Doelen Kerndoel 43: De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. De leerlingen leren de waterkringloop. Kerndoel 47: De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. het ontstaan van afzetting door: - zee - rivieren - (land-)ijs van wat voor voorzieningen maak ik gebruik? Kerndoel 48: Kinderen leren over de maatregelen die in Nederland genomen worden/ werden om bewoning van door water bedreigde gebieden mogelijk te maken. verdediging tegen het binnenwater - rivieren - dijken - dynamisch rivierbeheer (de rivier moet weer ruimte krijgen) - polders aanwijzen die bij extreem hoge afvoer water gaan bergen Materialen Voor ieder kind een werkboekje. Inleiding Kijk samen met de kinderen het volgende filmpje: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20101027_waterkringloop01 Vertel daarna de volgende informatie aan de leerlingen met behulp van de onderstaande afbeelding. Een waterdruppel bevindt zich in een oneindige cyclus. In deze kringloop verandert de toestand van water constant van vast, vloeibaar en gas. De cyclus bestaat uit een aantal stappen: 1
Verdamping: Door zonnewarmte verdampt water uit rivieren, meren, stromen en oceanen aan het oppervlak. Vloeibaar water verandert in waterdamp en stijgt op naar de lucht. Per jaar verdampt er alles bij elkaar ongeveer 505.000 km3 water in totaal Condensatie: Het vormen van waterdruppels uit waterdamp, waarbij mist en wolken worden gevormd. Precipitatie: Gecondenseerde waterdamp valt weer terug naar het oppervlak van de aarde. Deze valt meestal als regen, hagel, sneeuw, mist of ijzel. In totaal valt er ongeveer 505.000 km3 water terug op aarde. Dat is dus evenveel als er verdampt. Afvoer: Als water weer naar beneden valt, kan het op twee manieren worden afgevoerd: via stromen, rivieren, meren, etc. en als het op de grond valt trekt het weg in de grond. Uiteindelijk komt het weer terecht in het grondwater of in wateren aan het oppervlak. De waterkringloop wordt gedreven door zonne-energie. 86% van alle verdamping vindt plaats in de oceanen ter wereld. Door verdamping van water in de oceanen koelt het klimaat af. Hierdoor daalt ook de temperatuur op aarde. Heb het er kort over wat er dan gebeurd. (het waterpeil komt hoger te staan, er moeten maatregelen genomen worden om overstromingen te voorkomen. Is dit al eens gebeurd? Wat weten de kinderen hier al van?) Kern Geef de leerlingen daarna het werkblad. Hiermee kunnen ze zelfstandig aan de slag. Slot Bespreek samen met de kinderen de antwoorden van het werkblad. 2
Bijlage Werkblad: De kringloop van water. Opdracht 1 Schrijf de woorden op de goede plek. Kies uit het lijstje hieronder. Kies uit: regen, wolken, verdampt, grondwater, zeeën, gas, kouder, meren, condenseert 1. valt uit de wolken. 2. In de grond zit ook water. We noemen dit 3. In de en in kleinere.. vind je veel water. 4. Het water uit de zeeën en meren en stijgt op naar de wolken. 5. Als het water opstijgt, wordt het waterdamp (dit is een ). Hoe hoger die 6. waterdamp komt, hoe het wordt. Als waterdamp koud wordt, het. 7. Dit kun je zien doordat er. zijn. 3
Opdracht 2 Zet in de goede volgorde en maak er een stripverhaaltje van, begin bij het verdampen van het water. 1. Het vormen van waterdruppels uit waterdamp, waarbij mist en wolken worden gevormd. 2. Door zonnewarmte verdampt water uit rivieren, meren, stromen en oceanen aan het oppervlak. 3. Water komt weer terecht in het grondwater of in wateren aan het oppervlak. 4. Waterdamp valt naar het oppervlak van de aarde. Meestal als regen, hagel, sneeuw, mist of ijzel. 4
Kringloop van water Opdracht 3 Vul in de kringloop van water hieronder de goede woorden in. Kies uit: Regen en sneeuw, zee, wolken, sloten en rivieren, waterdamp. Opdracht 4 Zou het erg zijn als het nooit meer zou regen? 5
Opdracht 5 Teken een verdediging tegen water dat ons (Nederland) het beste zou beschermen tegen water. Wat is er te zien op jouw tekening? 6