Januari 2011. Visiedocument Bestuurdersaansprakelijkheid Woningcorporaties. Governance, Risk & Compliance



Vergelijkbare documenten
Corporaties In Control

Hoe verzeker je besluitvaardigheid? De Bestuurders- en Commissarissenaansprakelijkheidsverzekering. van Nassau

Intern toezicht in het onderwijs juni 2014 Judith Wintgens en Peter Brouns

Hoe verzeker je besluitvaardigheid? De Bestuurders- en Toezichthoudersaansprakelijkheidsverzekering. van Nassau

Inhoudsopgave: 1. Raad van Commissarissen Het bestuur De financiële verslaggeving en de positie van de externe accountant...

Mozaïek Wonen. Reglement Auditcommissie. Vastgesteld door de RvC op 3 maart 2016

Het juridische lot van de Commissaris. Mr. David Dronkers 26 november 2009

Bestuurdersaansprakelijkheid. Door drs. Heske van Eyck van Heslinga Associate partner DeNieuweCommissaris Consult VTOI congres 17 april 2015

Governance: uw risico en uw aansprakelijkheid

Profielschets Raad van Commissarissen Wonion

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN KWH Water B.V.

Versie Reglement voor de Auditcommissie Woonstichting Stek

Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Stek

Auditcommissie Reglement 2016

Reglement Auditcommissie Woningbouwvereniging Heerjansdam

Reglement Auditcommissie

Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen MN

Notitie Pas toe of leg uit

Verbindingenstatuut Stichting Wonen Zuid

Reglement Auditcommissie. Veluwonen

HEIJMANS N.V. REGLEMENT AUDITCOMMISSIE

Reglement Raad van Toezicht. Stichting Hogeschool Leiden CONCEPT ALGEMEEN

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT HOGESCHOOL LEIDEN

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN STICHTING WOONSTAD ROTTERDAM

REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN

Reglement Auditcommissie. AlleeWonen

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN ACCELL GROUP N.V.

SPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel CORPORATE GOVERNANCE 7 MAART UUR. SPD Bedrijfsadministratie B / 10

Allianz Global Corporate & Specialty Bestuurdersaansprakelijkheid. St. Michielsgestel, 2015

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE 29 OKTOBER 2014

Corporate governance code Caparis NV

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE STICHTING WOONLINIE d.d. 1 januari In dit reglement hebben onderstaande begrippen de navolgende betekenis:

Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur

Reglement van de Auditcommissie van de Raad van Commissarissen

Reglement auditcommissie SOR

Dit reglement is opgesteld en vastgesteld ingevolge de statuten van Stichting De Gruitpoort. December 2016

Reglement voor de Audit Commissie Woonstichting Vooruitgang

REGLEMENT VOOR DE AUDIT, COMPLIANCE EN RISICO COMMISSIE VAN PROPERTIZE B.V.

Toetsingskader Raad van Toezicht van de onderwijsstichting Esprit. Onderwijsstichting Esprit

3.1 Corporate governance

De Raad van Toezicht voert tenminste jaarlijks met de Raad van Bestuur een functionering en beoordelingsgesprek. (in de maand september)

Goed bestuur in de zorg

Toezicht- en toetsingskader RvC. vastgesteld in de RvC-vergadering van 14 november 2018

Profielschets Raad van Toezicht Augustus 2014

Informatieprotocol. Raad van Bestuur Raad van Toezicht. Versie 1.1 Document code: Status. Definitief Datum januari Secretaris Raad van Bestuur

Bestuurdersaansprakelijkheid in de Zorg Zorgseminar 7 oktober Mr. Aram van Bunge

Reglement commissies raad van commissarissen Ymere 1

Deze examenopgave bestaat uit 9 pagina s, inclusief het voorblad. Controleer of alle pagina s aanwezig zijn.

Reglement Auditcommissie WormerWonen

ONDERNEMINGSRECHT EN ZORG

Deze examenopgave bestaat uit 10 pagina s, inclusief het voorblad. Het examen omvat 17 vragen verdeeld over 8 opgaven.

Wijze van implementatie door de Volksbank

Doel Samenstelling en vergaderingen Taken en bevoegdheden Rapportage aan de RvC Diversen Herzieningstermijn...

Governancecode Zorg 2017

Inleiding Wet Bestuur & Toezicht Rechtspersonen (WBTR) mr drs. J.J. Kramer

2014 VERBINDINGENSTATUUT

Beheerste en integere bedrijfsvoering

Reglement. Auditcommissie Raad van Commissarissen Mn Services N.V.

Bestuursreglement. Woningstichting Heteren

Matrix Comply-or-Explain Code Banken 2017

Profielschets Raad van Commissarissen R.K. Woningbouwvereniging Zeist

Allianz Nederland Schadeverzekering. Bestuurdersaansprakelijkheid

Reglement Auditcommissie ForFarmers N.V.

Reglement auditcommissie ForFarmers N.V.

Woningstichting Samenwerking Vlaardingen. Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen 2016

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE WONINGBOUWVERENIGING OUDEWATER

Overzicht van de afwijkingen van PGGM N.V. ten opzichte van de Nederlandse Corporate Governance Code

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE

Reglement commissies raad van commissarissen Ymere 1

Toelichting Governance Code FCCA

P R O F I E L S C H E T S R V C S T I C H T I N G W E T L A N D W O N E N G R O E P, V E R S I E

VITP jaarcongres Intern Toezicht GOED, BETER, BEST..

Reglement Auditcommissie Financiën

GOVERNANCE CORPORATIES

Reglement voor de Auditcommissie Stichting Wonen Wateringen

Allianz Nederland Schadeverzekering. Bestuurdersaansprakelijkheid

Governancestructuur WonenBreburg. januari 2012, geactualiseerd augustus 2015

BusinessGuard Aansprakelijkheidsverzekering voor Bestuurders en Commissarissen. A Force in Europe A MEMBER OF AMERICAN INTERNATIONAL GROUP, INC.

Reglement auditcommissie

REGLEMENT AUDIT- EN RISICOCOMMISSIE COÖPERATIE UNIVÉ U.A. van de. uit de Raad van Commissarissen van

BNG Compliance Charter

Profiel lid Raad van Commissarissen - Algemeen

MASTERCLASS Professionaliseringsprogramma De Authentieke en Effectieve Commissaris Aruba (19 de editie)

Meerwaarde Internal Audit functie. 16 maart 2017

Reglement auditcommissie

Reglement voor de Auditcommissie UWOON

Profiel raad van toezicht Jeroen Bosch Ziekenhuis

Nederlandse Brandwonden Stichting

Bijlage D. Reglement Auditcommissie

Reglement Bestuur HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN

Reglement bestuur UWOON. Artikel 1 Definities

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE AVENTUS

II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING

Toezichtkader RSV Breda VO Inleiding.

Reglement voor de Auditcommissie

Betreft: Reactie PricewaterhouseCoopers op consultatie ontwerp Wet aanvullende maatregelen accountantsorganisaties

I. Naleving en handhaving van de code. Geschrapt - Verwerkt in de Preambule en in de paragraaf over Naleving van de. de Code.

de nieuwe Governance Code Zorg : beter kiezen voor de one-tier board?

Transcriptie:

Januari 2011 Visiedocument Bestuurdersaansprakelijkheid Woningcorporaties - Governance, Risk & Compliance

Agenda Bespreken ontwikkelingen Governance, Risk & Compliance Invloed op bestuurdersaansprakelijkheid Mogelijke maatregelen Professioneel risicomanagement 2

Begripsbepaling Bestuurders/toezichthouders kunnen persoonlijk aansprakelijk zijn / worden gesteld i.h.k.v het vervullen van hun functie Soorten aansprakelijkheid Interne aansprakelijkheid Externe aansprakelijkheid: Jegens derden op grond van onrechtmatige daad A.g.v. faillissement rechtspersoon Jegens belastingdienst en uitvoeringsinstanties 3

Aansprakelijkheid in privé Bestuurders/toezichthouders kunnen intern en extern aansprakelijk gesteld worden in privé Algemene voorwaarde: (ernstig) verwijtbaar handelen / onbehoorlijk bestuur Mogelijke consequenties Financieel: Juridische kosten Schadevergoeding vanuit privévermogen Imagoschade 4

Voorbeelden van onbehoorlijk bestuur Bewust: Het onttrekken van gelden voor persoonlijke doeleinden Het plegen van frauduleuze handelingen of strafbare feiten (On)bewust: Het nemen van onverantwoorde en buitensporige (financiële) risico s Het niet afsluiten van voor de bedrijfsvoering noodzakelijke verzekeringen 5

Maatschappelijke ontwikkelingen Toenemende juridisering van de maatschappij en claimsbereidheid Ook claims door werknemers: Onrechtmatig ontslag Discriminatie Seksuele intimidatie Onthouden van promotie- en carrierekansen 6

Oprekken begrip goed bestuur Onder invloed van publieke opinie, stakeholders, politiek etc in reactie op missers in de sector Ontwikkelingen m.b.t. Governance, Risk & Compliance: toenemende wet- en regelgeving en zelfregulering 7

Aspecten governance (Intern) Toezicht: Door RvT op RvB Verantwoording/ extern toezicht: Huurders Gemeenten Financiers (Aandeelhouders) CFV, WSW, Ministerie, >Compliance Informatie Sturing: Prestatiemanagement Planning & control Risicomanagement Beheersing: Risicomanagement Planning & Control 8

Governancebepalingen Het bestuur is verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en regelgeving (= compliance!) en voor het beheersen van de risico s verbonden aan de activiteiten van de woningcorporatie (=risicomanagement!) Het bestuur rapporteert hierover aan en bespreekt de interne risicobeheersing- en controlesystemen met de raad van commissarissen en zijn auditcommissie, indien ingesteld. Het toezicht van de raad van commissarissen op het bestuur omvat in ieder geval (..):..de strategie en de risico s verbonden aan de activiteiten van de woningcorporatie;.. de opzet en de werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen 9

In control statement Transparantie en verantwoording over de risico s en de mate van control Vaak een explicitering van hetgeen in jaarverslag staat / volgens governance code vereist is: maar dan wel met een handtekening eronder! Juridische consequenties: nog geen (gepubliceerde) jurisprudentie. 10

Conclusies Toenemende invloed vanuit publieke opinie, stakeholders, politiek Toenemende wet- en regelgeving en zelfregulering Toenemende eisen aan governance, risicomanagement en compliance Toenemende juridisering van de maatschappij en claimsbereidheid Kans op claims en daadwerkelijke aansprakelijkheid neemt toe! 11

Maatregelen Analyse van de bestuurdersaansprakelijkheidsrisico s Vrijtekening (intern) / vrijwaring (extern) Voorkomen is beter dan genezen: verbeter goed bestuur Centrale compliance functie Professioneel risicomanagement Voorzichtig met afgeven ICS Verzekering voor bestuurders en toezichthouders Schadevergoeding Kosten voor juridisch verweer 12

Professioneel risicomanagement Is risicomanagement organisatiebreed in de normale processen ingebed, of is het een éénmalige exercitie? > Integreren in P&C cyclus Wordt er bij nieuwe initiatieven (bijv. nieuwbouw, of aanschaf niet computersysteem) een risicoanalyse uitgevoerd? Hoe wordt de risicomanagementinformatie gedeeld? Met wie? Is er een check op de volledigheid van uw risico s en de beheersmaatregelen? Is er aandacht besteed aan de organisatiecultuur? 13

Contactgegevens 14