de ontwikkeling en het verwerven van competenties die de basis kunnen vormen voor hun emancipatie en maatschappelijk geïntegreerd functioneren. Binnen onze voorziening wordt maximaal beroep gedaan op de medeverantwoordelijkheid en de zelfredzaamheid van de cliënt en zijn omgeving om zo gebruik te maken van de minst ingrijpende behandeling om ten aanzien van de vastgestelde problematiek het gewenste effect zo maximaal mogelijk te bereiken. We werken actief samen met andere zorgactoren in de regio bij de uitbouw van organisatieoverschrijdende zorgprogramma s door het creëren van zorgcircuits en netwerken zonder hierbij onze eigen identiteit te verliezen. Het centrum wil een gezonde lerende organisatie zijn. We trachten er steeds naar te streven dat onze zorg voldoet aan de vereisten van doelmatigheid, doeltreffendheid, continuïteit, maatschappelijke aanvaardbaarheid en in de mate van het mogelijke wetenschappelijk onderbouwd is. Onze medewerkers worden gestimuleerd om zich continu professioneel verder te bekwamen en hun capaciteiten te ontplooien. Ons medewerkersbeleid kenmerkt zich door ondersteuning van de multidisciplinaire teamwerking, samenwerking en collegialiteit en een gezonde work-life balans.

2.2.2 Kritische doelstellingen Professionele geïnspireerde en integrale zorg 1. Menselijke interactie, liefdevolle bejegening, presentie en empathie. 2. Eigen keuze en verantwoordelijkheid door informatie en educatie, empowerment. 3. Evidence based medische behandeling, continuïteit en zorg op maat. 4. Gezond eten, drinken en bewegen. 5. Zingeving en spirituele begeleiding. 6. Transparant, toegankelijk, betaalbaar, kwaliteitsvol, ethisch verantwoord. 7. Aandacht voor de meest kwetsbare en zorgbehoevenden. 8. Innovatie en zorgvernieuwing als weg naar maatschappelijk aanvaardbare zorg. 9. Inclusief en gericht op integratie. Helende omgeving 10. Hedendaagse en menswaardige technologie als hulpmiddel. 11. Architectuur en huiselijk interieur leveren bijdragen aan gezondheid en herstel. 12. Vrienden, familie, vrijwilligers en gemeenschap spelen een positieve rol. 13. Vraaggestuurde zorg en voorzieningsoverstijgende zorgprogramma s creëren. Gezonde lerende organisatie 14. Tevreden cliënten. 15. Tevreden, deskundige en gemotiveerde medewerkers. 16. Gezonde financiële resultaten, effectiviteit en efficiëntie. 17. Goede marktpositie en positieve relaties met belanghebbenden. 18. Milieuvriendelijk en duurzaam. 19. Goed en deugdelijk bestuur. 2.3 Doelgroepen Er is een aanbod voor diverse doelgroepen. De belangrijkste daarbij zijn: Schizofrenie en andere psychotische stoornissen. Stemmingsstoornissen. Stoornissen door middelengebruik. Dementie en andere cognitieve stoornissen. Eetstoornissen. 2.3.1 Psychiatrisch ziekenhuis Het Psychiatrisch Ziekenhuis richt zich naar volwassenen en ouderen met diverse acute of chronische psychiatrische aandoeningen en biedt intensieve specialistische behandeling en begeleiding. Het Psychiatrisch Ziekenhuis heeft de volgende afdelingen: Egidius Esperanza 2 Emmaüs Esperanza 0 Esperanza 1 Providentia Theresia 7

Afdeling Egidius Opname en behandeling van patiënten (volwassenen) met alcohol/verslavingsproblemen. Functies: opname, diagnostiek, ontwenning en behandeling, ontslagvoorbereiding. Verblijfsduur: maximum 3 maanden. Capaciteit: 20 A en 10 T. Beschermingsgraad: open. Stuurgroepleden: Psychiater: Herman Van Wesemael Hoofdverpleegkundige: Sigrid Van Lierde Maatschappelijk werker: Dirk Van Herreweghe Psychologe: Christine De Brouwer Ergotherapeut: Lieven Van Lierde Afdeling Esperanza 0 Crisisopname en intensieve behandeling van patiënten (volwassenen) met diverse, acute psychiatrische aandoeningen inclusief gedwongen opnames. Functies: opname en crisisopvang, diagnose en indicatiestelling, kortdurende intensieve zorg en behandeling, doorverwijzing, ontslagvoorbereiding. Capaciteit: 24 A. Verblijfsduur: crisisbedden: enkele dagen, afdeling: maximum 45 dagen. Beschermingsgraad: gesloten. OPMERKING: Deze zorgeenheid fungeert momenteel als opnameafdeling voor het merendeel van de patiënten die worden opgenomen in het kader van de wet op de bescherming van de persoon van de geesteszieke. Stuurgroepleden: Psychiater: Geert De Bruecker Hoofdverpleegkundige: Vanessa Deroubaix Maatschappelijk werker: Stijn Claus Psychologe: Greta Van Damme Ergotherapeut: Peter Van Den Berghe Afdeling Esperanza 1 Opname en behandeling van volwassenen met acute psychiatrische aandoeningen. Tevens zijn er een beperkt aantal plaatsen voor geïnterneerden met een low riskprofiel die afkomstig zijn uit de regio zuid Oost-Vlaanderen. Functies: opname, diagnostiek, kortdurende behandeling, ontslagvoorbereiding. Klinische doelgroep: volwassenen vnl. met stemmings-, angst- en persoonlijkheidsstoornissen, inclusief borderline. Capaciteit: 23 plaatsen (16A + 6T + 1 an). Verblijfsduur: 3 maanden tot maximum 1 jaar. Beschermingsgraad: open. Stuurgroepleden: Psychiater: Elke Lievens Hoofdverpleegkundige: Isabelle De Grauwe Maatschappelijk werkster: Melissa De Neve Psychologe: Barbara Vaneeckhout Ergotherapeut: Tommy De Kegel Afdeling Esperanza 2 Opname en behandeling van ouderen met diverse psychiatrische aandoeningen (gerontopsychiatrische aandoeningen, met uitsluiting van dementiële beelden en cerebro-organische aandoeningen). Functies: opname, diagnosestelling, (voortgezette) behandeling, activering, training, resocialisatie en rehabilitatie, ontslagvoorbereiding. Capaciteit: 23 T-bedden. Verblijfsduur: 3 maanden tot maximum 2 jaar. Beschermingsgraad: open. Stuurgroepleden: Psychiater: Elke Lievens Hoofdverpleegkundige: Leen Ruyssinck Maatschappelijk werkster: Cindy Renneboog Psychologe: Roos Crabbe Ergotherapeute: Sara Schockaert Afdeling Providentia Deze zorgeenheid bestaat uit twee units namelijk: Unit 1: voortgezette behandeling van patiënten (volwassenen) met diverse, langdurige en complexe psychiatrische aandoeningen. Klinische doelgroep: chronisch psychiatrische patiënten waarvan enkelen met aanhoudend storend gedrag. Een

aantal patiënten verblijven hier in afwachting van een transfer naar een meer aangepaste voorziening: PVT, rustoord, Vlaams Fondsvoorziening, enz. Functies: behandeling, begeleiding, activering, training, ontslagvoorbereiding, Capaciteit: 17 T. Verblijfsduur: maximum 2 jaar. Beschermingsgraad: open. Stuurgroepleden: Psychiater: Gerda Dewaelheyns Hoofdverpleegkundige: Ann Vander Bauwhede Maatschappelijk werker: Stijn Claus Psychologe: Roos Crabbe Ergotherapeute: Sabine De Schepper Unit 2: voor opname en voortgezette behandeling van patiënten (volwassenen) met een eetstoornis. Klinische doelgroep: patiënten met eetstoornissen voornamelijk anorexia nervosa en boulemia nervosa. Functies: opname, observatie, behandeling, voedingsmanagement, activering, training, ontslagvoorbereiding, Verblijfsduur: maximum 3 maanden. Capaciteit: 13 T-bedden + 1 t nacht. Beschermingsgraad: open. Stuurgroepleden: Psychiater: Fransiska Vermeersch Hoofdverpleegkundige: Ann Vander Bauwhede Maatschappelijk werker: Stijn Claus Psychologe: Stefanie De Winter Ergotherapeute: Carmen De Bundel Bewegingstherapeute: Ingrid Vermaut Diëtist: Emmanuel Van Melkebeke Afdeling Theresia Afdeling voor opname en behandeling van patiënten (ouderen) met psychogeriatrische en psycho-organische aandoeningen. Klinische doelgroepen: voornamelijk ouderen met dementiële en andere cerebro-organische aandoeningen en/of ouderen met ernstige geronto-psychiatrische aandoeningen die nood hebben aan een gesloten afdeling. Functies: opname, diagnose- en indicatiestelling, behandeling, training, verzorging, ADL-begeleiding, ontslagvoorbereiding. Verblijfsduur: maximum 3 maanden. Capaciteit: 22 Sp. Beschermingsgraad: gesloten. Stuurgroepleden: Psychiater: Geert De Bruecker Hoofdverpleegkundige: Jan Van Wijmeersch Maatschappelijk werker: Cindy Renneboog Psychologe: Barbara Vaneeckhout Ergotherapeute: Marieken Eeckhout Afdeling Emmaüs Afdeling voor opname en voortgezette behandeling van volwassenen in dagziekenhuis, opgesplitst in vijf afzonderlijke zorgeenheden: 1. Module: acute psychiatrische problemen. Klinische doelgroep: volwassenen met o.a. stemmingsstoornissen, schizofrene stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen. Verblijfsduur: van enkele weken tot maximum 1 jaar. Capaciteit: 20 plaatsen. Beschermingsgraad: open. 2. Module: alcohol/verslaving. Functies: behandeling, activering, training, ontslagvoorbereiding. Klinische doelgroep: volwassenen met alcoholen medicatieverslaving. Verblijfsduur: van enkele weken tot max. 1 jaar. Capaciteit: 20 plaatsen. Beschermingsgraad: open. 3. Module: chronisch en complex. Klinische doelgroep: chronisch psychiatrische patiënten, sommigen met sociaal-maatschappelijke verwikkelingen. Functies: behandeling, activering, training, resocialisatie. Verblijfsduur: van enkele weken tot max. 1 jaar. Capaciteit: 20 plaatsen. Beschermingsgraad: open. 4. Module: rehabilitatie. Klinische doelgroep: chronisch psychiatrische patiënten. Functies: rehabilitatie. Verblijfsduur: van enkele maanden tot 2 jaar. Capaciteit: 20 plaatsen. Beschermingsgraad: open. 5. Module: ouderen. Klinische doelgroep: ouderen met diverse gerontopsychiatrische aandoeningen. Functies: behandeling, verzorging, begeleiding, activering, ontslagvoorbereiding Verblijfsduur: van enkele maanden tot 1 jaar. Capaciteit: 10 plaatsen. Beschermingsgraad: open. Stuurgroepleden: Psychiater: Fransiska Vermeersch Hoofdverpleegkundige: Gerit De Saedeleer Maatschappelijk werker: Leen Van Langenhoven Psycholoog: Ivan Klinckaert Ergotherapeut: Guy Vermeulen 9

2.3.2 Psychiatrisch verzorgingstehuis Het Psychiatrisch Verzorgingstehuis heeft de volgende afdelingen: Nieuwemeers A Nieuwemeers B Caritas Sancta-Maria Het PVT is een residentiële voorziening voor zowel mannen als vrouwen met gestabiliseerde psychiatrische problemen. De klemtoon in de PVT-werking ligt op het aanbieden van een aangename en huiselijke woonomgeving, op het optimaal aanspreken van de resterende capaciteiten van de bewoners, op activering, vorming en begeleiding en het aanbieden van zinvolle dag- en ontspanningsactiviteiten.

Afdeling Nieuwemeers Hier verblijven 60 bewoners verdeeld over 2 afdelingen. Deze afdeling biedt huisvesting, begeleiding en verzorging van volwassenen en ouderen met gestabiliseerde chronische psychiatrische aandoeningen. Nieuwemeers A Een afdeling voor 28 mannen en vrouwen met gestabiliseerde chronisch psychiatrische aandoeningen. Twintig bewoners met bijkomende somatische problemen, verblijven in patio 1 (verzorgingsunit) en 8 bewoners verblijven in patio 2. Stuurgroepleden: Psychiater: Gerda Dewaelheyns Hoofdverpleegkundige: Hilde Van Wesemael Maatschappelijk werkster: Anne-Marie Perreman Nieuwemeers B Hier verblijven 32 volwassen bewoners (24 bewoners in socio-woningen, 8 bewoners in een patio) met een gestabiliseerde psychiatrische aandoening. Stuurgroepleden: Psychiater: Gerda Dewaelheyns Hoofdverpleegkundige: Hubert De Sutter Maatschappelijk werkster: Anne-Marie Perreman Ergotherapeute: Cindy Cornelis Afdeling Sancta-Maria Hier verblijven 43 verstandelijk gehandicapten, voornamelijk vrouwen. Er worden geen nieuwe bewoners met een verstandelijke handicap opgenomen, zodat deze afdeling op termijn een uitdovend karakter heeft. Sinds begin 2008 is de opsplitsing in twee units opgeheven en dit vanuit de voortdurende afbouw. Unit A staat in voor het verblijf en de behandeling van volwassenen met een matige tot ernstige verstandelijke handicap, waarvan sommigen bijkomende gedrags- en/of psychische moeilijkheden of soms ook nog lichamelijke stoornissen hebben. Unit B staat in voor de huisvesting, begeleiding en verzorging van volwassenen en ouderen met een lichte en matige verstandelijke handicap waarvan sommigen met bijkomende psychische of gedragsstoornissen of meervoudige handicaps. Stuurgroepleden: Psychiater: Gerda Dewaelheyns Hoofdverpleegkundige: Marc Smekens Maatschappelijk werker: Jeroen Haesebeyt Orthopedagogen: An Degreef en Veerle De Vreeze Ergotherapeute: Nicole De Smet Afdeling Caritas Deze afdeling biedt huisvesting, begeleiding en verzorging van volwassenen met chronische psychiatrische aandoeningen, waarvan een aantal met persistent storend gedrag. Momenteel verblijven hier 32 chronisch psychiatrische patiënten. Het is de bedoeling om op korte termijn voor een aantal van deze bewoners een nieuwbouw te realiseren op de campus van Huize Mariatroon te Dendermonde. Stuurgroepleden: Psychiater: Elke Lievens Hoofdverpleegkundige: Magda Borms Maatschappelijk werker: Jeroen Haesebeyt Ergotherapeute: Simonne Adam 11

2.4 Officiële samenwerkingsverbanden Officiële samenwerkingsverbanden Overlegplatform Popov GGZ, Oude Abdij, Drongen Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg zuid Oost-Vlaanderen, Aalst Beschut wonen VZW Reymeers, Lede Dagactiveringscentrum SAVA en netwerk activering, Lede Netwerk voor langdurige psychiatrische zorg te Dendermonde Project zorg voor psychiatrische patiënten in de thuissituatie Lotus-De Monding Ouderenzorg Woon- en Zorgcentrum Huize Mariatroon, Dendermonde Expertisecentrum dementie De Meander, Dendermonde VZW Residentie het Prieelshof, Oordegem VZW Huize Rozenwater, Wetteren Algemene ziekenhuizen Algemeen Stedelijk Ziekenhuis, Aalst AZ Sint-Blasius, Dendermonde Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis, Aalst Psychiatrische centra (apotheekwerking) Psychiatrisch Centrum Caritas, Melle Psychiatrisch Centrum St.-Jan-Baptist, Zelzate Psychiatrisch Centrum Dr. Guislain, Gent Poliklinische diensten Medische Beeldvorming MCLL cvba, Sint-Martens-Latem VZW Medische Staf Stedelijk Ziekenhuis, Aalst (labo) Uitbouw van een zorgcircuit voor psychiatrische patiënten met ernstige en langdurige psychiatrische aandoeningen in de regio Dendermonde In 2010 werden de mogelijkheden onderzocht voor de uitbouw van een netwerk voor patiënten (volwassenen en ouderen) met diverse langdurige en complexe psychiatrische aandoeningen in de regio Dendermonde. Bij dit overleg waren volgende organisaties vertegenwoordigd: het Algemeen Ziekenhuis Sint-Blasius - Dendermonde; het Psychiatrisch Centrum Sint-Hiëronymus - Sint-Niklaas; het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods - Lede; het project beschut wonen Pro Mente - Sint-Niklaas; het project beschut wonen VZW Reymeers - Lede; het Woon- en Zorgcentrum Mariatroon - Dendermonde; het netwerk voor zorg voor psychiatrische patiënten in de thuissituatie Lotus-De Monding Aalst-Lede- Dendermonde de Centra voor geestelijke gezondheidszorg van Dendermonde. Tijdens dit overleg hebben de aanwezige zorgactoren een overzicht gegeven van hun huidige werking en toekomstige plannen in de regio Waas en Dender. Het Algemeen Ziekenhuis Sint-Blasius zal samen met het initiatief Pro Mente, de centra voor geestelijke gezondheidszorg en het Psychiatrisch Centrum Sint-Hiëronymus een samenwerkingsverband oprichten voor organisatie en coördinatie van beschut wonen in de Dendermondse regio. Het is de bedoeling om op relatief korte termijn 48 plaatsen beschut wonen te creëren in Dendermonde. Momenteel zijn er in Dendermonde nog geen plaatsen beschut wonen aanwezig. De programmatie voorziet voor deze regio 58 plaatsen. De geplande 48 plaatsen zullen gerealiseerd worden enerzijds door vier ziekenhuisbedden van het Algemeen Ziekenhuis Sint-Blasius te reconverteren naar 40 plaatsen beschut wonen en 8 plaatsen vanuit de regio Sint-Niklaas over te brengen naar Dendermonde. Op termijn wil men dit nieuwe initiatief uitbouwen tot een rehabilitatiecentrum voor chronisch psychiatrische patiënten bestaande uit een project beschut wonen voor huisvesting en begeleiding; een aanbod van activering in samenwerking met het activiteitencentrum De Loft, de CM en de CGG) en een FACT team (De Monding). Het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods bouwt momenteel een psychiatrisch verzorgingstehuis voor 42 gestabiliseerde patiënten (volwassenen) met chronische psychiatrische aandoeningen op de campus van Huize Mariatroon te Dendermonde. Daarnaast wordt ook de mogelijkheid onderzocht om in de nieuwbouw van Huize Mariatroon een unit te voorzien voor zorgbehoevende en kwetsbare ouderen met bijkomende psychiatrische problematiek of verstandelijke handicap.

Men zal ook streven naar de uitbouw van twee volwaardige projecten voor zorg aan psychiatrische patiënten in de thuissituatie waardoor het project Lotus zich volledig kan richten naar de Aalsterse regio en het project De Monding naar de Dendermondse regio. Verder zal men onderzoeken of er ook kan samengewerkt worden om gemeenschappelijk de functie activering in de Dendermondse regio verder uit te bouwen. Door al deze nieuwe initiatieven kan er op relatief korte termijn een uitgebreid netwerk van voorzieningen gecreëerd worden voor psychiatrische patiënten, volwassenen en ouderen, met ernstige en langdurige problemen binnen de Dendermondse regio. De bovenvermelde partners hebben intussen een eerste ontwerp van samenwerkingsovereenkomst uitgewerkt en zullen een netwerkcomité oprichten om de samenwerking op het terrein concrete vorm te geven. 2.5 Partner in een aantal zorgvernieuwingsprojecten Het dagactiviteitencentrum Sava, VZW Reymeers, Lede Project activering, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Project Psychiatrische zorg in de thuissituatie Lotus- De Monding, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Project Zorgtrajectbegeleiding voor ouderen met ernstige en complexe psychiatrische problemen Deelname Therapeutisch project nr. 9: Onderzoek naar de kritische succesfactoren en de mogelijke ICT-toepassingen bij de uitbouw van een zorgcircuit voor ouderen met ernstige en langdurige stemmingsstoornissen, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Partners: Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg zuid Oost-Vlaanderen, Aalst Beschut Wonen, VZW Reymeers, Lede PVT Nieuwemeers, Lede VZW Rustoord Sint-Jozef, Haaltert WZC Denderrust, Herdersem WZC St.-Vincentius, Aaigem WZC Huize Mariatroon, Dendermonde WZC St.-Antonius, Grembergen PZT Lotus-De Monding, Lede Partner in het therapeutisch project nr. 78 Multizorgbenadering en -behandeling van alcoholmisbruik en -verslaving bij vrouwen, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Project Ontslagmanagement, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Project Informatieverzameling betreffende therapeutische projecten GGZ in het kader van het transversaal overleg Project Tender Zorgbegeleiding binnen activering van werkzoekenden in kader van meerbanenplan: engagement Zorgvernieuwingsproject: Voedingsproject: pilootproject inzake het aanstellen van een voedingsverantwoordelijke en een voedingsteam in het kader van het nationaal Voedings- en Gezondheidsplan voor België 2.6 Raad van Bestuur Gedelegeerd bestuurder: Voorzitter: Secretaris: Penningmeester: Leden: Dhr. Raphaël De Rycke Eerwaarde Broeder Veron Raes Eerwaarde Broeder Frits Swinnen Eerwaarde Joris De Roeck Eerwaarde Broeder Luc Maes Eerwaarde Broeder Julius Cocquyt Eerwaarde Broeder Frans Van Hoorde Eerwaarde Broeder Victor Quets Eerwaarde Broeder Michel Paquet Eerwaarde Broeder Lucien De Priester Dhr. Hendrik Delaruelle Dhr. Koen Oosterlinck Dhr. Luk De Staercke 13

3I Beleidsdomeinen 3.1 Algemeen beleid Bijna twintig jaar na de eerste grote reconversiebeweging in de psychiatrie, destijds als mijlpaal omschreven, lanceerde de overheid het lang verwachte concept van zorgcircuits en netwerken als toekomstig organisatiemodel voor de geestelijke gezondheidszorg. Via exploratieprojecten wil de overheid uittesten of het mogelijk is om een gedeelte van de intramurale bedcapaciteit van ziekenhuis om te schakelen naar meer extramurale zorg. Aangezien de regio zuid Oost-Vlaanderen steeds te kampen heeft gehad met eerder een tekort aan residentiële opvangcapaciteit bleek het niet evident om voor deze regio een project in het kader van artikel 107 in te dienen. Uit een analyse van de bedverdeling binnen de provincie Oost-Vlaanderen blijkt dat de intramurale capaciteit in de Gentse regio vier tot vijf maal hoger is dan in het zuiden van de provincie. Dit probleem werd intussen aan het overlegplatform, de Vlaamse en de federale overheid gemeld. Aangezien de zorgactoren uit de regio de uitgangspunten voor het nieuwe concept kunnen onderschrijven, werd wel verder onderzocht of het mogelijk is om op termijn voor een gedeelte van het werkingsgebied (regio Aalst-Dendermonde) enerzijds verder te werken aan de uitbouw van bestaande netwerken en anderzijds een eerste aanzet te geven voor de uitbouw van ambulante behandelteams. Specifiek voor de Dendermondse regio zal er hiervoor ook samengewerkt worden met zorgactoren uit het Waasland. Intussen werd naast een regioanalyse werk gemaakt van het omschrijven van missie, visie en belangrijkste uitgangspunten van dit nieuwe project. Uitbouw zorgnetwerk Aalst-Dendermonde: missie en visie Met dit nieuwe project willen de GGZ-actoren in de regio Aalst-Dendermonde een zorgnetwerk creëren voor volwassenen (vanaf 16 jaar) met psychiatrische problemen waarbij ze de expertise van zowel de intra- als extramurale zorg en welzijnsactoren voor de beoogde doelgroep dichter bij elkaar brengen met het oog op het realiseren van integrale, vraaggestuurde en maatschappelijke geestelijke gezondheidszorg. Diverse gezondheids- en welzijnsactoren binnen de regio Aalst-Dendermonde worden bij de ontwikkeling van dit zorgnetwerk betrokken. Zij zullen hiervoor de structuren en instrumenten implementeren om de zorg op het niveau van de actuele referentiezorg (evidence-based, best practice of richtlijnconform) beschikbaar te stellen. Bovendien willen ze met dit project de banden met verschillende maatschappelijke instellingen (de reguliere thuiszorg, het vrijwilligerswerk, de huisvestingsdiensten en beschermde woonvormen, de sociale diensten van gemeenten en OCMW en de CAW, enz.) verder aanhalen. Een even belangrijk uitgangspunt is het nog meer betrekken van het steunsysteem (gezin, partner) bij de verdere uitbouw van het netwerk alsook bij de behandeling en begeleiding van cliënten. Concreet kan dit gerealiseerd worden via inbreng van familieverenigingen (familiecoach) en zelfhulpgroepen van personen met psychische problemen (ervaringsdeskundigen, lotgenoten-contact) binnen de diverse geledingen van de netwerkstructuur. Om dit nieuwe zorgnetwerk duurzaam te verankeren, zullen een aantal complementaire functies worden ingevuld. Het zijn functies die zich gaandeweg verder zullen ontwikkelen binnen een netwerk van alternatieve diensten in het afgebakende gebied. Het netwerk wil zich hier vooral laten inspireren door ervaringen die in Nederland werden opgedaan met rehabilitatie-, ACT- en FACT-teams. De multidisciplinaire structuur van deze nieuw op te richten mobiele teams biedt ruimte voor een zorgaanbod waarbij hoogwaardige medisch-psychiatrische zorg, psychosociale begeleiding, maar ook technologie ter bevordering van maatschappelijke participatie zoals IPS (individual placement and support) en MSS (maatschappelijk steunsysteem) een plaats kan hebben. Door een dergelijk therapeutisch zorgnetwerk te implementeren, willen de betrokken actoren er uiteindelijk toe komen dat personen met psychische problemen zoveel als mogelijk in hun thuisomgeving kunnen blijven en zo hun eigen sociale weefsel/contacten kunnen behouden. De uitbouw van een laagdrempelige eerstelijnshulp zal er zo voor zorgen dat de geestelijke gezondheidszorg toegankelijker wordt.

15

Uitgangspunten voor het nieuwe project De verdere uitbouw van een gemeenschapsgerichte geestelijke gezondheidszorg, via het opzetten van een netwerk van voorzieningen die samenhangen, continu gecoördineerd samenwerken en op de consument gericht zijn binnen de regio Aalst-Dendermonde is de hoofddoelstelling van het project. Vroegdetectie en casefinding, vroeginterventie en zorg op maat, keuzevrijheid en autonomie, continuïteit van zorg en casebinding, spreiding en toegankelijkheid, veiligheid en groei, generalistische en specialistische zorg, emancipatie en empowerment, lotgenotencontact en werken met ervaringsdeskundigen, assertieve zorg en de toepassing van de principes van stepped care zijn elementaire toetsstenen. Het netwerk zal ook participeren in beeldvormingprojecten zodat psychische problemen beter bespreekbaar worden en de GZZ als minder stigmatiserend wordt beschouwd. De ontwikkeling van een portaalsite voor de regio waarin het aanbod en de zorgtoeleiding goed omschreven zullen staan, een goede PR en gedeelde communicatie, vormen hiervoor het sluitstuk. Tenslotte engageren de partners van het netwerk zich om mee te werken aan de verdere verwetenschappelijking en professionalisering van de psychiatrische rehabilitatie o.a. via participatie aan wetenschappelijk onderzoek en door de organisatie van de hulpverlening op een wijze die theoretisch is gefundeerd, met methodieken en resultaten die empirisch worden onderzocht en met programma s die door goed opgeleide professionals worden uitgevoerd. 3.2 Medisch en therapeutisch beleid 3.2.1 Medisch beleid In 2010 werd door de medische staf verder meegewerkt aan de uitbouw van het geïnformatiseerd medisch en verpleegkundig dossier. Gezien de impact van een dergelijk werkinstrument op de informatiestroom binnen en over de muren van de instelling heen blijft de betrokkenheid van de medici fundamenteel. Binnen de verschillende zorgeenheden is er een actieve deelname aan de stuurgroepen, waarbij samen met de teams meegewerkt wordt aan het uitwerken van behandelplannen. In het kader van de zorgvernieuwing is de medische staf ook betrokken bij de uitwerking van projecten rond het intussen welbekende artikel 107. Rond deze problematiek werd specifiek en systematisch overleg gepleegd met de collega psychiaters uit de omringende algemene ziekenhuizen (OLV-Ziekenhuis te Aalst, en ASZ te Aalst), en met het Psychiatrisch Centrum Sint Franciscus te Velzeke. Op wetenschappelijk vlak was de instelling aanwezig op het congres neurofysiologie te Beaune, met een presentatie over de toepassing van data mining technieken binnen de fysiologie. De samenwerking met de farmaceutische industrie en het onderzoekscentrum van het OLV-Ziekenhuis te Aalst wordt verder gezet in een fase 1 onderzoek rond schizofrenie, en er wordt een nieuw project opgestart, samen met de industrie en de universiteit van Leuven, eveneens rond de behandeling en cognitieve functies van patiënten met schizofrenie. Er werd vanuit de medische staf ook een onderzoeksproject ingediend rond het gebruik van Item Response theorie in klinisch psychiatrische toepassingen. Naar beeldvorming naar buiten de instelling toe werd verder meegewerkt aan presentaties over de psychiatrische aspecten van drugsmisbruik aan lokale schoolgaande jeugd.

3.2.2 Therapeutisch beleid In 2010 werden de eerste stappen van een multidisciplinaire werking naar een interdisciplinaire werking gezet. Dankzij de opstart van het elektronisch patiëntendossier hebben alle medewerkers van eenzelfde team zicht op de bevindingen van de andere teamleden. Ondanks de grotere administratieve tijdsinvestering is de meerwaarde op gebied van communicatie groot. De opstart van het elektronisch patiëntendossier zal zich verder zetten tot juni 2011, het moment waarop alle ziekenhuisafdelingen zullen werken in dit systeem. De meerwaarde uit zich o.a. tijdens de communicatiemomenten, briefings en patiëntenbesprekingen, die nu inhoudelijk meer gestoffeerd zijn. Verder werken we aan de implementatie van het afdelingsbeleidsplan en vormingsplan per afdeling. Enkele cijfers Aantal opnames In 2010 zijn er 580 opnames gerealiseerd in het ziekenhuis, waarvan 45% (n=260) een eerste opname is. De laatste jaren kunnen we een licht dalende trend opmerken in het aantal opnames, waarbij er in 2010 een sterkere afname kan worden waargenomen. Deze sterkere afname kan verklaard worden doordat de opnameafdeling Egidius 5 erkende bedden heeft afgestaan en daardoor dit jaar 30 opnames minder realiseerde. 620 600 580 617 612 605 580 De gemiddelde verblijfsduur is in 2010 vergelijkbaar met die van de afgelopen jaren. In totaal verlaten 14% van de patiënten binnen de week onze instelling en 28% binnen de maand. De grote groep van 41% verblijft hier tussen de maand en de 3 maanden. Toch zien we ook dat 31% van de patiënten hier langer dan 3 maanden verblijft. 560 540 520 Qua opnames zien we net zoals de laatste jaren, dat in 2010 het grootste deel van de opnames (31%) ten gevolge van een vorm van middelenmisbruik is en wel voornamelijk alcoholmisbruik (26%). Bij de tweede grootste hoofddiagnose zien we eveneens een zelfde beeld als in 2009, nl. stemmingsstoornissen met 22% van de opnames. Het leeuwendeel hiervan komt toe aan de depressieve stoornis met 15% van de opnames. 3 0 % 500 2007 2008 2009 2010 De derde grote diagnostische groep (21%) zijn de patiënten met schizofrenie en aanverwante psychotische stoornissen. Het is voor deze groep belangrijk om binnen ons centrum, naar de toekomst toe, inspanningen te blijven ondernemen om de behandeling en begeleiding van deze doelgroep verder uit te bouwen. Zo wordt er o.a. gewerkt aan de verdere uitbouw van cognitieve training, aan de implementatie van psycho-educatie en aan het vormen van medewerkers in het motiveren van patiënten. Ook de verdere doorstroming naar PVT en beschut wonen is een beleidspunt dat verder dient opgenomen te worden. Dementie en andere cognitieve stoornissen komen op de vierde plaats van het aantal opnames. Het belang van deze groep, met betrekking tot het aantal opnames binnen onze instelling is in 2010 toegenomen. In 2009 zijn 6% van de opnames aan deze diagnostische groep toe te schrijven, 2 5 % 2 0 % 1 5 % 1 0 % 5% 0% 1 5 1 2 0 2 2 5 3 3 5 5 5 5 5 5 5 0 Hoofddiagnose bij opname S t M id d elen 17 S tem m ings s to o rnis s e n S c h iz. & P s ych o tis c h e S t

25% 20% 15% p nam e s 200 p nam e s 2010 terwijl dit er 10% in 2010 13% zijn. Hoewel het aantal opnames in 2010 duidelijk lager ligt dan deze van de vorige jaren, zien we dat deze diagnostische groep de enige groep is die een 5% stijging kent in het aantal opnames. Deze stijging kan worden toegeschreven aan de inspanningen van de afdeling H. Theresia om de opnames te stroomlijnen en efficiënter te 0% laten verlopen. 3.2.2.1 Uitkomstenmanagement in de geestelijke gezondheidszorg Binnen de verslavingszorg is het meten van de resultaten van de therapeutische interventies een nog te implementeren kwaliteitsindicator. Vanuit de evidence-based en de good-practices zorgvisies, krijgt het uitkomstenmanagement 15 1 2 0 2 25 3 3 5 5 5 5 5 5 5 0 Hoofddiagnose bij opname Hoofddiagnose bij opname Opnames 2010 Opnames 2009 S t M Stimulerende middelen S m ornis s en Stemmingsstoornissen S c hiz. & P s ychotis c he S t Schizofrenie en Psychotische stoornissen 620 617 D e m e Dementie 612 E e to ornissen Eetstoornissen 605 A a S t 600Aanpassingstoornissen S t. K ind & Stoornissen Kind en adolescent 580 A n to ornissen Angststoornissen Z w Zwakzinnigheid 580 P e h eid S t.c l. B Persoonlijkheidstoornissen C.I.B. 560 A n dere Andere aandoeningen S t. Stoornissen Impulsbeheersing 540 Somatoforme stoornissen S o m a form e S t Persoonlijkheidsstoornissen P e h eid SC.I.C. t.c l. C 520 0% 5% 10% 15% 20% 25% 2 30% 35% 3 2010 200 De laatste 500belangrijke diagnostische groep is die van de eetstoornissen en deze blijft met 6% vrij constant. 2007 2008 2009 2010 Leeftijdsverdeling opnames 2010 30% 3 0 % 25% 2 5 % Opnames 2009 Opnames 2010 20% 2 0 % 15% 1 5 % p nam e s 200 p nam e s 201 0 10% 1 0 % 5% 5% 0% 0% 1 5 1 15-19 2 0 2 20-24 2 5 3 25-34 3 5 35-44 5 5 45-54 5 5 55-64 5 65-74 5 75-79 0 80+ De leeftijdsverdeling binnen onze instelling blijft vrij gelijk. Het zwaartepunt bevindt zich met 58% van de opnames, tussen Hoofddiagnose bij opname de 25 en 54 jaar. Een lichte stijging van het aantal 75 plussers kan worden waargenomen in 2010. S t M id d elen S tem m ings s to o rnis s e n S c h iz. & P s ych o tis c h e S t D e m e ntie

veel aandacht in de psychiatrische kliniek. De praktische voorstelling lijkt eenvoudig: meten-behandelen-meten. Voor het meten worden bepaalde tests gekozen. Op de verslavingsafdeling werd dit de MATE (Meetinstrument bij Addictie voor Triage en Evaluatie). Uit de ervaring met het afnemen, blijkt dat het hele opzet rond het uitkomstenmanagement uitermate complex is: Wat de MATE zelf betreft: het bepalen van de indicatie voor behandeling is overbodig, gezien de opgenomen patiënten al de indicatie van middelenmisbruik hebben. Het bevragen van de middelen en de behandelgeschiedenis kan vastlopen bij nog niet gemotiveerde patiënten wegens gebrek aan samenwerking. De elektronische verwerking van de ruwe scores zou geïntegreerd kunnen worden in het elektronische dossier; de manuele verwerking zou dan wegvallen. Het vastleggen van een eerste uniform meetmoment is moeilijk. Er zijn patiënten die rechtstreeks van huis komen, maar anderen komen van een andere afdeling binnen ons ziekenhuis of van een ander ziekenhuis, waarbij de behandeling al ingezet is. De periode van de reeds gestarte behandeling kan sterk variëren. Het vastleggen van een tweede uniform exit meetmoment is moeilijk. Er zijn patiënten met een duidelijk en gepland opname-behandeling-ontslagverloop, maar er zijn andere patiënten met een onvoorzien ontslag of een transfer naar een andere afdeling. Deze patiënten die onverwacht ontslagen worden, nemen geen deel meer aan het testonderzoek. Een eventuele derde follow-up meting na enkele maanden is zeker moeilijk realiseerbaar omdat de meeste patiënten niet zo lang blijven. Er zijn 2 prestatie-indicatoren: naast de MATE die vanuit het hulpverlenerperspectief de verandering van de ernst van de problematiek meet, is er het patiëntenperspectief dat kan gemeten worden, bijvoorbeeld door de CQ-Index. De tweede prestatie-indicator, de verandering in kwaliteit van leven, kan gemeten worden door de MANSA. Het betreft hier dan een uitbreiding van één semi-gestructureerd interview met twee bijkomende tests. Gegevens van onze patiënten hebben maar waarde binnen het uitkomstenmanagement wanneer ze in therapeutisch perspectief kunnen geplaatst worden: welke patiënten met welke behandeling geven welke resultaten? In het kader van deze concrete probleemervaringen en bedenkingen wordt contact genomen met de heer Stefaan Baert van de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid. Wanneer het aantal geïncludeerde patiënten hoger zal zijn, verwachten we dat we duidelijke resultaten zullen kunnen verwerken. 3.2.2.2 Het elektronische patiëntendossier Bij het invoeren van het elektronisch patiëntendossier (EPD) willen we ons niet beperken tot een computerversie van het nu al bestaande papieren patiëntendossier. Het programma heeft namelijk als doel om de zorgprocessen binnen het centrum te ondersteunen. Om dit te kunnen verwezenlijken is het mogelijk om de inhoud van het programma aan te passen aan de specifieke noden van de afdelingen en van de verschillende disciplines. Aanpassingen aan de functies en aan de structuur van het programma wordt op niveau van het Provincialaat besproken. De implementatie van het EPD is in 2009 opgestart op de pilootafdeling Egidius. In juni 2010 is de tweede afdeling, Esperanza 2, met het EPD opgestart. Deze opstart heeft ons de mogelijkheid gegeven om de technische, inhoudelijke en procedurele knelpunten rond het werken met meerdere afdelingen aan te pakken. In november 2010 is de derde afdeling, Emmaüs ook met dit pakket aan de slag gegaan. Het gebruik van het elektronische patiëntendossier is van toepassing op iedereen die deelneemt aan de zorg en de behandeling van de patiënt. Het ganse multidisciplinaire team wordt hierin betrokken (inclusief de opnamecoördinator) en volgend jaar zal ook de pastoraal werker informatie aan het dossier kunnen toevoegen. In de loop van 2011 gaan de overige ziekenhuisafdelingen één voor één met het EPD van start. 3.2.2.3 Evaluatie van Therapeutisch Project 9: Onderzoek naar de kritische succesfactoren en de mogelijke ICT-toepassingen bij de uitbouw van een zorgcircuit voor ouderen met ernstige en langdurige psychiatrische stoornissen. In 2007 vroeg de overheid aan de geestelijke gezondheidszorg hoe het landschap van die zorg 19

herschapen kon worden in iets wat zorgnetwerken vooropstelt. Het werd een lastige oefening om vanuit de toenmalige versnipperde werkingsgebieden een geheel te vormen dat zich richt op jongeren, volwassenen of ouderen. Na 4 jaar is men er nog niet helemaal uit, al zijn er ondertussen al een pak rapporten beschikbaar die beleidsaanbevelingen geven en aandacht hebben voor huidige knelpunten. Tijd misschien om ook ons project dat het nummer 9 toebedeeld kreeg eens onder de loep te nemen en zelf eens aan een kritisch onderzoek te onderwerpen. Hebben wij de beoogde doelstellingen gehaald? Waar stuitten we op moeilijkheden? Wat is de sterkte van dit project? Hoe kunnen we, wat we uit dit overheidsgestuurde experiment leerden, meedragen en implementeren in de toekomstige praktijk? Doelstellingen Als doelstellingen van ons project zagen we: Het ondersteunen van mantelzorgers en hulpverleners bij het zorgen voor mensen met ernstige en langdurige psychiatrische stoornissen. In het bijzonder wilden we ons richten naar patiënten met een depressie en/of normoverschrijdend gedrag. Omdat de vraag van de partners uit de reguliere ouderenzorg snel uitbreidde naar overleg rond ook ouderen met psychotische stoornissen of angstproblemen, werd de doelgroep ruim gehouden. Door de driemaandelijkse patiëntbesprekingen is het ons gelukt om te bekijken hoe de specifieke problemen, zorgvraag, noden, best aangepakt worden. Specifieke individuele zorgprogramma s konden zo ontwikkeld worden. Het optimaliseren van de herkenning, diagnostiek en behandeling van depressie. We richtten ons hierbij naar ouderen die verblijven ofwel in hun natuurlijke leefmilieu ofwel binnen een thuisvervangend milieu (woon-en zorgcentra, PVT, beschut wonen, ). In 2009 werden daartoe 2 studiedagen georganiseerd, met groot succes. Een betere samenwerking en afstemming tussen en binnen de mantelzorg, eerste-, tweede- en derdelijns geestelijke gezondheidszorg. Talrijke formele en informele contacten hebben ertoe geleid dat de zorg voor ouderen minder versnipperd is en er een betere kijk is op wie wat kan betekenen in het zorgproces. Volledige zorgcontinuïteit is nog niet gegarandeerd, maar het is zeker een verdienste van dit project dat de aandacht hiervoor scherp blijft. Moeilijkheden Een nieuw samenwerkingsverband uit de grond stampen dat moet voldoen aan bepaalde door de overheid opgelegde spelregels is altijd zoeken en proberen. Dat was in dit project niet anders. Voor sommigen was dat nefast voor de motivatie, voor anderen betekende dat een expansieve groei van de werkdruk. Bovendien kon er geen voldoende financiering gegarandeerd worden. Eén en ander heeft er zo voor gezorgd dat bij de oorspronkelijk vastgelegde datum van afsluiting (31/03/2010) een aantal partners uit het project zich hebben teruggetrokken. Het was ook niet eenvoudig om ouderen, die niet zijn opgegroeid in een overlegcultuur, te overtuigen van de meerwaarde van interorganisatorische en interprofessionele samenwerking. Hoewel één van de kerndoelstellingen van de Therapeutische Projecten an sich was patiëntenparticipatie verhogen, moesten wij merken dat dit in ons project, net zoals in andere projecten uit de cluster Ouderenzorg, niet evident was. Sterktes Formeel overleg tussen reguliere residentiële ouderenzorg en andere partners uit de welzijns- en (geestelijke) gezondheidszorg was bij de opstart van TP9 in onze regio geen vaak voorkomende praktijk. Dikwijls was het zo dat bij overdracht van zorgfuncties een eenmalig contact tussen de opeenvolgende zorginstanties voldoende leek om zorg op maat te laten continueren. De praktijk leerde dat dit voor mensen met een complexe en langdurige psychiatrische problematiek helaas niet afdoende was en dat zowel hulpverlener als patiënt zich doorgaans in de steek gelaten voelden. Na 4 jaar timmeren aan de weg is heel wat van die wederzijdse frustratie opgelost. Door kennisoverdracht en toegankelijkheid van expertise is er in de regio Aalst-Ninove- Dendermonde nu meer aandacht voor een goede aanpak van chronische psychiatrische problematiek bij ouderen die thuis wonen of in een residentiële setting verblijven. Bovendien hebben we door de deelname aan de overkoepelende vergaderingen (Transversaal Overleg) aan de beleidsmakers kunnen duidelijk maken dat voor deze doelgroep meer voorzieningen, mankracht en middelen nodig zijn. Hoewel dit zich op de werkvloer slechts met mondjesmaat laat voelen, is deze hulpkreet wel degelijk gehoord en werden bijvoorbeeld subsidies uitgeschreven voor rusthuizen die een aantal bedden willen voorbehouden voor ouderen met een geschiedenis van psychiatrisch lijden. Toekomst Het zou jammer zijn mocht met het aflopen van de Therapeutische Projecten alle opgedane kennis verloren gaan. Gelukkig is er op beleidsniveau door het KCE een allesomvattend rapport verschenen waarin een aantal richtlijnen en aanbevelingen naar de beleidsmakers opgenomen zijn en dat meegenomen wordt in nieuwe regelgevingen die waarschijnlijk vanaf 2012 geïmplementeerd zullen worden. Maar ook op lokaal niveau kunnen we verder wandelen op de ingeslagen weg om zo deze meest kwetsbare ouderen beter te kunnen voorzien van gepaste en gecontinueerde zorg. In de toekomst zal het dan ook belangrijk zijn