Zorgvoorjeouders.nl Beschrijving van de good practice Auteur(s) Datum MOVISIE Sonja Liefhebber en Marieke Haitsma Utrecht, januari 2012
Deze publicatie is ontwikkeld in het kader van het project Professionaliteit Verankerd. Dit project is onderdeel het programma Beter in Meedoen, van het ministerie van VWS. Professionaliteit Verankerd geeft een kwaliteitsimpuls aan de uitvoering van de Wmo. Dit gebeurt door kennis en ervaring toegankelijk te maken. Hiermee kunnen gemeenten, uitvoerende instellingen in wonen, zorg en welzijn, professionals, organisaties op het gebied van vrijwillige inzet, actieve burgers en cliënten, optimaal werken aan het succes van de Wmo. De goede praktijk in deze publicatie dient als inspiratie voor instellingen in wonen, zorg en welzijn die met soortgelijke Wmo vraagstukken kampen en die op zoek zijn naar een succesvolle aanpak. De beschrijving kan ook gebruikt worden door instellingen die de kwaliteit van hun dienstverlening binnen de Wmo en Welzijn Nieuwe Stijl willen verbeteren of die geïnteresseerd zijn in hoe andere organisaties met bepaalde uitdagingen omgaan. Een goede praktijk is slechts één voorbeeld uit het werkveld en is daarmee niet altijd op alle punten methodisch en bewezen effectief. De goede praktijken zijn gekozen omdat ze vernieuwend, actueel, overdraagbaar en succesvol zijn. Sommige goede praktijken zijn gebaseerd op een moederinterventie die uitgebreid beschreven zijn in een handboek en op meerdere plekken in het land toegepast worden. Deze interventies zijn veelal ook te vinden in de databank Effectieve sociale interventies. In de databank is alle beschikbare informatie in kaart gebracht over diverse interventies, die al meer dan twee jaar op meerdere plekken worden toegepast in de sociale sector, de praktijkervaringen en de effectiviteit ervan. Meer praktijkbeschrijvingen en informatie over Professionaliteit Verankerd kunt u vinden op www.movisie.nl/professionaliteitverankerd en in onze databank praktijkvoorbeelden. COLOFON Auteur: Sonja Liefhebber en Marieke Haitsma Projectnummer: P8701 Datum: maart 2012 MOVISIE
Inhoud 1 De context...5 1.1 Mantelzorgondersteuning aan Marokkaanse jongeren via een website...5 1.2 Het bijzondere aan de website in het kort...6 1.3 De doelgroep...6 2 De start en voortgang van het initiatief...7 2.1 Start en achtergrond voor het ontwikkelen van de website...7 2.2 Samenwerkingspartners...9 3 Het proces van uitvoering...11 3.1 Ontwikkelen van de website via het project M3: Marokkanen, Mantelzorg en Medicijngebruik...11 3.2 Doorontwikkelen van de website via het project M32: Marokkanen, Mantelzorg en Medicijngebruik deel 2...13 3.3 Meer Mantelzorg (Zorgvoorjeouders deel 3)...16 3.4 Verbeterpunten en succesfactoren...17 4 Maatschappelijke effecten...20 4.1 Behaalde resultaten bij de doelgroepen...20 4.2 Bereikte resultaten op het gebruik van zorgvoorjeouders.nl in het eerste project...20 4.3 Bereikte resultaten project M32 en zorgvoorjeouders.nl...22 5 Voorwaarden en professionaliteit...25 6 Ten slotte...28 7 Bronnen...29
1 De context 1.1 Mantelzorgondersteuning aan Marokkaanse jongeren via een website In 2006 wordt door het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM, voorheen DGV) en Marokko Media de Nationale Zorgvernieuwingsprijs van ZonMw/VSBfonds gewonnen met het project Marokkanen, Mantelzorg en Medicijngebruik (M3). Het doel van het project was om het medicijngebruik van Marokkaanse ouders te verbeteren door hun kinderen betere hulpmiddelen in handen te geven om hun ouders te ondersteunen en de lasten van hun mantelzorg te verminderen. In 2007 is ter ondersteuning van het project de website zorgvoorjeouders.nl ontwikkeld, een informatieve website voor kinderen van de eerste generatie Marokkanen. Vanaf het ontstaan heeft de ontwikkeling van de website niet stilgestaan. Via twee opvolgende projecten (project M32 en project Meer mantelzorg) is de website verder verbeterd en verfijnd. Er worden steeds wisselende thema s behandeld, zoals diabetes, overgewicht en depressie. Dit zijn thema s waar Marokkaanse ouderen nogal eens problemen mee ondervinden. Via aantrekkelijke rubrieken als Ervaringsverhalen, Wist je dat... en Recepten zijn tips en informatie te verkrijgen over een gezonde levensstijl. Daarnaast zijn er folders te downloaden over ziekte en medicijngebruik en kan men dokters en apothekers raadplegen. Momenteel wordt er gewerkt aan uitbreiding van de site naar andere doelgroepen en wordt er onderzoek gedaan om de effecten van de site wetenschappelijk te kunnen onderbouwen. Afbeelding: Openingspagina zorgvoorjeouders.nl Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 5
1.2 Het bijzondere aan de website in het kort Het bijzondere aan de website zorgvoorjeouders.nl is dat als doelgroep is gekozen voor de jongere generatie Marokkanen. Zij dienen als toegang om de eerste generatie Marokkanen in Nederland te kunnen bereiken. Door de jongeren informatie te bieden over gezondheid en veel voorkomende gezondheidsproblemen in de Marokkaanse gemeenschap, kan men indirect het gezondheidsgedrag van de ouderen beïnvloeden en de jongeren ontlasten in hun mantelzorgtaken. Bovenal is de site ontwikkeld door en met de doelgroep zelf. De site is gelinkt aan de onlinecommunity marokko.nl, waar een overgroot deel van de Marokkaanse jongeren lid van is. Op deze manier wordt de jonge Marokkaanse doelgroep goed bereikt. 1.3 De doelgroep Marokkaanse jongeren tussen de 15 en 25 jaar vormen de primaire doelgroep van de website. Daarnaast is de website gericht op de eerste generatie Marokkaanse Nederlanders, een moeilijk bereikbare doelgroep. Door de jongeren informatie aan te bieden over gezondheid en veel voorkomende gezondheidsproblemen in hun eigen gemeenschap, krijgen zij handvatten om hun ouders van betrouwbare informatie te voorzien en de gang naar reguliere instellingen, als de huisarts, te versoepelen. Daarmee worden de jongeren ondersteund bij hun zware mantelzorgtaak. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 6
2 De start en voortgang van het initiatief 2.1 Start en achtergrond voor het ontwikkelen van de website Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) zoekt altijd naar implementatiestrategieën die werken. Hoewel er al jaren veel voorlichtingsmateriaal aanwezig is in eigen taal (ontwikkeld door NIGZ), blijft de bereikbaarheid van de allochtone doelgroepen een hardnekkig probleem. De eerste generatie Marokkanen is voor zorgverleners een moeilijk bereikbare doelgroep. Deze generatie heeft een gezondheidsachterstand ten opzichte van de autochtone leeftijdsgenoten. Marokkaanse ouderen kampen vaak met specifieke gezondheidsproblemen zoals diabetes en psychische problemen. Daarnaast gebruiken zij veel medicijnen, en vaak niet op de goede manier. Ze hebben dikwijls diepgewortelde opvattingen over medicijngebruik en hun communicatie met artsen verloopt vaak moeizaam. Door taal- en cultuurverschillen vinden ze moeilijk hun weg in de gezondheidszorg. De contacten die er zijn lopen vaak stroef, door verschil in verwachtingspatronen. De Marokkaanse ouderen zijn veel meer gewend om van professionals in de gezondheidszorg te horen wat ze moeten doen, terwijl er in de huidige Nederlandse cultuur veel meer overlegd wordt. Beslissingen worden door patiënt en zorgverlener vaak gezamenlijk genomen. De Marokkaanse ouderen zijn dit anders gewend, waardoor ze het advies als minder betrouwbaar ervaren. Vaak fungeren de kinderen als intermediair: ze gaan bijvoorbeeld als tolk mee naar zorgprofessionals. Veel Marokkaanse kinderen verlenen bovendien mantelzorg aan hun ouders. Dit noemen ze echter geen mantelzorg, want in de Marokkaanse cultuur is zorgen voor je ouders, met name door meisjes, heel normaal. Marco D Agata (IVM) vertelt dat het idee om een website te ontwikkelen ongeveer vijf jaar geleden ontstond toen hij op een verjaardagsfeest in gesprek raakte met Gijs van Beek van Marokko Media. Marokko Media heeft een aantal succesvolle internetcommunity s in beheer, waaronder marokko.nl. Deze internetcommunity bereikt met 40.000 tot 50.000 unieke bezoekers per dag een groot deel van de Marokkaanse jongeren in de leeftijd van 15 tot 35 jaar. Het IVM en Marokko Media zagen kansen om hun deskundigheden te combineren en besloten samen te werken. Het idee achter het project was dat als je de gezondheidssituatie van Marokkaanse ouderen wilt verbeteren, het heel logisch is je te richten op de Marokkaanse kinderen of jongeren. Zij zijn immers actief en goed bereikbaar. IVM en Marokko Media zetten hun ideeën op papier en besloten gezamenlijk een projectvoorstel in te dienen bij ZonMw/VSBfonds in het kader van de Nationale Zorgvernieuwingsprijs. In 2006 wonnen ze de prijs, in het juryrapport stond het volgende: Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 7
De jury vindt de keuze voor jongeren als intermediair opvallend. Vanuit Nederlands perspectief zou je de kinderen willen ontlasten in deze zorg. Maar in de Marokkaanse cultuur is het juist vanzelfsprekend om voor je ouders te zorgen. Dit project helpt hen om die taak goed te vervullen. De jury verwacht dat de gekozen methodiek ook van nut kan zijn voor andere gezondheidsthema s en culturele groepen. In dit project, getiteld Marokkanen, Mantelzorg en Medicijngebruik (M3), is de website zorgvoorjeouders.nl tot stand gekomen. In twee opeenvolgende projecten (Marokkanen, Mantelzorg en Medicijngebruik deel 2 (M32) en Meer mantelzorg), waarvan de laatste nog loopt, is de website verder doorontwikkeld en verbeterd. Het plan is om de site ook te ontwikkelen voor vier andere doelgroepen. Daarnaast wordt er gewerkt aan een wetenschappelijke onderbouwing van de effecten van de website. Anno 2012 is een projectfamilie ontstaan van grote (zoals de Z-App) en kleine projecten (de Diabetes Risicotest en een kookvideo). Tevens is er zicht op duurzame verbinding van zorgvoorjeouders.nl met een aantal gespecialiseerde zorgaanbieders. De ontwikkeling van de site is weergegeven in het volgende schema. Schema Ontwikkeling van zorgvoorjeouders.nl Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 8
2.2 Samenwerkingspartners De website zorgvoorjeouders.nl is een samenwerkingsproject van Marokko Media en het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Marokko Media is een internetonderneming met als doelstelling jongeren in het algemeen en Marokkaans- en Turks-Nederlandse jongeren in het bijzonder, te informeren, te amuseren en tot nadenken aan te zetten over maatschappelijke verhoudingen in ruime zin. Ze zijn goed in etnomarketing, online communicatie met urban jongeren, marktonderzoek en interculturele reclamecampagnes. Hun bekende internetcommunity s, waaronder marokko.nl en hababam.nl, hebben een groot bereik en leveren hun een schat aan kennis op, waardoor zij doelgroepen effectief kunnen benaderen. Ongeveer 70 tot 75 procent van de Nederlands-Marokkaanse jongeren bezoekt de site marokko.nl. Bezoekers van de site zijn geïnteresseerd in lifestyle in de breedste zin van het woord. Op het forum hebben de bezoekers het onder andere over de laatste modetrends, liefde en relaties, seksualiteit, islam en leuke ditjes-en datjes uit het dagelijks leven. Uit de discussies die gevoerd worden komen thema s naar voren waar bezoekers regelmatig tegenaan lopen, zoals de zorg voor hun ouders of vragen rondom islam en seksualiteit. Marokko.nl biedt online, op deze doelgroep toegespitste diensten aan, die de jongeren in het echte leven kunnen toepassen, waardoor zij problemen kunnen voorkomen. Het IVM, hét instituut voor goed, veilig en doelmatig medicijngebruik, is gespecialiseerd in het verspreiden van praktijkgerichte kennis en bewezen effectieve oplossingen die het veilig en rationeel gebruik van geneesmiddelen helpen vergroten. Het IVM is een non-profitorganisatie zonder beroepsbelang. Hun maatschappelijke belang is dat iedereen toegang houdt tot een kwalitatief zo hoogwaardig en veilig mogelijk verzekerd pakket geneesmiddelen. Het IVM is als inhoudelijke partij betrokken bij zorgvoorjeouders.nl en waakt over de kwaliteit van de inhoud van de site. IVM zorgt in de samenwerking voor degelijke en betrouwbare informatie over medicijngebruik en bepaalde ziektebeelden. Ze toetsen alle informatie die op de website aangeboden wordt op betrouwbaarheid en validiteit. Marokko Media waakt over de technische kwaliteit en over de kwaliteit en de aard van uitingen van de communityleden op de site. Daarnaast zorgt Marokko Media ervoor dat de informatie toegankelijk wordt gemaakt voor de doelgroep van Marokkaanse jongeren en op een aantrekkelijke manier wordt aangeboden. Marokkaanse jongeren communiceren onderling op een speciale manier, met specifiek taalgebruik waarbij Nederlands-Marokkaanse woorden en straattaal door elkaar worden gebruikt. Om goed aan te kunnen sluiten bij de doelgroep, moet je er eigenlijk wel deel van uitmaken. En zo werkt Marokko Media ook: zij zetten jongeren uit de doelgroep in om de website te ontwikkelen en vorm te geven. Deze twee culturen van de zorgprofessionals en de Marokkaanse jongeren komen vanuit een gedeelde visie samen op zorgvoorjeouders.nl. Uitgangspunt is via de website de doelgroep beter te Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 9
bereiken, zodat die beter gebruik kan maken van de voorzieningen die aanwezig zijn in de Nederlandse gezondheidszorg. Op die manier willen ze bijdragen aan de verdere emancipatie van de doelgroep. Daarnaast hanteert men de visie dat je niet iets kunt maken voor de doelgroep zonder daar de doelgroep zelf bij te betrekken, en te werken vanuit de vragen en behoeften die bij de doelgroep leven. De site is daarom ook opgebouwd met de doelgroep zelf, en de doelgroep is er altijd duidelijk zichtbaar op aanwezig. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 10
3 Het proces van uitvoering Zoals gezegd zetten Marokko Media en het IVM hun expertise gezamenlijk in voor de website zorgvoorjeouders.nl. Ze voorzien de site van betrouwbare informatie, met de juiste tone of voice, zodat deze aansluit bij de doelgroep. De afgelopen jaren is de website via drie projecten verder ontwikkeld en uitgebouwd. In de volgende paragrafen geven we een beschrijving van de activiteiten die tijdens de projecten hebben plaatsgevonden. 3.1 Ontwikkelen van de website via het project M3: Marokkanen, Mantelzorg en Medicijngebruik Met het project Marokkanen, Mantelzorg en Medicijngebruik (M3) trokken de initiatiefnemers ten strijde tegen de gezondheidsachterstand van de eerste generatie Marokkanen. De focus lag daarbij op twee gerapporteerde problemen, namelijk het niet doelmatig en verantwoord gebruik van medicijnen, en de gebrekkige communicatie met zorgverleners. Achterliggend doel is concrete handvatten te ontwikkelen en beschikbaar te stellen voor Marokkaanse jongeren om hen in staat te stellen hun ouders beter te begeleiden bij medicijngebruik en in hun contacten met zorgverleners. Voor het project zijn de volgende concrete doelen geformuleerd: 1) in zes maanden tijd 15.000 jongeren (tussen de 15 en 25 jaar) bereiken; 2) één resultaat van cocreatie met de community waarin het webteam een belangrijke rol speelt. Om deze doelen te bereiken zijn de volgende projectactiviteiten uitgevoerd: 1. Panelonderzoek naar behoefte aan informatie over mantelzorg en medicijngebruik Ter ondersteuning van het idee hebben het IVM en Marokko Media in juni 2007 via de website marokko.nl door Motivaction een onderzoek laten uitvoeren onder Marokkaanse jongeren. Hieraan hebben 568 jonge Marokkanen deelgenomen. Het onderzoek brengt in kaart hoe groot de bereidheid van jonge Marokkanen is om mantelzorg te verlenen en wat de knelpunten hierbij zijn. 57 procent van de ondervraagden geeft aan mantelzorg te verlenen en 96 procent zegt waar nodig bereid te zijn om mantelzorg op zich te nemen. Ruim 80 procent van de verleende mantelzorg bestaat uit het meegaan met ouders naar afspraken met zorgverleners, 71 procent van de respondenten geeft aan ouders te ondersteunen bij het innemen van medicijnen. De jonge Marokkanen gaven aan behoefte te hebben aan aanvullende informatie over en tips bij verschillende ziektebeelden, ervaringsverhalen en informatie over bestaande regelingen. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 11
2. Informatie, voorlichtingsmateriaal en adviesmogelijkheid over medicijngebruik, mantelzorg en Marokkanen door lancering site zorgvoorjeouders.nl In het najaar van 2007 is de website zorgvoorjeouders.nl gelanceerd. De site biedt de jongeren hulp, steun, advies, ervaringsverhalen, nieuws, tips en weetjes die kunnen helpen bij (het verlichten van) het mantelzorgen. Bezoekers van de website kunnen een-op-een vragen stellen aan een internetdokter en een internetapotheker (momenteel bestaat deze functie niet meer). Op de website staat regelmatig een nieuw inhoudelijk thema centraal. Sinds 2007 zijn thema s als de ramadan en medicijnen, mantelzorg, therapietrouw, geestelijke gezondheidszorg en diabetes aan bod geweest. Els Dik geeft aan dat de lancering van de website op een spannend moment heeft plaatsgevonden. Het was midden in de ramadan. Dit betekende bijvoorbeeld dat de medewerkers van Marokko Media slecht bereikbaar waren en het allemaal niet soepel verliep. Hier hadden we beter rekening mee moeten houden. 3. Inzet webteam van communityleden Er werden communityleden van marokko.nl gezocht die actief zouden meewerken aan de ontwikkeling, inrichting en het draaiende houden van de website en tot co-creatie te komen. Hun taak was actief deel te nemen aan discussies en deze te starten, en te reageren op vragen om zo communityleden te verwijzen naar zorgvoorjeouders.nl en vragen te beantwoorden van andere communityleden. Het idee erachter is communityleden vooral van elkaar te laten leren, het delen van peergroepinformatie blijkt namelijk beter te landen dan informatie van deskundigen die meer op afstand staan. Peers spreken dezelfde taal, herkennen problematieken, hebben dezelfde ervaringen en kunnen elkaar praktische tips geven. Uiteindelijk zijn er drie communityleden gevonden die het webteam vormden. Zij zijn door het IVM begeleid en zijn getraind om vragen adequaat te beantwoorden. Soumaya Azzagari, projectmedewerker zorgvoorjeouders.nl vanuit Marokko Media, is als jonge Marokkaanse bij het webteam betrokken. Soumaya is zelf lid van de onlinecommunity marokko.nl, en kan op een authentieke manier meediscussiëren, waardoor ze door de gemeenschap wordt vertrouwd. De werkzaamheden van Soumaya bestaan uit het plaatsen van informatie en interessant nieuws op zorgvoorjeouders.nl en de koppeling hiervan aan de website marokko.nl. Deze koppelingen maakt ze door bijvoorbeeld in relevante discussies linkjes naar zorgvoorjeouders.nl te plaatsen, waar inhoudelijk informatie over het onderwerp te vinden is. Op deze manier wordt een informatie- en bezoekersstroom op gang gebracht. Daarnaast start ze discussies, gaat ze de dialoog aan met de websitebezoekers en organiseert ze focusgroepen. Soumaya is verantwoordelijk voor de leesbaarheid van de inhoudelijke informatie op de website. Ze vertaalt de informatie die door de medewerkers van het IVM wordt aangeleverd naar de eigen stijl van de Marokkaanse gemeenschap. Ze willen hun eigen stijl teruglezen, maar niet in Jip-en-Janneketaal. Dat hebben we ook geprobeerd, maar dan wordt het weer Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 12
als te eenvoudig ervaren. Dan denkt men: is dit nou een informatieve website? Dus een goede balans is belangrijk, vertelt Soumaya. 4. Overige projectactiviteiten Het effect van de website wordt gemeten aan de hand van het aantal clicks, downloads en vragen aan de internetapotheker en internetarts. Daarnaast is veel tijd ingezet voor pr en communicatie om de bekendheid van de site te vergroten en andere organisaties eraan te verbinden. Projectorganisatie In het project is destijds een projectteam, een webteam en een klankbordgroep ingericht. Het projectteam bestaat uit leden van Marokko Media en het IVM. Het projectteam kwam en komt nog steeds twee tot drie keer bij elkaar om de operationele zaken en activiteiten te bespreken. Het webteam is ook nog operationeel, het bestaat uit drie medewerkers. Dit team komt ongeveer vier keer per jaar bijeen. In de klankbordgroep zaten vertegenwoordigers van een marketingonderzoeksbureau, van Stichting E-hulp en van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP). De klankbordgroep heeft op een aantal punten het project bijgestuurd. De klankbordgroep is na het eerste project opgeheven. Els Dik, projectmedewerker vanuit het IVM, vertelt dat de samenwerking met Marokko Media in het begin wat stroef verliep omdat ze niet goed wisten wat ze van elkaar konden verwachten. Duidelijke afspraken en begrip voor elkaars cultuur hebben voor een succesvolle duurzame samenwerking gezorgd. 3.2 Doorontwikkelen van de website via het project M32: Marokkanen, Mantelzorg en Medicijngebruik deel 2 In 2008 is bij het VSBfonds een vervolgsubsidie aangevraagd voor doorontwikkeling van de site. De aanvraag is gehonoreerd en er werd subsidie ontvangen voor de looptijd van 1 mei 2008 tot en met 1 november 2009. Het vervolgproject was gericht op vier speerpunten: Verdiepen: zorgvoorjeouders.nl wordt verder ontwikkeld naar versie 2.0 die nog beter aansluit bij en nog veelvuldiger en dieper contact legt met de doelgroep. Verbinden: de website moet gaan functioneren als kanaal waarop reguliere partijen (zorgaanbieders, mantelzorgorganisaties, patiëntenfondsen en zorgverzekeraars) zichtbaar kunnen worden voor de door hen moeilijk te bereiken Marokkaanse doelgroep. Verdienen: er wordt een gezond exploitatiemodel ontworpen om de module blijvend actief aan te bieden en door te ontwikkelen. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 13
Verbreden: mogelijkheden om de vernieuwde formule uit te rollen bij andere allochtone communitysites worden verkend. Doel van de site is, net als de voorloper, ondersteuning te leveren aan de jonge Marokkaanse mantelzorger met als achterliggend doel de gezondheidsachterstand van de eerste generatie Marokkanen zo veel mogelijk weg te nemen. Het is de bedoeling dat andere partijen daar een bijdrage aan leveren. De site heeft een vaste inhoudelijke basis en wordt levendig en actueel gehouden door regelmatige updates. Het IVM en Marokko Media hebben hun samenwerking vastgelegd in een overeenkomst. Er zijn vijf medewerkers bij betrokken: een projectleider, twee acquisiteurs en twee projectmedewerkers. De projectmedewerkers hielden zich met name bezig met de speerpunten verdiepen en verbreden. De acquisiteurs waren actief op het gebied van verbinden en verdienen. Er werd gewerkt op basis van een gezamenlijk opgesteld plan van aanpak, en maandelijks werden er milestones geformuleerd. De eerste maanden lag het accent op verdiepen, na de lancering van de website versie 2.0 gingen de onderdelen verdienen en verbreden van start. Het onderdeel verbinden heeft de gehele projectduur gelopen. In het project zijn daarnaast de volgende professionals betrokken: een Agis-arts (een internetdokter gefinancierd door Agis); een internetapotheker (een apothekersassistent die samen met een apotheker vragen beantwoordt; de apothekersassistent is lid van de community); een communitylid dat het klachtenpunt mantelzorg bemenst en die ervaring heeft met de wereld van welzijn en mantelzorg. Activiteiten onderdeel verdiepen De tweede versie van de website moest nog beter aansluiten op de doelgroep. Om dat voor elkaar te krijgen, is ervoor gekozen het visuele deel van de website te versterken en de site als geheel interactiever te maken. 1. Op de site wordt meer gebruikgemaakt van beeldmateriaal, er is meer ruimte gekomen voor afbeeldingen en films. Daarnaast is er een aantal filmpjes gemaakt: vier documentaireachtige filmpjes en vier animatiefilmpjes. Twee van de documentaireachtige filmpjes gaan over een jonge moeder die gezin, werk en zorgen voor zieke ouders combineert, één filmpje geeft een rondleiding door een apotheek en één filmpje gaat over een groep Marokkaanse mannen die sporten en daarna onder begeleiding praten over hun depressie. In de vier animatiefilmpjes (getiteld Het pilletje, Verpakking, Komunikaatsie en Bijsluiter) worden op een directe en humoristische wijze misverstanden blootgelegd rondom ziekte en medicijngebruik. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 14
2. Het beeld van de site is meer Marokkaans geworden. Naast de interactieve onderdelen die er al waren (internetdokter, internetapotheker en de Diabetes Risicotest ) is de rubriek Ervaringsverhalen toegevoegd. Bij iedere campagne die op de website wordt gevoerd, wordt een oproep gedaan voor een ervaringsverhaal. Jongeren die reageren worden geïnterviewd en hun verhaal wordt als ervaringsverhaal op het forum geplaatst. Discussies rondom het ervaringsverhaal zijn zowel op zorgvoorjeouders.nl als via de fora van marokko.nl te volgen. De webondersteuner zorgt ervoor dat het verhaal bovenaan blijft staan. 3. Een ander nieuw onderdeel is het Meldpunt mantelzorg online. Doel van het meldpunt is om klachten over zorg, bejegening en dienstverlening in de zorg met betrekking tot mantelzorg en hun ouders op te lossen. Het Amsterdams Patiënten en Consumenten Platform (nu Cliëntenbelang Amsterdam) verklaarde zich bereid zorg te dragen voor het klachtenpunt. Samen met een vrijwilliger van Marokko Media worden klachten behandeld, doorgestuurd en afgehandeld. 4. De onderdelen Internetapotheker en Internetdokter zijn uitgebreid met voorbeeldvragen en antwoorden. De voorbeeldvragen en -antwoorden zijn geconcentreerd op de mantelzorgondersteuning. 5. Er zijn verschillende campagnes gelanceerd rondom mantelzorg, therapietrouw ( Medicijnen werken niet vanzelf ), depressie en diabetes. De campagnes worden uitgevoerd samen met andere instituten, zoals de Diabetesvereniging. 6. Tot slot zijn het directe verkeer en de verwijzingen naar de site sterk verbeterd. Er is gekeken welke onderdelen van de site marokko.nl zich het beste leenden om te linken aan zorgvoorjeouders.nl. Er is gekozen voor een directe link vanaf de homepage, via een artikel op de nieuwssite van marokko.nl, via fora, via ervaringsverhalen (en deze als toppers te beschouwen) en via advertenties in de fora. Activiteiten onderdeel verbinden De inzet van het onderdeel verbinden was de site zorgvoorjeouders.nl te laten functioneren als een kanaal waarop reguliere partijen zoals zorgaanbieders, mantelzorgorganisaties en zorgverzekeraars zich zichtbaar kunnen maken voor de door hen moeilijk te bereiken Marokkaanse doelgroep. De site kan hiervoor de rol van kenniscentrum en kennismakelaar vervullen. Daarnaast is er gewerkt aan het opbouwen van een netwerk. Er zijn talloze initiatieven ontplooid om de site bekend te maken: er is aandacht aan besteed in bijdragen op conferenties; er zijn factsheets ontwikkeld; er is een poster ontworpen en gratis verzonden aan dokterspraktijken in achterstandsgebieden, om op te hangen in de spreekkamer; er zijn artikelen geschreven; en er zijn contacten gelegd met allerlei organisaties om tot samenwerking te komen. Omdat er onvoldoende wetenschappelijke en vakpublicaties waren voor zorgprofessionals, miste een belangrijke randvoorwaarde voor de verbinding met zorgprofessionals en aanbieders. Dit gegeven zou later de inzet worden van het vervolgproject Meer mantelzorg. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 15
Activiteiten onderdeel verdienen Om de site blijvend actief te kunnen aanbieden, draaiende en interessant te houden voor de doelgroep en voor ander partijen, zijn er drie exploitatiemodellen ontwikkeld. Een exploitatiemodel geeft aan wat de kosten en baten zijn, uit welke bronnen inkomsten komen en hoe deze te besteden zijn zodat blijvend kan worden geïnvesteerd in verbetering en vernieuwing van de website. Tevens zijn bij verschillende fondsen projectvoorstellen ingediend. Zolang het dominante exploitatiemodel via projectfinanciering loopt (reclame op zorgvoorjeouders.nl is bijvoorbeeld ongewenst), is acquisitie een voortdurende activiteit die tot nieuwe projecten leidt. Activiteiten onderdeel verbreden Het is de bedoeling de website uit te rollen naar andere doelgroepen en communitysites. Hiervoor is een inventarisatie gemaakt voor verschillende de doelgroepen: Turken, Hindoestaanse Surinamers, Creoolse Surinamers, Antillianen, Irakezen, Chinezen en Ghanezen. Er zijn al twee communitysites die interesse hebben getoond voor zorgvoorjeouders.nl als subsite, te weten een Turkse community en een community voor Hindoestaanse Surinamers. Na afloop van het project zal er met acquisitie worden gestart en worden de mogelijkheden en kansen onderzocht. De website is inmiddels technisch klaar en kan zo getransporteerd of vertaald worden naar andere communitysites. 3.3 Meer Mantelzorg (Zorgvoorjeouders deel 3) In 2010 werd de subsidieaanvraag voor het project Zorgvoorjeouders deel 3 Meer mantelzorg gehonoreerd door ZonMw. Het is een driejarig project met drie doelen: 1. Explorerend onderzoek om het werkingsmechanisme van zorgvoorjeouders.nl te objectiveren, waarna evaluatie plaatsvindt op procesniveau. Daarbij wordt onderzoek gedaan naar: a) dominante thema s in Marokkaanse mantelzorg: kwaliteit van leven, belasting van de kinderen, informatiepositie, invloed van de jongere op de oudere, aandoeningen en indicaties; b) factoren die bijdragen aan onjuist medicijngebruik bij de ouderen: therapietrouw, over- en ondergebruik, voorlichting; c) de wijze waarop zorgvoorjeouders.nl aanhaakt bij de schakels in mantelzorg en medicijngebruik. Ik merk dat sinds we meer gegevens beschikbaar hebben over het gebruik van de site en nog meer insteken op wetenschappelijke onderbouwing, de site steeds interessanter wordt voor zorgprofessionals. Marco D Agata (IVM) Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 16
2. Ontwerp van vier etnisch-specifieke versies van de website zorgvoorjeouders.nl. De doelgroepen zijn Turken, Creoolse en Hindoestaanse Surinamers en Chinezen. Voor het ontwerp wordt er nauw samengewerkt met zorgprofessionals, vertegenwoordigers en eindgebruikers van de uiteindelijke site. Enerzijds wordt de integrale (cure-care-wellbeing) mantelzorgsetting per doelgroep onderzocht met een systematische probleemanalyse. Anderzijds wordt het thema medicijngebruik uitgediept. Deze fase levert vier implementatiecases op. Tevens wordt er een Zorgvoorjeouders-raamwerk beschikbaar gesteld dat generiek kan worden toegepast bij andere allochtone en autochtone doelgroepen. 3. Implementatie en effectmeting van vier etnisch-specifieke versies van Zorgvoorjeouders. Onder de implementatie vallen de bouw van de site, de organisatorische inbedding, communitybuilding en twee zorginhoudelijke thematische campagnes. De effectmeting bestaat uit de Minimale Data Set voor Mantelzorgers, aangevuld met een procesevaluatie op meetpunten per doelgroep. Zo kunnen de effecten van de vijf versies van zorgvoorjeouders.nl met elkaar worden vergeleken, en kunnen toetsende uitspraken gedaan worden over het werkingsmechanisme dat in het eerste project verondersteld werd. Door zorgvoorjeouders.nl wetenschappelijk te onderbouwen, komt het verantwoord gebruik van de site door zorgprofessionals een stuk dichterbij. En dat heeft weer een uniek landelijk bereik onder een brede laag allochtone bevolkingsgroepen tot gevolg. Het gebruik door zorgprofessionals wordt onder meer bevorderd door implementatieworkshops en door opleiding en nascholing. In Meer mantelzorg zijn het IVM en Marokko Media opnieuw de trekkers. Zij werken nauw samen met Netwerk Noom, het Farmaceutisch Bureau Amsterdam (FBA, 98 apotheken aangesloten) en het NIVEL. Het project draait in de Kring Ouderenzorg AMC en Partners, het zogeheten KOZ-netwerk 1 en de Utrechtse evenknie van het NUZO-netwerk dat geleid wordt door het UMC. 3.4 Verbeterpunten en succesfactoren Zoals uit bovenstaande projectbeschrijvingen blijkt, is de website de afgelopen jaren (onder andere onder druk van veranderende projectplannen en financiering) succesvol aangepast en uitgebouwd, wat heeft bijgedragen aan verbetering van de website. Marokko Media en het IVM zijn dan ook op zoek naar structurele financiering voor de website, zodat de site een stabiele basis kan blijven vormen voor 1 In het KOZ-netwerk nemen 35 partners deel om de zorg voor ouderen te verbeteren. Het KOZ op zijn beurt is een van de acht academische netwerken die in Nederland actief zijn voor het Nationaal Programma Ouderenzorg. Uiteindelijk zullen de Zorgvoorjeouders-sites geïmplementeerd worden in alle acht academische netwerken. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 17
informatie over gezondheid en mantelzorg. De volgende factoren hebben bijgedragen aan het succes van de site: 1. Doorontwikkeling, evaluatie, effectmetingen en aanpassingen De website is sinds de start voortdurend in ontwikkeling geweest. Via evaluaties en gebruikersonderzoeken zoekt men steeds naar aanpassing en betere aansluiting op de doelgroep. Dit heeft tot veel verbeteringen en kennis geleid, waardoor de website steeds beter aansluit bij de wensen en behoeften van de doelgroep. 2. Verbindingen tussen een actieve onlinecommunity en zorgvoorjeouders.nl Zorgvoorjeouders.nl staat niet op zichzelf, maar is gekoppeld aan marokko.nl. Deze communitywebsite heeft ruim 200.000 leden en 40.000 tot 50.000 unieke bezoekers per dag. Het is een website voor met name Marokkaans-Nederlandse jongeren. Door de link met deze actieve community heeft zorgvoorjeouders.nl van het begin af aan veel bezoekers gehad. Een speciaal webteam zoekt voortdurend naar verbindingen en zorgt dat er stroming plaatsvindt van de community naar zorgvoorjeouders.nl. Dit gebeurt in de eerste plaats door banners en informatieteksten te plaatsen met linkjes naar zorgvoorjeouders.nl. Hierdoor worden comunityleden getriggerd om naar zorgvoorjeouders.nl te gaan. Daarnaast is de projectleider vanuit Marokko Media een actief lid van de community, zij neemt deel aan discussies in fora en via sociale media. Zij zorgt ervoor dat wanneer discussies op marokko.nl gaan over de gezondheid van ouders, medicijngebruik en andere gerelateerde onderwerpen, de communityleden voor inhoudelijke, betrouwbare informatie worden doorgeleid naar zorgvoorjeouders.nl. 3. Samenwerking tussen de beide partners De samenwerking tussen het IVM en Marokko Media is erg belangrijk. Het IVM zorgt voor inhoudelijk, betrouwbare informatie, Marokko Media is verantwoordelijk voor de vertaling van de informatie naar de stijl van jongeren en voor de verbindingen tussen marokko.nl en zorgvoorjeouders.nl. Een ideale combinatie. 4. Voor en door jongeren Jongeren zijn actief op internet en met sociale media. Het idee achter de website is deze actieve groep jongeren te benaderen en te benutten om de gezondheid van ouderen / hun ouders te beïnvloeden. De jongeren maken actief gebruik van zorgvoorjeouders.nl en benutten de informatie. Deze benadering is, voor zover bij de ontwikkelaars bekend, nog nooit eerder gebruikt en dus uniek. Op de website wordt veel gebruikgemaakt van peer-to-peerinformatie. De jongeren geven elkaar online advies, delen ervaringsverhalen en discussiëren met elkaar over uiteenlopende onderwerpen. De projectleider vanuit Marokko Media is lid van de community en kan dankzij IVM inhoudelijk betrouwbare informatie leveren in de schrijfstijl van de jongeren. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 18
Hierdoor wordt de informatie eerder vertrouwd. Daarnaast wordt er ingespeeld op vragen van de jongeren zelf. De website geeft hierdoor antwoorden op veel voorkomende vragen onder de doelgroep. Anissa Aoquab (vrijwilliger betrokken bij zorgvoorjeouders.nl), Irma Smeek (projectleider IVM) en Khalid Mahdaoui (projectmedewerker Marokko Media) Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 19
4 Maatschappelijke effecten 4.1 Behaalde resultaten bij de doelgroepen De initiatiefnemers geven aan dat moeilijk te achterhalen is of de gezondheidsachterstand van Marokkaanse ouderen (primaire doel) beïnvloed is door informatie op zorgvoorjeouders.nl. Het is lastig te achterhalen wat de bereikte effecten zijn voor de ouderen en de mantelzorgers (secundaire doelgroep) in real life. De doelgroep wordt namelijk niet direct bereikt. Ook na het tweede project is nog onduidelijk wat het uiteindelijke effect van de website is op de gezondheid van oudere Marokkanen. In het derde project wordt hier momenteel onderzoek naar verricht. Gijs van Beek (Marokko Media) geeft aan dat ze via de website steeds op zoek zijn naar manieren om de jongeren te ontlasten bij hun mantelzorgtaken: Door hun zorgtaken als mantelzorger te benoemen, kennis en mogelijkheden te bieden en uitwisseling tussen mantelzorgers te bevorderen, kan hun belasting worden verminderd. De vraag is steeds hoe we nog meer lasten bij hen weg kunnen nemen. Marco D Agata geeft aan dat voor het meten van resultaten daarom zo veel mogelijk gekeken wordt naar gegevens en resultaten op het niveau van de tussenschakels van het werkingsmechanisme van de website. Deze tussenschakels zijn online goed te meten. Ieder project van het IVM wordt standaard geëvalueerd, ook omdat het IVM een ISO-gecertificeerde organisatie is. De status van dit wetenschappelijk onderzoek vraagt echter dat eerst het werkingsmechanisme onderzocht en beschreven is. Daarna kan pas serieus wetenschappelijk onderzoek gedaan worden naar de effectiviteit. 4.2 Bereikte resultaten op het gebruik van zorgvoorjeouders.nl in het eerste project Over het gebruik van de website zijn er wel gegevens bekend. In de eerste tweeënhalve maand (20 september 2007 tot en met 30 november 2007) hebben 19.675 jongeren de website bezocht. Door de bezoekers zijn 3.010 keer brochures, checklists, adviezen et cetera gedownload. Het hierna volgende overzicht geeft inzicht in de downloads. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 20
Titel download (pdf) Aantal Medicijnen goed gebruiken (pdf) 47 Mantelzorgcompliment (pdf) 108 Checklist vragen in de apotheek 122 Ramadanadvies 160 Handige hulpmiddelen apotheek 170 Checklist vragen aan de huisarts 199 Folder cholesterolverlagers 240 Pijngids voor senioren 313 Ramadanjaarkalender 347 Medicijngebruik 60+ 388 Brochure hoofdpijn 425 Folder Maagzuurremmers 491 Totaal 3.010 Overzicht downloads van de website zorgvoorjeouders.nl De downloadresultaten geven aan dat er belangstelling is voor de concrete handvatten die op de site geboden worden, en dat deze een behoefte vervullen. Er werd ook intensief gebruikgemaakt van de mogelijkheid persoonlijk advies over problemen van de ouders te vragen aan de internetdokter of -apotheker. Echter, van de 171 vragen gingen er slechts 14 over een ouder, de rest had betrekking op eigen problematiek van de jongere. Vragen aan internetdokter/internetapotheker Aantal Dokter 148 Apotheker 23 Totaal 171 Aantal vragen aan internetdokter/internetapotheker Verder is er informatie gegeven over de gratis griepprik voor 60+-ers (in huisartsenpraktijk), de gratis bloedsuikertest (in de apotheek) en een test op internet om na te gaan of er verhoogd risico is op diabetes. De uiteindelijke resultaten hiervan zijn niet bekend. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 21
4.3 Bereikte resultaten project M32 en zorgvoorjeouders.nl Van het tweede project (M32) zijn de volgende kwantitatieve gegevens bekend: Bezoekers Gedurende het project (31 november tot 31 oktober 2009) is zorgvoorjeouders.nl 42.311 keer bezocht. Dat is een gemiddelde van 115 bezoekers per dag. Het werkelijke bereik is hoger doordat enkele onderdelen van de site (discussies, polls en ervaringsverhalen) ook op het forum van marokko.nl gelezen konden worden. Wat bezoekersaantallen betreft is de site succesvol. De site bestaat uit zestien verschillende onderdelen, zoals Nieuws, Video s, Ervaringsverhalen, Meldpunt mantelzorg online, Wist je dat..., Internetdokter en Internetapotheker. De meest bezochte onderdelen staan in onderstaand overzicht. Rubriek Aantal bezoekers Home 31.611 Nieuws 17.226 Thema s / info 4.401 Interviews 3.631 Ervaringsverhalen 3.130 Video s 1.345 Projectinfo 1.330 Internetapotheker 908 Internetdokter 780 Overzicht meest bezochte onderdelen zorgvoorjeouders.nl Downloads In de gehele periode is er circa 6.500 keer een folder of brochure gedownload. Aan de hand van downloadgegevens is de interesse van de bezoekers te peilen. In de volgende overzichten geven we de downloads daarom per thema en per titel weer. Thema Aantal downloads Mantelzorg 1.000 (geschat) Medicijnen werken niet vanzelf 1.449 Depressie 1.521 Diabetes 2.537 Aantal downloads per thema Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 22
Titel Aantal downloads Wijs met medicijnen. Tips voor ouderen die 815 verschillende medicijnen tegelijk gebruiken Medicijnen bij depressie 463 Checklist Vragen aan de huisarts 452 Neemt u altijd trouw uw medicijnen? 437 Checklist vragen in de apotheek 374 Gezond eten en bewegen 327 Bewaren van medicijnen 261 Gebruikt u medicijnen? Verandert er iets voor u? 261 Gevolgen van diabetes 231 Erfelijkheid bij diabetes 190 Antibiotica, gebruik ze goed en alleen als het moet 190 Kijk op diabetes 186 Aantal downloads per titel De effectiviteit van de verschillende onderdelen van de site is als volgt: De internetdokter en de internetapotheker Van de rubriek Internetdokter zijn 460 keer de voorbeeldvragen bekeken, het vragenformulier 314 keer en de spelregels 66 keer. De internetarts heeft 62 vragen ontvangen, waarvan er 15 over de gezondheid van ouders gingen. De vragen bleven achter bij de eerste periode van de website. Opvallend is dat men het probleem voorlegt, in plaats van er een vraag over stelt. Agis, de zorgverzekeraar die dit onderdeel ondersteunt, heeft aangegeven door te willen gaan met ondersteuning van deze rubriek. Bij de Internetapotheker zijn de spelregels 172 keer bezocht en de voorbeeldvragen en vragenformulier beide 366 keer. De internetapotheker heeft 28 vragen ontvangen, waarvan 9 over ouders. Er liggen kansen om de gebruikswaarde van beide onderdelen te vergroten. De bekendheid van de rubrieken bij gebruikers van de site is laag en de drempel om een vraag te stellen is wellicht hoog doordat men gebruik moet maken van een formulier. Klachtenpunt mantelzorg Het klachtenpunt is 744 keer bezocht. Helaas zijn er maar een paar vragen binnengekomen, en slechts één serieuze. Om het effectiever en functioneler te maken moet dit onderdeel aangepast en heringericht worden. Filmpjes De serieuze filmpjes hebben niet veel extra bezoekers opgeleverd. De animatiefilmpjes zijn beter verspreid en vaker bekeken, in de eerste maand 750 keer. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 23
Tevredenheidsenquête Er zijn 167 vragenlijsten ontvangen. De enquête levert informatie op over mogelijkheden voor verbetering van onderdelen, maar leverde geen antwoord op de vraag of het medicijngebruik van Marokkaanse ouders is verbeterd en of de lasten van de mantelzorger zijn verminderd. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 24
5 Voorwaarden en professionaliteit Er komt veel bij kijken om een website zoals zorgvoorjeouders.nl te ontwikkelen, waarbij betrouwbare en wetenschappelijk verantwoorde informatie toegankelijk wordt aangeboden aan Marokkaanse jongeren een via een communitysite. Inmiddels hebben de twee betrokken organisaties via de drie projecten en via trial-and-error ervaring opgebouwd. We noemen in dit hoofdstuk de belangrijkste voorwaarden voor dit initiatief. Kennis en expertise De twee partijen werken samen vanuit hun eigen expertise. IVM brengt verantwoorde en onderbouwde kennis in op de website. De folders, antwoorden en andere informatie op de site zijn door IVM ontwikkeld, beschikbaar gesteld en inhoudelijk getoetst. IVM beschikt over medische en wetenschappelijke kennis van gezondheid, stoornissen, ziekten en medicijngebruik door bepaalde doelgroepen. Marokko Media zorgt voor de technische ontwikkeling en vormgeving van de site. Zij ontwerpen de website, en zorgen voor aansluiting op de doelgroep en verbinding met de community. Ze houden de peer-to-peercontext en -communicatie in de gaten. Ze bekijken de discussies die op de communitysite worden gevoerd, om te beoordelen of er vragen zijn waar ze via de website antwoorden op kunnen geven. Tevens zorgen ze ervoor dat de informatie vanuit IVM aansluit op het taalgebruik en de cultuur van de doelgroep. Hiervoor is bovenal kennis nodig van de doelgroep. Je moet weten wat er speelt en wat werkt bij de doelgroep op gebied van informatie en communicatie. Daarnaast is natuurlijk kennis van ICT en marketing, maar ook creativiteit en innovatieve denkkracht nodig. De medewerkers zijn voortdurend op zoek naar aansluiting bij de actualiteit van de dag en de thema s van de doelgroep. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 25
Samenwerking op basis van vertrouwen en expertise Er wordt samengewerkt vanuit twee organisaties die andere doelen en een andere cultuur hebben. Marokko Media is gericht op actualiteit, op snel vernieuwende content om de doelgroep voortdurend geïnteresseerd te houden en te binden aan de community. Ze zijn steeds gericht op nieuws en informatie die aansluit op de doelgroep en het liefst zelfs voortkomt uit de doelgroep. Dit vereist flexibiliteit, creativiteit en kennis van de doelgroep. IVM is veel meer gericht op het bieden van betrouwbare informatie uit medische hoek. Ze zijn gewend om planmatig, methodisch en systematisch te werken. Om goed te kunnen samenwerken is het van belang oog te hebben voor elkaars cultuur en kwaliteiten. Zo heeft IVM de webredactie van Marokko Media bijvoorbeeld geschoold in het geven van medische informatie, en zorgt de webredactie vanuit Marokko Media ervoor dat medische informatie vanuit IVM toegankelijk wordt aangeboden en aansluit op de Marokkaanse taal- en jongerencultuur. Men moet hiervoor goed samenwerken, helder zijn in de rollen die beide hebben en verwachtingen moeten uitgesproken worden. Optimaal inzetten en benutten peer-to-peerinformatie Informatie die ontwikkeld wordt voor, door en met de doelgroep werkt bij sommige doelgroepen beter dan bij andere. Marokko Media heeft ervaren dat dit het beste werkt bij doelgroepen met een lage sociaal-economische status en bij de Marokkaanse doelgroep. Zo is de ontwikkeling en instandhouding van de site ook ingericht: met en door de doelgroep. Een redactielid van de site komt voort uit de doelgroep en heeft tot taak de informatie passend aan te bieden op de site. Ze brengt als communitylid zelf informatie in en geeft antwoorden op vragen die leven in discussies op de site. Via de ervaringsverhalen, de gezichten en discussies tussen communityleden wordt de informatie gemaakt door de doelgroep zelf. Waarom de onderling gedeelde informatie beter werkt dan informatie vanuit formele kanalen, is niet helemaal helder. Volgens Gijs van Beek (Marokko Media) speelt een aantal aspecten een rol: Het is cultureel bepaald dat men eerder degene die het zelf heeft ervaren vraagt naar zijn ervaringen, dan een professional. Overigens blijken de meeste autochtonen dit ook te doen. Er bestaat een andere betekenis van ziektebeelden en een andere manier van beter worden met name onder de eerste generatie allochtonen. Hulpverleners definiëren dit anders. Er bestaat een zeker(e) argwaan/afstand/respect ten opzichte van professionele hulpverleners. Website linken aan een community met veel bereik De website zorgvoorjeouders.nl is gelinkt aan de zeer goed werkende communitysite marokko.nl. Deze website heeft 40.000 unieke bezoekers per dag, 70 tot 75 procent van de Marokkaans-Nederlandse jongeren kent de site en de helft van hen bezoekt de site dagelijks. Het is dus de moeite waard om bezoekers van marokko.nl door te leiden naar je subsite. Dat gebeurt echter niet vanzelf, hier moet actief op worden ingezet. Er worden banners geplaatst (soort advertenties met informatie en een link Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 26
naar de site), toppers gecreëerd (zorgen dat bepaalde informatie boven aan een discussie staat), er wordt actief meegedaan met relevante discussies, er worden nieuwe discussies gestart en er wordt informatie aangeboden op de hoofdsite. Hierdoor ontstaat er stroming naar zorgvoorjeouders.nl. Marokko.nl is een betrouwbare en open community. Els Dik vertelt dat haar opvalt dat er op de website heel open over moeilijke onderwerpen wordt gediscussieerd. Depressie is een moeilijk onderwerp, er ligt een taboe op. Er bleek onderling veel uitwisseling over te zijn. Op de website wordt er heel open en respectvol over gediscussieerd. Financiële middelen om continuïteit te waarborgen Er moeten voldoende financiële middelen en expertise beschikbaar zijn om een website te ontwikkelen, door te ontwikkelen en in de lucht te houden. Content moet voortdurend vernieuwd worden, aangepast worden aan de actualiteit en bezoekers moeten steeds iets nieuws kunnen lezen. Hierdoor ontstaat er continuïteit en blijf je bezoekers binden aan de website. IVM en Marokko Media hebben dit kunnen realiseren met projectfinanciering van fondsen. Daarnaast proberen zij de site zelfstandig te laten draaien door organisaties, verzekeraars, zorgaanbieders en netwerken aan zich te binden en co-financiers te zoeken die net als zij hun beleidsdoelen op het gebied van allochtonen willen realiseren. In het derde project Meer mantelzorg krijgen de professionele randvoorwaarden, de schaal en de wetenschappelijke onderbouwing die daar noodzakelijk voor zijn vorm. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 27
6 Ten slotte De website zorgvoorjeouders.nl is een mooi voorbeeld van het inzetten van nieuwe media voor een moeilijk bereikbare doelgroep. Door de inbreng van expertise van twee organisaties met elk een eigen deskundigheid, is de site een succes geworden. Het gebruik van de site is voortdurend geëvalueerd en op basis van de beschikbare gegevens is de site telkens vernieuwd en verbeterd. De opgebouwde expertise wordt in het laatste lopende project (dat in 2013 wordt afgerond) nog verder uitgebreid. Zorgvoorjeouders.nl en de werkzame principes dienen als voorbeeld voor iedereen die een vergelijkbare website wil opzetten. Utrecht, maart 2012 * Zorgvoorjeouders.nl 28