Internationaal privaatrecht

Leergang Verzekeringsrecht 2016-17 Magna Charta leergang Verzekeringsrecht Internationaal privaatrecht Internationale bevoegdheid en toepasselijk recht op verzekering & aansprakelijkheid Prof. mr. X.E. (Xandra) Kramer kramer@law.eur.nl 1 www.xandrakramer.eu

Programma Inleiding Internationale bevoegdheid Pauze Toepasselijk recht overeenkomsten (i.h.b. verzekering) Toepasselijk recht onrechtmatige daad Pauze Toepasselijk recht onrechtmatige daad (vervolg) Regres; directe actie

Inleiding (I) Hoofdvragen in het IPR Internationale bevoegdheid Erkenning en tenuitvoerlegging Toepasselijk recht Overige onderwerpen Betekening Bewijs

Bronnen van IPR Inleiding (II) Europese regelgeving (verordeningen) Bevoegdheid en tenuitvoerlegging: Brussel I-bis Toepasselijk recht: Rome I en II; Overig: Betekeningsverordening, Bewijsverordening Haagse Verdragen Vb: Haags Verkeersongevallenverdrag, Haags Product aansprakelijkheidsverdrag; Betekenings- en Bewijsverdrag Nationale wetgeving Boek 10 BW, Rechtsvordering, lokaal recht Rechtspraak -> let op HvJEU!

Internationale bevoegdheid Brussel I-bis verordening, nr. 1215/2012 (herschikking), opvolger nr. 44/2001 (Brussel I /EEX-Vo) en EEX-Verdrag 1968 Parallel verdrag Lugano (EVEX) 2007; Zwitserland, Noorwegen, IJsland Art. 1-14 Rv voor restgevallen

Brussel I: toepassingsgebied Materieel toepassingsgebied: Burgerlijke en handelszaken (art. 1) m.u.v. familierecht, faillissement, sociale zekerheid of arbitrage Formeel toepassingsgebied: woonplaats gedaagde in EU (art. 4) Uitzonderingen (art. 6): Art. 24 (o.g.) en art. 25 (forumkeuze) Consumenten- en arbeidsovk (art. 18 en 21) Art. 11(2) verzekeraar met filiaal, agentschap of andere vestiging in EU

Litispendentie (29-34) Voorlopige maatregelen (35) Overzicht Brussel I-bis Exclusieve bevoegdheden (22) Vrijwillige verschijning (26) Forumkeuze (25) Beschermende bevoegdheden (10-23) Woonplaats verweerder (4) en alternatieven (5-7)

Brussel I: systeem Hoofdregel: woonplaats verweerder (art. 4 jo 62, 63) Alternatieven: Contracten, OD (Art. 7 ), processueel (art. 8) Uitzonderingen: Beschermende bevoegdheden (art. 10-23) Verzekeringszaken (art. 10-16) Exclusieve bevoegdheden (art. 24) Forumkeuze (art. 25) Vrijwillige verschijning (art. 26) Litispendentie (art. 29-34) Voorlopige maatregelen (art. 35)

Overeenkomsten Art. 7 sub 1 Brussel I-bis Autonoom begrip (o.a. Handte/TCMS; Brogsitter) Hoofdregel sub b: gerecht plaats van levering of verstrekking van diensten Levering op meer dan een plaats -> plaats hoofdlevering (Color Drack) Dienstverlening in meer lidstaten -> lidstaat waar dienst hoofdzakelijk uitgevoerd (Wood Floor) Blijkt plaats niet uit ovk, dan materiële overdracht op eindbestemming (feitelijke macht) (Car Trim) sub a: uitvoering buiten EU, geen koop of dienst: aan de hand van toepasselijk recht (Tessili/Dunlop)

Onrechtmatige daad (I) Art. 7 sub 2 Brussel I-bis Rechter plaats van schadebrengende gebeurtenis (Handlungsort), of: Plaats waar schade is ingetreden (Erfolgsort) (Kalimijnen) Waar OD schadelijk inwerkt op lijf en goed; niet plaats zuivere vermogensschade (Marinari, Kronhofer, Kolassa) Alleen plaats waar schade direct slachtoffer intreedt (Dumez) Mozaïek-beginsel: rechter Erfolgsort alleen bevoegd voor in die lidstaat geleden schade (Shevill) (smaad, IE-inbreuken, internet)

Onrechtmatige daad (II) Lokalisering (gevolgen) materiële schade en letselschade Plaats waar zaak of persoon zich bevindt op moment voltrekking schade Medische aansprakelijkheid: plaats ingreep, en verder? o Hof 14 okt. 2004, NIPR 2005/50: verzuim (deugdelijk) inbrengen anticonceptiemiddel Verzuim (ingreep) constatering Bevalling (en gevolgen) Hof: constatering is relevant voor bevoegdheid

Onrechtmatige daad (III) Productaansprakelijkheid Plaats schadebrengende gebeurtenis: waar product is vervaardigd (Kainz/Pantherwerke). Plaats intreden schade: waar initiële schade is ingetreden bij normaal gebruik waarvoor product bedoeld is (i.c. plaats waar schadelijke grondstof verwerkt is) (Zuid-Chemie) Internet (Edate Advertising en Martinez): Vestiging uitgever Plaats verspreiding/toegankelijkheid website (beperkt -> zie ook Shevill) Centrum zwaartepunt belangen slachtoffer source: www.sundaymirror.co.uk

Consumentenovereenkomsten Art. 17-19: reikwijdte Begrip consument Koop op afbetaling en ander consumentenkrediet Of: activiteiten in/gericht op lidstaat consument Internetovereenkomsten (Pammer/Alpenhof e.v.) HvJ: toegankelijkheid en uitdrukkelijke wil Consument mag in eigen land procederen/moet in eigen land worden gedaagd Beperkte werking forumkeuze

Verzekeringszaken (I) Art. 10-16 Brussel I-bis Bescherming verzekeringnemer, verzekerde en begunstigde Nvt herverzekering (Group Josi) Nvt bij vordering tot vrijwaring tussen verzekeraars bij samenloop (GIE Réunion) Oproeping verzekeraar: Gerecht wpl verzekeraar, of gerecht wpl verzekeringnemer, verzekerde, begunstigde (art. 11) Plaats schadebrengend feit (vgl. Art. 7(2) (art. 12) Aansprakelijkheidsverzekering: in vrijwaring, voor gerecht waar vordering van getroffene tegen verzekerde aanhangig is (voor zover wetgeving toestaat) (art. 13(1)

Verzekeringszaken (II) Directe actie (art. 13 lid 2 en 3) Regels ook v.t. op rechtstreekse vordering door getroffene (art. 13(2) Getroffene kan ingevolge art. 13(2) jo art. 11 sub b vordering bij gerecht eigen woonplaats instellen (FBTO) Dit geldt niét voor gesubrogeerd socialezekerheidsorgaan (Vorarlberger Gebietskrankenkasse) Mogelijkheid action directe -> toepasselijk recht In vrijwaring, voeging of tussenkomst: hetzelfde gerecht ook t.o.v. verzekeringnemer of verzekerde bevoegd (art. 13(3) voor zover toep. recht toestaat

Verzekeringszaken (III) Oproeping verzekeringnemer, verzekerde begunstigde (art. 14) Voor gerecht waar deze woonplaats heeft onverminderd art. 13(3) Reconventionele vordering bij gerecht oorspronkelijke vordering (vgl. Art. 8(3)

Verzekeringszaken (IV) Forumkeuze (art. 15, 16) toegestaan als: Na ontstaan geschil Alternatief voor verzekeringnemer, verzekerde, begunstigde verzekerde en begunstigde kunnen beroep doen op forumkeuze in verz.ovk, al waren ze daarbij geen partij (Gerling) Gemeenschappelijke woonplaats of gewone verblijfplaats verzekerde en verzekeraar kan niét worden tegengeworpen aan een derde-begunstigde die wpl in een andere lidstaat heeft en het beding niet heeft aanvaard (Peloux) Verzekeringnemer geen woonplaats in een lidstaat Risico s in zin art. 16 Zeeschepen, luchtvaartuigen, goederen, aansprakelijkheid voortvloeiend uit exploitatie hiervan, geldelijke verliezen, grote risico s in zin verzekeringsrichtlijnen

Forumkeuze Art. 25: Toepassingsgebied Keuze voor gerecht van een lidstaat Totstandkomingsvoorwaarden Soepele vereisten (handelswijze, branche) Beperkingen voor (o.a.) consumenten- en verzekeringsovereenkomsten

Vrijwillige verschijning Art. 26: Partij verschijnt zonder bevoegdheid te betwisten rechter bevoegd M.u.v. art. 24 (exclusieve bevoegdheden) Dus wel (o.a.) in verzekeringszaken, zie uitdrukkelijk HvJ in Bilas Maar gerecht moet zeker stellen dat verweerder rechten en consequenties kent (nieuw)

Erkenning en tenuitvoerlegging EU: Beginsel van wederzijds vertrouwen Automatische erkenning Exequatur voor tul afgeschaft in Brussel I-bis (art. 39) Certificaat art. 53 (Annex I), betekening Weigeringsgronden in executiefase: art. 45 Buiten (bijzonder) verdrag of EU-Vo beperkt Nationaal recht: NL => art. 431 Rv Verkapte exequaturprocedure, zie HR 26 sept. 2014 (Gazporombank/Bensadon)

Toepasselijk recht (I) Europese en Haagse regelgeving Rome I: overeenkomsten opvolger EVO ovk gesloten op of na 17 dec. 2009 Rome II: niet-contractuele verbintenissen Maar in NL hebben Haags Verkeersongevallenverdrag en Productaansprakelijkheidsverdrag voorrang (art. 28(1) Rome II en 10:158 BW)

Toepasselijk recht (II) Nationale wetgeving Artt. 10:154 en 159 BW: Bepalingen Rome I en Rome II ook v.t. op verbintenissen uit resp. ovk en onrechtmatige daad die buiten materiële werkingssfeer van Vo s vallen Art. 10:155 en 156 BW : Nadere invulling art. 7 Rome I (verzekeringen) Art. 10:158 BW: Haags Verkeersongevallenverdrag en Haags Produktaansprakelijkheidsverdrag blijven toepasselijk Arbitrageovereenkomsten: art. 10:166 BW

Rome I: toepassingsgebied Materieel toepassingsgebied: art. 1 Verbintenissen uit overeenkomsten met grensoverschrijdend element Uitzonderingen in lid 2, maar zie art. 10:154 BW (en art. 10:166) Formeel toepassingsgebied: art. 2 - universeel

Overzicht Rome I algemeen bijzonder uitzonderingen Rechtskeuze (art. 3) Art. 4 (1) verkoper/dienstverlener etc. (2)-(4) overige en uitzonderingen Vervoer (art. 5) Consumenten (art. 6) Verzekering (art. 7) Voorrangregels (art. 9) Openbare orde (art. 21) Arbeid (art. 8) gewone verblijfplaats (art. 19)

Rechtskeuze Art. 3 Rome I Geen band vereist tussen ovk en gekozen recht Expliet of duidelijk blijken uit ovk of omstandigheden; vooraf of achteraf; partiële rechtskeuze Beperkingen: Dwingend (nationaal) recht onverlet bij nationaal geval Dwingend gemeenschapsrecht onverlet bij EU-geval Bijzondere overeenkomsten (art. 5-8)

Algemene regel Art. 4 Rome I: Geen rechtskeuze, dan (lid 1): Recht gewone verblijfplaats verkoper; dienstverlener, distributeur, ligging o.g., enz. lid 1 n.v.t.: recht gewoon verblijf kenmerkende prestant (lid 2) Tenzij kennelijk nauwere band met ander land (lid 3) Kenmerkende prestatie niet vast te stellen, dan recht van land waarmee ovk nauwst verbonden is (lid 4)

Consumentenovereenkomst Art. 6: reikwijdte Activiteiten in/gericht op lidstaat consument (vgl. art. 17 Brussel I-bis) Laat art. 5 (vervoer) en 7 (verzekering) onverlet (Considerans, nr. 32) Recht van het land van de consument Rechtskeuze geen afbreuk aan dwingende bepalingen recht consument

Verzekeringsovereenkomst (I) Onder EVO uitgesloten voor zover verzekerd risico op grondgebied EU Zie verzekeringsrichtlijnen en toenmalige wet conflictenrecht schadeverzekering en levensverzekering Nu (grotendeels) in art. 7 Rome I samengebracht Art. 1(2)(j): uitgesloten zijn bepaalde (groeps)verzekeringen mbt werknemers door verzekeraars uit derdelanden (sociale zekerheid) => art. 2 Rl. 2002/83/EG-2008/19/EG

Verzekeringsovereenkomst (II) Reikwijdte: Alle grote risico s (zie lid 2) Art. 5(d) Eerste SV Rl. 73/239/EEG, als gewijzigd -> treinen, schepen, vliegtuigen; bepaalde prof. risico s (krediet, borgstelling); grote bedrijfsrisico s (> 6.2 mlj. balanstotaal, of >12.8 mlj. omzet, of >250 werkn) Overige risico s (zie lid 2 en 3) voor zover risico gelegen op EU-grondgebied Bepaling plaats risico, zie lid 6: Art. 2(d) Tweede Rl. Sv 88/357/EEG (gew.verbl. verz.nemer, pl.og, pl. registratie, sluiting ovk) Art. 1(1)(g) Vierde Rl. LV 2002/83/EG (gew.verbl. verz.nemer) Lid 5 depéçage Buiten EU => gewone regels Rome I gelden (art. 3, 4, 6) N.v.t. herverzekeringen => art. 3,4 Rome I

Verzekeringsovereenkomst (III) Toepasselijk recht Grote risico s Art. 7(2) Gekozen recht (art. 3) Gewone verblijfplaats. verzekeraar, tenzij kennelijk nauwere verbondenheid Overige risico s Art. 7(3) Rechtskeuze voor bepaalde (verbonden) rechtsstelsels, tenzij lidstaten ruimere rechtskeuzebevoegdheid Art. 10:155 BW: rechtskeuze overeenkomstig art. 3 Rome I Recht ligging risico (zie lid 6) Geen aanvullende werking art. 6 voor consumentenverz.; zie Cons. nr. 32

Verzekeringsovereenkomst (IV) Toepasselijk recht (vervolg): Verplichte verzekering Art. 7(4) Bij strijd met lid 2 en 3 prevaleert recht land dat verplichting oplegt Lidstaat mag recht land dat verplichting oplegt toepasselijk verklaren Art. 10:156 BW: recht lidstaat die verzekeringsplicht oplegt

Toepasselijk recht onrechtmatige daad Regelingen: Rome II-Verordening Haags Verdrag Productaansprakelijkheid Haags Verdrag Verkeersongevallen

Rome II Werkingssfeer (I) Materieel toepassingsgebied: art. 1 en 2 Niet-contractuele verbintenissen in burgerlijke en handelszaken met een internationaal karakter. Uitzonderingen: o.a. familierecht incl. alimentatie, smaad en kernongevallen Maar zie art. 10:159 BW Formeel toepassingsgebied: art. 3 - Universeel

Rome II Werkingssfeer (II) Verhouding tot andere regelingen (art. 28): Laat andere multilaterale verdragen m.b.t. toepasselijk recht op niet-contractuele verbintenissen onverlet (m.u.v. verdragen uitsluitend tussen lidstaten), in NL: Haags Productaansprakelijkheidsverdrag Haags Verkeersongevallenverdrag Zie ook art. 10:158 BW

Overzicht Rome II algemeen bijzonder uitzonderingen Art. 4 (1) Land waar schade zich voordoet (lex loci damni) (2)-(3) uitzonderingen Rechtskeuze (art. 14) Producten; art. 5 art. 28 -> HPAV Mededinging (art. 6) Milieuschade (art. 7) Intellectuele rechten (art. 8) Voorrangregels (art. 16) Veiligheidsvoorschriften (art. 17) Openbare orde (art. 26) gewone verblijfplaats (art. 23) Collectieve actie arbeid (art. 9) Ongerechtvaardigde verrijking, zaakwaarneming, precontractuele aanspr. (art. 10-12)

Algemene regel OD (I) Art. 4 Rome II: recht van plaats waar schade zich voordoet (lex loci damni) Ongeacht plaats schadeveroorzakende gebeurtenis Ongeacht plaats indirecte gevolgen gebeurtenis Vgl. Erfolgsort art. 7(2) Brussel I-bis Maar: niet onverkort hetzelfde zie bv. Painz Pantherwerke

Algemene regel OD (II) Lokalisering materiële schade en letselschade Plaats waar zaak of persoon zich bevindt op moment voltrekking schade Medische aansprakelijkheid: plaats ingreep, en verder? o Hof 14 okt. 2004, NIPR 2005/50: verzuim (deugdelijk) inbrengen anticonceptiemiddel Verzuim (ingreep) constatering Bevalling (en gevolgen) * Toepasselijk recht: plaats ingreep (?)

Rechtskeuze Art. 14 Rome II: Achteraf of indien beide partijen handelsactiviteiten verrichten ook vooraf Uitdrukkelijk of voldoende duidelijk blijken Geen band vereist tussen gekozen recht en geval Beperkingen: Laat dwingend (nationaal) recht onverlet bij nationaal geval Laat dwingend gemeenschapsrecht onverlet bij EU-geval Niet igv ongeoorloofde mededinging (art. 6) en intellectuele eigendom (art. 8)

Verkeersongevallen Geen specifieke regeling, dus art. 4 en 14 Rome II, plus overweging 33 (vergoeding naar plaatselijke omstandigheden) MAAR: o.g.v. art 28 Rome II geldt voor Nederland het Haags Verkeersongevallen Verdrag (HVOV) Plaats ongeval (art. 3), of: Plaats registratie betrokken voertuig(en) (art. 4)

Productaansprakelijkheid (I) Art. 5 Rome II regelt productaansprakelijkheid MAAR: o.g.v. art 28 Rome II geldt voor Nederland het Haags Productenaansprakelijkheid Verdrag (HPAV) HPAV: Materieel toepassingsgebied: art. 1-3 Schade die veroorzaakt is door een product Definities van product, schade en persoon (art. 2) kring van aansprakelijke personen (art. 3) NB: n.v.t. op verhouding slachtoffer en aansprakelijke persoon indien eigendom tussen hen is overgedragen (art. 1 lid 2) -> in dit geval doorgaans overeenkomst Formeel toepassingsgebied: art. 11: universeel

Productaansprakelijkheid (II) Hoofdregel art. 5 HPAV: recht van de gewone verblijfplaats van het slachtoffer indien dit ook is: a) de plaats is van voornaamste vestiging van de aansprakelijke persoon b) de plaats waar het slachtoffer het product heeft verkregen Indien art. 5 n.v.t. art. 4: recht van land waar schadebrengend feit zich heeft voorgedaan, indien dit ook is: a) gew. verblijfplaats van het slachtoffer, b) vestiging aansprakelijke of c) staat van verkrijging van het product

Productaansprakelijkheid (III) Indien ook art. 4 HPAV n.v.t., dan: art. 6 beperkte mogelijkheid tot rechtskeuze voor het slachtoffer: recht van aansprakelijke of recht van staat waar schadeberokkende feit zich heeft voorgedaan NB: Art 7: onvoorzienbaarheidsexceptie indien aansprakelijke persoon niet kon voorzien dat product aldaar in de handel werd gebracht -> recht land aansprakelijke persoon Rechtskeuze: niet in verdrag, maar wordt aangenomen dat mogelijk is

Milieuaansprakelijkheid Milieuschade (overweging nr. 24): art. 7 Rome II Keuze slachtoffer tussen: 1. Lex loci damni (art. 4) 2. Lex loci acti (plaats van schadeveroorzakende gebeurtenis) Begunstigingsbeginsel (bescherming milieu/slachtoffer)

Algemene uitzonderingen Rome I en II Toepasselijk recht kan worden doorkruist door: Bijzonder dwingend recht (semi-publiekrecht, regels alg. belang) van de lex fori of plaats uitvoering ovk (art. 9 Rome I; 16 Rome II) Veiligheidsvoorschriften en gedragsregels land OD (art. 17 Rome II, art. 7 HVOV, art. 9 HPV) Openbare orde van de lex fori (art. 21 Rome I; art. 26 Rome II, art. 10 HVOV, art. 10 HPV)

Regres en samenloop; directe actie (I) Meer partijen en mogelijke samenloop (of keuze) rechtsstelsels Regresgrondslagen NL recht: Subrogatie (art. 7:962 BW) Zelfstandig verhaalsrecht (incl. directe actie WAM) Sociale zekerheid/werkgevers (art. 99 WIA, art. 6:107a BW) Directe actie: Algemeen: art. 7:954 BW Verkeersongevallen: art. 6 WAM

Directe actie, regres en samenloop (II) Subrogatie: art. 14 (uit ovk) en 15 Rome I (uit de wet) en art. 19 Rome II (od) Hoofdelijke en meervoudig aansprakelijkheid: art. 16 Rome I (ovk) en art. 20 Rome II (od) Regres (grotendeels) uitgesloten in HVOV (art. 2, punt 4 en 5) Contract (Rome I) of OD (Rome II): onderliggende rechtsverhouding Sociaal zekerheidsrecht: Vo 883/2004 en HvJ, C-428/92 (recht lidstaat herkomst orgaan) Directe actie: art. 18 Rome II; art. 9 HVOV

Rome I + II: HvJ Ergo Insurance Regres tussen verzekeraars Ongeval in Duitsland (vrachtwagen + aanhanger bij verschillende verzekeraars verzekerd) Richtlijn 2009/103 (WA motorrijtuigen) is géén conflictregel Aansprakelijkheid art. 4 Rome II (let op: in NL HVOV!) Verzekeringsaspecten (subrogatie) art. 7 Rome I (= aspecten geldigheid cessie)

Drie aspecten regres (I) crediteur (gelaedeerde) derde (verzekeraar) debiteur (laedens) Art. 19 Rome II/Art. 14, 15 Rome I - Drie aspecten: 1) Vatbaarheid voor subrogatie 2) Geldigheid subrogatie 3) Positie debiteur ten opzichte van de derde/verzekeraar?

Drie aspecten regres (II) 2) crediteur (gelaedeerde; verzekerde) 1) 3) derde (verzekeraar) debiteur (laedens) Art. 14 (cessie/contractuele subrogatie) beanwoordt drie vragen: 1) Vatbaarheid voor (cessie en) subrogatie = vorderingsstatuut (onderliggende vordering) => art. 14(1) Rome I 2) Geldigheid (cessie en) subrogatie = overgangsstatuut (tussen verzekerde en verzekeraar) => art. 14(2) Rome I 3) Positie debiteur ten opzichte van de (cessionaris en) gesubrogeerde derde/verzekeraar? = vorderingsstatuut => art. 14(1) Rome II

Drie aspecten regres (III) 2) crediteur (gelaedeerde; verzekerde) 1) 3) derde (verzekeraar) debiteur (laedens) Naar welk recht leidt Art. 14 (cessie/contractuele subrogatie): 1) Vatbaarheid voor (cessie en) subrogatie = vorderingsstatuut => OD-recht (zie Rome II of HVOV) 2) Geldigheid (cessie en) subrogatie = overgangsstatuut (tussen verzekerde en verzekeraar) => recht dat verzekeringsovereenkomst beheerst (art. 7 Rome I) 3) Positie debiteur ten opzichte van de (cessionaris en) gesubrogeerde derde/verzekeraar? = vorderingsstatuut => idem 1

Gebrekkige regeling subrogatie (I) Art. 15 Rome I (wettelijke subrogatie; vordering uit ovk) Art. 19 Rome II (subrogatie; vordering uit od) Indien een persoon een vordering uit overeenkomst/niet-contractuele verbintenis heeft jegens een andere persoon ( de schuldenaar ) en een derde verplicht is de schuldeiser te voldoen of de schuldeiser reeds heeft voldaan, bepaalt het recht dat op de verplichting van de derde (= verzekeraar) jegens de schuldeiser (= verzekerde) van toepassing is, of en in welke mate de derde (= aansprakelijke) tegen de schuldenaar de rechten kan uitoefenen die de schuldeiser jegens de schuldenaar heeft overeenkomstig het recht dat op hun betrekkingen van toepassing is. => Overgangsstatuut (= verzekeringsrecht) beheerst geldigheid => m.n. vraag naar vatbaarheid voor subrogatie niet geregeld

Gebrekkige regeling subrogatie (II) vraag naar vatbaarheid voor subrogatie niet geregeld Twee mogelijkheden: - Overgangsstatuut = aanknopen bij art. 15 Rome I en19 Rome II of - Vorderingsstatuut (analoog art. 14 Rome I) =>Literatuur traditioneel oplossing 2 onder EVO, maar ook (bewust) niet geregeld in Rome I en Rome II => Literatuur verdedigt nu vaak aanknopen bij overgangsstatuut

Gebrekkige regeling subrogatie (III) Koopgootcasus (Rb. 29 juni 2011 en 18 januari 2012) Overstroming Koopgoot Rotterdam -> P&C bij Duitse verz.mij verzekerd, keert uit en wil ogv subrogatie naar Duits recht regres op (mogelijke) aansprakelijke Eneco nemen. Vatbaar voor subrogatie in licht uitzondering art. 6:197 jo 174 BW? Overgangsstatuut = Duits recht (verzekeringsovk) Vatbaarheid voor subrogatie naar overgangsstatuut (analoog art. 15 Rome I/19 Rome II) of vorderingsstatuut (analoog art. 14 Rome I) Rb: vorderingsstatuut NL recht, dus regres niet mogelijk (Duits recht geldig, maar voor zover gesubrogeerd) Idem Rechtbank Oost-Brabant, 3 juli 2013 (ACE/Agemin) t.a.v. rechten derden => vorderingsstatuut

Regres tussen mede/hoofdelijke aansprakelijke partijen Zie art. 16 Rome I en 20 Rome II Indien een schuldeiser een vordering heeft op verscheidene, voor dezelfde schuldvordering aansprakelijke schuldenaren, van wie er één de vordering reeds geheel of ten dele heeft voldaan, dan beheerst het recht dat op de verbintenis van deze schuldenaar jegens de schuldeiser van toepassing is, het recht van regres van deze schuldenaar op de andere schuldenaren. De andere schuldenaren kunnen zich beroepen op de weren die zij tegen de schuldeiser zouden kunnen aanvoeren op grond van het recht dat hun verbintenissen jegens de schuldeiser beheerst. Bij regres tussen verzekeraars recht dat verzekeringsovk beheerst van belang

Directe actie (I) Algemeen: art. 18 Rome I (facultatieve regeling): Indien toepasselijke verzekeringsrecht of nietcontractuele verbintenissenrecht hierin voorziet Dus: of aan benadeelde directe actie toekomt wordt beheerst door het verzekeringsrecht (zie art. 7 Rome I) of het OD-recht dat de vordering tussen (wat gunstiger is)

Directe actie (II) Verkeersongevallen: art. 9 HVOV (begunstigingsbeginsel): a) Art. 3, 4 of 5 van toepassing (volgt OD-recht) b) Indien wet art. 4 of 5 recht niet kent, plaats ongeval c) Indien geen van beide wetten recht kent, recht van toepassing op verzekeringsovereenkomst (= art. 7 Rome I) Gevolgen internationale bevoegdheid => Brussel I-bis, art. 13(2) jo art. 11, slachtoffer mag procederen in eigen woonplaats als directe actie mogelijk is

Vragen? Dank voor uw aandacht Prof. mr. X.E. (Xandra) Kramer Erasmus Universiteit Rotterdam & Universiteit Utrecht Rechter-plaatsvervanger Rechtbank Rotterdam kramer@law.eur.nl www.xandrakramer.eu 57