wereld waternet jaarverslag 2015

wereld waternet

voorwoord Een overzicht van onze projecten in 2015 Het achtste bestaansjaar van Wereld Waternet stond in het teken van een nieuwe visie op de toekomst, en het herijken van de Afrika-strategie. U bent van harte uitgenodigd om kennis te nemen van deze ontwikkelingen. WWn in 2015 In dit jaarverslag vindt u een beschrijving van onze activiteiten en resultaten in 2015. Organisatie Samenstelling van het bestuur en de Raad van Advies t/m 31 december 2015 Strategie voor Afrika In 2015 herformuleerden we onze Afrika-strategie. De programma s in de nieuwe landen Ethiopië en Burkina Faso zijn goed van start gegaan en we adviseerden de Wereldbank over ontwikkeling van sanitatie in Egypte. We tekenden een contract met Casablanca en een intentieverklaring met een nieuwe River Basin Authority in Ethiopië.

2015 was een bewogen en succesvol jaar. Samen met de gemeente Amsterdam leverden we een bijdrage aan het vluchte lingenkamp Al Zaatari in Jordanië. Vanwege succes wordt onze bijdrage met drie jaar verlengd. De minister van buitenlandse zaken en ontwikkelingshulp heeft daar middelen voor beschikbaar gesteld. 2015 was een jaar waarin we samen werkingsovereenkomsten tekenden met de Hoogheemraadschappen van Delfland en Hollands Noorderkwartier om hun expertise in te zetten in onze programma s. En we tekenden contracten met de Wereldbank om kennis uit te wisselen; met de gemeente Casablanca om te adviseren bij de aan sturing van het door hen uitbesteedde water beheer; met Tata Trust voor ondersteuning van kleinschalige drinkwatervoorziening in het Indiase Gujarat; en met de gemeente Deyang in China waar we onze kennis van kunstmatige infiltratie delen. Het was een jaar waarin Burkinese water schappen werden opgeleid in Marokko, een van de hoekstenen van onze Afrika-strategie Een jaar waarin we onze bijdrage leverden aan wateruitdagingen van onze partners in Indonesië, Suriname, Egypte, Ethiopië, Marokko, Burkina Faso, Ghana, Zuid-Afrika, Mozambique, India en China. Het was ook het jaar van de Amsterdam International Waterweek (AIWW) met 20.000 bezoekers en veel publiciteit. Onderdeel van dit evenement was de uitreiking van de twee Sarphati Sanitation Awards. De Award for Young Entrepreneurs ging naar Safi Sana. En de Award for Live

Achievement ging naar Dr. Kamal Khar, oprichter van de Community Led Total Sanitation (CLTS). Tijdens de AIWW organi seerden we een Partner Programma met vertegen woordigers uit Buenos Aires, Hanoi, Jordanië, Mumbai, Ramallah en Sao Paulo. En het was het jaar waarin de ontwikkelings uitdagingen op wereldniveau vastgelegd werden in 17 doelen, de Sustainable Development Goals (SDG s). Met het streven om deze in 2030 te bereiken. SDG 6 gaat over water. Hieraan willen we natuurlijk een bijdrage leveren. Tot slot was 2015 een jaar waarin we voor sorteerden op de toekomst met een nieuw bestuur en een nieuwe visie. Een jaar waarin we de internationale activiteiten samen voegen van landen die minder ver zijn in hun economische ontwikkeling met landen die verder zijn. En voortaan laten we ons in ons werk leiden door een vraaggestuurde samenwerking met vier stakeholdergroepen; Amsterdam, ministeries en andere nationale overheden, collega waterorganisaties en de Wereldbank. In 2016 zullen we deze visie vertalen in nieuwe samenwerkingsverbanden en in uitdagingen. Roelof Kruize secretaris bestuur Wereld Waternet

In Jordanië zie je dat Nederland leidend is in de wereld als het gaat om watermanagement. En binnen Nederland is (Wereld) Waternet natuurlijk de absolute top. Ik hoef dan ook nooit uit te leggen waar om we Wereld Waternet willen inschakelen. Mooi is daarbij dat Wereld Waternet zowel de theorie als praktijk ervaring meebrengt. Henk van Veldhuizen, coördinator Jordaniëprogramma gemeente Amsterdam

02 Wereld Waternet in 2015 Wereld Waternet brengt de kennis van het watercyclusbedrijf Waternet over aan publieke waterorganisaties in de wereld. Dit doet zij in langdurige samenwerkings verbanden, die gebaseerd zijn op gelijk waardigheid en solidariteit. In dit jaarverslag leggen we uit wat we in 2015 hebben gedaan en welke resultaten hiermee zijn geboekt. Als Wereld Waternet (WWn) hebben we grote ambities. We willen die verwezenlijken door kleine maar concrete stappen voorwaarts te zetten. In dit jaarverslag nemen we u mee op deze reis. Leeswijzer Dit jaarverslag is ingedeeld op basis van thema s. De hoofdstukken 4 tot 7 gaan in op wat we gedaan en bereikt hebben in 2015 op het gebied van de watercyclus: op het gebied van capaciteitsversterking van onze partners, op de meerwaarde van onze focus op Afrika en op hoe we onze regierol nemen. In hoofdstuk 7 zullen we ingaan op onze visie voor de toekomst. En hoofdstuk 8 bevat de verantwoording van de kern van ons werk: de activiteiten en resultaten van de programma s. Het laatste hoofdstuk geeft een overzicht van de financiële resultaten in 2015. We helpen daarbij partners in achterstands regio s in hun ontwikkeling. Door onze langdurige ondersteuning moeten zij uiteindelijk in staat zijn op eigen kracht goede water prestaties te leveren: schoon drinkwater en goede sanitatie tegen een kostendekkend tarief. Wereld Waternet wil zich vooral richten op de ontwikkeling van Afrika, omdat hier de wateruitdagingen het grootst zijn. Wereld Waternet wil bijdragen aan een duur zame integrale oplossing van water uitdagingen in de wereld. Wij zetten daarbij de kennis in van Waternet op het gebied van de watercyclus. Maar we kijken ook verder dan water, naar aanverwante problemen, zoals afval. En op termijn ook naar voedsel voorziening en energie. Wereld Waternet zet haar deskundigen in op watergebied en andere organisatiegebieden zoals financiën, HRM of klantenmarketing. Zij zijn afkomstig van Waternet, maar ook experts van andere organisaties worden ingezet. Daardoor zijn we flexibeler en kunnen we gezamenlijk meer bereiken. Rol van Wereld Waternet is het onderhouden van de bestuurlijke relaties, het aansturen

van de programma s en het borgen van de continuïteit en legitimiteit van de organisatie. 2015 in een notendop! Wat Wereld Waternet in 2015 vooral kenmerkt is een nieuwe visie op het werk van Wereld Waternet. Na een gedegen studie en gesprek ken met stakeholders ligt er een visie document dat in 2016 uitgewerkt wordt in een businessplan. Een belangrijke wijziging is dat Wereld Waternet zich met ingang van 2016 ook zal richten op samen werkings program ma s met landen die verder ontwikkeld zijn. In Suriname voeren we twee EU-programma s uit. In de provincie Nickerie werken we samen met waterschap Rijn en IJssel aan integraal waterbeheer. Het Water Platform Nickerie is voortvarend aan de slag gegaan om alle waterstakeholders bewust te maken over hun verantwoordelijkheden en bevoegdheden. In de kustvlakte van Suriname werken we met Vitens Evides International aan het versterken van drinkwater organisatie SWM. In de Indonesische provincie Banten zijn we vooral werkzaam geweest op de over stromingsproblematiek en de gevolgen van overstromingen voor drinkwater en sanitatie Op verzoek van de Wereldbank adviseerde Wereld Waternet over de verstrekking van een lening voor de bouw van rioolwater zuiveringen in Egypte. In Ethiopië gingen we van start met het programma met de Abay River Basin Authority voor een beter beheer van de Blauwe Nijl. Het ministerie van Water, Irrigatie en Energie en de Nederlandse ambassade in Addis Abeba zijn erg geïnteresseerd in de kennis van Wereld Waternet. Met partner ONEE in Marokko organiseerden we een training over de gehele watercyclus voor waterautoriteiten in Burkina Faso. Het programma in Burkina Faso met waterschap AEG de Gourma ging haar eerste jaar in en ligt op schema. In regioland Ghana voeren we met de Nederlandse social venture Safi Sana een aantal duurzame sanitatieprogramma s uit. Ook adviseren we over verbeteringen van een verwerkingsfabriek van vast afval en van een aantal rioolwaterzuiveringsinstallaties. De Nederlandse ambassade in Accra is zeer positief over de samenwerking.

Samen met Wateropleidingen (SWO) werkten we aan een trainingsinstituut en handleidingen voor integraal werken voor de hele watersector in Zuid-Afrika. Onder de vlag van de Dutch Water Authorities helpen we met de ontwikkeling van 9 waterschap pen. Wereld Waternet ondersteunt het waterschap Breede Gouritz. De lange termijn inzet in regioland Mozambique is in juni geëindigd met als belangrijk resultaat de oprichting en training van sanitatiegroepen in 15 middelgrote steden. verbeteringen voor de lokale bevolking buiten de kampen. Tijdens de tweejaarlijkse Amsterdam International Waterweek organiseerden Wereld Waternet een programma voor haar partners en waren we nauw betrokken bij de uitreiking van de Sarphati Sanitation Awards, een door de burgemeester van Amsterdam uitgereikte prijs voor personen en organisaties die zich hebben onderscheiden op sanitatie. VNGi en Buitenlandse Zaken hebben het programma in vluchtelingenkamp Al Zaatari in Jordanië verlengd. Wereld Waternet zal zich hierdoor de komende drie jaar blijven richten op drinkwater en sanitatie en ook op

Ik ben ervan overtuigd dat de samen werking met Wereld Waternet in de toekomst als voor beeld zal dienen voor de aanpak van wateruitdagingen in ons land. Dr Kebede Kanchula, Director of Rift Valley Lakes Basin Authority, Ethiopië

De Watercyclus Wereld Waternet richt zich in al haar programma s op het verbeteren van de gehele of integrale. Problemen in bijvoorbeeld de drinkwatervoorziening kunnen namelijk veroorzaakt worden door gebrekkig afvalwaterbeheer, omgang met oppervlaktewater of het onttrekken van grondwater. Door deze integrale benadering krijgen onze partners meer inzicht in de samenhang tussen oppervlaktewater, grondwater en afvalwaterbeheer. In principe vindt lozing van afvalwater pas plaats nadat dit gezuiverd is. Wij werken in veel landen waar afvalwater echter nog in open kanalen wordt afgevoerd en er vinden ongezuiverde lozingen plaats door de industrie. Open defecatie leidt ertoe dat ontlasting direct in het oppervlaktewater terechtkomt. Deze landen zijn gebaat met verbeterde sanitatie. De integrale benadering is belangrijk omdat partners meer inzicht krijgen in het belang van bestuurlijke en operationele samenwerking tussen de verantwoordelijke waterorganisaties. Samenwerking en de rol van onze partners Onze partners zijn meestal verantwoordelijk voor de voorziening van drinkwater. Er moet genoeg zijn en het moet drinkbaar, dus schoon zijn. Onder andere om ziektes te voorkomen. In onze partnerlanden is dat meestal niet het geval. De oorzaken liggen niet alleen bij de drinkwatervoorziening, maar ook bij de drinkwaterbron, vaak vervuild door landbouw, industrie of de natuur. Vaak zijn er meerdere partijen verantwoordelijk voor het aanpakken van de wateruitdagingen en niet alleen onze partner. In onze projecten werken we samen met partners die op bestuurlijk en operationeel niveau opereren. Ook proberen we meerdere partijen uit de lokale watercyclus bij het project te betrekken. Door trainingen en workshops maken we deze partners bewust van de watercyclus en hun rol daarin. Zo vergroten we het draagvlak om gezamenlijk op te trekken. En zijn partners beter in staat om daar in te grijpen waar dit de meeste impact heeft. Deze aanpak om alle verantwoordelijke partijen om tafel te krijgen kost meer tijd, maar levert uiteindelijk wel meer op. Activiteiten en resultaten in 2015 Onze actieve ondersteuning is in 2015 vooral gericht op de taakgebieden van onze partners: drinkwater, afvalwater en sanitatie. Dit geeft aan op welke gebieden we kennis delen in de verschillende landen. We hebben met alle Water Operators Partnerships meerjarencontracten getekend

waarin expliciet is vastgelegd dat we gezamenlijk werken aan het verbeteren van de gehele watercyclus. Het integraal aan pakken van de waterproblematiek is een bewustwordingsproces. In 2015 resulteert dit verder in activiteiten die de gehele water cyclus bestrijken in de landen waar we werken. In een van de twee EU-programma s in Suriname werkt Wereld Waternet samen met waterschap OWMCP aan het integraal verbeteren van de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlaktewater. Het bestuur van het Waterschap OWMCP is getraind. In het nieuw opgerichte Water Platform Nickerie zijn alle waterstakeholders actief en zich bewust van hun verantwoordelijkheden. De invoering van een keur met regels over de watergangen, kunstwerken etc., is een belangrijke stap naar een beter integraal waterbeheer. En de verschillende waterstakeholders zijn beter geïnformeerd over het belang van integraal waterbeheer. Zo zijn er verschillende bewustwordingsfilms op de nationale televisie uitgezonden. Er is een water-toolkit ontwikkeld voor lessen op scholen naast een waterkalender voor betere waterverdeling. De samenwerking met drinkwaterbedrijf SWM leidde in 2013 tot de oprichting van een waterforum in Paramaribo. Het Waterforum is nu een stichting die ook door de minister regelmatig geraadpleegd wordt. Samen met het management van drink waterbedrijf SWM werkten we succesvol aan de drinkwaterprocessen en de verbetering van de organisatie. De drinkwatertarieven zijn verhoogd. Hiermee is een belangrijke basis gelegd voor een gezonde exploitatie van SWM. In vier verschillende gemeenten van het Indonesische Banten werken we naast drinkwater nu ook aan sanitatie en water management. Het advies van Wereld Waternet over de overstromingsproblematiek in twee van deze gemeenten wordt thans geïmplementeerd. In dit advies koppelen we de problematiek van excessieve regenval aan het tekort aan drinkwater tijdens lange perioden van droogte. De regen wordt dan opgeslagen in grote bassins voor drogere tijden. In een van de vier gemeente hebben we geadviseerd over de aanleg van infra structuur voor afvalwaterbehandeling. Door onze inbreng heeft een nationale gezond heidsorganisatie DINAS Health bewust zijns programma s over sanitatie ontwikkeld voor scholen. De jarenlange advisering en samenwerking met waterbedrijf BWADC in Egypte krijgt een nieuwe wending omdat de Wereldbank onze expertise wil inzetten voor versterking van water- en afvalwaterbedrijven in drie provincies in Egypte, waaronder Beheira. Waterbedrijf BWADC uit Beheira wordt inmiddels door het ministerie van Housing, Utilities and Urban Development gezien als voorbeeld voor de andere waterbedrijven in Egypte. Wereld Waternet adviseerde de Wereldbank over een sanitatieprogramma

van 1 miljard dollar voor de aanleg van riolering en rioolwaterzuiveringen. Het advies leidde ertoe dat de Wereldbank een extra 30 miljoen dollar reserveert voor capacitieits versterking. Door het nagenoeg ontbreken van regen en de enorme vervuiling en intensief gebruik van de Nijl, ontkomt men in de regio OostAfrika niet aan integraal waterbeheer. In Ethiopië adviseren we daarom de Abay River Basin Authority op integraal waterbeheer. Dit waterschap is verantwoordelijk voor het stroomgebied van de Blauwe Nijl. Deze waterautoriteit zal model staan voor de ontwikkeling van andere waterautoriteiten in Ethiopië. Samen met Wereld Waternet ontwikkelde de Abay Basin Authority in 2015 een vierjarig water governance programma. Op verzoek van het Ethiopisch ministerie van water, irrigatie en elektriciteit zijn we nu ook begonnen met het versterken van de Rift Valley Lakes Basin Authority. In Kenia heeft de inzet geleid tot een letter of intent om tot sanitatieverbetering te komen op operationeel niveau en in de bedrijfs voering. Ook wil men water governance verbeteren op het gebied van lozings vergunningen en handhaving. Het is een aanloop naar een partnerschap met Mombasa County. Vanwege de strategische heroriëntatie van de Afrika-strategie is besloten om de relatie met Partner ONEE in Marokko te verzake lijken. Wel blijven we werken met het trainingsinstituut van ONEE. Partners van Wereld Waternet in de regiolanden van Marokko worden hier dan getraind op integraal waterbeheer. In 2015 kregen bijvoorbeeld de vijf waterschappen uit Burkina Faso een uitgebreide training over de gehele watercyclus in het trainings instituut van ONEE in Marokko. Met de Gemeente Casablanca is een overeenkomst getekend om deze gemeente te ondersteunen bij het managen van het uitbesteed beheer van watermanagement aan het private Lyonnaise des Eaux de Casablanca (LYDEC). Wereld Waternet ondersteunt in Burkina Faso een van de waterautoriteiten, waterschap AEG de Gourma. Dit waterschap staat model voor de ontwikkeling van andere water autoriteiten in Burkina Faso. Wereld Waternet werkt actief aan het verbreden van het Nederlands draagvlak zodat meerdere Nederlandse waterschappen betrokken zijn bij de ondersteuning van de waterschappen in Burkina Faso. In regioland Ghana voeren we met de Nederlandse social venture Safi Sana een aantal duurzame sanitatieprogramma s uit waarbij de private sector wordt betrokken bij het bieden van sanitatie oplossingen. Na een training in Nederland zijn de voorbereidingen voor een train de trainer programma in Ghana begonnen. We gaven technisch

advies aan het Ministerie van Lokaal Bestuur en Plattelandsontwikkeling over de modernisering van een rioolwaterzuivering nabij Accra. Met hetzelfde ministerie zijn we in gesprek over hoe dit advies het beste geïmplementeerd kan worden. Technische medewerkers van het ministerie en de naburige gemeente Tema worden bij alle trainingen van Wereld Waternet aan Safi Sana betrokken. Een belangrijk resultaat van het programma in Zuid-Afrika is de oprichting van een forum voor de directeuren van de Zuid-Afrikaanse waterschappen, de Catchment Management Agencies (CMA s). Wereld Waternet adviseerde het waterschap Breede Gouritz CMA bij de oprichting en over hoe de waterkwaliteit te verbeteren in haar werkgebied. Deze inzet is onderdeel van het Kingfisher programma van de Dutch Water Authorities dat als doel heeft om samen met de Nederlandse waterschappen Zuid-Afrika te ondersteunen bij de ontwikkeling van de nieuw op te richten waterschappen. De gebruiksaanwijzingen voor drink- en afvalwaterinstallaties en de train de trainer programma s die Wereld Waternet ontwikkelde voor de gemeente Kaapstad krijgen een vervolg. Het ministerie van onderwijs wil deze trainingsprogramma s landelijk gaan invoeren. In regioland Mozambique werken we aan een programma om grotere delen van de samenleving toegang te geven tot drinkwater en sanitatie. We doen dit samen met drinkwaterbedrijf Vitens Evides International, ontwikkelingsorganisatie SNV en BoP Innovation Centre. Wereld Waternet stimuleerde het opzetten en begeleiden van sanitatiegroepen in 15 middelgrote steden. Deze fungeerden in 2015 als platform voor bewustwordingscampagnes. Met de resultaten van de uitgevoerde sanitation baseline studies en specifieke trainingen kunnen deze groepen nu goede sanitatieplannen opstellen. Amsterdam heeft meerdere relaties met steden in de wereld om de economie van de Amsterdam en de regio te stimuleren. In deze relaties speelt water vaak een rol. Wij hebben ons gecommitteerd om deze relaties mee te gaan versterken in 2016. In China adviseren we over artificial recharge om de drinkwatervoorziening in de stad Deyang veilig te stellen voor de toekomst. In India voeren we een programma uit met de Indiase organisatie Tata Trusts over de verziltingsproblematiek in een aantal kleine dorpen in het kustgebied van Gujurat.

Wereld Waternet en de gemeente Kaapstad brengen in de relatie allebei lokale en internationale ervaring in die waardevol is voor de ander. Wij profiteren hierbij van de brede internationale ervaring en de unieke oplossingen van Wereld Waternet. Onze relatie reflecteert direct ons motto: Vooruitgang is mogelijk Together!! Pierre Maritz, manager reticulation Kaapstad, Zuid Afrika

Capaciteitsontwikkeling Wereld Waternet wil de watersituatie in meerdere achterstandsregio s verbeteren. We richten ons hierbij op het verhogen van de kennis en de beheercapaciteit van de veelal publieke waterorganisaties ter plaatse: capacity building of capacity development. Zo kunnen zij hun dagelijkse taken beter uitvoeren, meer inzicht krijgen in het totaalplaatje van de watercyclus en daar waar nodig samenwerking zoeken. Capaciteitsversterking is een langdurig proces. Het kost tijd om nieuwe inzichten te krijgen, tegenstrijdige belangen te overwinnen of te voldoen aan de technische voorwaarden om de kennis te kunnen toepassen. Wij gaan dan ook een langdurige verplichting aan met onze partners om hen te ondersteunen in hun ontwikkeling. En onze partner verplicht zich op zijn beurt om mee te werken: door het beschikbaar stellen van personeel, door de steun van bestuurders en directie, of door financiële allocatie. WOP Water Operators Partnership Voor elke samenwerking sluiten wij een partnerschapsovereenkomst, het Memorandum of Understanding (MoU). Deze overeenkomst wordt meestal met meerdere partijen afgesloten en is langdurig en gelijkwaardig. Deze manier van samenwerken heet Activiteiten en resultaten in 2015 In 2015 zijn we actief in 14 landen. Deze geeft een geografisch overzicht van de landen en de WOP s/projecten weer. In 2015 zijn we 5 nieuwe Water Operators partnerships (WOP s) of programma s gestart. In Jordanë is ons programma verlengd. In Burkina Faso liep het eerste jaar af met een aantal quick win programma s en startte we met een volwaardige WOP. Ook in Ghana begonnen we met de uitvoering van het programma en in Ethiopië startte we onze samenwerking met de tweede River Basin Water Authority. Met onze partners voerden we 22 programma s en/of projecten uit. In al onze WOP s werken we actief en in nauwe samenwerking met onze partners aan de verbetering van hun. Niet alleen door middel van training en cursussen, maar vooral door met onze partners samen aan de slag te gaan in concrete projecten en met het aanpakken van specifieke problemen. De advisering aan programma s in landen waarmee Amsterdam een handelsrelatie heeft werden in 2014 uitgevoerd door

Waternet. Met ingang van 2015 zijn de activiteiten van Waternet in India en China bij Wereld Waternet gekomen. In 2015 zijn de activiteiten in de twee landen Ethiopië en Burkina Faso van start gegaan. In deze twee landen ondersteunen we water autoriteiten die model zullen staan voor andere waterautoriteiten in deze landen. In Ghana werken we met de Nederlandse social venture Safi Sana aan een integraal programma waarbij de private sector wordt betrokken bij het bieden van sanitatie oplossingen. In Kenia en Tanzania hebben de inspan ningen niet tot programma s geleid. Maar begin 2016 wordt er wel een letter of intent getekend met Mombasa County met een partnerschap voor versterking van de wateren sanitatiesector als doel. Meerwaarde voor Waternet De samenwerking levert ons ook iets op. Projectmedewerkers krijgen de gelegenheid om in een internationale context te werken, met mensen van een andere cultuur en een andere manier van werken. Dit ver breedt de blik. Het werken met organisaties in het buiten land maakt ons ook bewuster en geeft een hernieuwd inzicht in hoe wij het in Nederland hebben geregeld. En ook hoe dat beter kan. Het maakt ons tot betere professionals. De werkzaamheden zijn kleinschaliger maar vaak wel veel breder dan de dagelijkse werkzaamheden van onze medewerkers. Daardoor krijgen Waternetters veel meer inzicht in de integrale watercyclus. Ook omdat ze samenwerken met Waternet collega s die bij een ander onderdeel werken binnen de watercyclus van Waternet. Medewerkers hebben (theoretische) kennis die in Nederland niet meer nodig is om het werk te doen. In het buitenland blijkt deze kennis nuttig te zijn en medewerkers worden uitgedaagd om deze kennis creatief aan te wenden. In onze partnerlanden worstelt men met problemen die we hier helemaal niet of niet meer kennen: schaalgrootte en tropisch gerelateerde uitdagingen zoals droogte, enorme regenval en sedimentatie door erosie. Veranderende klimatologische omstandigheden leiden hier ook tot hevige regenval in korte tijd. Wij leren van onze partners hoe zij met dit soort uitdagingen omgaan. Deze nieuwe kennis maakt ons tot een betere waterorganisatie in Nederland. Samenwerking met Nederlandse partners in het buitenland leidt ook tot uitbreiding van het netwerk en meer samenwerking met deze partners in Nederland. Als betrouwbare waterprofessionals helpen we Nederland mee op de kaart te zetten Samengevat profiteren wij er ook zelf van door anderen te helpen. Dit is geen doel op zich maar het is wel van belang en het onderstreept de gelijkwaardigheid van de relatie met onze partners.

Kennisuitwisseling staat centraal. We bouwen geen infra structuur en ook geen waterputten zoals vroeger. De samen werking met Wereld Waternet komt op een goed moment. Het bestuur staat achter de buitenlandambitie dat als een uitvoering van onze visie op een Maat schappelijk Verantwoorde Overheid wordt gezien. Martin Kuipers, secretaris-directeur Hoogheemraadschap Hollands Noorder Kwartier

05 strategie voor Afrika Wereldwijde wateruitdagingen Sinds 1990 is er aanzienlijke vooruitgang geboekt op schoon, voldoende en veilig water en sanitatie. De Millennium doelstelling van de Verenigde Naties voor drinkwater is in 2010 bereikt, maar in 2015 hadden nog steeds 663 miljoen mensen geen toegang tot verbeterd drinkwater. De sanitatie doelstelling van de Verenigde Naties is niet gehaald en 2,4 miljard mensen hebben nog steeds geen toegang tot verbeterde sanitatie (WHO, juni 2015). De toenemende econo mische ontwikkeling in vrijwel alle regio s van de wereld legt een steeds grotere druk op de schaarse (drink)waterbronnen. In 2015 zijn de nieuwe VN ontwikkelingsdoelstellingen voor 2030 geformuleerd, de Sustainable Development Goals (SDG s). Wereld Waternet laat zich in haar werk leiden door de nieuwe VN-doelstellingen voor water, sanitatie en integraal waterbeheer zoals vastgelegd in. Als relatief kleine organisatie willen we zoveel mogelijk mensen bereiken bij het verbeteren van hun leefomstandigheden. Daarom maken we onze inzet zo effectief mogelijk. Door onze ervaring te delen met drinkwaterorganisaties uit ontwikkelde landen, zodat zij gemotiveerd worden om organisaties in de relatief minder ontwikkelde landen te ondersteunen. En met de Afrika-strategie willen we ook aan efficiëntie winnen. Focus op Afrika Sinds 2011 richten we ons steeds meer op landen met de grootste achterstand. We focussen ons op. Met 56 landen en een landoppervlak van 30 miljoen m 2 (drie keer Europa) is het onmogelijk om het gehele continent te bereiken als individuele organisatie. In 2015 hebben we onze geëvalueerd. Uit de evaluatie bleek dat de trainingscentra in onze kernlanden Marokko, Egypte en Zuid-Afrika meestal niet direct kunnen ingaan op verzoeken van regiolanden om kennis te delen. Het doel om samen met de kernlanden waterorganisaties in de omringende (regio)landen naar een hoger niveau van waterbeheer te brengen heeft niet langer de voorkeur. Wereld Waternet had haar werkzaamheden hierop al aangepast en ging de afgelopen jaren rechtstreekse relaties aan met een aantal regiolanden om de wateruitdagingen daar aan te pakken. Voorbeelden van deze aangepaste strategie zijn onze Water Operators partnerships (WOP s) in Mozambique, Ethiopië, Burkina Faso en Ghana. Deze lijn wordt nu doorgezet. Hierdoor kan Wereld Waternet echter minder landen ondersteunen dan verwacht. Wereld Waternet ziet wel nog steeds een rol voor de trainingscentra in de kennisoverdracht aan waterorganisaties in de regiolanden. 05 strategie voor Afrika

De relatie met de kernlanden blijft, maar zal meer gericht zijn op kennisuitwisseling en opdrachtgericht advieswerk. De integrale benadering en dus samenwerking met andere waterstakeholders blijft hierbij nadrukkelijk centraal staan. In 2016 streeft Wereld Waternet naar duurzame directe relaties met 9 landen in Afrika. Activiteiten en resultaten in 2015 In de nieuwe Afrika-strategie verbinden we waar mogelijk de trainingscentra in de kernlanden Marokko, Egypte en Zuid-Afrika met landen in hun regio om de waterkennis te delen. Zo werkten we in 2015 met het trainingscentrum in kernland Marokko om kennis over waterbeheer uit te wisselen met regioland Burkina Faso. Samen met de Marokkaanse partner ONEE trainden we vijf waterschappen uit Burkina Faso in het trainingscentrum van ONEE in Marokko. Trainingscentra Samen met de Nederlandse alliantiepartner Wateropleidingen (SWO) hebben we in ZuidAfrika sterk ingezet op de vorming van een trainingsinstituut voor integraal werken voor de Zuid-Afrikaanse watersector. In 2015 richtte SWO de door de autoriteiten goedgekeurde trainingsfaciliteit AquaDactic op. Een ander resultaat is dat er instructie- en trainingshandleidingen zijn ontwikkeld voor de operationele procedures voor drink- en afval waterinstallaties. Deze worden gebruikt voor train de trainer -programma s die het ministerie van onderwijs landelijk wil invoeren. En we laten Nederlandse kennis zien in het Centre of Expertise in Durban. Hier zijn inmiddels 25 innovatieve demonstratie projecten opgezet. De trainingscentra van onze partners in Egypte en Marokko vormen nog steeds een belangrijke schakel om de kennis van Wereld Waternet over hele watercyclus verder uit te rollen in Afrika. Met het trainingscentrum van het Institute de L Eau et Assainissement (IEA) in Marokko bekijken we hoe we samen trainingen kunnen ontwikkelen en uitvoeren. En met partner BWADC in Egypte zijn we in gesprek over een vervolgsamenwerking voor 2017-2021. Samenwerkingsverbanden Van de zijde van onze buitenlandse partners is de vraag naar onze kennis en vaardig heden enorm toegenomen. Door samen te werken met andere kennis- en water organisaties kunnen wij aan deze vraag blijven voldoen. Dit jaar tekenden we onder andere allianties met verschillende Nederlandse waterschappen. In Ethiopië en Zuid-Afrika wordt de kennis van de gehele watercyclus van Wereld Waternet als aanvullend ervaren

door andere Nederlandse waterschappen. Zo krijgt Wereld Waternet tot 2019 financiering van de Nederlandse Water schapsbank om het Water Governance Program van een van de River Basin Authorities in Ethiopië mee te ontwikkelen. Binnen het Kingfisher project van de Dutch Water Authorities draagt Waternet beheer kennis over aan een van de 9 Catchment Management Agencies in Zuid-Afrika, vooral op waterkwaliteit. De resultaten zullen als voorbeeld dienen voor andere CMA s. In Burkina Faso werken we samen met Water schap Reest en Wieden om de water autoriteit l Agence de l eau du Gourma (AEG) te versterken. Het is een langdurige samenwerking met de uitgesproken steun van de Minister van Water & Sanitatie. In 2015 zijn we ook andere samenwerkings verbanden aangegaan om ons programma in Afrika verder vorm te geven. Nederlandse (water)organisaties die ook in Afrika werken, nodigen Wereld Waternet uit om te participeren in hun programma s daar. In Mozambique werken we bijvoorbeeld samen met Vitens Evides International, SNV en BopInc om de overheidsorganisatie AIAS te ondersteunen. Deze organisatie is verant woordelijk voor het drinkwater in 140 middelgrote steden, en voor sanitatie in alle steden van Mozambique. Wereld Waternet neemt hier de sanitatie- en drinkwater productie voor haar rekening. In Zuid-Afrika werken we samen met VEI en Water opleidingen SWO om het Centre of Expertise in Durban verder vorm te geven. En de Nederlandse social venture Safi Sana en Wereld Waternet werken in de buurt van de Ghanese hoofdstad Accra samen op sanitatie. Safi Sana levert de expertise voor een business model van afvalverwerking en sanitatie en Wereld Waternet neemt deel vanwege haar contacten met de publieke waterorganisaties (de overheid). In 2015 werkten we in 7 landen in Afrika. Met de gouverneur van Mombasa County, Kenia zal begin 2016 een Letter of Intent worden getekend om tot een partnerschap te komen. In Ethiopië zijn we betrokken bij de ondersteuning van de Abay Basin Authority (ABA) en de Rift Valley Lakes Basin Authority. Deze ondersteuning aan de River Basin Authorities spreekt de minister van water, irrigatie en energie zo aan dat hij Wereld Waternet heeft gevraagd om een bijdrage te leveren aan haar nationale ambitie op stedelijke ontwikkeling en integraal waterbeheer.

De onafhankelijke kennis van Wereld Waternet komt goed van pas om de water en sanitatie uit dagingen in mijn land het hoofd te bieden. De innova tieve oplos singen die wij in Ghana ontwikke len moeten op den duur door de lokale overheid en economie over genomen worden. Wereld Waternet heeft hierbij een faciliterende rol. Seth Som Gyampoh, technical operator Safi Sana, Ghana

Inleiding Wereld Waternet is een regie-organisatie, een organisatie die middelen, mensen, kennis en technologie samenbrengt en inzet voor programma s in het buitenland. De medewerkers van Waternet en van onze andere Nederlandse partners voeren technisch-inhoudelijke adviestaken uit ten behoeve van die pro gramma s. Wereld Waternet zorgt voor continuïteit, effectiviteit en legitimiteit van de program ma s. Dit betekent dat wij de pro gramma s en projecten coördineren en we voeren activiteiten uit ter ondersteuning hiervan. We hebben als regie-organisatie de volgende activiteiten: programmamanagement & procesverbetering alliantiemanagement PR & communicatie financiering & financiële verantwoording planning & control. Activiteiten en Resultaten 2015 In 2015 heeft Wereld Waternet zich verder ontwikkeld en geprofessionaliseerd, met name op het gebied van alliantiemanagement en financiering & continuïteit. We zijn nieuwe allianties aangegaan en op zoek gegaan naar nieuwe structurele financiers. Met de Wereldbank tekenden we een Memorandum of Understanding (MoU) met als doel om internationaal kennis en ervaring uit te wisselen en geïntegreerd waterbeheer meer op de agenda te zetten. Programma management & Procesverbetering De is de afgelopen jaren verder versterkt en de uitvoer van de is steeds meer gestructureerd. In 2015 hebben we de internationale activiteiten in low-income landen samengevoegd met de activiteiten in middle- en high-income landen. Als gevolg hiervan hebben we een nieuwe visie geformuleerd die bestuurlijk is vastgesteld. Wereld Waternet heeft door deze gewijzigde focus haar visie als volgt geherformuleerd. We blijven ons richten op de integrale watercyclus. We richten ons op de vraag van vier stakeholders; de gemeente Amsterdam, collega-waterbedrijven en -waterschappen, de Nederlandse overheid en de Wereldbank. De besluitvorming over programma s gebeurt n.a.v. vier criteria; 1 Is er een watervraag? 2 Is er bereidheid bij een partner om te investeren. Is er een probleemeigenaar? 3 Kunnen wij de kennis bieden, hebben wij een wateroplossing? 4 Is er financiering?

Alliantiemanagement Wereld Waternet is volop bezig een alliantiebeleid te ontwikkelen voor een gestructureerd beheer van de bestaande allianties en voor het aangaan van nieuwe. We gaan allianties aan met organisaties waarmee we onze kennis delen, de WOP s. En we gaan allianties aan die aanvullende kennis, menskracht of financiën leveren voor het werken met de WOP s. Daardoor kunnen we meer bereiken in ons werk en steken we ook nog iets op van collega s in andere organisaties. In 2015 hebben we actief ingezet op allianties met organisaties met aanvullende kennis. Hierbij keken we naar complementaire expertise op het gebied van water en sanitatie, maar ook naar complementaire kennis op het gebied van landbouw of training, noodzakelijkheid voor onze integrale visie en werkwijze. In 2015 continueerden we onze samenwerking met Wateropleidingen (SWO) op het gebied van training en opleiding. Nieuwe samenwerkingspartners in 2015 zijn het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) voor programma s in Ethiopië, Mozambique en Zuid-Afrika. En het Hoogheemraadschap van Delfland voor samenwerking binnen ons sanitatie programma in Indonesië. De samenwerking met alliantiepartners in het buitenland heeft ook een positief effect op de samenwerking binnen Nederland. We voeren verder verken nende gesprekken met de Grondstoffen- en Afvalstoffen Dienst Gooi en Vechtstreek (GAD) en met ontwikkelingsorganisatie Simavi die veel ervaring heeft met werken in lokale gemeenschappen. Tot slot voeren we gesprekken met Unesco-IHE over een structurele samenwerking. Met hen werken we nu al samen in bijvoorbeeld in China. Om de continuïteit van Wereld Waternet verder te borgen voeren we gesprekken met een aantal structurele financiers. Bijvoorbeeld met de Wereldbank waarmee eind 2015 een Memorandum of Understanding (MoU) werd getekend. Het nieuwe meerjarenprogramma van het Water en Sanitatie Programma van de Wereldbank gaat uit van de integrale benadering en de noodzaak van meer capaciteitsopbouw. De Wereldbank vroeg Wereld Waternet om expertise beschikbaar te stellen voor een programma in drie provincies in Egypte. Het ging over een sanitatieprogramma van 1 miljard dollar voor de aanleg van riolering en rioolwater zuiveringen. Het advies van Wereld Waternet leidde ertoe dat de Wereldbank 30 miljoen extra reserveert voor capaciteitsversterking. Communicatie Naast communicatie-uitingen op Wereld Waterdag, het jaarverslag, website- en persberichten was er de eerste film over de resultaten van Wereld Waternet. Tijdens de Amsterdam International Waterweek (AIWW) vroegen we aandacht voor sanitatie door de uitreiking van de Sarphati Sanitation Awards. Deze werden dit jaar voor de 2e keer uitgereikt door Burgemeester van der Laan. De Award for Young Entrepreneurs ging naar Safi Sana. En de Award for Life Achievement naar Dr. Kamal Khar, oprichter van de Community Led Total Sanitation (CLTS). Een andere succesvolle communicatieactiviteit tijdens deze week was het Partner Programma dat we organiseerde met VEI en het Institute for

Advanced Metropolitan Solutions. De deel nemers kwamen uit Argentinië, Vietnam, Jordanië, India, (bezette) Palestijnse gebieden en Brazilië. De kennis en ervaring van (Wereld) Waternet krijgt steeds meer bekendheid in de wereld. We ontvingen in 2015 rond de 1200 gasten uit het buitenland. Het ging om zo n 45 meer daagse bezoeken van delegaties uit onder andere Ghana, Bangladesh, India, Palestina, Kenia, Oezbekistan, Indonesië, China en Roemenië. Maar ook Nederlandse organi saties zoals Universiteiten, UNESCO-IHE, Rotary club, Netherlands Water Partnership en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) bezochten Wereld Waternet. In 2015 was er aandacht van buitenlandse media voor onze projecten, onder andere voor de EU-projecten in Suriname, het sanitatie programma in Indonesië en het programma met waterschap AEG in Burkina Faso. Er waren publicaties in sectorspecifieke vakbladen en online fora zoals Waterforum online en de NWP nieuwsbrief maar ook in landelijke dagbladen. Onze programma s staan uitgebreid beschreven op de website van VEWIN. En we droegen bij aan het Wetskills lustrumboek. Op Wereld Waterdag hebben we ruim anderhalf miljoen mensen bereikt met een videospot op 350 locaties in Amsterdam en omstreken. Wereld Waternet trad op als gastheer voor de jaarvergadering van de Rotary. In het kader van een heroriëntering op het financieringsmodel van de Rotary worden gesprekken gevoerd met de landelijke watercommissie van de Rotary voor de mogelijkheid van samenwerking. Financiering & continuïteit In 2015 zijn er acties ondernomen naar de Wereldbank, het fonds van de Nederlandse Waterschapsbank (NWB), het Fonds Duurzaam Water en Ghana Wash Window programma om de uitvoering van pro gramma s mogelijk te maken. Dit heeft geleid tot financiering van het NWB-fonds voor samenwerking in Ethiopië en goed keuring van de RVO voor een programma in Ghana met de Social Venture Safi Sana over sanitatie en afvalwaterbehandeling. Het programma in Mozambique wordt o.a. gefinancierd door het Water for life fonds. Het programma in India wordt gefinancierd door de Indiase filantropische instelling Tata Trusts en het artificial recharge project in China door de gemeente Deyang en Partners for Water. Planning & Control Planning & control is de laatste jaren sterk verbeterd en goed ingebed in de organisatie. Het jaarplan en de begroting zijn leidend voor de periodieke managementrapportages en verantwoording vindt plaats via een jaarverslag. De nieuwe meerjarenplannen op integraal waterbeheer met de WOP- partners zijn in 2015 in alle landen operationeel.

Als geld een beper kende factor is dan is capaciteit een mogelijke oplossing. Daarom gaan wij samenwerkings verbanden of allian ties aan. Naast extra capaciteit zijn we ook op zoek naar aanvullende kennis binnen de water cyclus bij collegawaterorganisaties. Kenneth Comvalius, directeur Wereld Waternet

Wereld Waternet maakt geen onderscheid meer in de economische situatie van een land om haar kennis beschikbaar te stellen. Zowel armere als rijkere landen ondervinden waterproblemen. In haar visiedocument is vastgelegd onder welke voorwaarden Wereld Waternet haar kennis inzet. Het visie document wordt in 2016 vertaald in een businessplan. Voor deze hernieuwde focus is een nieuw bestuur aangetreden met vertegenwoordiging uit het bedrijfsleven, overheid, wetenschap en financiële instellingen. In 2015 zijn de Sustainable Development Goals (SDG) vastgesteld door de wereld leiders, vertegenwoordigd in de Verenigde Naties. SDG 6 richt zich op duurzaam waterbeheer en toegang tot water en sanitatie voor de hele wereld bevolking voor 2030. Wereld Waternet sluit door de gewijzigde visie goed aan op deze ambitie. De Nederlandse overheid gecommitteerde zich aan SDG 6. Wereld Waternet zal in 2016 samen met andere Nederlandse water organisaties formuleren hoe de Nederlandse watersector kan bijdragen aan het Nederlandse beleid.

Wereld Waternet organiseerde een bijzonder inspirerende studietour en we nemen heel veel lessons learned mee naar huis. Wambui G. Gichuri, Water Practice Manager World Bank, Latin America

Inleiding Wereld Waternet werkt in. met in totaal. Wereld Waternet ontwikkelde een nieuwe visie in 2015 en paste haar Afrika-strategie aan. We gaan voortaan directe aan relaties met de regiolanden van onze kernlanden Marokko, Egypte en Zuid-Afrika. Daarnaast richten we ons ook meer op landen die vanuit een economische relatie met Amsterdam een watervraag neerleggen bij Wereld Waternet. De integrale benadering staat hierbij nog steeds voorop. In het kader van de vernieuwde Afrikastrategie organiseerden we met partner ONEE in Marokko een training over de gehele watercyclus voor waterautoriteiten in Burkina Faso. We gingen voortvarend aan de slag in de twee nieuwe landen: Ethiopië en Burkina Faso. We werken ook in Indonesië en Suriname. Dit zijn de zogeheten herkomstlanden, landen waar de gemeente Amsterdam een band mee heeft vanwege het grote aantal inwoners uit deze landen in Amsterdam. Hier vindt u een overzicht van de per land. Resultaten in 2015 2015 is een belangrijk jaar. We werken vanaf nu met alle partnerorganisaties in de landen aan integraal watermanagement, vastgelegd in meerjaren-mou s. Ondanks de politieke en bestuurlijke situatie in enkele partnerlanden konden we de programma s dit jaar uitvoeren zoals gepland. Alleen de training voor de vijf waterschappen uit Burkina Faso vond door de politieke situatie in Burkina Faso later plaats. Binnen de diverse programma s hebben we een breed scala aan projecten uitgevoerd, Resultaten in beeld 2015 variërend van technische assistentie en projectbegeleiding tot informele adviezen over de inrichting van het waterbestel en de financiering van de watersector. In de

verschillende factsheets van de programma s kunt u hierover meer lezen. De samenwerking met waterautoriteit AEG in Burkina Faso komt in 2015 goed op gang. Naast een training over waterbeheer aan het kader is er veel aandacht besteed aan communicatiemiddelen om het water bewustzijn te vergroten bij de bevolking. Men is begonnen met het analyseren van de bestaande data en het formuleren van een visie om straks de waterbronnen beter te kunnen monitoren. Kennisoverdracht met onze partner BWADC in Egypte vond in 2015 grotendeels online plaats. De vijfjarige samenwerking liep ten einde en er zijn afspraken gemaakt om een MOU te formuleren voor een nieuwe periode 2017-2021. Waterbedrijf BWADC uit Beheira wordt inmiddels gezien als voorbeeld voor de andere waterbedrijven in Egypte. De Wereld bank heeft Wereld Waternet daarnaast gevraagd haar expertise in te zetten voor versterking van water- en afvalwaterbedrijven in drie provincies in Egypte, waaronder Beheira. In Ethiopië ontwikkelde Wereld Waternet samen met de Abay Basin Authority een vierjarig water governance programma. Deze waterautoriteit zal model staan voor de ontwikkeling van andere waterautoriteiten in Ethiopië. Dit programma wordt deels gefinancierd door de Nederlandse Waterschapsbank. Op verzoek van het Ethiopisch ministerie van water, irrigatie en energie zijn we nu ook begonnen met het versterken van de Rift Valley Lakes Basin Authority. Naast advies over de modernisering van de afvalverwerkingsfabriek MUDOR in de Ghanese hoofdstad Accra zijn we betrokken bij het opschalen van een pilot van de Nederlandse social venture Safi Sana voor het vergisten van organisch materiaal in gemeente Ashaiman nabij Accra. In 2015 verzorgden we een training over beheer en onderhoud van biogasinstallaties en zijn we begonnen met een train de trainer programma. In Banten werken we aan de uitdagingen op sanitatie en watermanagement in vier gemeenten in Banten. In 2015 zijn we vooral bezig geweest met overstromingsbeheer. De gemeente Amsterdam is specifiek benaderd om te helpen op infrastructurele projecten in het vluchtelingenkamp Al Zaatari in Jordanië. Wereld Waternet adviseerde in 2015 over hoe de drinkwater voorzieningen en gevaarlijke sanitatie situatie verbeterd kan worden. We kijken hierbij ook buiten het kamp naar organisaties die in de

regio verantwoordelijk zijn voor water en sanitatie. De minister heeft aanvullende financiering beschikbaar gesteld voor drie jaar. Het trainingscentrum van de Marokkaanse partner ONEE blijft een rol spelen in de nieuwe Afrika-strategie. Samen met partner ONEE gaven we een training aan de vijf waterschappen van Burkina Faso. Met Vitens Evides International, SNV en BOPinc zijn we gestart om het nationale drinkwaterbedrijf AIAS te versterken op water en sanitatie in 15 middelgrote steden die model staan voor 149 andere steden in Mozambique. Alle sanitatiegroepen in de 15 steden zijn opgericht. De training die we voor hen ontwikkelde is zo goed geëvalueerd dat het in het standaard trainingsprogramma van sanitatiegroepen in Mozambique is opgenomen. De twee EU-programma s in Suriname verlopen volgens schema. Samen met het management van drinkwaterbedrijf SWM werkten we succesvol aan de verbetering van de drinkwaterprocessen en aan de organisatie en de verdere ontwikkeling van het Waterforum. In de provincie Nickerie is het bestuur van OWMCP getraind, en zijn de verschillende waterstakeholders verenigd in het nieuwe waterplatform voortvarend aan de slag gegaan met de waterschapstaken van OWMCP. De bewoners van Nickerie zijn betrokken bij de waterproblematiek door bewustwordingscampagnes. wil deze trainingsprogramma s landelijk gaan invoeren. Onder de vlag van the Dutch Water Authorities helpen we met de ontwikkeling van 9 waterschappen (CMA s). Waternet draagt op het gebied van governance kennis over aan de CMA, Breede Gouritz. Met gemeente Kaapstad werken we samen aan verbetering van de sanitaire omstandigheden in informal settlements rond Kaapstad. De aanbevelingen uit ons onderzoek in de informal settlements zullen worden overgenomen door de gemeente Kaapstad. In Zuid-Afrika werken we samen met de gemeenten Kaapstad, Swellendam, Theewaterskloof en het waterschap Breede Gouritz. Aansprekende resultaten zijn ontwikkeling van gebruikershandleidingen voor drink- en afvalwaterinstallaties voor train de trainer programma s. Het ministerie

Jordanië China Marokko Egypte 1 2 Ethiopië Burkina Faso Suriname 1 1 India Indonesië Ghana Kenia 2 Tanzania 1 2 3 4 5 Mozam bique ideëel ZuidAfrika in voorbereiding niet-ideëel/kostendekkend 2 1 2 3 4

factsheet Burkina Faso land: Burkina Faso regio: Gourma aantal inwoners: 300.000 WWn actief sinds: 2014 operationele partner: Waterschap l Agence de l Eau du Gourma (AEG) Situatie & Uitdaging Burkina Faso kampt met woestijnvorming en erosie. Tijdens de moesson valt er in korte tijd een overdaad aan regen. Burkina Faso werkt sinds 2003 hard aan een nationaal oppervlaktewater plan en een nationaal drink water- en sanitatieplan. Er zijn vijf waterschappen opgericht om het oppervlakte- en grondwater in Burkina Faso goed te beheren. Alle vijf zijn inmiddels operatio neel, waaronder het in 2011 opgericht waterschap l Agence de l Eau du Gourma (AEG). Het door Wereld Waternet ondersteunde waterschap AEG zal (samen met l Agence de l Eau du Nakanbe) als voorbeeld waterschap dienen voor de andere drie waterschappen. AEG is verant woordelijk voor het waterbeheer in de provincie Gourma in het Zuidoosten van Burkina Faso. Het stroom gebied Gourma is twee keer zo groot als Nederland. Gebeurtenissen in 2015 In 2015 hebben Wereld Waternet en AEG een Memorandum of Understanding getekend met de AEG om samen te werken aan governance, monitoring van water bronnen, communicatie en finan ciering. Door de politieke situatie zijn een aantal activiteiten verschoven naar een later tijdstip, maar de geplande resultaten zijn wel gehaald. t

factsheet Burkina Faso Activiteiten en resultaten 2015 De MOU bestrijkt een periode van 4 jaar handelt over alle aspecten van waterbeheer in het beheersgebied van AEG. Wereld Waternet adviseerde over een aantal communicatie activiteiten die AEG doel treffend wist in te zetten. Het Dagelijks Bestuur van AEG is zich meer bewust over de manier waarop zij kan functio neren door een training die hierover gegeven is en door ons advies op financieel prestatie management en verantwoording. Er is ook een start gemaakt met het analyseren van de bestaande data van de waterbronnen en een eerste begin gemaakt met een plan over hoe men wil gaan monitoren. Vertegenwoordigers van de vijf water schappen zijn getraind op water governance en monitoring van waterbronnen tijdens een twee weken durende training in het trainingscentrum van onze WOP-partner ONEE in Marokko. NUFFIC kende hiervoor een extra subsidie toe. In het kader van kennisuitwisseling, o.a. tussen verschillende WOP partners van Wereld Waternet bezochten een aantal medewerkers van AEG en het aangrenzend waterschap Liptako de Amsterdam International Waterweek in november. Naast een bezoek aan Aquatech, een van de belangrijkste tentoonstellingen op het gebied van drink- en afvalwater, namen zij deel aan het gezamenlijke Exposure Programme van Vitens Evides International en Wereld Waternet. Met een aantal andere Nederlandse waterschappen werkt Wereld Waternet hard aan draagvlak bij de Nederlandse overheden om alle water schappen in Burkina Faso te gaan ondersteunen. Eind 2015 heeft het NWB-fonds een subsidie beschikbaar gesteld voor een formulerings missie naar Burkina Faso om een gezamenlijk voorstel in te dienen bij het NWB-fonds.

factsheet China land: China regio: Sichuan aantal inwoners: 600.000 WWn actief sinds: 2015 operationele partner: gemeente Deyang (alliantie) partners: UNESCO-IHE, MetaMeta en Eijkelkamp subsidie: Partners voor Water (RVO) Situatie & Uitdaging De stad Deyang ligt in het Sichuan bekken, een aard bevingsgevoelig gebied in Zuidwest China. Onder andere door de massale toestroom van inwoners van het platte land neemt de bevolking enorm toe en kan de snel groeiende watervraag niet aan. Deyang is niet de enige stad in China met dit probleem. Twee derde van alle Chinese steden kampt regelmatig met watertekorten gedurende het jaar. Daar komt nog bij dat de snelle groei leidt tot serieuze watervervuiling door huishoudens en industrie. De toenemende drinkwatervraag zorgt voor zeer snel dalende grondwaterstanden. Om die reden wordt het concept van de Amsterdamse Waterleidingduinen met kunstmatige infiltratie van rivierwater als aardbevings bestendige techniek uitgetest. In een nieuw park van ca 3 ha wordt onze kennis ingezet en uitgetest. Deze pilot zorgt voor stabiele grondwaterstanden en drinkwater. Daarnaast komt er een waterinformatiecentrum en een wetland park. Als deze pilot goed uitpakt zal deze technologie uitgerold worden in vijf andere belangrijke steden waaronder Beijing. Gebeurtenissen in 2015 Begin 2015 heeft China last van dalende overheids inkomsten. Ook in Deyang speelde deze kwestie. Om deze reden heeft de nieuwe burgemeester alle projecten on-hold gezet. Na communi catie tussen de burgermeesters van Amsterdam en Deyang is ons proefproject met kunst matige infiltratie met een vertraging van 3 maanden alsnog voortgezet. Activiteiten en resultaten 2015 In 2015 zijn een groot deel van het park en de zuiverings voorzieningen gebouwd. Naar verwachting wordt het park in september 2016 opgeleverd. De resultaten van de pilot zijn tijdens de Amsterdam Inter national Water Week in een workshop gepresenteerd. Iedereen was het erover eens dat er mooie resultaten behaald kunnen worden met kunstmatige infiltratie.

factsheet Egypte, Beheira land: Egypte regio: provincie Beheira aantal inwoners: 5 miljoen WWn actief sinds: 1992 operationele partners: Beheira Water & Drainage Company (BWADC), Holding Company for Water and Wastewater (HCWW), Fayoum Water and Drainage Company (FWADC) (alliantie) partners: BWADC, Fayoum Water and Drainage Company (FWADC), Waterschap Aa en Maas en De Dommel, Brabant Water Situatie & Uitdaging Egypte is een kernlanden van Wereld Waternet. Door de enorme vervuiling van de Nijl ontkomt men in Egypte niet aan integraal waterbeheer. Het is een uitdaging om de grote vervuiling aan te pakken van de drinkwater bronnen (de Nijl en de daarmee verbonden afvalwateren irrigatiekanalen) als gevolg van industrie, landbouw en ongezuiverd afvalwater. De Egyptische waterorganisatie BWADC is verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening en de verwerking van afvalwater in de provincie Beheira. Het doel van de samenwerking is capaciteitsontwikkeling, technische assistentie en advisering op afvalwaterzuivering en assetmanagement. Gebeurtenissen in 2015 Vanwege de politieke- en organisatorische situatie was het ook in 2015 niet mogelijk om naar de provincie Beheira in Egypte te reizen. Actieve uit voering van de programma s was hier dan ook beperkt. Zoals voorgaande jaren vond kennis overdracht vooral op afstand plaats via online platvormen. In 2015 liep de vijfjarige samenwerking af met BWADC. Er ligt een voorstel om nieuwe samenwerkingsafspraken te formuleren voor de periode t

factsheet Egypte, Beheira 2017-2021. Met BWADC bekijken we hoe de nieuwe samenwerkingsovereenkomst gefinancierd kan worden. Het ministerie dat verantwoordelijk is voor de water bedrijven in Egypte (de overkoepelende waterorganisatie van Egypte HCWW) ziet BWADC als een voorbeeld voor alle waterbedrijven in Egypte. Activiteiten en resultaten in 2015 De focus van het advies aan BWADC lag dit jaar op het versterken van de bedrijfsvoering van de afvalwaterzuiveringen en op onderhoud van riolering en drinkwater systemen, zoals het beter inzetten van asset management en risico analyses van de drinkwaterzuivering in Damanhour. Daarnaast adviseerde Wereld Waternet over de uitvoering van het bedrijfs plan voor een beter beheer van de riool waterzuiveringen van Nubariya en Hosh Eisa. Advisering Wereldbank De Wereldbank heeft aan Wereld Waternet gevraagd expertise ter beschikking te stellen voor investeringen in water- en afvalwaterbedrijven in de drie provincies Sharkiya, Gharbiya en Beheira. Voor deze investering heeft de Wereldbank een lening van 1 miljard dollar gereserveerd voor Egypte. In 2015 is hiervan een eerste tranche van 500 miljoen dollar beschikbaar gesteld. In aanvulling op dit bedrag zal een budget van 30 miljoen dollar beschikbaar komen voor capaciteitsversterking.

factsheet Ethiopië land: Ethiopië regio: Amara aantal inwoners: 26,3 miljoen WWn actief sinds: 2014 operationeel partner: Abay River Basin Authority (ABA) (alliantie) partners: Nederlandse Waterschapsbank (NWB), Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Dutch Water Authorities (DWA) Situatie & Uitdaging Ethiopië heeft genoeg watercapaciteit. Door neerslag variaties, geografische verschillen en onvoldoende opslagcapaciteit is water echter vaak niet beschikbaar. In 2012 heeft de Ethiopische regering besloten om 12 waterautoriteiten (River Basin Authorities) op te richten. Naast gebruik voor drinkwater en irrigatie voor landbouw wordt water ook gebruikt om energie op te wekken. Een potentieel belangrijke bron van inkomsten want Ethiopië beschikt niet over delfstoffen. Goed waterbeheer kan enorm bijdragen aan de economie van het hele land. De Abay is onderdeel van de Nijl-regio en daarmee ook van groot belang voor Soedan en Egypte. Het waterbeheer in het Abay stroomgebied is daarom ook van groot natio naal en internationaal belang. Het Abay stroomgebied beslaat 20% van het totale oppervlak van Ethiopië. Een groot deel van de bevolking woont hier en het gebied is goed voor de helft van de jaarlijkse landelijke afvoer van neerslag. De Abay River Basin Authority (ABA) wil meer leren over het inte graal waterbeheer, onder andere op bestuurlijk niveau. Enkele Neder landse water schappen zijn sinds enkele jaren actief in Ethiopië onder de vlag van de Dutch Water Authorities (DWA). Vanuit die betrokkenheid is Wereld Waternet begin 2014 gevraagd om de ABA ter ver sterken op integraal water management en good governance. Dit programma is gefinancierd door de Neder landse Waterschapsbank. t

factsheet Ethiopië Gebeurtenissen in 2015 Wereld Waternet heeft positief gereageerd op het verzoek van de minister van water, irrigatie en energie om haar kennis ook in te zetten voor de ontwikkeling van de Rift Valley Lakes Basin Authority. Inmiddels is de ondersteuning aan deze waterautoriteit toegevoegd aan het programma met de Dutch Water Authorities. Het programma wordt gefinancierd door de Nederlandse Waterschapsbank (NWB fonds). Wereld Waternet is daarnaast gevraagd om een bijdrage te leveren aan de nationale ambitie op stedelijke ontwikkeling en integraal waterbeheer. Activiteiten en resultaten 2015 In 2015 heeft WWn de ABA geholpen bij het ontwikkelen van een vierjarig programma op good governance, en zijn we begonnen met de uitvoering ervan. We hebben samen met de ABA een SWOTanalyse uitgevoerd over de huidige situatie van het waterbestel en het water beheer. Hierbij zijn een viertal speerpunten geformuleerd. Deze zijn verbetering van informatiemanagement, verbetering aan vergunnings- en handhavingssysteem, planning van processen in het stroomgebied en stakeholderanalyses. Deze speerpunten zijn verwerkt in een water governance -programma dat de komende drie jaar wordt uitgevoerd. Het programma met de Rift Valley Lakes Basin Authority (RVLBA) kent dezelfde stappen als het programma met de ABA. In 2015 tekenden we een intentieverklaring (letter of intent) met RVLBA voor de verdere samen werking. We voerden een SWOTanalyse uit om een nulpunt te bepalen. De uitdagingen op het gebied van integraal water management zijn nu inzichtelijk. En ook de bestuurlijke, organisatorische en beheers matige knelpunten. Met deze gegevens kan een verbeterplan opgesteld worden om de RVLBA te versterken, net als bij de ABA. Voor dit programma maken we gebruik van extra menskracht van onze alliantiepartner Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

factsheet Ghana land: Ghana regio: hoofdstad Accra en district Ashaiman aantal inwoners: 2,2 miljoen WWn actief sinds: 2014 operationeel partners: Safi Sana & Gemeente Ashaimen (alliantie) partners: Safi Sana ltd, Royal Haskoning DHV, WASTE, Hasal Babs Enterprise, International Fertiliser Development Situatie & Uitdaging In Afrika zijn de uitdagingen op water en sanitatie enorm en verbeteringen zijn nodig. Onvoldoende en vuile publieke toiletten en een gebrekkige ontwatering en afvalverwerking zorgen voor de verspreiding van allerlei ziekten. Hoewel het economisch best goed gaat in Ghana wordt een groot deel van de Ghanese bevolking hier dagelijks mee geconfronteerd. Slechts 13 procent heeft toegang tot acceptabele toilet voorzieningen. Gebeurtenissen in 2015 De samenwerking met Safi Sana heeft tot doel om een biovergister te bouwen die op termijn economisch rendabel kan opereren. Voor Wereld Waternet draagt deze samenwerking bij aan de zoektocht naar een structurele oplossing voor de verwerking van afval(water) vanuit een bedrijfsmatige perspectief. In 2015 is begonnen met de uitvoering van het programma. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Plattelands ontwikkeling van Ghana (MLGRD) is verant woordelijk voor de sanitaire situatie in heel Ghana. Hoewel de overheid eigenaar is van alle infrastructuur besteedt MLGRD de bouw en de bedrijfsvoering van riool zuiveringsinstallaties uit aan private partijen. Als onafhanke lijke partij adviseert Wereld Waternet het ministerie. t

factsheet Ghana Activiteiten en resultaten 2015 Wereld Waternet levert tech nische kennis en expertise voor een pilot van de social venture Safi Sana in de gemeente Ashaimen, vlakbij Accra. In deze pilot wordt geëxperimenteerd met het vergisten van organisch materiaal (plantaardige rest materialen, maar ook fecaliën). Er wordt biogas geprodu ceerd, waarmee elektriciteit wordt opgewekt. Wereld Waternet heeft in 2015 de tech nische ontwerpen van de digester-installatie en de droogbedden voor de faecal-sludge geoptimaliseerd. Ook ontwerpen we het trainingsprogramma en de gebruikers handleiding voor bediening en onderhoud. In 2015 hebben een aantal medewerkers van Safi Sana een in-company training bij Wereld Waternet gevolgd in beheer en onderhoud van biogasinstallaties en in het opzetten van een laboratorium. We hebben een train de trainer programma opgezet en in 2016 zal deze van start gaan. In dit kader hebben we Waternetters die betrokken zijn bij dit programma getraind in didactische vaardigheden. Een aantal rioolwaterzuiveringen in Ghana worden gemoderniseerd. Wereld Waternet schreef in 2015 een technisch rapport over de rehabilitatie en verbeteringen aan het onderhoudstraject en de bedrijfsvoering van rioolwaterzuiveringen in 5 gemeenten rond de hoofdstad Accra. Naar aanleiding van dit rapport zal Wereld Waternet adviseren over aanpassingen en verbeteringen in het onderhoudstraject en de bedrijfsvoering. Wereld Waternet zal ook ingezet worden bij trainingen. De Nederlandse ambassade in Accra is positief over deze samenwerking.

factsheet India land: India regio: Gujarat/kustvlakte van de districten Porbandar, Junagadh en Gir Somnath aantal inwoners: 62,7 miljoen inwoners WWn actief sinds: 2015 operationeel partners: Gemeenschappen in het kustgebied van de deelstaat Gujarat (alliantie) partners: Sir Ratan Tata Trust & Allied Trusts, Coastal Salinity Prevention Cell (CSPC), Netherlands Business Support Office (NBSO) Situatie & Uitdaging Het kustgebied van Gujarat kent een enorme verzilting van het grondwater die elk jaar erger wordt. Er is onvoldoende toegang tot drinkwater, bronnen zijn ver ontreinigd en er is geen aansluiting op het drinkwater leidingnetwerk. Daarnaast zijn er tal van uitdagingen op sanitatie, beheer van afvalwater, hygiëne en milieugebied. Deze problemen moeten integraal worden bekeken en aangepakt. Gebeurtenissen in 2015 Tata Trusts ziet zichzelf als een katalysator van ontwikke lingen in India. Tata Trust vroeg Wereld Waternet om samen te werken aan een aantal wateruitdagingen in Gujarat. Voorop staat het vinden van low tech en low cost oplossingen voor drinkwatervoorzieningen die zelf door de bevolking kunnen worden beheerd en onderhouden. Voor dit doel heeft Wereld Waternet met Tata Trusts een MoU getekend. Wereld Waternet zal adviseren over terug dringing van de verzilting in de kustgebieden van Gujarat, verbeterd afvalwaterbeheer in de dorpen en de organisatie en monitoring van het beheer van het stroomgebied. Activiteiten en resultaten 2015 We zijn begonnen met de uitvoering van de activiteiten. In Kodinar verbeteren we een niet-functionerende omge keerde osmose-fabriek die het water moet ontzilten. En we organiseren een workshop over duurzame oplossingen voor de toenemende verzilting in het kustgebied. In Chingeria verbete ren we de drinkwatervoorziening, riolering en regenwateropslag. Hier spoorden we een leiding breuk op waardoor een vijftiental dorpen niet meer waren aan gesloten op een drinkwater leidingnet en onvoldoende water hadden voor de irrigatie van hun gewassen. Ook gaven we uitgebreid advies op technisch-inhoudelijk en institutioneel vlak zoals restauratie van het centrale drinkwater distributienet, hergebruik van afvalwater of het doen van grond en oppervlakte watermetingen. Twee studenten van de universiteit van Utrecht kwamen na een literatuuronderzoek met aanbevelingen hoe de toegang tot drinkwater en sanitatie verbeterd kan worden voor het platteland van Gujurat.

factsheet Indonesië, Banten; sanitatie land: Indonesië regio: provincie Banten (West-Java) aantal inwoners: 10 miljoen WWn actief sinds: 1972 operationele partners: Gemeenten Serang, Pandeglang, Tangerang en de stad Serang Situatie & Uitdaging De provincie Banten ligt ten westen van Jakarta en grenst aan zee. Door de economische ontwikkeling is er een hoge urbanisatiegraad. De vraag naar land is hoog en de infrastructuur voor riolering is beperkt tot grote steden zoals Bandung of Bogor. De steden in Banten zijn afhankelijk van septic tanks en 60 procent hiervan is aan vernieuwing toe. In het regenseizoen zijn er grote over stromingen in dit gebied. De grond is erg verzilt doordat Banten vlakbij zee ligt. Er is onvoldoende water in de droge tijd, de kwaliteit van het water is onvoldoende en het is niet goed geregeld wie er verantwoordelijk is voor het oppervlaktewater. Naast inadequate sanitatie stapelen huisvuil en industrieel afval zich op, vervuilen het oppervlaktewater en blokkeren watergangen. Er is onvoldoende bewustzijn bij de bevolking en autoriteiten over het water en sanitatie probleem. Gebeurtenissen in 2015 Wereld Waternet heeft in 2015 besloten om de samen werking met het overkoepelend drink waterbedrijf Perpamsi Banten te integreren in de sanitatie programma s met de vier gemeenten. Hierbij geven we vorm aan de watercyclus benadering in de provincie Banten. t

factsheet Indonesië, Banten; sanitatie Activiteiten en resultaten 2015 In de provincie Banten lopen vier programma s op sanitatie en watermanagement; met de gemeenten Serang, Tangerang en Pandeglang en de stad (Kota) Serang. We werken hier aan verbetering van de sanitatie en watermanagement in de breedste zin. Tijdens een workshop werden de gemeenten bewustgemaakt van de mogelijkheden die de hevige regenval biedt voor het drinkwater potentieel tijdens de lange perioden van droogte (retentie/detentie). Dankzij de inspanning van Wereld Waternet is er na de workshop een convenant getekend om kennis te delen tussen de vier gemeenten over de vorderingen die de gemeenten hebben gemaakt op het gebied van sanitatie en watermanagement. bewustwordingsprogramma s hebben 256 van de 400 scholen sanitatieblokken. In de gemeenten Tangerang en Pandeglang gaven we advies over de overstromings problematiek. In Tangerang adviseerden we over de meest optimale afwatering en over preventie van overstromingen door hevige regenval. En er is een plan van aanpak gemaakt dat geïmplementeerd gaat worden. Een student water management werkte ook aan dit programma mee. Wereld Waternet adviseerde in de stad Serang over het ontwerp van een rioolwaterzuiveringsinstallatie en de leidingen in een woonwijk van 1000 huishoudens. Wereld Waternet zorgde ervoor dat de lokale organisatie Dinas Health het sanitatieprobleem in scholen aanpakte en na

factsheet Jordanië land: Jordanië regio: vluchtelingen kamp Al Zaatari aantal inwoners: 80.000 WWn actief sinds: 2014 operationeel partner: vluchtelingenkamp Al Zaatari (alliantie) partners: VNG, Gemeente Amsterdam, UNHCR, Unicef en Jordaanse overheden Situatie & Uitdaging De oorlog in Syrië heeft heel veel vluchtelingen op de been gebracht. Zo n 350 duizend vluchtelingen zochten een goed heenkomen in verschillende kampen in het noorden van Jordanië. In het kamp Al Zaatari waar Wereld Waternet adviseert, wonen zo n 80.000 mensen. Gebeurtenissen in 2015 Zowel opdrachtgever minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking als de Jordaanse autoriteiten en Unicef spreken hun waardering uit over de inzet van Amsterdam, waar Wereld Waternet deel van uitmaakt. Na haar bezoek aan het kamp meldde minister Ploumen dat ze verder wil gaan met de Nederlandse steun. Op voorstel van Amsterdam gaf het ministerie goedkeuring om het programma met 3 jaar te verlengen. Activiteiten en resultaten 2015 Wereld Waternet richt zich op drinkwatervoorziening en sanitatie, de aanleg van riolering en verbeteren van de afvalwaterzuivering. In 2015 adviseerden we o.a. over de grondwaterwinning en de distributie van het water. En adviseerden over sanitaire voorzieningen die door vluchte lingen zijn aangelegd en die tot gevaarlijke situaties leiden. We maakten de koppeling met organisaties die buiten het kamp verantwoordelijk zijn voor water en sanitatie. Het beheer en onderhoud van water en sanitatie houdt namelijk niet op bij de grenzen van het kamp. Veiligheid blijft een aandachts punt bij onze activiteiten in Jordanië.

factsheet Marokko land: Marokko regio: gehele land aantal inwoners: 34 miljoen WWn actief sinds: 2009 operationeel partner: Office National Électricité et d Eau (ONEE) Situatie & Uitdaging Marokko is een kernland van Wereld Waternet. Eigenlijk is Marokko te ver ontwikkeld om in aanmerking te komen voor ideële ondersteuning van Wereld Waternet. Het trainingscentrum van ONEE in Marokko speelt een rol om landen in de regio te kunnen versterken op water en sanitatie. Hierin vonden we legitimatie om ONEE en het trainingscentrum ideëel te ondersteunen. Gebeurtenissen in 2014 De MoU met Marokko liep in 2015 af. Om deze reden en vanwege de nieuwe visie op de toekomst evalueerden we de samenwerking met ONEE. Het resultaat is dat we de door Wereld Waternet gefinancierde activiteiten gaan afbouwen. Als restant van de aflopende MoU adviseren we nog over twee onderwerpen: 1 de ozon/kool-proefinstallatie en 2 onthardingstechnieken voor drinkwater. Activiteiten en resultaten 2014 Drinkwater: Wereld Waternet adviseerde ONEE om in plaats van een grote drinkwater zuiveringsinstallatie eerst een proef installatie te bouwen op basis van ozon en actieve kool. Samen met ONEE schreven we een aanbestedingsdocument voor een, door Marokko verplichte, internationale aan besteding. t

factsheet Marokko Wereld Waternet adviseert partner ONEE over het zeker stellen van voldoende water gedurende het hele jaar. De resultaten van een gezamenlijk onderzoek naar de kheterras (een oud systeem van onder grondse tunnels voor grond waterberging en water doorvoer over soms wel honderden kilometers lang) zijn op een conferentie gedeeld met als doel om de kheterras te beschermen tegen uitdroging. Trainingscentrum: Samen met ONEE organiseerde Wereld Waternet een training in het trainingscentrum van ONEE. Water schappen uit Burkina Faso leerden over de gehele watercyclus en de institutionele, organisatorische en technische consequenties voor de organisatie en het werk. De training werd als zeer effectief en nuttig ervaren door onze partners uit Burkina Faso. Ook de donor Nuffic en de Nederlandse ambassade in Rabat waren erg enthousiast over de driehoekconstructie waarin Nederland met kernland Marokko kennis overdraagt aan een land uit de regio. Samenwerking Casablanca: In 2015 tekende Wereld Waternet een Memorandum of Understanding met de gemeente Casablanca voor samenwerking op water beheer. Wereld Waternet zal de gemeente Casablanca ondersteunen bij het managen van het uitbesteed beheer van watermanagement aan het private Lyonnaise des Eaux de Casablanca(LYDEC). Deze samenwerking kwam tot stand binnen de stedenband CasablancaAmsterdam.

factsheet Mozambique land: Mozambique regio: gehele land aantal inwoners: 5,1 miljoen WWn actief sinds: 2013 operationele partner: Administração de Infra-estruturas de Abastecimento de Água e Saneamento (AIAS) (alliantie) partners: Vitens Evides International (VEI), SNV, BOPinc, EU Situatie & Uitdaging De urbane water- en sanitatievoorzieningen in de steden in Mozambique zijn slecht. Van de 5,1 miljoen mensen die hier leven hebben slechts 4% toegang tot veilig water en 11% tot voldoende sanitatie. AIAS is in 2009 opgericht en is verantwoordelijk voor de drinkwatervoorzieningen en sanitatie in dorpen, kleine en middelgrote steden. Het ministerie van Buitenlandse zaken heeft VEI en WWn gevraagd om AIAS hierin te ondersteunen. Wereld Wereldnet helpt AIAS in 15 kleine en middelgrote steden op het gebied van sanitatie. Deze steden kunnen ver volgens model staan voor de overige steden. Gebeurtenissen in 2015 Tot halverwege 2015 was er een Nederlandse programmamanager aangesteld in Mozambique zelf. Het resultaat is dat in 15 steden sanitatiegroepen zijn opgericht en getraind. Hoewel het programma goed loopt zijn er een aantal aandachtspunten voor 2015: de zeer beperkte capaciteit bij AIAS om kennis aan over te dragen over water en sanitatie en administratieve procedures die veel tijd in beslag nemen. Activiteiten en resultaten 2015 De sanitatiegroepen vormen de spil van alle activiteiten om de sanitatie te verbeteren. In 2015 waren deze groepen vooral bezig met bewust wordingscampagnes. Een belangrijk resultaat van de trainingen van de sanitatie groepen is dat zij nu in staat zijn om gefundeerde sanitatie plannen op te stellen voor hun stad en dat ze subsidie kunnen aanvragen bij de gemeente. De plannen baseren zich op de gegevens uit de gedegen baseline studies die voor alle steden zijn uitgevoerd. Samen met Waterbedrijf Groningen heeft Wereld Waternet een aantal technische trainingen aan personeel van verschillende drinkwater installaties verzorgd. Het resultaat is een betere water kwaliteit, meer zekerheid van de waterlevering en het terug dringen van non-revenu water (NRW).

factsheet Suriname, kustvlakte land: Suriname regio: kustvlakte aantal inwoners: 500.000 WWn actief sinds: 1996 operationele partner: SWM (Surinaamsche Waterleiding Maatschappij) (alliantie)partners: Vitens Evides International (VEI), EU Situatie & Uitdaging In Suriname komen watertekorten en water overlast regelmatig tegelijk voor en de waterinfrastructuur heeft veel achterstallig onderhoud. De SWM is verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening voor 450.000 inwoners van de kustvlakte, waaronder de hoofdstad Paramaribo. Wereld Waternet versterkt SWM op de organisatie en het beheer van de drinkwatertaken, op het beheer en bescherming van de bronnen, op het terugdringen van lekverliezen en op bewustwording bij de bevolking over de waterproblematiek. Het is een door de EU mede gefinancierd programma genaamd Partnerships for Capacity Development. In dit programma staat aandacht voor de gehele watercyclus centraal. Gebeurtenissen in 2015 In 2015 werden twee EU-audits uitgevoerd over de projectvoortgang en financiële verantwoording. Naast een voorstel om het programma met een jaar te verlengen tot 2017, leverde deze audit geen verdere bijzonderheden op. Een belangrijke gebeurtenis in 2015 is de verhoging van de drinkwatertarieven door de overheid. Hiermee wordt de continuïteit van SWM geborgd. Activiteiten en resultaten 2015 In 2015 is samen met partner VEI flink ingezet op de professionalisering van de organisatie. Er ligt nu een set van Kritische Prestatie Indicatoren, lekverliezen en illegale aftap zijn teruggedrongen en er waren trainingen en workshops voor de organisatieverbetering. Er is een aanzet gemaakt om de werkprocessen in het laboratorium van SWM te verbeteren. Er ligt een gedegen voorstel hoe de waterkwaliteits analyses verbeterd kunnen worden. En er is een overzicht gemaakt van de laboratorium apparatuur die nodig is voor procesoptimalisatie en kwaliteits management. Zorgvuldig opgestelde aanbestedings documenten zijn onder begeleiding aanbesteed in de EU. Als onderdeel van het EU-programma is een bewust wordingscampagne van start gegaan over het belang van schoon en voldoende drinkwater.

factsheet Suriname, Nickerie land: Suriname regio: provincie Nickerie aantal inwoners: 40.000 WWn actief sinds: 2010 operationele partner: Overliggend Waterschap Multi-purpose Corantijn Project (OWMCP) (alliantie) partner: Waterschap Rijn & IJssel Situatie & Uitdaging De boeren in de rijst producerende Surinaamse provincie Nickerie zijn voor de verbouw van hun gewassen afhankelijk van regenwater en van irrigatiewater. Wellicht door de overvloed aan water is het integraal beheer van de natuurlijke waterbronnen nog onvoldoende ontwikkeld. Het Overliggend Waterschap MCP (OWMCP) is een relatief nieuwe organisatie en is verantwoordelijk voor het leveren van voldoende en kwalitatief goed irrigatiewater voor de voedsel- en rijstproductie. Ook moet zij ervoor zorgen dat het water tijdens het regenseizoen wordt afgevoerd. OWMCP heeft als ambitie om de water autoriteit in de regio Nickerie te worden. Gebeurtenissen in 2015 Met het overliggend waterschap MCP werken we aan een beter waterbeheer in Nickerie. De activiteiten vallen binnen het door de EU-gefinancierd programma Sustainable & Integrated Water Resources Management in Nickerie, West-Suriname. De oprichting van het Water Platform Nickerie vorig jaar was een grote mijlpaal voor geïntegreerd waterbeheer. Het is het eerste onafhankelijke adviesorgaan voor de watersector in Nickerie en alle water stake holders zijn hierin vertegen woordigd. In 2015 kwam het platform voor het eerst bijeen om de te praten over de verschillende instrumenten die men nodig heeft voor een beter waterbeheer. In 2015 werd een EU-audit uitgevoerd over de projectvoortgang en financiële verantwoording. Deze audit leverde geen verdere bijzonder heden op. Activiteiten en resultaten 2015 Voor een efficiënter waterbeheer moest er naast de legger (beschrijving van de maten t

factsheet Suriname, Nickerie uitvoeren, zijn ook verbeteringen aan de infrastructuur noodzakelijk. Er is besloten dat een pilot meer voor bereidingstijd vergt en niet haalbaar is binnen de duur van het project. van primaire kanalen en waterkeringen en onderhoudsplichten) een keur worden ontwikkeld met de regels die waterschap OWMCP hanteert bij de bescherming van waterkeringen, watergangen en kunstwerken. Deze keur is in 2015 ontwikkeld. De invoering hiervan zal plaatsvinden in de eerste maanden van 2016. Ook is gewerkt aan het ontwikkelen van een waterkalender. Hierin wordt vastgelegd wanneer het water in een bepaald gebied wordt ingelaten. Dit is een gevoelig onder werp, omdat de belanghebbenden gewend zijn aan een continue aanvoer van irrigatie water. Om daadwerkelijk een pilot te kunnen In 2015 is in verschillende gebieden onderzoeken gedaan naar de waterkwaliteit. Er vond een GIS-training plaats over het opslaan van verzamelde data over waterkwaliteit en waterkwantiteit. Ook is er veel aandacht besteed aan het opbouwen van capaciteit bij OWMCP over hoe de data te interpreteren en analyseren. Een ander belangrijk advies gaat over de invoering van de watergelden, geen gemakkelijk thema. In samen spraak met de andere waterorganisaties in Nickerie, is een Terms of Reference opgesteld dat zich zal focussen op het in kaart brengen van de kosten die OWMCP, het ministerie van Landbouw, Visserij en Veeteelt en het miniserie van Openbare Werken moeten maken om de rijstpercelen van irrigatiewater te voorzien. Tijdens de Amsterdam International Water Week namen 4 mensen uit Nickerie deel aan programma van Wetskills. Onderdeel van het EU-program ma is een bewustwordings programma voor de bevolking over het belang van water, vervuiling van water en hygiëne. In 2015 is gestart met een grote bewustwordingscampagne. Met middelen zoals een watertoolkit voor de 24 basisscholen in Nickerie en een tiental bewustwordingsfilms ( infomercials ) die ieder afzonderlijk verschillende keren zijn uitgezonden op televisie.

factsheet Zuid-Afrika, 4 programma s land: Zuid-Afrika regio: Westkaap en heel Zuid-Afrika aantal inwoners: 5,3 miljoen (Westkaap) WWn actief sinds: 2011 operationele partners: Gemeente Kaapstad, Swellendam en Theewaterskloof; Regional Water Authority Overberg Water; Breede Gouritz Catchment Management Agency BGCMA (voorheen BOCMA); Department of Water Affairs and Sanitation (DWS, nationaal/regionaal)/ Tshwane University of Technology Pretoria/ Centre of Expertise Durban, (ICMA) (alliantie) partners: Wateropleidingen (SWO); UNESCO-IHE; TU Delft; Vitens Evides International (VEI); Dutch Water Authorities; Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG); hoogheemraadschap van Delfland en Hollands Noorderkwartier; EWSETA Situatie & Uitdaging De Westkaap is een gebied waar de meeste regen valt in drie maanden tijd. De verdamping is groot. Er is een watertekort (drinkwater, irrigatiewater, water voor industrie en natuur) gedurende bepaalde periodes van het jaar. Door de snelle economische ontwikkeling wordt het steeds moeilijker om aan de toenemende watervraag en goede waterkwaliteit te voldoen. Het waterbeheer in Zuid-Afrika wordt steeds meer gedecentraliseerd. De Catchment Management Agencies (CMA s) nemen de taken over van het ministerie van Water Affairs and Sanitation (DWA). Drinkwater- en sanitatievoorzieningen zijn de taak van de gemeenten. Alle CMA s zijn in 2015 formeel van start gegaan, maar de verdere ontwikkeling verloopt langzaam. In de Westkaap zijn bovendien een groot aantal verschillende waterorganisaties verantwoordelijk voor het watermanagement in de watercyclus. Gebeurtenissen in 2015 In Zuid-Afrika zijn we betrokken bij vier Water Operators Partnerships (WOPs): 1 Ondersteuning van een aantal gemeenten in de Kaapregio op de hele water cyclus; 2 Het versterken van waterautoriteit BGCMA en bijdragen aan het verder ontwikkelen van de nog jonge CMA s binnen het Kingfisher programma van de Dutch Water Authorities; 3 Het oprichten van een Centre of Expertise Zuid-Afrika; 4 Ontwikkeling van een trainingsprogramma met de Tshwane University of Technology. Daarnaast zijn we ook betrokken bij de vorming van een training centrum voor de watersector in Zuid-Afrika, t

factsheet Zuid-Afrika samen met SWO. En bij het ontwikkelen van sanitatie in de sloppenwijken van Kaapstad (informal settlements). Activiteiten en resultaten 2015 Zuid-Afrika is een kernland van Wereld Waternet. 1 Ondersteuning gemeenten In onze WOP met de gemeenten Swellendam, Kaapstad en Theewaterskloof werken we vooral aan verbeteringen binnen de waterketen. In 2015 hebben we een aantal gebruikers handleidingen voor drink- en afvalwater installaties ontwikkeld. En ook een train de trainer programma. Deze zijn geaccrediteerd door EWSETA, een organisatie die trainingsprogramma s opzet, accrediteert en financiert. Tijdens de WISA conferentie in 2016 in Durban zal Kaapstad deze trainingen presenteren om ze meer landelijke bekendheid te geven. Sanitatie in de sloppenwijken is een politiek beladen onderwerp in Zuid-Afrika en na een lange voor bereiding heeft Kaapstad nu volmondig ingestemd met een sanitatieproject in Monwabisi Park, een van de meer dan 250 informal settlements van Kaapstad. Sociaal-culturele gebruiken spelen een belangrijke rol bij sanitatie. Een antropologische studie gaf meer duidelijkheid over hoe tradities en gewoonten ingezet kunnen worden bij de verbetering van sanitatie in deze sloppenwijk. Het rapport gaf belangrijke inzichten voor de gemeente Kaapstad. 2 Kingfisher Het ministerie voor Water in Zuid-Afrika heeft aan de Unie van Waterschappen gevraagd of zij kan helpen bij het ingewikkelde decentralisatieproces en het onderbrengen van de watertaken in 9 water schappen, de Catchment Management Agencies (CMA s). De Unie van Waterschappen (DWA) onder steunt deze nieuwe waterschappen naar voorbeeld van de samenwerking van Wereld Waternet met water schap Breede Gouritz. Zowel in Nederland als in Zuid-Afrika vraagt afstemming tussen alle partijen de nodige aandacht. Waterschap Breede Gouritz is formeel in 2015 gevormd door de samenvoeging van twee gebieden en haar werkgebied is nu bijna twee keer zo groot als Nederland. Afgelopen jaar werkten we veel samen met gemeenten op het verbeteren van de waterkwaliteit en industriële lozingen op de riolering of rechtstreeks op oppervlaktewater. Het water schap Breede Gouritz zal de resultaten van deze samen werking presenteren op de WISA conferentie in 2016. De ontwikkeling met Breede Gouritz wordt opgenomen als best practice in de kennis overdracht aan de nieuwe CMA s. Om de samenwerking van de CMA s te bevorderen t

factsheet Zuid-Afrika is een forum opgericht voor directeuren van de CMA s. Zij komen nu regelmatig bij elkaar om thema s en beleid te bespreken. Het ministerie voor Water is ook bij dit overleg betrokken. 3 Centre of Expertise Wereld Waternet werkte samen met SWO aan de ont wikkeling van trainingsmodules voor het train de trainer programma voor rioolwaterzuiveringen. Kaapstad en Johannesburg hebben ook belangstelling voor het Centre of Expertise en de cursussen. En in Kaapstad vond een training plaats in 2015. Nederlandse bedrijven zijn erg geïnteresseerd om via het Centrum hun producten en kennis te demonstreren in een pilot en zo toegang te krijgen tot de Zuid-Afrikaanse markt. 4 Tshwane University of Technology Met SWO en Unesco IHE ontwikkelde Wereld Waternet een curriculum en cursusmateriaal, (waaronder veel filmmateriaal van praktijksituaties in Nederland) voor de Tshwane University of Technology (TUT). Het gaat hier om een deeltijd HBO opleiding op afvalwater- of drinkwaterzuivering. UNESCO-IHE was de leading partner in dit project en het is mede gefinancierd door Nuffic en in augustus afgerond. Waternet in te zetten. Het trainings materiaal dat gezamenlijk is ontwikkeld zal ook gebruikt kunnen worden bij onze partners. Training centrum Zuid-Afrika Op initiatief van Wereld Waternet werken sinds 2013 veertien partijen in de watersector met elkaar. Organisaties die eerst niet met elkaar communiceerden, zetten nu gezamenlijk in op integraal werken. Mede gesteund door deze samenwerking heeft SWO nu een trainingsfaciliteit opgezet (AquaDactic) die naar verwachting in 2016 haar eerste trainingen gaat geven. Gewerkt wordt aan de goedkeuring van EWSETA, een instituut onder het ministerie van onderwijs dat trainingen in de watersector certificeert. Met de oprichting van dit instituut zijn de activiteiten van Wereld Waternet op dit terrein beëindigd. Wel is met SWO afgesproken om eventueel gastdocenten van Wereld

Ik ben erg blij met de samenwerking die we met Wereld Waternet zijn aangegaan. Wereld Waternet inspireert ons om veranderingen door te voeren in Serang. Met de hulp van Wereld Waternet kunnen we veel bereiken in de provincie Serang. Taufik Nuriman, Regent Serang, Indonesië

Wereld Waternet heeft in 2015 2,1 miljoen Euro aan projecten uitgegeven. Deze uitgaven zijn voor 1,4 miljoen gefinancierd uit het budget van de opdrachtgevers van Waternet: de gemeente Amsterdam ( 1,0 miljoen) en het waterschap AGV ( 0,4 miljoen). De rest van de uitgaven ( 0,7 miljoen) is gefinancierd uit project subsidies en project opbrengsten. De projectuitgaven per land zijn als volgt: 35 161 111 161 Burkina Faso Egypte Ethiopië Ghana 188 Indonesië 79 Marokko 255 Mozambique 25 604 Oost-Afrika Suriname projectuitgaven 273 192 Zuid-Afrika Overig eenheden x 1000

We willen dat Wereld Waternet meehelpt om de mensen op een bepaald niveau te krijgen door trainingen van kader en water operators, maar ook door bewustwording. Het is belangrijk om te investeren in de ontwikkeling van mensen op het gebied van goed waterbeheer. Wedprekash Joeloemsingh, districtscommissaris Nickerie