Vroegtijdige Inzet Partusassistentie (VIP) bij poliklinische partussen in het door kraamverzorgenden van Kraamzorg Pantein Vivent Kraamzorg Groene Kruis Bemiddelingsburo voor kraamzorg PVG In samenwerking met Verloskundigenkring Boxmeer eo
: Pagina 2 van 12 Inhoud Aanleiding landelijk 2 Aanleiding regionaal 3 Doel VIP 3 Uitgangspunten 3 Voorwaarden 3 Mogelijkheid tot overnachten in Maasziekenhuis na poliklinische partus 4 Taken en verantwoordelijkheden VIP per discipline 4 Samenvatting 5 Bijlage 1 Zorgpad Vroegtijdige Inzet Partusassistentie VIP en Post Partum 6 Bijlage 2 Overdrachtsformulier VIP 9 Bijlage 3 Checklist ten behoeve van evaluatie 11 Aanleiding landelijk Minister Klink van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in 2008 de Stuurgroep zwangerschap en geboorte ingesteld. Dit heeft hij gedaan omdat in vergelijking met andere EU landen de babysterfte in Nederland relatief hoog is. Deze Stuurgroep komt in 2009 met een advies waarin zij haar visie geeft op hoe we in Nederland met elkaar moeten gaan bouwen aan een eigentijdse en betrouwbare zorg rond zwangerschap en geboorte. Dit advies staat beschreven in de notitie: "Een goed begin", veilige zorg rond zwangerschap en geboorte. Om vermijdbare babysterfte in de komende vijf jaar te halveren formuleert de Stuurgroep in haar advies concrete aanbevelingen, die op zeven speerpunten neerkomen te weten: 1. moeder en kind in de hoofdrol; 2. gezond oud worden, begint in de baarmoeder; 3. goed geïnformeerde zwangere; 4. samen verantwoordelijk; 5. specifieke en intensieve aandacht voor vrouwen in achterstandssituaties; 6. bevallende vrouw niet alleen Vanaf het begin van de bevalling wordt de zwangere vrouw niet meer alleen gelaten. Zij wordt begeleid door een kraamverzorgende of O&G-verpleegkundige en bewaakt door een medisch professional; 7. 24/7 beschikbaarheid en bereikbaarheid. In oktober 2010 presenteren de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV) en Organisaties van zorgondernemers (ACTIZ) het kwaliteitskader: "Vervroegde partusondersteuning kraamverzorgenden". Zij hebben hiermee het speerpunt 6, bevallende vrouw niet alleen, uitgewerkt. Zij noemen het continue begeleiding. Dit is voor hen één van de punten die gedaan moeten worden om de vrouw en haar baby tijdens de zwangerschap en bevalling beter te ondersteunen. Onder regie en verantwoordelijkheid van een verloskundige kan in een vroege fase van de bevalling ook een kraamverzorgende worden ingezet voor de continue begeleiding. Dit kan in de thuissituatie zijn of in het ziekenhuis (poliklinisch). In het kwaliteitskader worden de competenties van de kraamverzorgende weergegeven en de randvoorwaarden die aanwezig moeten zijn om te kunnen overgaan tot de inzet van een kraamverzorgende voor begeleiding van de zwangere in een vroege fase van de bevalling. Daarnaast wordt aangegeven dat er ook samenwerkingsafspraken gemaakt moeten worden tussen de verloskundigen en kraamzorgorganisaties.
: Pagina 3 van 12 Aanleiding regionaal Binnen het VSV Boxmeer eo is een projectgroep VIP gestart om invulling te geven op de landelijke aanleiding. De volgende andere organisaties maken deel uit van VSV Boxmeer eo: Vakgroep gynaecologie Maasziekenhuis Pantein; Vakgroep kindergeneeskunde Maasziekenhuis Pantein; Verloskundigen Maasziekenhuis Pantein; Coöperatieve Verloskundigen kring Boxmeer (waaronder verloskundigenpraktijken Boxmeer, Mill/Cuijk, Bergen/Gennep en Venray); Verloskundige praktijk Horst & Maasdorpen; Kraamzorg Pantein Vivent; Groene Kruis Kraamzorg; PVG, bemiddelingsburo voor Kraamzorg VSV Boxmeer eo wil in hun werkgebied de zorg aan de aanstaande ouders uitbreiden en verbeteren door samenwerkingsafspraken te maken met betrekking tot de VIP. Doel VIP Met de inzet van VIP komen we tegemoet aan de aanbevelingen die gesteld zijn in het rapport 'Een goed begin'. Het beoogde doel hiervan is dringen van de perinatale mortaliteit en morbiditeit. Vanaf het begin van de poliklinische partus wordt de zwangere vrouw, indien gewenst, niet meer alleen gelaten. Zij wordt begeleid door een kraamverzorgende onder supervisie van de eerste lijns verloskundige. Uitgangspunten Rapport 'Een goed begin' Kwaliteitskader vroegtijdige partusondersteuning kraamverzorgenden, van de KNOV; De eerste lijns verloskundige is verantwoordelijk voor de begeleiding tijdens de baring en bewaakt de voortgang en conditie van moeder en kind; De VIP kan pas ingezet worden nadat de eerste lijns verloskundige de barende heeft gezien; Kraamverzorgende werkt op geleide van de eerste lijns verloskundige, deze blijft eindverantwoordelijke. De eerste lijns verloskundige zorgt voor continue beschikbaarheid; In spoedsituaties kan de kraamverzorgende en/of eerste lijns verloskundige direct de tweede lijn inschakelen; Documenten waarnaar we verwijzen: - Werkinstructie "Poliklinische partus in Maasziekenhuis Pantein" kraamverzorgenden 1 e lijn; - Richtlijn "VSV Spoedsituatie verplaatste kraamzorg in Maasziekenhuis Pantein"; - Werkinstructie "Reinigen van couveuse/kraamsuite"; - Folder VIP; - Interne documenten van kraamzorgaanbieders. Voorwaarden Duidelijkheid rondom taken en verantwoordelijkheden per discipline; rondom samenwerking en overdracht; Op VIP geschoolde kraamverzorgenden (competenties VIP).
: Pagina 4 van 12 Mogelijkheid tot overnachten in Maasziekenhuis na poliklinische partus Voor de cliënt bestaat de mogelijkheid om na de poliklinische bevalling in het Maasziekenhuis te overnachten ook al heeft de bevalling onder begeleiding van de eerste lijn plaatsgevonden en is er geen medische indicatie voor zowel moeder als kind om opgenomen te worden (zie bijlage 1, onderdeel post partum). Dit is mogelijk indien de bevalling ná 20.00 uur heeft plaatsgevonden en er minimaal twee kraamsuites beschikbaar zijn. Voorwaarde is ook, dat de kraamvrouw niet alleen blijft: partner of familielid dient dan tevens te blijven. Er dienen duidelijke afspraken gemaakt te worden tussen de kraamvrouw en de kraamverzorgende: dit betreffen dezelfde afspraken die er gemaakt worden na een bevalling in de thuissituatie. De kraamzorg komt s morgens rond 8.00 uur in het ziekenhuis de zorg hervatten om vervolgens samen met de familie uiterlijk om 10.00 uur (zo nodig vroeger i.v.m. mogelijke drukte op de afdeling) naar huis te gaan. Concreet betekent het dus, dat de tweede lijn in principe geen zorg aan deze familie geeft, maar dat dit verplaatste kraamzorg betreft. Voor het gebruik van ontbijt worden kosten in rekening gebracht. Taken en verantwoordelijkheden VIP per discipline Eerste lijns verloskundige Prenataal: Bespreekt prenataal met de zwangere de voordelen en mogelijkheden van de VIP en reikt de folder VIP uit. Durante partu Beoordeelt of cliënt in partu is; Informeert bij afdeling Moeder of er plaats is voor een poliklinische partus, incl. VIP; Doet verzoek aan kraamzorgaanbieder voor een geschoolde VIP kraamverzorgende; Heeft contact/overdracht met kraamverzorgende en geeft cliënte het ingevulde overdrachtsformulier VIP (bijlage 2) én de checklist t.b.v. evaluatie (bijlage 3) mee; De eerste lijns verloskundige zorgt voor een adequate schriftelijke en mondelinge (telefonische) overdracht aan de kraamverzorgende (zie bijlage 2), eventueel door middel van een zogenaamde 'warme' overdracht (face to face); De eerste lijns verloskundige is eindverantwoordelijk tijdens de prepartus; Eerste lijns verloskundige heeft de regie en behoudt deze maar kan als ondersteuning vroegtijdige assistentie van de kraamverzorgende vragen; Indien de verloskundige niet aanwezig is tijdens de latente fase, laat ze duidelijke instructies achter aan de kraamverzorgende en een tijdstip waarop ze weer komt. Tevens licht zij de tweede lijn in dat ze weg is; Zowel de barende, haar partner en de kraamverzorgende kan telefonisch contact opnemen met de eerste lijns verloskundige. Kraamzorgaanbieder Zorgt dat er in VIP geschoolde kraamverzorgende ingezet wordt. Is deze niet beschikbaar dan kan er geen VIP aangeboden worden. Kraamverzorgende Durante partu: Meldt zich bij aankomst op de afdeling bij het verplegend personeel en vraagt naar welke kraamsuite ze moet. Zie Werkinstructie "Poliklinische partus in Maasziekenhuis Pantein" kraamverzorgenden 1 e lijn; Inventariseert met barende, partner en indien aanwezig de eerste lijns verloskundige wat van de kraamverzorgende verwacht wordt en maakt hierbij gebruik van het overdrachtsformulier VIP (zie bijlage 2);
: Pagina 5 van 12 Neemt na aankomst, kennismaking met de cliënte en een inschatting van de situatie contact op met de 1e lijnsverloskundige om haar de actuele situatie door te geven en evt aanvullende vragen te stellen; De uitvoering van de prepartus wordt geleid naar de behoefte en wensen van de barende en haar partner. De kraamverzorgende stemt gedurende de uitvoering haar activiteiten hierop af; In spoedsituaties handelt zij volgens afspraken. Zie werkinstructie spoedsituaties: "VSV Werkinstructie spoedsituaties verplaatste kraamzorg in Maasziekenhuis Pantein". Zowel de barende, haar partner en de kraamverzorgende kan telefonisch contact opnemen met de eerste lijns verloskundige; Zie verder werkinstructie verplaatste thuisbevalling in het Maasziekenhuis van betreffende kraamzorgaanbieder en Werkinstructie Poliklinische partus in Maasziekenhuis Pantein kraamverzorgenden 1 e lijn; Post partum: Indien de kraamvrouw wenst te overnachten maakt de kraamverzorgende duidelijke afspraken met de kraamvrouw: dezelfde die ze thuis of bij verplaatste kraamzorg ook zou maken voor de nacht. Indien de kraamvrouw vragen heeft worden deze aan de eerste lijns verloskundige, ook net als thuis. En wordt er dus geen beroep gedaan op de tweede lijn. Uitzondering daarop kan een spoedsituatie zijn (zie: "VSV Werkinstructie spoedsituaties verplaatste kraamzorg in Maasziekenhuis Pantein); Voordat de kraamverzorgende naar huis vertrekt geeft zij dit door aan de verpleging, zodat zij op de hoogte zijn dat er geen kraamzorg meer aanwezig bij betreffende familie; Rond 8.00 uur komt de kraamverzorgende de zorg voor de kraamvrouw hervatten. Zij meldt zich eerst bij de verpleging, zodat zij weten dat de kraamzorg er is; Uiterlijk 10.00 uur zorgt zij dat de familie naar huis gaat; De kraamverzorgende volgt de richtlijnen voor het reinigen van de kraamsuite volgens de daarvoor geldende werkinstructie. Zie werkinstructie: Maasziekenhuis Pantein - Reinigen van couveuse en kraamsuite WI-MZ-"; Reikt een evaluatieformulier VIP (zitten in klapper VIP) aan de cliënt uit en zorgt dat dit, uiterlijk einde kraambed, ingevuld opgestuurd wordt naar de kraamzorgaanbieder; Vult de Checklist (t.b.v. de evalautie), die ze naast het overdrachtsformulier van de 1 e lijns verloskundige heeft gekregen (bijlage 3), verder in en bergt deze op in de klapper VIP op de verpleegpost; Meldt zich bij vertrek af bij de balie / verpleging. Medewerkers tweede lijn Zijn op de hoogte van de poliklinische partus/vip/verplaatste kraamzorg en geven dit aan op het smartboard op de verpleegpost; Ontvangt barende en/of kraamverzorgende en verwijst hen naar de juiste kraamsuite; Kunnen ingeschakeld worden bij spoedsituatie: "VSV Werkinstructie spoedsituaties verplaatste kraamzorg in Maasziekenhuis Pantein". Aan de registratie in EZIS wordt gewerkt. Tevens wordt onderzocht of de cliënte gebruik kan maken van een TV. Samenvatting De VIP door een kraamverzorgende is een aanvullend product voorafgaand aan de partusassistentie. Tijdens de prepartus periode begeleidt de kraamverzorgende de klant en haar partner onder verantwoording van de eerste lijns verloskundige. De eerste lijns verloskundige bepaalt wanneer de prepartus ingaat en bepaald ook het moment waarop de prepartus periode overgaat in de partusassistentie. Eventueel bestaat er de mogelijkheid voor de kraamvrouw te blijven overnachten mocht de bevalling na 20.00 uur hebben plaatsgevonden.
: Pagina 6 van 12 Bijlage 1 Zorgpad Vroegtijdige Inzet Partusassistentie VIP en Post Partum (onderdelen van Zorgpas zwangerschap, geboorte en kraamtijd VSV Boxmeer eo) Vroegtijdige inzet Partusassistentie (VIP)
: Pagina 7 van 12 PROCESSTAP MINIMALE NORM/* REGISTRATIE VERANTWOORDELIJK REFERENTIES Vroegtijdige Inzet Partusassistente (VIP) 1.0 Cliënt gaat thuis bevallen 1.1 Kraamverzorgende komt bij cliënte thuis Verder naar 2.3 Kraamverzorgende PROCESSTAP 2.0 1 ste LIJN Bevalling in MZH B4 2.1 Overleg MZH B4 en kraamplanning van zorgaanbieders MINIMALE NORM/* REGISTRATIE - Of er plaats is - Beschikbaarheid geschoolde VIP kraamverzorgende - Overdracht situatie - Papieren meegeven met cliënt VERANTWOORDELIJK 2.2 Aankomst MZH B4 Kraamverzorgende, cliënt en begeleider 2.3 Installatie cliënt en - Belt 1 ste lijns Kraamverzorgende overdracht B4 Verloskundige 2.4 Begeleiding cliënt en Kraamverzorgende partner tijdens overgangsfase 2.5 komt op afgesproken tijdstip Verloskundige blijft en VIP wordt partusassistentie Verloskundige/ kraamverzorgende 2.6 Kraamverzorgende belt Kraamverzorgende bij niet pluis gevoel/vragen /twijfel/nood* 2.7 Cliënt/partner belt 1 ste Cliënt/partner lijns Verloskundige volgens gegeven belinstructie 2.8 komt beoordelen /kraamverzorgende 2.9 N.a.v. telefonisch contact beoordeelt spoedsituatie 2.10 Zo nodig nood belinstructie 2 de lijns verloskundige en/of gynaecoloog wordt gebeld REFERENTIES PROCESSTAP 3.0 2 de lijns Verloskundige B4 wordt gebeld Gynaecoloog wordt gebeld MINIMALE NORM/* REGISTRATIE VERANTWOORDELIJK 2 de lijns Verloskundige REFERENTIES
: Pagina 8 van 12 POST PARTUM Naar huis Post Partum Blijven op kraamsuite (keuze indien na 20.00 uur bevallen) Kraamverzorgende blijft bij cliënte zoals in thuissituatie; Indien cliënte nacht in het ziekenhuis doorbrengt moet duidelijk met haar besproken worden dat bij bijzonderheden in de nacht de 1 ste lijns verloskundige aanspreekpunt blijft. Uitzondering hierop kan een spoedgeval zijn; Cliënte mag niet alleen met haar kind in het ziekenhuis verblijven. Partner of familielid moet bij haar blijven; Kraamverzorgende komt 's morgens rond 08.00 uur in het ziekenhuis om op te starten met de ouders en zorgt dat ze gezamenlijk voor 10.00 uur het ziekenhuis verlaten; Kraamverzorgende is verantwoordelijk voor het "netjes" achter laten van de kamer.
: Pagina 9 van 12 Bijlage 2 Overdrachtsformulier VIP Naam Naam partner Hoeveelste zwangerschap Gebroken vliezen? Ja / nee Aantal kinderen : Kleur: Spoednummer verloskundige Naam dienstdoende Ambulance 112 Anamnese / bijzonderheden Speciale wensen Checklist ingevuld Verlk. Notities
: Pagina 10 van 12 Verlk. Notities
: Pagina 11 van 12 Bijlage 3 Checklist ten behoeve van evaluatie Checklist VIP Ten behoeve van de evaluatie van - de pilot VIP in het Maasziekenhuis; - de mogelijkheid tot overnachten na een poliklinische bevalling. Dit ingevulde formulier graag na afloop van de VIP en/of overnachting ingevuld in de klapper VIP (op de verpleegpost) opbergen door de kraamverzorgende of verloskundige. Onderdeel VIP In te vullen door verloskundige; naam: Reden VIP, soort kraamvrouw/klant: Was er een kraamsuite beschikbaar? Ja / nee Overige opmerkingen In te vullen door kraamverzorgende; naam: Aankomst kraamverzorgende : uur Aankomst klant : uur Evt toelichting: Hoe lang heeft de klant op de kraamsuite verbleven voor VIP: van tot uur Hoe zijn jouw ervaringen als kraamverzorgende met deze VIP? - Wat liep goed? - Wat behoeft verbetering? Overige opmerkingen
: Pagina 12 van 12 Onderdeel overnachting In te vullen door verloskundige;_naam: Reden overnachting, soort kraamvrouw/klant: Was er een kraamsuite beschikbaar? Ja / nee Overige opmerkingen In te vullen door kraamverzorgende; naam: Hoe lang heeft de klant op de kraamsuite verbleven voor de overnachting; van tot uur Hoe is de nacht verlopen voor de klant? Heeft de klant een beroep gedaan op de 1 e lijns verloskundige? Ja / nee. Zo ja, waarvoor? Heeft de klant een beroep gedaan op de 2 e lijn (medewerkers ziekenhuis)? Ja / nee. Zo ja, waarvoor? Overige opmerkingen