PATIËNTENINFORMATIE HET PLAATSEN EN VERWIJDEREN VAN EEN MAAGBALLON Richtlijnen en advies
2
HET PLAATSEN EN VERWIJDEREN VAN EEN MAAGBALLON Richtlijnen en advies Inleiding Obesitas wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie gediagnosticeerd als een chronische ziekte, een medisch probleem dat veroorzaakt kan worden door diverse factoren die zich geleidelijk ontwikkelen. Obesitas wordt morbide obesitas genoemd als het risico op een of meer gezondheidsproblemen toeneemt. Cijfermatig spreekt men van morbide obesitas wanneer men een Body Mass Index (BMI: gewicht/lengte2) heeft van 40 of meer. De informatie die is beschreven in deze voorlichtingsfolder is bedoeld om uw begrip met betrekking tot de procedure en het proces na het plaatsen van de maagballon te vergroten. Wij leggen ook belangrijke punten uit. Wij adviseren u daarom deze informatie goed te lezen. Gebruik deze voorlichting als naslagmateriaal en vergeet niet dat bepaalde zaken die hierin beschreven staan per individu kunnen verschillen. Denk eraan dat de informatie die is beschreven, allerminst de opinie en het advies van de chirurg vervangt. Uw beste informatiebron is het bariatrische team van het Maasstad Ziekenhuis. Namens het behandelteam Bariatrische Chirurgie Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam 3
4
Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Wat is een maagballon?... 6 2. Wat is het doel van een maagballon?... 6 3. Plaatsen van een maagballon... 7 3.1 Voeding voor de ingreep... 8 3.2 Misselijkheid na de ingreep... 8 3.3 Medicijngebruik... 9 3.4 Resultaten... 10 3.5 Poliklinische nacontrole... 10 4. Voedingsrichtlijnen na plaatsing van een maagballon... 10 4.1 Eerste drie dagen... 10 4.2 Vanaf de vierde dag tot twee weken... 11 4.3 Na twee weken... 11 5. Het verwijderen van de maagballon... 12 5.1 Voedingsrichtlijn... 12 5.2 Ingreep... 13 5.3 Tot slot... 13 6. Controlelijst gewicht... 14 7. Bij problemen... 15 5
1. Wat is een maagballon? Een maagballon is een zachte siliconen ballon die in de maag wordt geplaatst. Omdat de maagballon als het ware in uw maag drijft, zorgt dit voor een snellere en langdurige verzadiging. Voor een goed resultaat is voldoende lichaamsbeweging (minimaal 30 minuten per dag onafgebroken) essentieel, evenals het nauwkeurig opvolgen van voedingsadviezen. 2. Wat is het doel van een maagballon? De maagballon dient als eerste stap voor een definitieve bariatrische ingreep (gewichtsreducerende operatie). Voor de operatie is gewicht verliezen belangrijk, omdat de kans op complicaties afneemt en de operatie beter uitvoerbaar zal zijn. Ondanks de vele conservatieve dieetmaatregelen die u heeft genomen, weet u dat het niet makkelijk is om gewicht te verliezen. Een maagballon ondersteunt u bij het afvallen. Gemiddeld treedt er een afname van het overgewicht op van 10%-20% (ongeveer 5-8 punten BMI). De maagballon wordt alleen geplaatst als voorbereiding op een definitieve operatie. Deze wordt enkele weken na het verwijderen van de ballon uitgevoerd. Meer informatie over de bariatrische ingreep kunt u vinden in uw patiënteninformatiemap bariatrische chirurgie. 6
Figuur 1 Maagballon 3. Plaatsen van een maagballon Het plaatsen van een maagballon vindt plaats met behulp van een gastroscopie. Dit is een onderzoek waarbij met een flexibele slang via de mond in de slokdarm en maag gekeken wordt. Tijdens het onderzoek dient u (indien mogelijk) op uw linkerzijde te gaan liggen. Om eventuele beschadigingen aan uw gebit of de endoscoop te voorkomen dient u indien van toepassing uw gebitsprothese uit te doen. Wanneer u geen gebitsprothese heeft krijgt u een bijtring in de mond. Via de mond brengt de arts de endoscoop voorzichtig in de slokdarm, de maag en twaalfvingerige darm. Om een goed overzicht te krijgen is het nodig dat er lucht wordt ingeblazen, dit kan een drukkend gevoel geven in de buik. Het kan zijn dat u hierdoor gaat boeren. Wanneer de arts de maag heeft geïnspecteerd op eventuele afwijkingen wordt de endoscoop verwijderd en wordt aansluitend de maagballon geplaatst in zittende houding. 7
De maagballon is tijdens het inbrengen verpakt in een flexibel kokertje, welke is verbonden met een slangetje. Het geheel moet worden ingeslikt zodat de ballon in de maag kan worden gevuld met blauw water. Als de ballon gevuld is, wordt het kokertje en slangetje via de mond verwijderd en blijft de maagballon achter in uw maag. Het onderzoek en plaatsen van de maagballon duurt ongeveer 20 minuten. Na het plaatsen van de maagballon mag u direct naar huis (altijd onder begeleiding!). Soms is het nodig dat u langer moet blijven. Een enkele keer moet u een nacht opgenomen worden. Houd rekening met het volgende: 3.1 Voeding voor de ingreep De dag van de ingreep mag u als ontbijt (vóór 8 uur) een beschuitje met een kopje thee. Het is belangrijk dat u de rest van de dag alleen slappe thee of water nuttigt, dit mag tot een uur voor het onderzoek. Wanneer u zich niet aan deze richtlijn houdt kan het zijn dat het plaatsen van de maagballon moet worden verzet naar een ander tijdstip. 3.2 Misselijkheid na de ingreep Vrijwel alle patiënten hebben de eerste dagen last van (hevige) misselijkheid en braken, tevens kunnen er buikkrampen optreden. Dit is een natuurlijke reactie van de maag. Bij de meeste mensen houden deze klachten drie à vier dagen aan. In enkele gevallen kunnen deze klachten langer aanhouden (tot twee weken). Tegen de misselijkheid krijgt u een recept Primperan zetpillen mee voor één week 8
(2 maal per dag 20 mg). Tevens krijgt u voor de gehele periode een recept maagzuurremmers: Omeprazol (2 maal per dag 40 mg) 3.3 Medicijngebruik Als u medicijnen gebruikt (bijvoorbeeld voor hoge bloeddruk, suikerziekte), kunnen deze gewoon worden ingenomen. U moet er rekening mee houden dat u de eerste dagen na het plaatsen van de maagballon medicijnen slecht verdraagt. Soms moet dan (tijdelijk) een alternatieve medicatie of toediening gebruikt worden. Verder kan het zo zijn dat door verminderde voedselinname en/of gewichtsverlies, de dosering van de medicijnen aangepast moet worden. Bespreek dit met uw huisarts of specialist. Figuur 2 Positie van maagballon in de maag 9
3.4 Resultaten Gemiddeld treedt er een afname van het overgewicht op van 10-20% (ongeveer 6-8 punten BMI). De maagballon wordt geplaatst als voorbereiding op een definitieve operatie. Deze wordt, afhankelijk van wat u met uw chirurg heeft besproken, enkele weken na het verwijderen van de ballon uitgevoerd. 3.5 Poliklinische nacontrole Het is belangrijk dat u na de ingreep regelmatig terugkomt op de polikliniek chirurgie. Gedurende deze periode wordt uw vooruitgang beoordeeld en leert u om te gaan met uw veranderde leefstijl en deze gezonde leefstijl te behouden. Na 2 3 weken bij de nurse practitioner Na ca. 3 maanden bij de nurse practitioner Na 5 maanden bij de nurse practitioner/chirurg. Dan worden ook afspraken gemaakt voor het verwijderen van de ballon. De bevestiging van de afspraak krijgt u schriftelijk toegezonden. Na 6 maanden op het MDL centrum voor het verwijderen van de maagballon. 4. Voedingsrichtlijnen na plaatsing van een maagballon 4.1 Eerste drie dagen De eerste drie dagen mag u alleen vloeibare (water, thee, sap) of bijna vloeibare voeding (zoals yoghurt, pudding, lichte soep) nuttigen. Eet en drink kleine hoeveelheden tegelijk en houd daarbij uw hoofd rechtop. 10
Vermijd de eerste paar weken koffie, chocolade, koud voedsel (ijs) en koolzuurhoudende dranken. De maag kan deze zeer slecht verdragen. Gebruik zo min mogelijk peper, zout en olie (om krampen van de maag te beperken). 4.2 Vanaf de vierde dag tot twee weken Vanaf de vierde dag kunt u (in de loop van zeven tot tien dagen) uitbreiden naar vaste voeding. Het is verstandig dit geleidelijk te doen. Gemalen of gepureerde voeding wordt over het algemeen goed verdragen in deze periode. Wanneer u desondanks misselijk wordt of moet braken, keer dan terug naar het (bijna) vloeibare dieet. Probeer pas de volgende dag weer vastere voeding. Wanneer u begint met vaste voeding, eet dan kleine hoeveelheden tegelijk en kauw dit goed. 4.3 Na twee weken Ongeveer twee weken na het plaatsen van de maagballon kunt u normale vaste voeding gebruiken. Wel zijn dit kleinere hoeveelheden dan u gewend bent. Houd rekening met de volgende richtlijnen: Eet langzaam! Goed kauwen (minimaal 20 keer alvorens door te slikken) Eet aan tafel Niet eten tijdens televisie kijken, lezen of werken Niet gaan liggen na de maaltijden Niet drinken tijdens de maaltijden. Wacht een uur na de maaltijd met drinken. Drink 10 glazen water door de dag 11
Vermijd koffie, chocolade, koud voedsel (ijs) en koolzuurhoudende dranken Gebruik vetarme en energiearme voedingsstoffen Gebruik ruime hoeveelheden groente en fruit Het voedingsschema/producten zoals beschreven in de voorlichtingsmap, die u op de polikliniek heeft gekregen ter voorbereiding op uw operatie, is een goed naslagwerk Om te voorkomen dat de maagballon een nare smaak achterlaat is het belangrijk tenminste twee liter water te nuttigen en regelmatig tanden te poetsen. Het kan zo zijn dat u door het veranderde eetpatroon regelmatig windjes en boeren moet laten. Wanneer de maagballon is verwijderd verdwijnen deze klachten. 5. Het verwijderen van de maagballon De maagballon kan maximaal 6 maanden in de maag blijven zitten. Het verwijderen van de maagballon gebeurt door de internist op de scopie-afdeling van het Maasstad Ziekenhuis. Het is belangrijk dat u na het verwijderen van de ballon niet terugvalt in uw eerdere voedingsgewoonten, omdat u dan weer in gewicht kunt toenemen. Blijf dus op uw voeding letten! 5.1 Voedingsrichtlijn Op het moment dat de ballon verwijderd wordt, gelden dezelfde voedingsvoorschriften als bij het plaatsen van de ballon. Als ontbijt een beschuitje met een kopje thee. In het verdere verloop van de dag mag u water en slappe thee nuttigen tot een uur voor de ingreep. 12
5.2 Ingreep het verwijderen van de maagballon vindt in principe door middel van een roesje plaats. Dit is afhankelijk van de internist. Daarom mag u na de ingreep niet direct naar huis. U blijft ongeveer twee uur op de scopieafdeling tot de roes voldoende is uitgewerkt. Het verwijderen van de ballon varieert van een half uur tot drie kwartier. 5.3 Tot slot Elk individu is uniek en iedereen gaat anders om met problemen en moeilijkheden die samengaan met het overwinnen van het gewichtsprobleem. Het behandelteam bariatrie biedt hulp waar nodig, houd er echter rekening mee dat u de mate van gewichtsverlies voor een groot deel zelf in handen heeft. 13
6. Controlelijst gewicht Plaatsingsdatum:... Lengte:... Gewicht:... BMI (kg/m²):... Datum Gewicht (kg) BMI: Algemeen 14
7. Bij problemen Bij dringende problemen of vragen kunt u contact opnemen met: Dr. Schelfhout, internist polikliniek interne geneeskunde, telefoon 010 291 22 20 Dr. Klaassen, chirurg polikliniek chirurgie, telefoon 010 291 22 45 Spoedeisende hulp, telefoon 010 291 35 99 Uw vraag stellen via de e-mail kan altijd: Joyce de Korte, nurse practitioner, obesitas@maasstadziekenhuis.nl, telefoon 010 291 13 48 (secretaresse bariatrische chirurgie) Wanneer u zich met problemen meldt, geef dan altijd aan dat u een maagballon heeft. 15
Maasstad Ziekenhuis Maasstadweg 21, 3079 DZ Rotterdam Postbus 9100, 3007 AC Rotterdam Telefoon 010 291 19 11 www.maasstadziekenhuis.nl info@maasstadziekenhuis.nl mzp2388 januari 2011