RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Koningin Wilhelmina College Afdeling vmbo-basisberoepsgerichte leerweg Plaats: Culemborg BRIN-nummer: 19QA-4 HB-nummer: 34272701 Onderzoek uitgevoerd op: 26 september 2012 Conceptrapport verzonden op: 22 oktober 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 4 december 2012 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 26 september 2012 een onderzoek uitgevoerd op de afdeling vmbo-basisberoepsgerichte leerweg van het Koningin Wilhelmina College in Culemborg om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor de afdeling vmbo-basisberoepsgerichte leerweg van het Koningin Wilhelmina College een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op deze afdeling onvoldoende zijn. Uit deze analyse kwam tevens naar voren dat er mogelijk tekortkomingen zijn op het gebied van de kwaliteit van het onderwijs. Op 8 mei 2012 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Toezichthistorie De opbrengsten van vmbo-basisberoepsgerichte leerweg van het Koningin Wilhelmina College waren in het verleden voldoende. De afdeling vwo was in het verleden wel onvoldoende. De school heeft haar verbeterplan vmbo-basisberoepsgerichte leerweg dan ook aan laten sluiten bij de reeds ondernomen acties in de afdeling vwo. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de normindicatoren onderzocht op de aspecten: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. - Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. - Op uw school is verder een gesprek gevoerd met zorgfunctionarissen en docenten. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bevoegd gezag. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo 2011. In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H2839406/10 Pagina 2 van 8
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-b. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-b behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-b zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. 5 Tijd 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van H2839406/10 Pagina 3 van 8
Schoolklimaat de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van haar leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). nee ja H2839406/10 Pagina 4 van 8
2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling vmbo-basisberoepsgerichte leerweg van het Koningin Wilhelmina College als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen: Het opbrengstenoordeel 2012 dat gebaseerd is op de gemiddelde opbrengsten over de schooljaren 2008-2009, 2009-2010 en 2010-2011 is onvoldoende. De resultaten van het schooljaar 2011-2012 waren echter significant beter dan de resultaten die in de jaren daarvoor werden behaald. Daardoor zal het gemiddelde oordeel over de schooljaren 2009-2010, 2010-2011 en 2011-2012 voldoende worden bij het opbrengstenoordeel 2013. Het onderwijsproces vertoont een enkele tekortkoming op het punt van planmatige zorg, maar is naar het oordeel van de inspectie van voldoende kwaliteit. De school werkt in haar kwaliteitszorg voldoende systematisch en planmatig; de inspectie heeft de kwaliteitszorg als voldoende beoordeeld. De school leeft de onderzochte wet- en regelgeving na. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Opbrengsten De school realiseert over de jaren heen een stabiel voldoende onderbouw- en bovenbouwrendement. De relatieve oordelen over de gemiddelde cijfers bij het centraal examen zijn op de opbrengstenkaarten 2010, 2011 en 2012 onvoldoende (de absolute cijfers zijn achtereenvolgens 6.4, 6.3 en 6.2.) Van de algemene vakken wijken economie en Engels negatief af. Uit analyses van de school ipv schoolse analyses blijkt dat deze afwijkingen vooral worden veroorzaakt door de leerlingen van het leerwerktraject. Ook Nederlands en wiskunde scoren net iets onder het gemiddelde. De beroepsgerichte vakken scoren overwegend gemiddeld. Bij het examen 2012 deden 100% van de leerlingen examen in het leerwerktraject. Alleen voor Nederlands en het beroepsgerichte vak is een landelijke vergelijking mogelijk. Nederlands scoort met 0.24 punten onder het landelijk gemiddelde. De beroepsgerichte vakken scoren bovengemiddeld. De discrepantie tussen de schoolexamencijfers en de resultaten bij het centraal examen is gemiddeld over de drie genoemde schooljaren te groot (0.52). Bij het examen van 2012 was de gemiddelde discrepantie tussen het schoolexamen en het centraal examen met 0.17 onder de norm van 0,50 waardoor het driejaarsgemiddelde lager is dan 0.5. Uit schoolse gegevens blijkt dat het gemiddelde SE stabiel is en dat de (soms) sterk stijgende ce s in 2012 de oorzaak zijn van de afnemende discrepantie. De vakken Engels en Nederlands blijven echter aandachtspunten. Oorzaken die de school noemt voor de onvoldoende opbrengsten in de voorgaande jaren zijn het feit dat de afdeling vmbo-basisberoepsgerichte leerweg relatief veel leerlingen heeft met een leerwerktraject. Het aantal leerlingen dat in bepaalde vakken examen doet, is daardoor vaak laag. Ook stijgt de instroom van leerlingen met een indicatie voor het praktijkonderwijs. Een andere oorzaak is het grote personeelsverloop dat in het verleden plaatsvond, waardoor relatief veel onbevoegde docenten voor de klas stonden en de langdurige ziekte van de toenmalige docent Engels. De school tekent hierbij aan dat zij geen bewust beleid heeft gevoerd om het aantal leerlingen in het leerwerktraject te vergroten. Er is nu weer een kentering gaande naar deelname aan het volledige programma. Om tot betere opbrengstresultaten te komen heeft de school een scala van verbetermaatregelen (korte en lange termijn) in uitvoering genomen. Deze maatregelen hebben direct geleid tot H2839406/10 Pagina 5 van 8
verbetering van de opbrengsten. Het beleid van de school is er nu op gericht om die voorwaarden en waarborgen te scheppen die de kwaliteit van het onderwijs en de opbrengsten op langere termijn garanderen. De activiteiten zijn voldoende concreet uitgewerkt in het schoolplan. De schoolleiding geeft aan dat de afdeling nog meer aan kennisdeling zou kunnen doen als het gaat om de good practices van de andere afdelingen van het KWC. Het onderwijsproces Het leerstofaanbod voldoet in de onderbouw aan de wettelijke vereisten. Aan taal- en rekenbeleid wordt op deze school gericht aandacht besteed. De samenstelling van de leerlingenpopulatie vereist dit ook. Bij alle leerlingen wordt bij de start van de schoolloopbaan onderzoek gedaan naar mogelijke taal- en rekenachterstanden. Op basis hiervan wordt aan de leerlingen een begeleidingsaanbod gedaan. Daarnaast heeft de school rekenlessen ingeroosterd. Ook het stimulerend taalgebruik is goed zichtbaar in de door de inspectie bezochte lessen. Werkgroepen taal en rekenen zijn bezig het taal- en rekenbeleid verder vorm te geven. De inspectie heeft bij dit onderzoek in ongeveer 12 lessen de onderwijspraktijk geobserveerd. Op basis hiervan en op basis van gesprekken met docenten - maakt zij de volgende opmerkingen. De uitleg die de leraren geven is duidelijk. Leerlingen doen actief mee. De inspectie zag goede voorbeeldlessen bij de vakken Nederlands en Engels. De onderwijstijd kan echter beter worden benut door het tempo te verhogen aan het begin- en einde van de 75 minutenles. Het didactisch repertoire verdient aanpassing. De inspectie beoordeelt het pedagogisch klimaat in de klas als goed. Het klassenklimaat is zeer ordelijk, inspirerend en resultaatgericht. Leerlingen voelen zich veilig en weten zich gekend. Alle betrokkenen zetten zich sterk in om dit klimaat te behouden en verder te verbeteren. De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen. Dit gebeurt ten minste op de doorstroomrelevante vakken met genormeerde toetsen en/of met de referentieniveaus. Alle leerlingen in de onderbouw werken met het meetinstrument Diataal, waarna zij, afhankelijk van de uitslag, worden ingedeeld in verschillende niveaugroepen. De school gebruikt tevens voor de referentieniveaus externe toetsen. De zorg is onvoldoende planmatig. Niet alle lwoo-leerlingen beschikken over een handelingsplan. In de handelingsplannen die er liggen, zou de school de concrete leerdoelen meer expliciet moeten vastleggen. Tevens ontbreken de evaluaties of de acties het beoogde effect hebben gesorteerd. In de praktijk is met name de zorg en begeleiding sterk op sociaal-emotioneel gebied. Hierbij spelen de mentoren een cruciale rol. De registratie door mentoren gebeurt echter soms onvolledig en vindt nog deels digitaal en deels op papier plaats. De invoering van het digitale systeem vereist van alle betrokkenen dat de registratie op uniforme wijze wordt vormgegeven zodat actuele informatie toegankelijk is. De kwaliteitszorg De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten en is resultaatgericht in ontwikkeling. De schoolleiding heeft met het personeel een professionele schoolcultuur gerealiseerd. Het afgelopen jaar heeft de school hard gewerkt om verbeteringen door te voeren. De maatregelen hebben onder meer betrekking gehad op het terugbrengen van de discrepantie SE-CE, het realiseren van een stabiele personele bezetting en aanschaf van een nieuwe methode Engels (afgestemd op het ERK). De school evalueert op dit moment de tegenvallende resultaten bij het vak Nederlands en overweegt om bij de VO-raad deel te nemen aan het project leren verbeteren. Andere nog te nemen maatregelen zijn: vervolganalyses van de kwaliteit van toetsen en toetsbeleid, de beoordeling van lessen en verdere uitwerking van het taal- en rekenbeleid. H2839406/10 Pagina 6 van 8
De inspectie constateert dat de school een kwaliteitsslag gemaakt heeft als het gaat om evaluatie van leerresultaten. Evaluatie en borging van de opbrengsten zijn succesvol gerealiseerd. De sturende werking van deze evaluaties is zichtbaar. Ook op het niveau van de vaksecties zijn duidelijke afspraken gemaakt om de kwaliteit van de toetsen te waarborgen. De inspectie plaatst hierbij wel de kanttekening dat de prestatieverschillen tussen lwoo-leerlingen en niet-lwooleerlingen (in het nadeel van de niet-lwoo-leerlingen) vragen om een nadere analyse. School en inspectie constateren beiden dat er meer sturing nodig is op de zorg- en begeleiding. Ook is evaluatie en borging van de lespraktijk nog onvoldoende. Het structureel uitvoeren van lesbezoeken gebeurt nog niet aan de hand van vaste observatiecriteria waarmee de school, afdeling of sectie heeft vastgelegd wat onder een goede les wordt verstaan. (Het project leren in veiligheid kan vertaald worden in een kijkwijzer waaraan een goede les moet voldoen). Nu is het niet goed mogelijk om de sterke en zwakke punten van een sectie of een team in beeld te brengen en te meten of de lessen voldoen aan de onderwijskundige visie van de school. Wel bezoekt de leiding regelmatig alle lessen en geven docenten aan dat deze bezoeken (indien nodig) leiden tot veranderingen in de lesopzet. De status van deze lesbezoeken is echter onduidelijk, er ligt geen directe relatie met de gesprekscyclus. Maatregelen om de tekorten in de systematische kwaliteitszorg op te heffen, zijn aangekondigd en opgenomen in het schoolplan. Wet- en regelgeving De school heeft de wettelijk vereiste documenten (de schoolgids, het schoolplan, het Examenreglement, het PTA en het zorgplan) naar de inspectie gestuurd; deze bevatten de verplichte onderdelen. De geprogrammeerde onderwijstijd voor het schooljaar 2011/2012 komt in alle leerjaren uit boven de wettelijke minimumnormen. H2839406/10 Pagina 7 van 8
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs op de vmbo-basisberoepsgerichte leerweg van het Koningin Wilhelmina College vertoont (op basis van de resultaten over de schooljaren 2008-2009, 2009-2010, 2010-2011) nog tekortkomingen in de opbrengsten. De kwaliteit van het primaire proces, de resultaatgerichte kwaliteitszorg en de resultaten behaald bij het examen 2012 bieden voldoende basis voor het vertrouwen van de inspectie. Daarnaast zal op grond van de examenresultaten in schooljaar 2012 2013 het opbrengstenoordeel 2013 weer voldoende zijn. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de deze afdeling een basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren H2839406/10 Pagina 8 van 8