Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen

Vergelijkbare documenten
BENG en Bodemenergie Projectervaringen utiliteitbouw. 6 november 2016 Ir. Esther Gerritsen Techniplan Adviseurs

Is bodemenergie (B)ENG? Rik Molenaar 17 april 2018 Esther Gerritsen 18 april 2018

Resultaten themagroep Gestapelde bouw - BENG

Energie voor de toekomst I TVVL Kennisplein

Energieprestatie. Energieprestatie van gebouwen en de rol van de installatiesector. Kees Arkesteijn (ISSO)

Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG)

Kennismaking BENG Hans van Eck en Jacqueline Hooijschuur 22 november 2016

Verduurzamen van de gebouwde omgeving. Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving

Op weg naar bijna energieneutrale gebouwen, met gezonde ventilatie

Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0

W.2.3 BENG. Bijna energie Neutrale Gebouwen in het Bouwbesluit geregeld. 12 oktober ing. P.J. (Johan) van der Graaf

EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?,

BENG. Bijna Energie Neutrale Gebouwen

installatie-arm ontwerpen verleden tijd?

System integrator. ing. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV

ZEN en BENG Scenario s voor bijna energieneutrale woningen

ZEN en BENG Nieuwe inzichten over bijna energieneutrale woningen

INNAX Gebouw & Omgeving

Datum: 18 februari januari 2014 Project: NAM-gebouw De Boo te Schoonebeek Referentie:

Integrale duurzame gebiedsontwikkeling

Omschrijving. EPC 0-woning Leek, Groningen, Projectsamenvatting

DUCO SEMINARS Natuurlijk naar nul-op-de-meter. juni 2015 Jérôme Eijsackers

TVVL Eindedaglezing 21 november 2018

ZEN en BENG Op weg naar de praktijk

ACTIVE HOUSE ACTIVE HOUSE. In 10 stappen. ir. Anne Struiksma Energie, duurzaamheid, circulariteit Utrecht

Regiodagen BWT 2017 Van EPC naar BENG

Energieneutraal via de Passief bouwen route

Aardgasvrij en BENG gaat goed samen

Energieprestatie van gebouwen

EPC concepten 0,4. Trias Energetica...2 EPC 0,4 concepten - Vrijstaande woning...3 EPC 0,4 concepten - Geschakelde woning...4.

Renovatie kantoorgebouw CIT-Blaton

Aardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht. Programma: Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober

BENG! Energieprestatie van gebouwen

Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante documenten als uitgangspunten gehanteerd:

BCRG. Het beoordelen van nieuwe- en innovatieve technieken voor de Energieprestaties van gebouwen. Kees Arkesteijn, secretaris CGE

Kleinschalige energetische renovatie

Daglicht & Binnenklimaat fase 1

Vabi Elements EPG. Air Products

Passief Bouwen in de praktijk

ZEN en BENG Workshop onderzoeksresultaten

Energielabel gebouw Dit gebouw Straat (zie bijlage) Gebruiksoppervlak Adviesbedrijf Nummer/toevoeging Opnamedatum Inschrijfnummer Postcode

2050: Van Doelstelling naar Succes - Expertgroep Klimaattechniek KT27 Daglicht & Binnenklimaat. Introductie.

Onderzoek BENG voor ziekenhuizen. In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Het kan minder! ing. P. Hameetman

All-electric woningconcept

BENG. Update

A (zie toelichting in bijlage)

BENG, ZEN en/of NOM? Wie ben je?

Energielabel en Bodemenergie

Voorgenomen Eisen Bijna Energie Neutrale Gebouwen. Ronald Schillemans Sunday

Steek Energie in je huis

Bouwfysica van Passief Bouwen in houtskeletbouw

PLUS LEVEN. Wetgeving 2015; epc van 0,4 / Wij reeds energieneutraal in 2015 icm windenergie Wetgeving per : BENG

2.1 Resumé Ref UN01 (Referentiegebouw)... 3 Gebouwoverzicht Gebouwgegevens Ref UN01 (Referentiegebouw)... 5

Passief Bouwen: waarom en hoe?

De weg van de energietransitie d.d VEBOA - Alphen aan den Rijn Dhr. E.J. Reemst

DNA in de bouw Projectontwikkeling met hoge ambities. Carl-peter Goossen Directeur /ontwerpmanager BouwNext

Toolkit R c & EPC woningbouw

BENG definitieve eisen

Itho Daalderop Installatieconcepten voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. wonen zonder. energierekening

F (zie toelichting in bijlage)

Variantberekeningen voor eisen aan BENG. Resultaten verkennende studie voor eisen aan Bijna EnergieNeutrale Gebouwen

Passiefhuis gecertificeerd & Energieneutraal

Energiezuinige woningen met een EPC van 0,4: kies het concept dat je wenst!

nom-nieuwbouw Velve-Lindenhof in Enschede. Ontwerp: Beltman, corporatie: De Woonplaats, advies: Nieman Groep.

Object. Hoge Zand 35 DEN HAAG Energielabel A

Energielabel. Object. Noordeinde 49 DEN HAAG

Energielabel en Bodemenergie

metselwerk W minimaal ramen W handmatig minimaal

Grip op je energieprestaties -wat doet de NZEB-tool?

Building Holland 2018

Harry Nieman Adviesbureau Nieman. Passief bouwen in Gietbouw. Een goede combinatie.

Willem II Singel 25 te Roermond Energielabel Datum 29 juli 2013 Referentie

Concepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten

Marsaki: Het projectmanagementbureau van de woningcorporaties en voor IEDEREEN! Onze aandeelhouders: RWS partner in wonen. L escaut woonservice

Bouwbesluit en Passief Bouwen

echt Nul op de meter HRsolar : Robbert van Diemen Techneco : Niels van Alphen

Rijswijk -Informatiecentrum 9 december 2013 bert nagtegaal

Energieprestatie van gebouwen

Referentiegebouwen utiliteitsbouw

Memo van de gedeputeerde M.J.G. Spierings Gedep. Agrar. ontw., Energie en Bestuur

NTA Nieuw tijdperk energieprestatie. Normalisatie: De wereld op één lijn 1

Op weg naar klimaatneutraal bouwen

Presentatie Samen Nul op de meter Veranderingen energie denken. Carl-peter Goossen Ontwerpmanager. 24 maart 2015

ALGEMEEN ENERGIEGEBRUIK GRONDGEBRUIK MATERIAALGEBRUIK MILIEUSCORE. duurzame warehouses. van Grijs naar Groen. 2 februari 2011 Peter van Meerwijk

SPECIMEN. E (zie toelichting in bijlage) Energielabel gebouw. Dit gebouw. Standaard energiegebruik voor dit gebouw. 968,3 MJ/m 2

Op naar BENG! Wat betekent dit voor jouw corporatie?

ADVIES ENERGIECONCEPT BUREAU NIEMAN KLUSWONINGEN CAPADOSESTRAAT 9-11 DEN HAAG

Schilindex. Kansen voor energiebesparing met de gebouwschilindicator in de nieuwe NEN 5128 en EPG. Gerrit Jan Kuiper NII

Energieprestatie. metalen gevelelementen in EP berekening Ubouw. 3, 10 en 17 november 2008 VMRG bijeenkomst. door Peter Vierveijzer

Ke u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept. K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r

Energie-efficiënt ontwerpen met BENG. Een waaier van mogelijkheden

Gemeentehuis Bronckhorst, Bronckhorst, Gelderland 2009

De NESK scholen duurzaam opgeleverd. Focus-Huygens College gebouwd voor de toekomst

metselwerk W minimaal ramen W handmatig minimaal

Toelichting vanuit het gezichtspunt Ingenieur Speciale technieken en EPB

Vabi Elements EPG SCP2

Presentatie Het morfologisch ontwerpproces in het project Vroomshoop Carl-peter Goossen

Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050

Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel. BIC, Hans van Wolferen

Transcriptie:

Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen

Techniplan Adviseurs Installatieadviseur Advies & engineering Duurzaamheid & innovatie Realisatie & exploitatie

Wat is BENG?

EPC-eis Energieneutraal bouwen: BENG voor ontwerpers 5,0 Aanscherping EPC-eisen 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 X 0,0 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 bijeenkomstgebouwen celgebouwen gezondheidszorg niet klinisch gezondheidszorg klinisch kantoren logiesgebouwen onderwijs sportgebouwen winkels woningen Nu = EPC (Energie Prestatie Coëfficiënt)

BENG = drie indicatoren Energiebehoefte (kwh/m 2 ) Energieverbruik (kwh/m 2 ) Aandeel duurzame energie (%) Trias Energetica

Gebouwfunctie Energiebehoefte [kwh/m 2.jr] Energiegebruik [kwh/m 2.jr] Duurzame energie [%] Woningbouw 25 25 50 Utiliteitsgebouwen 50 25 50 Onderwijsgebouwen 50 60 50 Zorggebouwen 60 120 50

Wat betekent dit voor het gebouwontwerp?

Kwaliteit Budget Milieu Integraal ontwerpen

Kantoorfunctie

Huidige ontwerp Beng Eisen u-bouw Aangepast ontwerp EPC (E/E) 0,99* 0,33 Energiebehoefte 53 kwh/m2 50 kwh/m2 50 kwh/m2 Energiegebruik 73 kwh/m2 25 kwh/m2 23 kwh/m2 Duurzame energie 24% 50% 62% *EPC was 0,66 voor aanscherping 2015 40% Verdeling primaire energie 23% 0% 3% 9% verwarming warm tapwater koeling zomercomfort bevochtiging ventilatoren verlichting Kantoorfunctie 25%

Technieken: Isolatie van 3,5 m 2 K/W naar 6,0 m 2 K/W Luchtdichtheid 0,19 dm 3 /s.m 2 Dubbel glas (HR++) WKO systeem Verlichtingsvermogen LED (5,6 W/m 2 ) Vraaggestuurde ventilatie Zonnecollector (40 m 2 ) Aanvullend 2.000 m 2 PV

Onderwijsfunctie

Huidige ontwerp Beng Eisen onderwijs Aangepast ontwerp EPC (E/E) 0,68 n.v.t. n.v.t. Energiebehoefte 75 kwh/m2 50 kwh/m2 61 kwh/m2** Verdeling primaire energie Energiegebruik 49 kwh/m2 60 kwh/m2 28 kwh/m2 Duurzame energie 35% 50% 50% **innovatie volglazen geven geen onderdeel van norm 21% 29% verwarming warm tapwater koeling zomercomfort bevochtiging 21% 4% ventilatoren verlichting 0% 25% Onderwijsfunctie

Technieken: Volglazen gevel ivm eisen daglichttoetreding Rc-waarde van 6,0 m 2 K/W naar 9,0 m 2 K/W Luchtdichtheid van 0,3 dm 2 /s. m 2 naar 0,15 dm 2 /s. m 2 Van tripple glas naar innovatieve volglazen gevel Stadsverwarming Automatische zonwering Vraag gestuurde ventilatie Verlichtingsvermogen van 5 W/m 2 naar 4 W/m 2 Van 2.000 m 2 PV naar 2.200 m 2 PV

Beeld Kollhoff architecten Hotel

Huidige ontwerp Beng Eisen u-bouw Aangepast ontwerp EPC (E/E) 0,52* n.v.t. 0,30 Energiebehoefte 47 kwh/m2 50 kwh/m2 47 kwh/m2 Verdeling primaire energie Energiegebruik 43 kwh/m2 25 kwh/m2 25 kwh/m2 Duurzame energie 56% 50% 71% *EPC obv eisen voor 2015 was 0,27 42% 26% verwarming warm tapwater koeling zomercomfort bevochtiging ventilatoren 16% verlichting 14% 0% 2% Hotel

Technieken: Isolatie 5,0 m 2 K/W Luchtdichtheid 0,3 dm 3 /s.m 2 Tripple glas WKO systeem Verlichtingsvermogen LED (6 W/m 2 ) Aanwezigheidsdetectie op verlichting en ventilatie in kamers 120 m 2 vacuüm buis zonnecollectoren Van 800 m 2 PV panelen naar 1.000 m 2 PV panelen

Winkels

Huidige ontwerp Beng Eisen Aangepast ontwerp EPC (E/E) 1,6 n.v.t. 0,36 Energievraag 84 kwh/m2 50 kwh/m2 47 kwh/m2 Energiegebruik 186 kwh/m2 25 kwh/m2 29 kwh/m2 Duurzame energie 1% 50% 55% 70% Verdeling primaire energie 3% 3% 17% 0% 7% verwarming warm tapwater koeling zomercomfort bevochtiging ventilatoren verlichting Winkels

Technieken: Isolatie 3,5 6,0 m 2 K/W Luchtdichtheid 0,4 dm 3 /s.m 2 Dubbel glas (HR++) WKO systeem Verlichtingsvermogen 20W/m 2 Nodig om aan BENG-eisen te voldoen: 10W/m 2 (1 e indicator energiebehoefte) Of 20.000 m2 PV panelen

Wat moeten we anders doen?

Bouwfysisch beperkte keuzeopties: Rc>= 6,0 m 2 K/W tripple glas zeer goede luchtdichtheid Natuurlijke ventilatie concepten bijna niet meer mogelijk (geen WTW uit ventilatielucht) WTW uit tapwater voor woningen en hotel bijna altijd nodig

Vroeg van start met ontwerp energieconcept Extra aandacht voor gezondheid bij vraag gestuurde systemen Hoge daglichteisen vragen om innovaties in de gevel Meer maatregelen zijn nodig voor thermisch comfort Geluid in het vertrek wordt storender

Contact Esther Gerritsen E-mail: esther.gerritsen@techniplan.nl Telefoon: 010-4562311 website: www.techniplan.nl