Stijlgids Beeldformule Richtlijnen Uitgangspunten Fotografie Formaten Rechten Illustraties Verklaring Portretrecht 1 augustus 2012
Stijlgids Richtlijnen Inhoud Uitgangspunten 3 In een notedop Fotografie 4 Algemene richtlijnen Hagenaars in beeld Bestuurders in beeld 5 Portretfoto s De stad in beeld 6 Herkenbaar Haags Formaten 8 Technische kwaliteitseisen voor drukwerk Technische kwaliteitseisen voor digitale middelen Rechten 10 Beeldrecht Portretrecht Briefing Beeldbank Illustraties 11 Pictogramillustraties Andere illustraties Fotografie en illustratie Non-figuratief Verklaring Portretrecht 12 Toestemmingsverklaring gebruik portretrecht Toestemmingsverklaring Colofon Ontwerp en productie Gemeente Den Haag Intern Dienstencentrum Tekst Bestuursdienst 1 augustus 2012 2 van 12
Stijlgids Richtlijnen Uitgangspunten Viering van Het Jaar van de Os in Chinatow (2009). Willem Vermeij Bepalend voor de uitstraling van de gemeente is hoe wij omgaan met foto s en illustraties. Een beeld zegt soms meer dan duizend woorden. Beeldtaal vormt een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke huisstijl. Den Haag is de Inter nationale stad van Vrede en Recht. De stad ligt aan zee. Het is er groen en veilig. Er wonen mensen met veel verschillende nationaliteiten. De gemeente profileert zich met een open, transparant en uitnodigend bestuur. Daarmee wekt het vertrouwen en zet het actief in op participatie. De gemeente Den Haag is een maatschappelijk georiënteerde organisatie. Zij heeft dienstverlening en innovatie hoog in het vaandel staan. Wij vinden fotografie heel belangrijk in onze publicaties. Vaak kan een boodschap goed worden verpakt in foto s, illustraties of een combinatie daarvan. Om het karakter van de gemeentelijke huisstijl te borgen en om eenduidigheid aan te brengen in de vele boodschappen die de gemeente uitzendt zijn deze richtlijnen voor beeldgebruik van belang. In een notedop Beeldformule Laat zien waar het om draait! Uitnodigend, verleidend én veelkleurig. Internationaal, helder en transparant. Trefwoorden De beelden van onze stad, het gemeentebestuur en de gemeentelijke organisatie zijn altijd: Echt, dus niet geënsceneerd Het onderwerp staat centraal Kleurrijk en positief 1 augustus 2012 3 van 12
Stijlgids Richtlijnen Fotografie Algemene richtlijnen Realistisch, actief en levendig. Het onderwerp staat centraal (letterlijk). Laat zien waar het om gaat. Er staan altijd mensen op de foto. Herkenbaar Haagse scènes of locaties. Witte accenten (transparantie) spelen een belangrijke rol. Foto s zijn altijd in full colour en hebben heldere en frisse kleuren. Alleen in drukwerk dat niet full colour kan worden uitgevoerd, mag je foto s zwart-wit afdrukken. Foto s in mono- of duotone zijn niet toegestaan. Foto s lopen rondom af (ze zijn dus nooit omkaderd). Hoogste kwaliteit Het spreekt bijna voor zich: de gemeente Den Haag streeft altijd de hoogste beeldkwaliteit na. Dus beelden gemaakt in meest ideale omstandigheden en met de beste apparatuur. Ook in de technische afwerking streven we de meest optimale situatie na. Links: Deze Hagenaars zijn gefotografeerd vanuit een natuurlijke (kijk)hoek. En bij dit groeps portret kijkt (minstens) een persoon in de lens. Hagenaars in beeld Fotografeer Hagenaars in natuurlijke situaties. Documentair, dus niet geënsceneerd. Den Haag is veelkleurig (kent vele nationaliteiten). Bij groepsfoto s kijkt minimaal een persoon in de lens. Gebruik in de achtergrond herkenbare Haagse scènes of locaties. Zie ook: De stad in beeld. 1 augustus 2012 4 van 12
Stijlgids Richtlijnen Links: De wethouder kijkt, zoals wij dat willen, de fotograaf aan. Het onderwerp (uitreiking) staat centraal. Bestuurders in beeld De hoofdpersoon kijkt in de lens. Het gezicht moet herkenbaar zijn. Vermijd waar mogelijk helmen, petten en andere hoofddeksels. Het onderwerp staat centraal (letterlijk). Laat zien waar het om gaat. Gebruik in de achtergrond waar mogelijk herkenbare Haagse scènes of locaties. Zie ook: De stad in beeld. Pasfoto s die volgens de normen van de burgerlijke stand zijn gemaakt, gebruiken we niet als portret in gemeentelijke publicaties. Portretfoto s Portretfoto s hebben een zakelijk karakter. De geportretteerde waar het om gaat kijkt in de lens. Gebruik natuurlijk ogende belichting. De achtergrond is egaal van kleur zonder afleidende elementen. 1 augustus 2012 5 van 12
Stijlgids Richtlijnen De stad in beeld Fotografeer altijd vanuit een natuurlijke (kijk)hoek. Zet altijd mensen op de foto, ook bij architectuur, (bouw)projecten of artist impressions. Herkenbaar Haags! Haagse scènes, locaties en situaties moeten zichtbaar zijn op de foto. Herkenbaar Haags Er is onderscheid te maken in inter nationale, nationale en lokale (of regionale) communicatie. Internationaal Iconen van Den Haag zijn: het Vredespaleis, de Victory Boogie Woogie, het Meisje met de Parel en dans. Herkenbaar Haags: het stadhuis. Architectuur in combinatie met mensen. Nationaal Denk daarbij aan onderwerpen zoals Royality, het strand, de zee en de duinen, het stadhuis, het Binnenhof, het Haags Gemeentemuseum en een typisch Haags evenement als de Tong Tong Fair. Lokaal of regionaal Voor communicatie op lokaal of regionaal niveau kun je daar nog meer onderwerpen aan toevoegen, bijvoorbeeld: de Haagse Markt, het Plein, het Paard van Troje, de PopHotSpot en een evenement als Parkpop. Hier staat het onderwerp (de tram en netkous) centraal. Ook is de menselijke maat aanwezig én is het beeld helder en transparant. 1 augustus 2012 6 van 12
Stijlgids Richtlijnen Bij groepsportretten kijkt minstens een persoon de kijker aan. Den Haag is veelkleurig én kent veel nationaliteiten. Zet mensen op de foto. Ook bij architectuur, vastgoed en bouwprojecten. In de achtergrond zijn herkenbaar Haagse situaties of locaties. Hier: de Scheveningse pier. 1 augustus 2012 7 van 12
Stijlgids Richtlijnen Formaten Voor drukwerk hanteren we een aantal technische kwaliteitseisen. Voor foto s in digitale middelen, bijvoorbeeld op www.denhaag.nl, gelden die richtlijnen uiteraard ook. Maar daarbij komt een extra aandachtspunt: in digitale middelen gebruiken we veelal foto s met een liggend formaat. Houd hier rekening mee als je een fotograaf een opdracht geeft. Technische kwaliteitseisen voor drukwerk Lever afbeeldingen aan in rgb. Hanteer de bestandsformaten: ai, psd, eps, tif(f) en jp(e)g. Formaten als bmp, png, gif en raw kunnen soms niet worden verwerkt. Gebruik bij voorkeur een bestandsomvang van 300 dpi (voor een afbeelding op 100 procent). De ondergrens is 200 dpi voor een optimale verwerking van beeldmateriaal. De vuistregel is: verkleinen kan wel, maar vergroten niet. Lever altijd de bronbestanden aan. Afbeeldingen die in Word, Excel of PowerPoint worden aangeleverd, kunnen niet of nauwelijks worden verwerkt en leveren een slechte kwaliteit op. Technische kwaliteitseisen voor digitale middelen In digitale middelen gebruiken we veelal foto s met een liggend formaat. Op www.denhaag.nl hangt het formaat af van het soort pagina waar de foto op wordt geplaatst. De specificaties vind je hieronder. Homepage (header) Op de homepage staan algemene sfeerbeelden, stadsbeelden en karakteristieke plekken van Den Haag. De wisselende homepageheaders sluiten aan op de actualiteit en/of jaargetijde. Liggend formaat: verhouding ongeveer 3 : 1. Geschikt voor een uitsnede van 930 x 306 pixels, met het hoofdonderwerp rechts van het midden (dus niet links of uiterst rechts). 1 augustus 2012 8 van 12
Stijlgids Richtlijnen Thema pagina (header) Hier staan in eerste instantie beelden die terugslaan op het thema. In combinatie met sfeerbeelden van Den Haag. Liggend formaat: verhouding ongeveer 2 : 1. Geschikt voor een uitsnede van 705 x 306 pixels, met het hoofdonderwerp rechts van het midden (dus niet links of uiterst rechts). Subthemapagina (header) Deze foto s onderscheiden het karakter van een dienst, product of onderwerp. De sfeerbeelden of illustratieve foto s zijn kenmerkend voor een dienst, product of onderwerp. De fotografie verbindt vorm en inhoud aan elkaar. Herkenbaar Haagse beelden zijn hier minder van belang. Liggend formaat: verhouding ongeveer 2 : 1. Geschikt voor een uitsnede van 705 x 306 pixels, met het hoofdonderwerp rechts van het midden (dus niet links of uiterst rechts). Artikelpagina (foto in de content) Foto s op artikelpagina s dienen ter illustratie en verduidelijking van het onderwerp waarover het artikel gaat. Afbeeldingen in de content dienen iets toe te voegen aan de tekst. De foto s zijn concreet, helder en begrijpelijk. De grootte en plaats van de foto op de pagina bepaal je op basis van de opmaak. Je let dus goed op de verhouding van tekst, foto, uitlijning en uitsneden. De maximale breedte op een detailpagina is 495 pixels Informatie Zie ook: de cmo-wiki voor technische kwaliteitseisen op http://www.redactiedenhaag.nl/wiki/index.php/aanleverspecificaties_foto_en_video 1 augustus 2012 9 van 12
Stijlgids Richtlijnen Rechten Beeldbank Beeldrecht Aan het gebruik van een foto zijn altijd rechten verbonden. Als een foto wordt gebruikt, moeten daarvoor de rechten zijn afgekocht bij de fotograaf. Deze moet ook toestemming verlenen voor het gebruik van zijn materiaal. Portretrecht Portretrecht geeft een persoon het recht zich te verzetten tegen publicatie van zijn of haar portret. Mediabibliotheek In het Huisstijlportaal op www.denhaag.nl/huisstijlportaal vind je een media bibliotheek met beeldmateriaal. Dit beeldmateriaal voldoet aan de beeldformule en je kunt het gratis en rechtenvrij gebruiken in gemeentelijke uitingen. Foto s van de CMO zijn alleen afgekocht voor digitaal gebruik. Als je een dergelijke foto in drukwerk wilt gebruiken, dan betaal je daar een extra vergoeding voor. Het is toegestaan om mensen in de openbare ruimte te fotograferen en deze foto s te gebruiken in communicatie. Zelfs als de mensen herkenbaar in beeld zijn. Maar als je inzoomt op een persoon, dan is al snel toestemming nodig van de geportretteerde. De wettelijke regel is dat foto s van mensen op straat mogen worden gebruikt, op voorwaarde dat de geportretteerde geen redelijk belang heeft tegen publicatie. Vergeet niet om de naam van de fotograaf te vermelden als je een foto uit de mediabibliotheek gebruikt. Dit doe je in een bijschrift of in het colofon. Binnen de gemeente regelen we het portretrecht als volgt: in de opdrachtverstrekking aan de fotograaf leg je vast dat de fotograaf verantwoordelijk is voor het portretrecht. Om het portretrecht van een persoon te verkrijgen kan de fotograaf gebruikmaken van de Toestemmingsverklaring gebruik portretrecht gemeente Den Haag. Op de laatste pagina van deze Richtlijnen vind je deze verklaring. Briefing Let bij opdrachtverstrekking aan een fotograaf op de volgende punten: Afkopen van rechten: waarvoor mag je de foto s gebruiken en voor welke periode? Het kan handig zijn om de rechten voor de hele gemeente af te kopen zodat alle medewerkers er gebruik van kunnen maken. Maak je foto s voor drukwerk of internet? Voor beide zijn de richtlijnen hetzelfde, maar het formaat van de foto s kan onderling verschillen. Op www.denhaag.nl en in digitale nieuwsbrieven maken we bijna uitsluitend gebruik van liggende formaten. Geef deze richtlijnen voor fotografie mee. Het portretrecht hoort via de fotograaf te zijn geregeld (zie boven: Portretrecht). 1 augustus 2012 10 van 12
April Elke ring is één maand April Elke ring is één maand Bron: Dashboard, Gemeente Den Haag, SZW Productie: Gemeente Den Haag, IDC Stijlgids Richtlijnen Illustraties Non-figuratief De huisstijlkleur toegepast Positief in zwart is 80 Procent van de op een achtergrond van natuurlijk ook altijd goed. huisstijlkleur op een 20 procent pms 3165. warmgrijze achtergrond. Pictogramillustraties Als we geen foto s gebruiken, dan gebruiken we bij voorkeur pictogramillustraties. Pictogrammen zijn zeer bruikbaar om een directe boodschap over een product te communiceren. Grafieken en tabellen Maak grafieken, diagrammen, tabellen en kaarten zo eenvoudig mogelijk voor optimale leesbaarheid: Gebruik zo min mogelijk lijnen. Gebruik geen onderbroken lijnen, verschillende lettertypen en corpsgroottes. Font voor drukwerk is de Syntax, en voor digitale middelen de Arial. Gebruik de kleuren wit, zwart, grijs (eventueel diverse grijswaarden) in combinatie met de huisstijlkleur (PMS 3165). 3D-Grafieken zijn niet toegestaan. Bestandsreductie 2012 Pictogrammen geven op een directe wijze liefst met een leuk accent een sterk signaal naar de ontvangers. Ze hebben de kleurcombinatie wit, zwart, grijs en de huisstijlkleur groen (pms 3165). De pictogrammen zijn nooit te figuratief en zijn géén cartoons. Verminderen aantal uitkeringen Verminderen van de uitgaven #1.500 5.000.000 Van 19.300 uitkeringsgerechtigden in 2011 Naar 17.800 uitkeringsgerechtigden in 2012 & tot en met april Instroom Uitstroom Toename Reductie kosten uitkeringen 1.636 1.594 42 40.000 ten opzichte van 5.000.000 Uitstroom Kostenbeperking Andere illustraties Totaal 1.594 8.000 Totaal 5.000.000 40.000 Als je geen pictogramillustraties gebruikt, kies dan voor een stijl met herkenbare vormen: eenvoudig en plat (ongelaagd). Je gebruikt de kleuren wit, zwart, grijs en de huisstijlkleur groen (pms 3165). Binnen onze beeldformule is kwaliteit belangrijk, het gebruik van bijvoorbeeld clipart is dan ook niet toegestaan. Fotografie en illustratie De combinatie van fotografie met grafische vormen kan een zeer krachtig effect opleveren. Instrumenten Infographics Instrumenten Minder Part time VDV Startbaan Voorschotten werk 3.100 2.700 200.000 700.000 Net zoals een tabel is een infographic een 102 291 66.667 144.192 informatieve weergave van verschillende Klant op koers Invordering 300 500.000 objecten, het gaat dan in het bijzonder 15-561.911 om het duidelijk tonen van complexe Maat- Taalplein Overig Fraude regelen 300 1.300 1.200.000 200.000 informatie. Anders dan een tabel, bestaat 74 1112-453.105 110.639 een infographic uit een combinatie van tekst en beeld. Bijvoorbeeld in de vorm van een kaart, bord, instructieve tekening of een interactieve applicatie. Schakel altijd een specialist in voor het ontwerpen van infographics. Dit kan door een sterke grafische vorm of illustratie in foto s te plaatsen. Of andersom, door fotografie toe te passen binnen grafische vormen zoals letters en iconen. Als je voor een combinatie van foto grafie en grafische vormen kiest, zorg er dan voor dat de beelden kwaliteit blijven uitstralen. QR-codes Met de QR-code kun je online media, zoals een website of een filmpje, verbinden met print- en drukwerk. QR-codes mag je gebruiken in gemeentelijke communicatie. Denk er echter goed over na of de QR-code toegevoegde waarde heeft in jouw uiting. In de vormgeving van een QR-code verwerk je het gemeentelijk logo niet. 1 augustus 2012 11 van 12
Toestemmingsverklaring gebruik portretrecht Onlangs is/zijn er (een) foto( s) gemaakt, waarop u mogelijk herkenbaar bent afgebeeld. De fotograaf van deze foto( s) wil deze foto (laten) gebruiken in publicaties, op websites of op ander (promotie)materiaal van de gemeente Den Haag. Fotograaf Naam Gegevens geportretteerde Achternaam Voorna(a)m(en) Geboortedatum en -plaats Adres Postcode en woonplaats Toestemmingsverklaring Ondertekende verklaart hierbij aan de fotograaf en/of de gemeente Den Haag of haar vertegenwoordigers of rechts opvolgers toestemming te geven voor het publiceren of anderszins openbaar te maken van de volgende (portret)foto s en ten aanzien van deze foto s geen beroep te zullen doen op zijn of haar portretrecht. Voorwaarden De toestemming geldt slechts voor openbaarmaking of vermenigvuldiging van mijn portret in relatie tot of in opdracht van de gemeente Den Haag uit te brengen materiaal. De foto s inclusief portretfoto s van geportretteerde (naam van boven) zullen ten behoeve van het (hieronder te noemen onderwerp) worden gebruikt. Deze foto s worden afgebeeld op www.denhaag.nl en (eventueel) geprinte versies. Ondertekening Naam Plaats en datum Handtekening Gebruik Uiteraard zal er zorgvuldig met uw afbeelding worden omgegaan. Hoewel uw schriftelijke toestemming voor het op redelijke wijze gebruiken van uw portret niet nodig is, verzoekt de fotograaf u mede namens de gemeente Den Haag daarnaast toch om uw schriftelijke toestemming voor het genoemde gebruik te geven. Ondertekening wettelijke vertegenwoordiger* Naam Plaats en datum Handtekening * Indien de geportretteerde minderjarig is, dient de wettelijke vertegenwoordiger dit formulier mede te ondertekenen. 1 augustus 2012 12 van 12