Raadsvergadering d.d. 21 januari 2014 Raadsnota nummer BI.0131075 0nderwerp: Visienota Participatiewet Vragen van fractie PvdA Naam raadslid: Anton van Opzeeland 1. In de raadsnota schrijft u dat per 1-1-2015 geen instroom meer plaatsvindt in de WsW. Wat wordt er in 2014 gedaan om iedereen die onder de doelgroep valt ook in die groep te krijgen? Met andere woorden: Hoe wordt de kans op buiten de boot vallen teruggebracht tot nul? Het Rijk bepaalt jaarlijks per gemeente de taakstelling en het hierbij behorende budget voor het aantal Wsw-plaatsen. Voor Oosterhout was deze taakstelling in 2013 237,85 en in 2014 is deze 240,71. Wanneer uitgegaan wordt van een uitstroom van 5% betekent dit dat er in 2014 ongeveer 15 Wsw-plaatsen (voltijds) beschikbaar zijn voor nieuwe instroom. Op dit moment staan er ongeveer 50 personen op de Wsw-wachtlijst. Gelet op de door het Rijk vastgestelde taakstelling is het niet mogelijk om al deze personen een Wsw-plaats aan te bieden. Gelet op het feit dat er vanaf 1 januari 2015 geen plaatsing in de Wsw meer mogelijk is, betekent dit dat personen die op 31 december 2014 geen Wsw-dienstbetrekking hebben geen Wsw-plaats meer zullen krijgen. Het zal dan ook niet mogelijk zijn alle personen op de wachtlijst een Wsw-plaats te bieden. Ook de Participatiewet biedt overigens de mogelijkheid van beschut werk. Personen op de Wsw-wachtlijst die aangewezen zijn op beschut werk kunnen dus ook in het kader van de Participatiewet een dergelijke voorziening krijgen. Ook hiervoor geldt echter dat de mogelijkheden beperkt zullen zijn vanwege de middelen die wij hiervoor van het Rijk beschikbaar zullen krijgen. Het zal dus ook niet mogelijk zijn om iedereen te bedienen. 2. Welke instroom in de WsW verwacht u in 2014? Zoals bij de beantwoording van de vorige vraag is aangegeven is er in 2014 ruimte voor instroom van ongeveer 15 Wsw-plaatsen. Afhankelijk van de mate waarin er hierbij sprake is van deeltijd is de inschatting dat hiermee ongeveer 20 personen een Wsw-plaats kunnen krijgen. 3. Welk beleid gaat de gemeente Oosterhout en/of de andere gemeenten waarmee wordt samengewerkt hanteren bij het aanbieden van vaste contracten voor WSW dienstverbanden? In de visienota wordt gesproken over de mogelijkheid om dit te doen ( gemeenten kunnen vaste contracten aanbieden ). Wat zijn de consequenties wanneer de raad zou stellen dat er op 1 januari in principe alleen vaste wswcontracten mogen bestaan? De afgelopen jaren is de werkwijze dat er bij een nieuwe Wsw-plaatsing een arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur wordt aangeboden. Na afloop vindt in het algemeen verlenging plaats tot de maximale wettelijke termijn waarna een dienstverband voor onbepaalde tijd volgt. Voor deze systematiek is onder andere gekozen vanwege de onzekerheid over de toekomst van de Wsw en de hieraan
verbonden budgetten. Op dit moment is nog niet aan de orde om deze systematiek aan te passen, omdat de genoemde onduidelijkheid nog steeds bestaat. Wanneer besloten wordt dat er per 1 januari 2015 alleen nog sprake mag zijn van vaste (voor onbepaalde tijd) Wsw-dienstbetrekkingen zijn er twee mogelijkheden. De eerste mogelijkheid is om tijdelijke contracten om te zetten in contracten voor onbepaalde tijd. De tweede mogelijkheid is dat tijdelijke contracten niet meer worden verlengd. 4. Uit de visienota komt naar voren dat de uitvoering van de Participatiewet een samenspel is tussen 3 partijen: gemeenten, werkgevers en burgers die vallen onder de Participatiewet. In de nota wordt niet concreet ingegaan op de positie van de werkgevers in dit samenspel? Er wordt wel iets gezegd over de benadering van werkgevers. Bent u het met ons eens dat dit deel niet is uitgewerkt in de visienota? Welke pro-actieve rol wordt van bedrijven verwacht en hoe krijgt deze vorm? Zoals de naam van het document aangeeft gaat het hier om een visienota. Dit betekent dat hierin de visie bepaalt wordt die de gemeente Oosterhout heeft op de Participatiewet en dat in de nota de eerste richting bepaald wordt voor de uitvoering van de Participatiewet. Veel onderdelen zullen nog verder uitgewerkt moeten, waaronder de werkgeversbandering. Binnen de arbeidsmarktregio West-Brabant vindt deze verdere uitwerking plaats. Daarbij worden werkgevers nadrukkelijk betrokken. De aandacht die er in de visie is voor de werkgeversbenadering geeft naar onze mening uiting aan het feit dat we zeker een rol weggelegd zien voor de werkgevers. 5. Er zijn gemeenten (bijvoorbeeld Medemblik) waar gekozen wordt om een programmaplan op te stellen en te hanteren ter ondersteuning van de regionale samenwerking. In de visienota ontbreekt dit. Hoe gaat de samenwerking op bestuurlijk niveau er uit zien? Wie van de samenwerkende gemeenten heeft the lead in de sturing van de Participatiewet? De voorbereiding op de invoering van de Participatiewet vindt plaats in een samenwerkingsverband van de Dongemond-gemeenten (Aalburg, Drimmelen, Geertruidenberg, Oosterhout, Werkendam en Woudrichem). Hiervoor is al in een eerder stadium een gezamenlijk projectplan opgesteld. Dit projectplan is ook ter kennis gebracht aan de gemeenteraad. Er is hierbij sprake van een gezamenlijke aanpak en er kan hierbij niet gesproken worden van de lead door een van de gemeenten. Daarnaast vindt binnen de arbeidsmarktregio West-Brabant overleg plaats over (onderdelen van) de Participatiewet. Dit overleg vindt plaats binnen het Regionaal platform arbeidsmarktbeleid (RPA). 6. Een andere speler in deze samenwerking zijn de clienten. Uit de visienota komt niet duidelijk naar voren wat hun positie is in het vormgeven van beleid m.b.t. de Participatiewet. In de raadsnota maakt u melding dat de cliëntenraad nog geen reactie heeft kunnen geven. Welke positie ziet u weggelegd voor clienten op strategisch / tactisch niveau? Binnen onze gemeente is de cliëntenraad Sociale Zekerheid onze gesprekspartner
ten aanzien van het sociale zekerheidsbeleid. Dit geldt dus ook voor de Participatiewet. De visienota Participatiewet is op 12 december 2013 aan de orde geweest tijdens de overlegvergadering met de cliëntenraad. Inmiddels heeft de cliëntenraad zijn advies schriftelijk aan ons kenbaar gemaakt. Dit advies van de cliëntenraad hebben wij bijgevoegd. Ook in het vervolgproces van uitwerking van deze visienota zal de cliëntenraad nauw betrokken worden. 7. Is de cliëntenraad voldoende toegerust voor de rol van deze raad bij het tot stand komen van de transities op het sociale terrein? Indien en voor zoverre dit niet het geval is: op welke wijze kunt u de cliëntenraad hierbij ondersteunen? Of de cliëntenraad voldoende in staat om een goede invulling te geven aan zijn adviesrol is een vraag die de cliëntenraad zelf zal moeten beantwoorden. Wij ondersteunen de cliëntenraad hierbij door middel van een informatievoorziening en kennisoverdracht. Indien de cliëntenraad daarnaast nog andere ondersteuningsbehoefte heeft, dan kunnen wij de cliëntenraad hierin faciliteren. 8. U geeft aan dat de werkgevers benaderd zullen worden door Werk Link. Kunt u aangeven welke activiteiten Werk Link gaat uitvoeren voor de verschillende doelgroepen (gemeenten, werkgevers, cliënten)? WerkLink is al enkele jaren actief met het benaderen van werkgevers. WerkLink is een samenwerkingsverband van de Dongemond-gemeenten, het UWV en WAVA/!GO. De dienstverlening van WerkLink is erop gericht werkgevers te ondersteunen met de invulling van personeelsvraagstukken. Dit wordt gedaan vanuit maatschappelijk belang en de mening dat iedereen in de samenleving een kans op werk verdient. Doel is om vacatures bij werkgevers in te vullen vanuit de cliënten van de in WerkLink deelnemende partijen. Ook met de invoering van de Participatiewet zal hieraan vorm gegeven worden. 9. Kunt u aangeven of en welke prestatieafspraken er gemaakt gaan worden met Werk Link? Jaarlijks worden er prestatieafspraken gemaakt over het aantal te plaatsen werkzoekenden. Voor Oosterhout ging het in 2013 om 38 plaatsingen. Voor 2014 zullen de afspraken binnenkort vastgelegd worden. 10. Overweegt u om prestatieafspraken te gaan maken met werkgevers of werkgeversorganisaties in Oosterhout of de regio? Hiermee doelen wij niet op qoutumafspraken maar met name op inspanningsverplichtingen. Zoals bij de beantwoording van vraag vier al is aangegeven zal nog een verdere uitwerking van de werkgeversbenadering plaatsvinden. Hierbij zal ook bezien worden of en op welke wijze er afspraken gemaakt kunnen worden met werkgevers over de plaatsing van cliënten die tot de doelgroep van de Participatiewet behoren. Op dit moment denken wij echter nog niet aan het maken van prestatieafspraken. Uiteraard
proberen wij wel moet onze werkgeversbenadering zo veel mogelijk arbeidsplaatsen voor de doelgroep van de Participatiewet te realiseren. 11. Op welke manier kan de gemeenteraad kaders stellen waaraan deze transitie moet gaan voldoen? Hoe wordt de gemeenteraad betrokken bij de verdere uitwerking van de nu voorgelegde visie? Met deze visienota vindt de eerste richting bepaling voor de Participatiewet in Oosterhout plaats. Dit is dus het eerste moment waarop de gemeenteraad de kaders vaststelt. Na vaststelling van de visienota zal op verschillende onderdelen een verdere uitwerking plaatsvinden. Bij sommige onderdelen zullen hiervoor voorstellen voorgelegd worden aan de gemeenteraad. In ieder geval zal de gemeenteraad op grond van de Participatiewet een aantal verordeningen vast moeten stellen. Raadsvergadering d.d. 21 januari 2014 Raadsnota nummer: BI.0131075 Onderwerp: Visienota Participatiewet Vragen van fractie: D66 en Onafhankelijke Fractie Naam raadslid: Geeta Nanda/Gerard Oomen 1) Raadsnota pagina 1, Visienota Participatiewet (bijlage) pagina 5 en pagina 20 onder visie. De burger moet zijn eigen verantwoordelijkheid nemen, maar de wet biedt hem geen enkele faciliteit om zijn eigen verantwoordelijkheid te kunnen nemen. Wat is dan de toetsingskader van het niet willen nemen van zijn eigen verantwoordelijkheid? De eigen verantwoordelijkheid hoeft in de basis niet gefaciliteerd te worden vanuit wetgeving. In beginsel is iedere burger primair zelf verantwoordelijk voor zijn eigen functioneren. De Participatiewet geeft wel de kaders waaraan de eigen verantwoordelijkheid in ieder geval dient te voldoen. Het gaat hierbij dan onder andere om de verplichtingen om zich in te spannen om zelfstandig in het bestaan te kunnen voorzien. Waar nodig kan de gemeente hierbij dan ondersteuning bieden. 2) Visienota Participatiewet (bijlage) pagina 20 alinea de springplank. Er is sprake van onbalans tussen enerzijds de gemeente kan ondersteunen en anderzijds de burger moet zijn eigen verantwoordelijkheid nemen. Tegenover de beleidsruimte voor gemeente staat verminderde rechtszekerheid voor de burgers. Is de beoogde participatie op basis van deze springplank-principe voldoende te realiseren? Wij zien niet dat er sprake is van een onbalans. De eigen verantwoordelijkheid van de burger staat centraal en waar nodig kan de gemeente de burger hierbij ondersteunen. Het kan echter niet zijn dat de gemeente de verantwoordelijkheid van de burger overneemt. Er is in onze ogen ook geen sprake van een situatie waarin er tegenover de gemeentelijke beleidsruimte een verminderde rechtszekerheid voor de burgers staat. De wet biedt een grote mate van rechtszekerheid en waar er sprake is van gemeentelijke beleidsvrijheid wordt de rechtszekerheid geborgd doordat deze beleidsruimte veelal in een verordening ingevuld moet worden. De vraag of er voldoende basis in om het springplank-principe vorm te geven is
uiteindelijk afhankelijk van de wijze waarop de gemeente invulling geeft aan haar beleidsruimte en de wijze waarop dit vervolgens tot uitvoering wordt gebracht. 3) Visienota Participatiewet (bijlage) pagina 23/24 de drie voorbeelden mbt verbindingen. a) De Participatiewet beoogt onder andere minder administratieve lasten voor de gemeente. Is het mogelijk dat juist door verbindingen te maken de bureaucratie gaat toenemen in plaats van afnemen? Wij nemen aan dat u hierbij doelt op de negatieve uitleg van het begrip bureaucratie. De vraag of hiervan sprake is, is afhankelijk van de vraag op welke wijze invulling wordt gegeven aan verdere regelgeving. Wij streven er in ieder geval naar om regelingen en procedures niet onnodig ingewikkeld te maken. b) Waarom wordt er geen voorbeelden van verbindingen in de relatie met Wmo, Wajong en AWBZ gegeven? In de visienota wordt mogelijk voordeel behaald door combinaties van Wmo en Participatiewet. Er is bedoeld enkele voorbeelden te geven van verbindingen zonder hierin uitputtende te zijn. Er kan ook ten aanzien van andere regelingen sprake zijn van verbindingen met de Participatiewet, hierbij kan bijvoorbeeld ook gedacht worden aan Jeugdzorg en onderwijs. 4) Visienota Participatiewet (bijlage) pagina 25 rol participatiecoach Hoe zorgt een participatiecoach er voor dat de cliënt actief in het arbeidsritme blijft? Het begrip participatiecoach is hier genoemd als voorbeeld. Voor wat betreft uw vraag zou het kunnen betekenen dat een participatiecoach de cliënt ondersteunt bij het vinden van een stageplaats of vrijwilligerswerk. Welke instrumenten kan zo n participatiecoach hiervoor gebruiken? Zie de beantwoording van de vorige vraag. 5) Visienota Participatiewet (bijlage) pagina 29 Op dit moment is overigens nog niet duidelijk op welke wijze deze verdiencapaciteit vastgesteld moet worden. Waarom is het op dit moment niet mogelijk om de verdiencapaciteit vast te stellen? Ook nu is het mogelijk om de verdiencapaciteit vast te stellen. WAVA/!GO heeft een systeem ontwikkeld waarbij de loonwaarde van een Wsw-medewerker wordt vastgesteld. Dit systeem wordt ook gehanteerd om de inleenvergoeding die werkgevers betalen voor Wsw-medewerkers vast te stellen. De door u aangehaalde zin heeft echter betrekking op de Participatiewet. Hiervoor geldt dat er waarschijnlijk nog landelijke criteria zullen worden vastgesteld voor de bepaling van de verdiencapaciteit. Deze criteria zijn echter op dit moment nog niet bekend.
6) Visienota Participatiewet (bijlage) pagina 29 Om een werkgever te bewegen om een persoon met een arbeidsbeperking in dienst te nemen, is een maatwerk aanpak nodig. Hierbij wordt beoordeeld welke instrumenten in een concreet geval ingezet moeten worden om de arbeidsgehandicapte aan een baan te helpen. Hierbij kunnen verschillende instrumenten zoals proefplaatsing, loonkostensubsidie, no risk polis, werkplekaanpassing en begeleiding ingezet worden. Het uiteindelijke doel is om de arbeidsgehandicapte duurzaam aan het werk te krijgen. Omdat de gemeente zelf bepaalt welke instrument wordt toegepast voor een individuele aanpak, betekent dit, dat de werkgever met vele verschillende regelingen te maken gaat krijgen. Waarom zou de werkgever nog moeite doen om alsnog een persoon met een arbeidsbeperking in dienst te nemen, wanneer hij zonder gebruik te maken van verschillende regels snel en anders kan werven? Voor een werkgever kunnen er verschillende redenen zijn om een persoon met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. In ieder geval zal het uitgangspunt voor een werkgever zijn dat de opbrengsten van een werknemer hoger zijn dan de kosten. Voor een werknemer die als gevolg van een beperking een lagere opbrengst heeft, kan het dus noodzakelijk zijn om dit te compenseren. Een andere reden voor een werkgever om een werknemer in dienst te nemen kan bestaan uit de maatschappelijke betrokkenheid van de werkgever. Er is steeds meer aandacht voor maatschappelijk ondernemen en ook het kansen bieden aan personen met een afstand tot de arbeidsmarkt speelt hierbij een rol. Tenslotte geldt dat werkgeversorganisaties, werknemersorganisaties en kabinet afspraken hebben gemaakt over extra banen voor personen met een arbeidsbeperking. Indien werkgevers deze afspraken niet nakomen, zal er via een quotumwet een verplichting worden opgelegd. 7) Visienota Participatiewet (bijlage) pagina 39 vs zienswijze Wava pagina 6 Waarom is op dit moment scenario 1 niet realistisch? Wij kunnen u hierbij verwijzen naar pagina 7 van de brief van WAVA. Hierin stelt het Dagelijks Bestuur van WAVA het volgende: De Participatiewet is één van de drie decentralisaties. Een succesvolle implementatie van deze drie opgaven is gediend met een integrale uitvoering daarvan. Scenario 1 staat daar te ver vanaf om onverkort in de uitwerking van de Participatiewet te worden meegenomen. 8) Visienota Participatiewet (bijlage) pagina 41. Naast het financieel belang is kwaliteit van de uitvoering ook belangrijk. Werkzoekenden en werkgevers zijn cliënten van gemeenten en mogen ook kwaliteit verlangen. Hoe wordt hier de kwaliteit gewaarborgd? Dit is een vraagstuk dat bij de verdere uitwerking vorm gegeven zal moeten worden.
Raadsvergadering d.d. 21 januari 2014 Raadsnota nummer 0131075 Onderwerp: Visienota Participatiewet Vragen van fractie: Naam raadslid: D.F.J. Melsen 1. Krijgt de gemeenteraad in een later stadium nog de keuze voorgelegd op welke schaal en met welke partners de participatiewet uitgevoerd gaat worden (lokaal, Werklink of schaal West-Brabant) als meer duidelijk is over o.a. de regionale werkbedrijven? De uitvoering van de Participatiewet is een taak van het college. Dit betekent dat in beginsel ook de keuze over de wijze waarop deze uitvoering plaatsvindt bij het college ligt. Uiteraard zal dit aspect ook aan de orde komen in beleidsdocumenten die in het vervolgproces aan uw raad worden voorgelegd. 2. a) Wordt de gemeenteraad ook betrokken bij de keuze welke scenario s onderzocht worden? De mogelijke scenario s over de toekomst van WAVA zijn omschreven in de visienota. Waarbij is aangegeven dat het college in een later stadium zal bekijken welke van de scenario s 2, 3 en 4 nader zullen worden uitgewerkt. Indien de raad voorkeuren heeft voor de uitwerking van bepaalde scenario s is de behandeling van deze visienota het moment voor de raad om dit aan te geven, zodat wij hiermee rekening kunnen houden bij de keuze voor de uit te werken scenario s. b) Hoe wordt de gemeenteraad betrokken in het vervolgtraject? Kunt u alvast de vervolgstappen schetsen? Op 2 december 2013 is het wetsvoorstel voor de Participatiewet ingediend bij de Tweede Kamer. Op dit moment is nog onduidelijkheid over het wetgevingsproces. Daarnaast dient er op verschillende onderdelen nog een nadere uitwerking plaats te vinden, zoals bijvoorbeeld over de vormgeving en de rol van de regionale werkbedrijven. Door deze onduidelijkheid kunnen we alleen op hoofdlijnen de vervolgstappen schetsen. De Participatiewet vereist dat de raad een aantal verordening vaststelt. Uitgaande van de invoeringsdatum van 1 januari 2015 zullen deze verordeningen in het vierde kwartaal 2014 door de raad vastgesteld moeten worden. Een ander belangrijk aspect van de Participatiewet is de toekomstige positie van WAVA. Nadat scenario s over deze toekomst zijn uitgewerkt, zullen we deze aan de raad voorleggen. Wij gaan er van uit dat dit in het derde kwartaal 2014 zal zijn. Afhankelijk van de verdere ontwikkelingen kunnen er daarnaast ook nog momenten zijn waarbij de raad betrokken wordt. Vooruitlopend op de Participatiewet, wil het kabinet de WWB per 1 juli 2014 nog ingrijpend wijzigen. Dit betekent ook dat verordeningen aangepast moeten. Voorstellen hiervoor zullen wij in het tweede kwartaal 2014 aan u voorleggen.
3.In de nota wordt de mogelijkheid van toepassing van social return bij subsidieverlening genoemd. a) Hoe ziet u dit voor zich? Aan de verstrekking van subsidie kan bijvoorbeeld de voorwaarde worden verbonden dat de subsidieontvanger mogelijkheden biedt aan de doelgroep van de Participatiewet om te participeren of werkervaring op te doen b) Aan welke subsidies denkt u (b.v. van sportverenigingen)? Dit zal nog uitgewerkt moeten worden 4. In de nota wordt gesproken over tijdelijke contracten van WSW ers. Welke afwegingen worden gemaakt om hier een besluit over te nemen? De afgelopen jaren is de werkwijze dat er bij een nieuwe Wsw-plaatsing een arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur wordt aangeboden. Na afloop vindt in het algemeen verlenging plaats tot de maximale wettelijke termijn waarna een dienstverband voor onbepaalde tijd volgt. Voor deze systematiek is onder andere gekozen vanwege de onzekerheid over de toekomst van de Wsw en de hieraan verbonden budgetten. Op dit moment is nog niet aan de orde om deze systematiek aan te passen, omdat de genoemde onduidelijkheid nog steeds bestaat.. De wijze waarop in de toekomst de budgettoedeling aan gemeenten plaatsvindt, kan echter aanleiding zijn om dit te heroverwegen. Als het budget dat het Rijk beschikbaar stelt fors daalt kan dit bijvoorbeeld aanleiding zijn om tijdelijke dienstverbanden niet om te zetten in vaste dienstverbanden, maar deze te beëindigen.