Digitale audiobestanden Inleiding In deze handleiding leert u de basisbegrippen rond audiobestanden: wat voor soorten bestanden ("formaten") zijn er, wat zijn de meest gebruikte players, hoe kunt u audiobestanden vinden op het Web en opslaan op uw computer om ze vervolgens te kunnen gebruiken om onderwijsmateriaal te maken, en wat is streaming audio. Basisbegrippen Audiofragmenten kunnen via een computer tot digitale bestanden worden geconverteerd. Digitale audiofragmenten kunnen vervolgens op een computer, op CD's of minidiscs worden opgeslagen. De eerste vorm van opslag van digitale audio was de CD, maar tegenwoordig is het heel makkelijk om audiobestanden op de computer te bewaren, in de vorm van.wav bestanden (Windows) of.au of.aif (Mac). Deze audiobestanden zijn meestal behoorlijk groot en van goede kwaliteit. Audio op het Internet Op het Internet zijn MP3-bestanden heel populair. MP3 zijn gecomprimeerde bestanden, kleiner dan.wav, en dus geschikter voor gebruik op het Internet. Hoe kleiner het bestand, hoe sneller kan dit gedonwload worden. Andere gecomprimeerde audioformaten die vaak op het Internet worden gebruikt zijn
Windows Media Audio, Real Audio en Quicktime. Is digitaal audio beter dan audio op cassettes? Digitaal audio is niet noodzakelijk beter dan audiofragmenten op cassettes of platen ('analoog' audio): ook digitaal opgenomen audio kan van slechte kwaliteit zijn. Maar digitaal audio gaat nooit achteruit in kwaliteit, ook als het bestand heel vaak wordt afgespeeld of heel vaak gekopieerd: dit in tegenstelling tot audiocassettes, die na verloop van tijd slijtage vertonen. En een kopie van een cassette is altijd slechter dan het origineel. Players Om audiobestanden af te spelen heeft u een player nodig. Er zijn verschillende gratis players, waarmee audio- en ook videobestanden kunnen worden afgespeeld. De meest gebruikte zijn: Windows Media Player QuickTime RealOne from Real.com Let op: sommige formaten worden alleen afgespeeld door bepaalde players. Als u veel met audio en video wilt werken, dan moet u alle belangrijke players installeren. Windows Media Player is meestal standaard al aanwezig op Windows computers en kan.wav en.mp3 files afspelen. Ook is het belangrijk dat u de laatste versie van de players hebt, en niet een oudere, omdat anders u audiobestanden op sommige websites niet kunt afspelen. Het afspelen van de bestanden op een webpagina kan op verschillende manieren gebeuren. In de meeste gevallen, als u op een link klikt, dan wordt het audio- of videobestand gedownload (NB: gedownload betekent niet bewaard maar tijdelijk beschikbaar gesteld op uw computer) en meteen afgespeeld. Soms wordt een scherm geopend met de vraag of u het bestand
wilt openen of bewaren. Als u het bestand echt wilt bewaren kies die optie, anders kies openen. In dit geval wordt het bestand afgespeeld door de standaard player van uw computer. Als u niets hoort, of als u een waarschuwing krijgt dat het bestand niet wordt herkend, dan moet u eerst een player downloaden. Formaten Er zijn verschillende audioformaten. Audioformaten kunnen gecomprimeerd zijn of niet: nietgecomprimeerde formaten nemen veel ruimte in beslag op een computer, op het Internet moet men vaak lang wachten voordat ze worden afgespeeld. Audioformaten verschillen onderling in de kwaliteit van geluidsweergave: dit is belangrijk voor muziek, maar voor spraak, en dus voor het taalonderwijs, maakt het niet zo veel uit. In het tabel hieronder vindt u gedetailleerde informatie over de belangrijkste formaten en players. Formaat Kenmerken Players wav Standaard audioformaat voor PC s, wordt gebruikt in alle Windows besturingssystemen voor de opname en afspelen van geluid. Vrij groot, de kwaliteit kan worden ingesteld, van CD stereo (de beste) naar telefoon mono (de slechtste). - Windows Media Player - Sound Recorder - Quick Time Voorbeeld - hello.wav, grootte:310kb
mp3 Mp3 files zijn gecomprimeerd en kleiner dan.wav files, maar van dezelfde kwaliteit. Bekend van (illegaal) downloaden van liedjes via het WWW. Voorbeeld - hello.mp3, grootte:30kb (hetzelfde bestand als het.wav bestand hierboven, maar 10 keer kleiner) - Windows Media Player - Quick Time Real (extensies: ra, rm, ram) Gecomprimeerd, veel gebruikt op het Internet omdat de files klein zijn. Concurrent van mp3. Voorbeeld - hello.rm, grootte:23kb (hetzelfde bestand als hierboven) -Real One -Real Player versie 8 Windows Media (extensies: wma, asf) Gecomprimeerd, ook een concurrent van mp3. Voorbeeld - hello.wma, grootte: 43kb (hetzelfde bestand als hierboven) - Windows Media Player aif aiff midi Standaard audio file formaat voor Macintosh, vergelijkbaar met.wav Bijzonder formaat: het is echter de beschrijving van hoe - Quick Time - Windows Media Player - Windows Media Player - Quick Time
au een geluidsfile moet klinken, niet echt een geluidsfile. Relatief klein omdat het alleen een beschrijving is. Standaard voor Unix computers, kan net als.wav groter zijn dan andere formaten -meestal rechtstreeks door de browser afgespeeld Audiobestanden vinden en opslaan Voor het zoeken naar audiobestanden kunt u de zoekmachine Altavista gebruiken. Ga naar http://www.altavista.com (Nederlandse versie: http://nl.altavista.com). Kies MP3/Audio. Onder het zoekveld ziet u verschillende audioformaten (MP3, WAV enz.). U kunt sommige audioformaten uitsluiten van uw zoekactie. Het advies is echter: verander de aangevinkte opties niet (standaard is alles aangevinkt), dan heeft u meer kans om iets te vinden. Typ nu de titel van een liedje (bijvoorbeeld Aan de Amsterdamse grachten) tussen aanhalingstekens. U krijgt vervolgens een lijst met resultaten (websites met audiobestanden die in hun bestandsnaam de woorden aan de Amsterdamse grachten hebben). U moet op de links klikken, dan worden de webpagina s
geopend; vervolgens moet u het audiobestand zoeken op de webpagina. Als u de link naar het audiobestand gevonden heeft, dan moet u met de cursor daarop gaan staan en op de linker muisknop klikken om het bestand te beluisteren. Opslaan Om het audiobestand op te slaan moet u op de rechter muisknop klikken en vervolgens 'Doel opslaan als' kiezen. Maar u kunt niet alle audiobestanden op deze manier opslaan: de 'streaming' audiobestanden (zie op de volgende pagina) kunt u niet direct opslaan op uw computer. Het is aan te raden om audiobestanden die u met uw leerlingen wilt gebruiken op te slaan op de computer of op een CD: anders loopt u de risico dat de link niet meer werkt of verdwenen is op het moment dat u het bestand wilt laten luisteren. Streaming Bron afbeelding: http://web.uvic.ca/hcmc/clipart/ Streaming is een techniek waarbij audio- en videobestanden beginnen af te spelen terwijl ze nog niet gedownload zijn op uw computer. Het wordt veel toegepast bij wat langere audiofragmenten (eigenlijk al voor audiofragmenten vanaf 20 seconden) en voor videofragmenten, omdat het anders heel lang zou duren voordat het bestand wordt afgespeeld. Eerst zou het bestand namelijk in zijn geheel gedownload moeten worden op uw computer, dan pas zou u het kunnen openen en afspelen.
Het is een beetje te vergelijken met een douchekraan, waaruit een regelmatige stroom water vloeit, in tegenstelling tot een systeem waarbij eerst een emmer helemaal gevuld moet worden, voordat u het water kunt gebruiken. Streaming bestanden kunnen niet helemaal gedownload worden en dus ook niet bewaard op de harde schijf van uw computer. Als u met de rechter muisknop op een streaming link klikt, en vervolgens 'Opslaan als' kiest, dan zult u merken dat het alleen mogelijk is om de webpagina te bewaren, maar niet de file. Probeer bijvoorbeeld met een van de audio files op http://portal.omroep.nl/radio?nav=utzlcshddoblfyg: daar vindt u onder andere het NOS journaal, maar ook veel andere uitzendingen. U kunt ook rechtstreeks naar de radio luisteren. Op http://portal.omroep.nl vindt u de links naar TV-uitzendingen (videobestanden). Deze bestanden zijn allemaal gestreamed, u kunt ze dus niet bewaren. Er is echter een omweg waardoor ook streaming files kunnen worden bewaard op de computer (instructies hierover vindt u in een ander gedeelte van de CD). Het is beter om ze te bewaren vanwege de volgende redenen: - omdat anders u alleen de link kunt gebruiken in uw materiaal, en links kunnen veranderen; - omdat anders u het audiobestand niet kunt bewerken/manipuleren (als u bijvoorbeeld alleen een gedeelte daarvan wilt gebruiken) Bronnen voor audiobestanden Het zoeken naar audiofragmenten met bijvoorbeeld dialogen of interviews is onbegonnen werk. Men kan
alleen teksten van liedjes redelijk snel vinden. Dialogen zijn veel sneller te vinden via websites met online cursussen, zoals de site van de BBC http://www.bbc.co.uk/education/languages/ (Frans, Duits, Spaans) of deze Amerikaanse site http://www.pbs.org/newshour/newshour_index.html voor Engels (audio en videofragmenten, met transcriptie). Voor online radio en tv: op de site http://www.kidon.com/media-link/index.shtml vindt u een grote verzameling links naar online kranten, tijdschriften, radio en tv, geordend per land. Op de BBC World site http://www.bbc.co.uk/worldservice/us/languages.shtml zijn er news en radioprogramma s in 43 talen. Geluiden kunt u vinden op de site http://www.findsounds.com. Kijk ook naar de volgende sites, geordend per taal: Engels Learning English (BBC) http://www.bbc.co.uk/worldservice/learningenglish SpeechBot (hiermee kunt u zoeken naar audiobestanden van Amerikaanse radioprogramma s; er zijn ook niet altijd correcte transcripties van de fragmenten, gebaseerd op een spraakherkenningsprogramma). http://speechbot.research.compaq.com/ Voor liedjes en clips: http://www.singingfish.com/. Duits Deutsche welle http://dw-world.de/german/0,3367,2055,00.html
Frans Canal Rêve http://babelnet.sbg.ac.at/canalreve/index.htm Radio France internationale http://www.rfi.fr/fichiers/langue_francaise/index.asp Russisch The Russian Language Program at Cornell University (met audio en video van Russische films) http://russian.dmll.cornell.edu/ Suggesties voor activiteiten Bron afbeelding: http://web.uvic.ca/hcmc/clipart/ Een paar tips... Wellicht heeft u nu al een liedje of een dialoog gevonden die u met uw leerlingen zou kunnen gebruiken. We hebben nog niet gekeken hoe u deze audiobestanden zou kunnen editen en bewerken, maar als u dat wilt, kunt u in een andere Learning Unit instructie hierover vinden. Anders moet u een activiteit bedenken waarvoor het audiobestand in zijn geheel wordt ingezet. Als u graag iets met liedjes zou willen doen, bedenk dat het niet moeilijk is om zowel het audiobestand als de woorden van het liedje te vinden via een zoekmachine (typ bijvoorbeeld de titel of een paar woorden tussen aanhalingstekens in Google). Suggesties voor
gebruik van liedjes in de klas vindt u onder andere op http://www.teachingenglish.org.uk/try/ listentry/listen_activites.shtml#songs. Via http://www.kidon.com krijgt u toegang tot veel media-bronnen (kranten, radio en tv) geordend per continent, taal en land. Het is redelijk makkelijk om geschreven en gesproken materiaal te vinden over hetzelfde evenement, zodat u bijvoorbeeld activiteiten kunt ontwikkelen waarin de leerlingen een krantartikel moeten vergelijken met een audiofragment over dezelfde gebeurtenis. Als u docent Engels bent: op de BBC Radio Newsroom, http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/ radio_newsroom/default.stm kunt u naar het laatste nieuws luisteren, nieuws scripts vinden en ook luisteren naar belangrijke nieuwsitems uit het verleden. Kijk ook op http://news.bbc.co.uk/.