CoMore Jaarverslag 2014

CoMore Jaarverslag 2014 CoMore

Inhoud Colofon Teksten en eindredactie: CoMore Advies: Schuttelaar en Partners Concept en realisatie: JEEN bureau voor communicatie Voorwoord 4 De organisatie 6 Bijzondere ontwikkelingen 2014 12 Bestuursstructuur en management 14 Wat we doen, doen we goed en veilig 18 CoMore en MVO 24 Dierenwelzijn/diergezondheid 26 Veiligheid en goede arbeidsomstandigheden 28 Goede prijs/kwaliteitverhouding 30 Voedselveiligheid 32 Duurzame inzetbaarheid van medewerkers van CoMore 35 Enkele cijfers 36 Duurzame inzetbaarheid 38 Verlagen milieufootprint 41 Gezonde medewerkers 42 Nieuwe pensioenregeling 44 Financieel overzicht 46 Accountantsverklaring 50 Verantwoording 52 Afkortingen 54 Bijlage 1 56 2 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 3

Voorwoord In de werkzaamheden van CoMore speelt Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) een vooraanstaande rol. Dat heeft enerzijds betrekking op de taken die CoMore verricht voor de verschillende bedrijfstakken, die daarmee invulling kunnen geven aan hun MVO-beleid. Anderzijds geeft de onderneming zelf ook steeds meer inhoud aan een verantwoorde bedrijfsvoering. Dat is een continu proces van verdere ontwikkeling. Vanwege de centrale rol van MVO is de verslaglegging over de activiteiten in dit jaarverslag volledig vervlochten met de maatschappelijke verantwoording. De dienstverlening die CoMore biedt levert een belangrijke bijdrage aan het MVO-beleid van de desbetreffende bedrijfstakken. Zo is het terugdringen van het antibioticumgebruik één van de speerpunten van de Nederlandse veehouderij. Via de controle activiteiten en de ontwikkelde databases speelt CoMore een belangrijke rol bij het behalen van deze beleidsdoelstelling. Mede door die inzet zijn de sectoren erin geslaagd het gebruik ten opzichte van 2009 met ruim 50 % terug te dringen. Dierenwelzijn is een ander thema dat veel aandacht vergt. CoMore levert zijn expertise om het welzijnsniveau in de diverse sectoren te verbeteren en te borgen. Onder andere via de controle en certificering voor het Beter Leven Keurmerk van de Dierenbescherming wordt hieraan bijgedragen. In 2014 is veel aandacht besteed aan de optimalisatie van de governance van de organisatie. Het is gebleken dat het voor de toekomstige positie van de onderneming van belang is om ook bestuurlijk een volstrekt onafhankelijke positie in te kunnen nemen. Dat heeft geleid tot aanpassing van de bestuurlijke structuur van CoMore. In een organisatie die draait om mensen is het vanzelfsprekend dat duurzame inzetbaarheid van medewerkers een speerpunt is. Gezondheid, Invloed en Ontwikkeling zijn de thema s waarmee gewerkt wordt. Onder andere gaat dit over het vergroten van het regelvermogen van medewerkers om zelf hun werk in te kunnen delen, het stimuleren van employability en verzuimpreventie. Op deze onderwerpen zijn belangrijke stappen voorwaarts gezet. De omzet van CoMore en zijn bedrijfseenheden bedroeg in 2014 ruim 33 miljoen (+10% t.o.v. 2013). Daarmee is de stijgende lijn die zich al jaren voordoet ook het afgelopen jaar weer voortgezet. Het enthousiasme, de flexibiliteit en de betrouwbaarheid van CoMore wordt dus ook zeker door onze buitenwereld gewaardeerd! CoMore heeft als strategische prioriteit de maatschappij diensten aan te bieden die de kwaliteit van leven en leefomgeving verbeteren. Wij doen dit door onafhankelijke keuring, controle, certificering en automatisering goed, efficiënt, flexibel en betrouwbaar aan te bieden aan het bedrijfsleven en overheden. Dat is een uitdagende taak, die we verder willen uitbouwen. Door ons blijvend te ontwikkelen en te groeien blijft CoMore een aantrekkelijke dienstverlener. Wij hopen dat dit verslag u mag inspireren. Reageren op het verslag of op onze dienstverlening mag natuurlijk ook en kan bij één van ons beiden via info@co-more.nl. Van van der Weg Directeur Ben Dellaert Operationeel Directeur 4 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 5

De organisatie Figuur 1: Organogram CoMore * Vanuit CoMore B.V. worden diensten verleend aan de bedrijfseenheden en andere ondernemingen, zoals KDS, Merita, SKV en overige ondernemingen. StACo (Stichting Administratie kantoor CoMore) Raad van Commissarissen CoMore CoMore BV* CoMore kwaliteitsregeling VERIN certificeren BV CBS classificeren 2KP keuren CBD controleren Alspectro AgroVision automatiseren Cercosoft (BE) automatiseren Wie is CoMore en wat kan CoMore voor u betekenen? CoMore levert diensten voor overheden, bedrijven en belangenorganisaties. De werkzaamheden worden uitgevoerd door de bedrijfseenheden van CoMore en bestaan vooral uit controleren, onderzoeken, inspecteren, bemonsteren, certificeren, automatiseren, keuren, classificeren, project- en kwaliteitswerkzaamheden. De wortels van CoMore liggen in de agrofood sector, maar door in te spelen op marktkansen heeft CoMore zich inmiddels breder ontwikkeld. Zo worden bijvoorbeeld taxi s en brandblusapparaten gecontroleerd. CoMore is de naam van de holding en is aandeelhouder van verschillende bedrijfseenheden: CoMore Bedrijfsdiensten BV (CBD) Verificatie Instituut Kwaliteitssystemen BV (VERIN) BV Centraal Bureau Slachtveediensten (BV CBS) BV Kwaliteits Keuring Pluimveesector (2KP) CoMore Vee NV (CoMore NV) CoMore Varken NV (CoMore NV) AgroVision BV (AgroVision) Alspectro BV (Alspectro) CoMore voert directie, management en managementondersteunende diensten voor de bedrijfseenheden uit en levert deze diensten op basis van dienstverleningsovereenkomsten ook aan andere organisaties. CoMore helpt het bedrijfsleven kwaliteit aantoonbaar te maken en biedt (inter)nationale erkenning. CoMore doet dit met name op het terrein van voedselveiligheid, diergezondheid en dierenwelzijn. Bij de werkzaamheden vindt intensieve afstemming plaats met de betreffende stakeholders, zoals brancheorganisaties en maatschappelijke groeperingen waaronder de Dierenbescherming. Nieuwe initiatieven en projecten kunnen dankzij de vele laagdrempelige relaties eenvoudig getoetst worden op relevantie, efficiëntie en behoefte. Voor de bestaande werkzaamheden garandeert deze afstemming een optimale doelmatigheid. CoMore zet zich in op verdere groei om zodoende een kwalitatief hoogwaardige organisatie met een gunstig kostenniveau te blijven. Zo kan CoMore tegen gunstige tarieven opereren en bijdragen aan de concurrentiekracht van de marktsectoren waarin CoMore actief is. 6 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 7

Het zwaartepunt van de werkzaamheden van CoMore ligt in Nederland, maar CoMore is ook elders in de wereld actief op die plaatsen waar het bedrijfsleven of de overheid behoefte heeft aan de dienstverlening van CoMore. CoMore levert diensten. Anders dan voor producenten het geval is, is een toelichting op de herkomst van grondstoffen en (half) fabricaten minder op z n plaats en krijgt dan ook geen aandacht in dit jaarverslag. Missie CoMore is een organisatie van flexibele, enthousiaste en betrouwbare mensen die staat voor kwaliteit en (voedsel)veiligheid. De hooggekwalificeerde medewerkers zetten zich in voor een sterke en betrouwbare organisatie, met gebruik van hoogwaardige ICT-toepassingen. Binnen de kwaliteit die CoMore nastreeft past het begrip duurzaamheid. CoMore wil dat de uitgevoerde werkzaamheden een toegevoegde waarde voor de samenleving en stakeholders hebben en springt in op actuele maatschappelijke issues. Het uitvoeren van controles voor het Beter Leven Keurmerk van de Dierenbescherming, gericht op verbetering van het dierenwelzijn en de diergezondheid, is hiervan een voorbeeld. Visie CoMore wil op grote schaal, maatschappelijk verantwoorde diensten van hoge kwaliteit tegen een betaalbare prijs leveren. Medewerkers van CoMore spelen met professionele betrokkenheid in op vragen van de klant en leveren maatwerk. CoMore opereert zo efficiënt mogelijk zodat gunstige financiële condities kunnen worden aangeboden aan klanten. Wat doet CoMore? CoMore levert verschillende diensten. Om een indruk te geven staan in onderstaande tabel enkele aantallen, de omzetgegevens en de operationele kostenontwikkeling van CoMore. Tabel 1: Wat doet CoMore? 2014 2013 Kwaliteitsregeling CoMore Vee en Varken Totaal aantal dieren 9.428.702 10.763.948 Classificatie BV CBS Varkens 14.365.995 13.822.974 Kalveren 1.424.013 1.421.726 Runderen 457.333 429.984 Totaal 16.247.341 15.674.684 CBD Controles 15381 16264 VERIN Beoordelingen 14818 14904 AgroVision Agrarische klanten 13.500 13.500 Pakketten 15.500 13.500 Administraties 67.000 55.000 Agribusiness partners 77 77 Gebruikers database 100.000* *Aantallen 2013 niet exact bekend Omzet / kosten CoMore Omzet 33.226.000 30.063.000 Operationele kosten 31.927.000 29.459.000 8 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 9

geving. VERIN is NEN-EN-ISO/IEC 17065 geaccrediteerd. Voor het volledige overzicht aan werkzaamheden van VERIN, zie www.verin.nl. Wie is BV CBS? BV CBS - Centraal Bureau Slachtveediensten - voert classificatie- en controlewerkzaamheden bij vleesverwerkingsbedrijven uit. Ondernemers in de agrarische sector die leveren aan vleesverwerkingsbedrijven hebben er belang bij dat zij de juiste prijs uitbetaald krijgen voor hun producten. BV CBS voert onafhankelijk toezicht uit en classificeert de producten in kwaliteitsklassen. Op basis van deze classificatie krijgen de ondernemers betaald voor hun producten. BV CBS is NEN-EN-ISO/IEC 17020 geaccrediteerd. Voor meer informatie over de werkzaamheden van BV CBS, zie www.co-more.nl. Wie is CBD? CBD CoMore Bedrijfsdiensten - is gespecialiseerd in het uitvoeren van audits, controles en monsternames. CBD werkt volgens een objectieve, pragmatische benadering, waarbij ingespeeld wordt op actuele vragen uit de sector en ondersteunt hierbij bedrijven, organisaties en overheden bij het realiseren van hun doelstellingen. Bij de uitvoering van de werkzaamheden zijn zowel deskundigheid van de medewerkers als betrouwbaarheid het uitgangspunt. CBD werkt zowel in het binnenland als buitenland zoals Duitsland, Polen, Verenigde Staten, Spanje, Frankrijk en Denemarken. CBD is NEN-EN-ISO/IEC 17020 geaccrediteerd. Voor het volledige overzicht aan werkzaamheden van CBD, zie www.cbd.info. Wie is VERIN? VERIN - Verificatie Instituut Kwaliteitssystemen - is een certificatieinstelling die producten, processen en diensten beoordeelt en certificeert. Dit betekent dat VERIN een onafhankelijk stempel op de producten of diensten zet die gecertificeerd worden. VERIN certificeert verschillende kwaliteitsregelingen die door CBD en andere organisaties zijn gecontroleerd. Bij controle van regelgeving stelt VERIN vast of voldaan is aan de regel- Wie is 2KP? 2KP KwaliteitsKeuring Pluimveesector - verzorgt de keuringen in productiebedrijven voor pluimveevlees. De keuringsassistenten van 2KP controleren op voedselveiligheid en werken onder toezicht en verantwoordelijkheid van een dierenarts van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Voor meer informatie over de werkzaamheden van 2KP, zie www.co-more.nl. Wie zijn CoMore Vee en CoMore Varken? CoMore Vee NV en CoMore Varken NV (CoMore NV) bieden een kwaliteitsregeling aan die de kwaliteit van dieren die voor de slacht worden aangeboden beoogt te verbeteren. Deze kwaliteitsregeling bevordert diergezondheid, dierenwelzijn en voedselveiligheid en stimuleert daarmee de duurzaamheid van de sector. Voor meer informatie over de werkzaamheden van CoMore NV, zie www.co-more.nl. Wie is AgroVision? AgroVision levert programma s voor management en boekhouding voor de agrarische ondernemer in binnenen buitenland. AgroVision speelt in op ontwikkelingen in de agrarische sector, gewijzigde regelgeving en wensen en suggesties van gebruikers. Door gebruik te maken van de software van AgroVision heeft de sector waardevolle cijfers in handen die helpen het product telkens te verbeteren. AgroVision werkt met distributeurs wereldwijd, waarbij de speerpunten liggen in Europa. AgroVision heeft een dochterbedrijf in België en een marktleiderschap in Spanje. AgroVision Solutions is de maatwerktak van AgroVision, zij combineert kennis van de agrarische sector met state-of-the-art technologische kennis. AgroVision Solutions is een uitstekende partner voor bedrijven die hun ICT-uitdaging willen oplossen met moderne, eigentijdse, systemen. AgroVision Solutions is gecertificeerd conform de norm NEN-ISO/IEC 27001 voor informatiebeveiliging. Voor het volledige overzicht aan werkzaamheden van AgroVision, zie www.agrovision.nl. Wie is Alspectro? Alspectro verzorgt het management en de dienstverlening voor diverse organisaties, die door de varkens-, kalver- en pluimveesector zijn opgericht. Deze organisaties richten zich onder andere op een aantal collectieve sectorale taken die zijn overgenomen van de Productschappen sinds hun opheffing per eind 2014. Activiteiten voor derden CoMore voert ook management- en ondersteunende werkzaamheden uit voor andere organisaties, zoals Stichting Kwaliteitsgarantie Vleeskalversector (SKV), Stichting Merita en BV Kwaliteitskeuring Dierlijke Sector (KDS). Deze bedrijven hebben aparte besturen en voeren vergelijkbare activiteiten uit als CoMore en zijn bedrijfseenheden. Zij brengen een eigen jaarverslag uit. In 2014 zijn afspraken gemaakt met de sectorale organisaties voor kalveren, pluimvee en varkens. Ook voor deze organisaties levert CoMore via Alspectro management en ondersteuning. 10 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 11

Bijzondere ontwikkelingen 2014 Aanpassing bestuurlijke structuur Een belangrijke ontwikkeling voor de toekomst van CoMore is de aanpassing van de bestuurlijke structuur, die in 2014 is doorgevoerd. Op deze manier positioneert CoMore zich nog meer als onafhankelijke onderneming in en buiten de Agri & Food sector. Van oudsher bestond de aandeelhouder van CoMore (Stichting CBS) uit vertegenwoordigers van de vee- en vleessector. Dat is een situatie die lange tijd prima functioneerde, waarmee de relatie met de vee- en vleessector altijd gegarandeerd was via betrokkenheid van die sector bij de werkzaamheden van CoMore. Vanwege de hedendaagse visie op de corporate governance bleek aanpassing gewenst. Eind 2014 is het besluit genomen om verder te gaan met een onafhankelijk bestuur en toezichthouders. De aandelen van CoMore zijn overgedragen aan de Stichting Administratiekantoor CoMore. Een onafhankelijke raad van commissarissen houdt toezicht op de werkzaamheden van CoMore. Einde van de Productschappen, nieuwe uitdagingen Eind 2012 werd duidelijk dat de Productschappen definitief opgeheven zouden worden. Het opheffen van de Productschappen heeft directe gevolgen voor CoMore, omdat CoMore diverse werkzaamheden, zoals de classificatie en IKB controles, in opdracht van de Productschappen uitvoerde. Ultimo 2014 was de opheffing van de Productschappen een feit. Dat heeft onder meer tot gevolg dat de BV CBS de werkzaamheden op het gebied van classificatie en slachting en weging voor runderen en varkens reeds vanaf 1 januari 2014 in opdracht van het ministerie van Economische Zaken (EZ) uitvoert. Naast het deel van de werkzaamheden van de Productschappen dat is overgenomen door EZ, is een ander deel van de werkzaamheden, zoals de IKB regelingen, overgenomen door de nieuwe sectorale organisaties (SBK voor de kalversector, POV voor de varkenssector, AVINED/OVONED/PLUIM- NED voor de pluimvee- en eiersector). Alspectro is opgericht om diensten voor deze sectorale organisaties te verlenen, hetgeen is vastgelegd in dienstverleningsovereenkomsten. Aan het eind van 2014 is de personele invulling van Alspectro geregeld. Uitbreiding AgroVision In oktober 2013 is gestart met het opzetten van een maatwerktak binnen AgroVision. Deze maatwerktak, AgroVision Solutions, is in 2014 verder uitgebouwd en heeft in 2014 een omzet gerealiseerd van ongeveer 1 miljoen. Daarnaast is hard gewerkt om AgroVision Solutions te laten certificeren conform de internationale norm voor informatiebeveiliging. Als één van de eerste Nederlandse ICT bedrijven is AgroVision Solutions sinds eind 2014 gecertificeerd conform de norm NEN-ISO/IEC 27001. Ook maakte AgroVision een organisatorische kanteling door en wordt er sinds april 2014 gewerkt met sectorale business units. Vogelgriep In november en december 2014 zijn vijf pluimveebedrijven getroffen door hoogpathogeen vogelgriepvirus. De maatregelen die door EZ zijn afgekondigd betekenden dat CBD geen bedrijfsbezoeken en dus geen controles voor de kwaliteitsregelingen meer mocht uitvoeren. Ook voor AgroVision zijn bedrijfsbezoeken en deelnames aan beurzen afgezegd. Wel hebben de CBD controleurs een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de noodzakelijk geachte controles op de extra hygiënemaatregelen, die vanwege deze uitbraken waren afgekondigd. Mede daardoor is verdere verspreiding van het virus voorkomen. 12 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 13

Bestuurs structuur en management Directie De directie van CoMore en de bedrijfseenheden bestaat uit een algemeen directeur met statutaire bevoegdheid en een operationeel directeur. Raden van commissarissen De directie van CoMore staat onder toezicht van de raad van commissarissen van CoMore. De samenstelling van de raad van commissarissen is, in verband met de verdere onafhankelijke positionering van CoMore, eind 2014 gewijzigd. De raad van commissarissen is volledig onafhankelijk van de vee- en vleessector en wordt op dit moment gevormd door de voorzitter die voorheen ook zitting had in de raad van commissarissen. In de loop van 2015 zal de raad van commissarissen nader worden ingevuld. De commissarissen vergaderden in 2014 zeven maal plenair. In 2014 is door de directie en de raad van commissarissen veelvuldig overleg gevoerd over de ontwikkelingen in de vleessector en de aanpassing van de bestuurlijke structuur van CoMore. Naast de raad van commissarissen van CoMore is er een raad van commissarissen ingesteld voor CoMore NV. Deze raad van commissarissen heeft dezelfde samenstelling als de raad van commissarissen van CoMore. Aandeelhouder CoMore Eind 2014 zijn de aandelen van CoMore door de Stichting CBS overgedragen aan de Stichting Administratiekantoor CoMore tegen uitgifte van certificaten aan de Stichting CBS. Het bestuur van de Stichting Administratiekantoor CoMore is volledig onafhankelijk van de vee- en vleessector en oefent alle aan de aandelen van CoMore verbonden zeggenschapsrechten uit. Stichting CBS is de houder van de certificaten van de aandelen CoMore en heeft een eigen bestuur. De Stichting CBS heeft als certificaathouder het economisch eigendom van de aandelen, maar geen stemrecht of zeggenschap. Raad van advies Voor kwaliteitsonderwerpen en ontwikkelingen die afstemming met de sectoren behoeven en het op de hoogte blijven van ontwikkelingen in de markt, voert de directie overleg met de raad van advies. In 2014 heeft de raad van advies onder meer advies uitgebracht over de kwaliteitsregeling CoMore Vee en Varken. 14 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 15

Management De medewerkers op kantoor van CoMore worden direct of indirect aangestuurd door het MT dat wordt gevormd door de directeur, de operationeel directeur, de directeur van AgroVision en de managers F&A en P&O. De medewerkers die buiten kantoor werkzaam zijn, staan onder leiding van een regiomanager. De regiomanagers worden aangestuurd door de sectormanager of door de manager CBD/VERIN. Bestuur/management en MVO MVO heeft voor CoMore een integrale betekenis, waarbij duurzaamheid van groot belang is. CoMore is afhankelijk van de maatschappelijke omgeving waarin het opereert en voert werkzaamheden uit die bijdragen aan de kwaliteit en veiligheid van deze omgeving. De directie en het management van CoMore werken voortdurend aan het inbedden en verbeteren van de MVO-aspecten in de organisatie. Zij worden hierbij gesteund door de raad van commissarissen en de raad van advies en leggen over dit beleid verantwoording af met het geïntegreerd jaarverslag. CoMore motiveert ook zijn medewerkers om een actieve bijdrage te leveren aan het MVO-beleid. Intern richt CoMore zijn bedrijfs- en werkprocessen op maatschappelijk verantwoorde wijze in door o.a. milieu- en sociaal verantwoord in te kopen, een duurzaam medewerkersbeleid en het gebruik van hoogwaardige ICT-toepassingen om bedrijfs- en werkprocessen te optimaliseren. Good Governance De Nederlandse Corporate Governance Code (de Code) is formeel niet van toepassing op een onderneming als CoMore. Vanwege het maatschappelijk belang van zijn activiteiten wordt door CoMore echter groot belang gehecht aan good governance. In 2014 heeft dit geleid tot het verder onafhankelijk maken van de bestuurlijke structuur. CoMore heeft er binnen de organisatie voor gekozen om governance afspraken te maken die zijn ontleend aan de principes en bepalingen in de Code. Deze afspraken met betrekking tot verantwoordelijkheden, bevoegdheden, werkwijze, taakverdeling en onafhankelijkheid zijn voor de verschillende organen binnen CoMore vastgelegd in reglementen. Beloningsbeleid Het algemene beloningsbeleid van CoMore komt er in het kort op neer dat er geen uitkeringen worden gedaan die een beïnvloeding van de resultaten van de ondernemingen ongewenst of ongepast kunnen stimuleren. Ook worden er geen aandelen of opties in het kapitaal van de vennootschappen uitgegeven. De commissarissen ontvangen een vaste jaarlijkse vergoeding. De bestuurders van Stichting CBS ontvingen in 2014 een vaste vergoeding per vergadering. Ondernemingsraad In het verslagjaar hebben zes vergaderingen van de ondernemingsraad plaatsgevonden. Tevens hebben de directie en de ondernemingsraad vijf maal overleg gevoerd. Belangrijke aandachtspunten waren de adviesaanvragen voor de oprichting van Alspectro, het werken in onregelmatige diensten, de overdracht en certificering van de aandelen CoMore en de nieuwe pensioenregeling. Alle verslagen en agenda s van de vergaderingen zijn voor de medewerkers via het intranet van CoMore beschikbaar. Naast de ondernemingsraad CoMore hebben de medewerkers van AgroVision ook een eigen ondernemingsraad. De ondernemingsraad van AgroVision is afgelopen jaar nauw betrokken geweest bij de kanteling naar sectorale businessunits en de nieuwe pensioenregeling. VGWM-commissie VGWM staat voor Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu. Deze commissie wordt vertegenwoordigd door drie OR-leden en één preventiemedewerker. De leden van deze commissie houden zich bezig met de verschillende aspecten op het gebied van arbeidsomstandigheden, waaronder werkplekken. In 2014 heeft de VGWM-commissie vijf maal vergaderd. Vertrouwenspersoon Bij CoMore zijn vertrouwenspersonen aanwezig waar medewerkers terecht kunnen wanneer ze bij hun werkzaamheden te maken krijgen met een ongewenste situatie die de medewerker niet kan of wil bespreken met zijn leidinggevende. Hierbij kan het gaan om het gevoel gepest te worden, discriminatie, seksuele intimidatie, agressie en geweld. Binnen CoMore zijn zowel vrouwelijke als mannelijke vertrouwenspersonen aanwezig. Voor het benaderen van een vertrouwenspersoon maakt het niet uit voor welke bedrijfseenheid een medewerker werkzaam is. In 2014 zijn de vertrouwenspersonen drie maal benaderd door medewerkers. Hier zijn verschillende acties uit voort gekomen om tot een oplossing van de voorgelegde problemen te komen. De samenstelling van de raden van commissarissen, aandeelhouder, certificaathouder, raad van advies, ondernemingsraad, VGWM-commissie en vertrouwenspersonen is opgenomen in bijlage 1. 16 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 17

Wat we doen, doen we goed en veilig Accreditatie & certificering Vrijwel alle bedrijven van CoMore zijn geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie. Deze bedrijfseenheden voldoen aan de eisen voor een type A instelling. Dit is het hoogst mogelijke niveau voor onafhankelijkheid met een strikte integriteitscode. De Raad voor Accreditatie voert jaarlijks een uitgebreid onderzoek uit op basis van de normen voor inspectie-instellingen en certificatieinstellingen. De Raad voor Accreditatie beoordeelt elementen zoals onafhankelijkheid, onpartijdigheid, integriteit, personeel, processen en klanttevredenheid. In 2014 heeft AgroVision Solutions het NEN-ISO/IEC 27001 certificaat behaald, de internationale norm voor informatiebeveiliging. Hiermee toont AgroVision Solutions aan dat het de risico s op het gebied van betrouwbaarheid, beschikbaarheid en integriteit beheerst en continu werkt aan het verder beperken van deze risico s. De bedrijfseenheden van CoMore bezitten de volgende accreditaties: CBD NEN-EN ISO/IEC 17020 VERIN NEN-EN ISO/IEC 17065 BV CBS NEN-EN ISO/IEC 17020 AgroVision NEN-ISO/IEC 27001 In 2014 is de implementatie van de nieuwe NEN-EN ISO/IEC 17020:2012 en de NEN-ISO ISO/IEC 17065:2012 voltooid. Tijdens de jaarlijkse controle heeft de Raad voor Accreditatie vastgesteld dat deze normen volledig zijn geïmplementeerd en zijn de accreditaties verlengd volgens deze nieuwe normen. Toezicht Naast de diepgaande onderzoeken die de Raad voor Accreditatie jaarlijks bij de geaccrediteerde bedrijven uitvoert, vindt er intern toezicht plaats door het uitvoeren van interne audits. Dit onderzoek borgt de juistheid van procedures en de daadwerkelijke uitvoering conform deze procedures. Daarnaast voert de NVWA externe audits uit op specifieke programma s zoals de IKB activiteiten. De IKB werkzaamheden werden in 2013 uitgevoerd op basis van de IKB regelingen van CBD, het Productschap Pluimvee en Eieren (PPE) en de Stichting IKB Ei. Per 2014 zijn de IKB regelingen van PPE en Stichting IKB Ei overgegaan naar de nieuwe sectororganisaties. Classificatie & Controle slachting en weging De classificatie en controle op slachting en weging door BV CBS werden altijd uitgevoerd op basis van verordeningen van het Productschap Vee en Vlees (PVV). Vanaf januari 2014 wordt de classificatie van slachtrunderen en varkens uitgevoerd in opdracht van EZ, op basis van de Regeling marktordening vlees. De Commissie Kwaliteitsbewaking Classificatie (CKC) van EZ houdt toezicht op de kwaliteit van de classificatie werkzaamheden van BV CBS. De medewerkers van BV CBS moeten in het bezit zijn van een certificaat van CKC en worden doorlopend intern getoetst op de correcte uitvoering van hun werkzaamheden. De Europese verplichting voor de classificatie en controle op slachting en weging van kalveren is komen te vervallen. In overleg met de kalversector is in 2014 voor deze werkzaamheden een nieuwe regeling opgesteld. Vanaf januari 2015 zet BV CBS deze werkzaamheden voort in opdracht van de kalversector. Kwaliteitsregeling Sinds 1 juli 2013 wordt door CoMore NV gewerkt volgens de kwaliteitsregeling CoMore Vee en Varken en is er geen sprake meer van verzekeren. In 2015 wordt in overleg met belanghebbenden gekeken naar 18 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 19

een verdere aanscherping van de kwaliteitsregeling. Uit het oogpunt van continuïteit streeft de directie naar een financieel gezonde onderneming. De actuele solvabiliteit sluit aan bij deze doelstelling. De raad van commissarissen houdt toezicht op de werkzaamheden van CoMore NV. Horizontaal toezicht Met de Belastingdienst heeft CoMore sinds 2011 een convenant Horizontaal Toezicht. De relatie tussen CoMore en de Belastingdienst is hiermee gebaseerd op openheid en wederzijds vertrouwen, waarin snel zekerheid over fiscale kwesties kan worden geboden. In 2014 heeft CoMore vanwege de nieuwe belastingwetgeving (werkkostenregeling vanaf 1 januari 2015) afstemming gehad met de Belastingdienst over de onkostenvergoedingen. In goed overleg heeft CoMore hierover snel zekerheid gekregen. Integriteit CoMore voert zijn werkzaamheden op betrouwbare en integere wijze uit. Dit blijkt onder meer uit de door de Raad voor Accreditatie verleende accreditaties. CoMore distantieert zich van landen, organisaties en bedrijven waar schending van fundamentele mensenrechten en dierenwelzijn aan de orde is en houdt zich verre van praktijken als omkoping en corruptie. CoMore levert in die situaties geen diensten en koopt ook geen producten. Ook naar zijn toeleveranciers en onderaannemers stelt CoMore zich op deze wijze op. Op grond van de diverse controle activiteiten die CoMore uitvoert, zijn afspraken gemaakt met bevoegde instanties, zoals de NVWA, in het geval misstanden gesignaleerd worden. Geheimhouding Uit oogpunt van integriteit en onafhankelijkheid mogen medewerkers privé niet actief zijn in de sector waarin ze werkzaamheden uitvoeren. Ook het uitvoeren van nevenwerkzaamheden is niet toegestaan behoudens toestemming van de werkgever. De medewerkers van CoMore hebben een geheimhoudingsverklaring ondertekend, evenals een verklaring inzake het houden van landbouwhuisdieren, die jaarlijks geactualiseerd wordt. Vanwege de aard van de werkzaamheden van CoMore zijn er gegevens van derden opgeslagen in diverse databases die door CoMore en AgroVision worden beheerd. Met het behalen van het NEN-ISO/IEC 27001 certificaat in 2014 toont AgroVision Solutions aan continu te werken aan het verkleinen van de risico s op het gebied van informatiebeveiliging. Maatschappelijk verantwoord beleggen Voor de beleggingsportefeuilles van CoMore NV wordt uitsluitend duurzaam, met oog voor mens en milieu, ofwel maatschappelijk verantwoord belegd. Hierover zijn afspraken gemaakt met de vermogensbeheerders, die jaarlijks door de accountant worden getoetst. Verantwoord ketenbeheer CoMore is actief op verschillende plaatsen in de productieketen. Meestal is dit in de rol van borging van kwaliteit. CBD en VERIN vervullen binnen de keten de controle- en certificeringswerkzaamheden. AgroVision adviseert agrarische ondernemers, de agribusiness en de gehele agrarische periferie. 2KP, BV CBS en CoMore NV voeren hun werkzaamheden uit op vleesverwerkende bedrijven. Daarnaast heeft CoMore een adviserende rol binnen de keten. Waardetoevoeging van CoMore in de keten CoMore wil waarde creëren voor zijn relevante stakeholders. Een gezonde financiële basis maakt het mogelijk om een brede rol in de samenleving te vervullen, bijvoorbeeld door middel van controles, keuringen en inspecties op het gebied van dierenwelzijn en voedselveiligheid, of als procesverbeteraar in de agrarische wereld. Maar ook als werkgever die een veilige en duurzame inzetbaarheid in werkgelegenheid biedt op landelijk niveau. De waardeketen (zie figuur 2) geeft de stappen in het bedrijfsproces weer. Bart Jan Constandse, Voorzitter Raad van Commissarissen CoMore CoMore heeft zich ontwikkeld tot hét vooraanstaande bedrijf voor keuren, controleren, certificeren en classificeren. Hierbij wordt gebruik gemaakt van slimme ICT- toepassingen. Met zijn werkzaamheden levert CoMore een belangrijke bijdrage aan veilige producten. Niet voor niets is CoMore door het Nationale Business Succes Award Instituut uitgeroepen tot het beste bedrijf in de categorie Controle en Keuring. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen vormt een vanzelfsprekende randvoorwaarde bij de werkzaamheden. Zo zijn in 2014 belangrijke stappen gezet in de governance van de onderneming. Sinds december van dat jaar kent CoMore een volledig onafhankelijke bestuurlijke structuur. Klantvraag Impact: Leveranciers, werkgelegenheid, economie Impact: Volksgezondheid, dierenwelzijn, veiligheid, milieu Impact: Volksgezondheid, dierenwelzijn, veiligheid, milieu Toegevoegde waarde CoMore Mensen en kapitaal Processen Diensten Werkgelegenheid en goede arbeidsomstandigheden Goede prijs-/kwaliteitsverhouding Voedselveiligheid Dierenwelzijn Veiligheid in sectoren Optimaliseren van klantprocessen Controles, inspecties, keuringen Classificatie Audits en certificering Monstername Automatiseringsdiensten Management en dienstverlening Kwaliteitsdiensten Bekijk de bedrijfsfilm hier. Geleverde diensten Figuur 2 Waardeketen Met de waardeketen en dit verslag wil CoMore de maatschappelijke impact en waarde-creatie nog beter inzichtelijk maken. De waardeketen is gebaseerd op de omgevingsanalyse, zoals ook te zien is in de materialiteitsanalyse die staat op pagina 25. 20 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 21

Risicobeheersing en risicoprofiel Risicobeheersing is een essentieel aspect van de bedrijfsvoering binnen CoMore. Pas als de risico s naar de mening van CoMore aanvaardbaar zijn, wordt begonnen met nieuwe activiteiten. Ook bij de lopende activiteiten wordt steeds bekeken welke risico s er zijn en hoe deze afgedicht kunnen worden. Dit gebeurt onder andere door het volgen van de procedures die zijn opgenomen in de kwaliteitshandboeken. Deze kwaliteitshandboeken zijn via intranet toegankelijk voor elke medewerker. Daarnaast worden de werkzaamheden en procedures zowel door eigen opgeleide auditoren als door externe instanties beoordeeld. Continuïteit Bij een grootschalige uitbraak van een besmettelijke dierziekte bestaat de kans dat een aantal van de activiteiten van CoMore moet worden stilgelegd. Voor de werknemers worden dan alternatieve werkzaamheden gezocht. De directie van CoMore houdt voor dergelijke situaties een reservepositie aan in het eigen vermogen zodat een behoorlijke periode overbrugd kan worden. Na een crisis moet de dienstverlening aan de sector immers meteen weer op niveau hervat kunnen worden. Het behoud van medewerkers met de benodigde kennis en competenties is hierbij van essentieel belang, zowel voor de dienstverlening als voor de continuïteit van het bedrijf. In juli 2013 zijn de verzekeringswerkzaamheden van de CBS NV s, in overleg met De Nederlandsche Bank, omgezet naar een kwaliteitsregeling van CoMore NV. Omdat niet langer sprake was van een verzekering, bracht CoMore NV BTW in rekening in plaats van assurantiebelasting. Eind 2013 heeft de Belastingdienst zich op het standpunt gesteld dat vanwege de aard van de werkzaamheden toch assurantiebelasting moet worden betaald. CoMore NV heeft tegen dit standpunt van de Belastingdienst bezwaar gemaakt en is vervolgens in beroep gegaan. Inmiddels is de zaak behandeld door de Rechtbank en wordt gewacht op de uitspraak. Aangezien de tijdsduur en de uitkomst van de procedure met de Belastingdienst nog onbekend was, brengt CoMore NV sinds 1 februari 2014 weer assurantiebelasting in rekening bij de deelnemers aan de kwaliteitsregeling. CoMore NV heeft een voorziening getroffen voor het geval CoMore NV in het ongelijk wordt gesteld. Debiteuren Er is slechts sprake van een gebruikelijk debiteurenrisico. Vorderingen binnen CoMore worden tussen de 20 en 35 dagen voldaan. Vergoedingen voor controles worden veelal geïnd door middel van een automatische incasso. Het percentage oninbare vorderingen bedraagt de afgelopen jaren minder dan 1%. Omgeving Conjunctuurschommelingen zijn slechts beperkt van invloed op de werkzaamheden van CoMore. Dit komt omdat de werkzaamheden van CoMore zich met name richten op de primaire voedselketen en levensbehoefte. CoMore is door zijn efficiënte organisatie in het algemeen in staat snel in te spelen op veranderingen. Wel is te zien dat het aantal bedrijven werkzaam in de agrarische sector langzaam afneemt. CoMore heeft hier in 2013 op ingespeeld door de overname van AgroVision, waarmee het takenpakket van CoMore voor de agrarische sector is uitgebreid. Daarnaast kunnen politieke, maatschappelijke en technologische veranderingen een relatief grote impact hebben voor CoMore. In 2014 was er veel aandacht voor voedselveiligheid in de media en in de politiek en is het rapport risico s in de vleesketen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid gepubliceerd. In een kabinetsreactie op dit rapport is aangegeven dat de keuringsgerelateerde taken zullen worden teruggebracht in het publieke domein. In de loop van 2015 wordt verdere politieke besluitvorming over dit onderwerp verwacht. Mede naar aanleiding van deze ontwikkelingen heeft CoMore de governance binnen de eigen organisatie opnieuw tegen het licht gehouden en besloten de onderneming geheel onafhankelijk te positioneren. Hennie de Haan, voorzitter AVINED AVINED heeft in CoMore en zijn bedrijfseenheden een betrouwbare, enthousiaste en betrokken partner gevonden. Door de flexibele en efficiënte organisatie kon CBD snel inspelen op de uitbraak van vogelgriep en heeft het een belangrijke rol gespeeld bij de controle op de extra hygiënemaatregelen in IKB Kip en IKB Ei. 22 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 23

Figuur 3: Materialiteitsanalyse CoMore en MVO 7 6 5 Voedselveiligheid Dierenwelzijn Materialiteitsanalyse CoMore heeft een aantal MVO-thema s aangewezen op basis van een materialiteitsanalyse die met enkele medewerkers is uitgevoerd. In deze materialiteitsanalyse zijn de belangrijkste thema s benoemd voor CoMore en de stakeholders. Naast de vier materiële thema s die geïdentificeerd zijn vormen de medewerkers van CoMore de basis van onze organisatie. Dit is als vijfde thema toegevoegd. De belangrijkste MVOthema s van CoMore zijn: Dierenwelzijn/diergezondheid Veiligheid en goede arbeidsomstandigheden Goede prijs/kwaliteitverhouding Voedselveiligheid Duurzame inzetbaarheid van medewerkers CoMore Belang van stakeholders 4 3 2 Minder en duurzamer verpakkingsmateriaal, klimaat en vermindering CO2-uitstoot, transparantie over dilemma s Transparantie over productie en herleidbaarheid herkomst van grondstoffen Gebruik van groene energie Minder afval en recycling, gebruik verantwoorde grondstoffen en beperkte emissies naar lucht en water Energiebesparing, bescherming natuur en landschap Veiligheid en goede arbeidsomstandigheden in de sector Diversiteit personeelsbestand Goede prijs/kwaliteitverhouding Opleiding, ontwikkelingsmogelijkheden en stimuleren gezondheid werknemers 1 Gebruik milieuvriendelijke technologieën, behoud van biodiversiteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid, wel of niet halal Voorkomen zwerfvuil, behouden koopkracht Familievriendelijke werktijdschema s en dataveiligheid Personeelsverloop, voorkomen discriminatie en creëren werkgelegenheid Goede werkomstandigheden en empowerment werknemers 0 0 1 2 3 4 5 Belang van CoMore 24 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 25

MVO Thema Dierenwelzijn/diergezondheid CoMore heeft dierenwelzijn en diergezondheid hoog in het vaandel staan. CoMore deelt dan ook gevraagd en ongevraagd zijn kennis en expertise om deze onderwerpen te verbeteren in de verschillende sectoren. In 2014 dacht CBD bijvoorbeeld mee bij het opstellen van toetsbare criteria voor het kwaliteitslabel het varken van morgen. CBD deelt kennis, geeft aan wat haalbaar en toetsbaar is en de eerste controles voor het varken van morgen zijn inmiddels uitgevoerd. Een ander voorbeeld waarbij CBD zich inzette voor diergezondheid is de uitbraak CBD voert diverse controles uit op het gebied van dierenwelzijn/diergezondheid: Beter Leven Keurmerk Controle regelgeving welzijn nertsen, kalkoenen, konijnen en vleeskuikenouderdieren Het varken van morgen Hygiëne controles pluimveebedrijven in verband met uitbraak vogelgriep VERIN doet beoordelingen en certificeringen ten aanzien van dierenwelzijn/ diergezondheid: Beter Leven Keurmerk Verificatie controle gegevens regelgeving welzijn nertsen, kalkoenen, konijnen en vleeskuikenouderdieren Maatlat Duurzame Veehouderij van vogelgriep eind 2014. Om verspreiding te voorkomen zijn extra hygiëne eisen ingevoerd door de regelinghouders van IKB KIP en IKB Ei. CBD heeft de controles op de naleving van deze extra hygiëne maatregelen uitgevoerd. Beter Leven Keurmerk De veehouderijsectoren nemen zo veel mogelijk hun verantwoordelijkheid bij thema s als volksgezondheid, dierenwelzijn, diergezondheid, milieueffecten en arbeidsomstandigheden. Daarmee wordt ingespeeld op veranderende eisen die consumenten aan producten stellen. Het Beter Leven Keurmerk (BLK) van de Dierenbescherming is hier een goed voorbeeld van. CBD controleert door de gehele keten om na te gaan of de bedrijven voldoen aan de BLK-criteria. VERIN verzorgt de certificatie van de bedrijven die voldoen aan BLK. Het aantal bedrijven dat hiervoor in 2014 is gecontroleerd en gecertificeerd is gestegen ten opzichte van 2013. Maatlat Duurzame Veehouderij De Maatlat Duurzame Veehouderij (MDV) bevordert duurzame innovaties in de veehouderij. Een MDV-stal is een stal met een lagere milieubelasting, met maatregelen voor diergezondheid en dierenwelzijn en draagt daardoor bij aan de verduurzaming van de veehouderij. VERIN controleert, beoordeelt en certificeert bedrijven met nieuwe en verbouwde stallen volgens de criteria en beoordelingsrichtlijnen van MDV. Frank Dales, Directeur Dierenbescherming Het BLK geeft garanties over extra dierenwelzijn. Om te borgen dat dieren die gehouden worden volgens de normen van het BLK ook werkelijk een beter leven hebben gehad doen wij een beroep op onafhankelijke controleurs. Bij de keuze van een controle organisatie kijken wij naar betrouwbaarheid, deskundigheid en transparantie. Bij CoMore wordt op uitstekende wijze aan deze criteria voldaan en dat is de basis van onze langdurige samenwerking. Tabel 2: Aantal controles en beoordelingen in 2014 door CBD en VERIN controles CBD Geborgde dierenarts 1341 1899 IKB Varken 4095 3881 IKB Rund 2908 2800 IKB Kip 2100 2593 IKB Ei 846 1170 Welzijn* 622 617 BLK 649 1128 MDV - 754 beoordelingen VERIN * Controle regelgeving welzijn nertsen, kalkoenen, konijnen en vleeskuikenouderdieren. 26 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 27

MVO Thema Veiligheid en goede arbeidsomstandigheden Het thema veiligheid en goede arbeidsomstandigheden heeft betrekking op de verschillende sectoren waarin CoMore werkzaam is. Veiligheid in de verschillende sectoren Een algemene risico analyse van gevaren voor de veiligheid, gezondheid en hygiëne van medewerkers is onderdeel van de regeling IKB Varken. Dit is tevens een vereiste voor bedrijven die meedoen met BLK. Brandveiligheid Onder meer vanwege de regelmatig voorkomende stalbranden en ter voorkoming van onnodig dierenleed, richt CBD zich ook op brandpreventie en controle van bedrijfshulpverleningsmiddelen. CBD CBD voert diverse controles uit op het terrein van veiligheid: Controles en klein onderhoud blusmiddelen volgens Regeling Erkenning Onderhoud Blusmiddelen (REOB) schema Controles in het kader van Stichting Normering Flexwonen (SNF) Controles in het kader van het Landelijke kwaliteitskeurmerk taxivervoer (TX-keur) voert deze controles en klein onderhoud van brandblussers, brandslanghaspels en verbanddozen uit volgens het REOB-schema. CBD combineert deze controles veelal met andere controles die bij bedrijven door CBD worden uitgevoerd. Om te kunnen voldoen aan MDV dient een stal ook te voldoen aan een aantal brandveiligheidscriteria. Veiligheid van huisvesting Controle op huisvesting van arbeidsmigranten. De Stichting Normering Flexwonen beheert en onderhoudt de norm en een register van ondernemingen die aan de norm voor huisvesting van arbeidsmigranten voldoen. In 2013 zijn de eerste pilot controles uitgevoerd waarna CBD in 2014 een tiental bedrijven heeft gecontroleerd. Veiligheid van taxi s CBD inspecteert taxi s in het kader van de regeling TX-Keur. TX-Keur is het landelijke kwaliteitskeurmerk voor taxivervoer en staat voor vakkundige chauffeurs en comfortabel en veilig taxivervoer. Veilig stellen van de volksgezondheid Het verminderen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen leidt tot een betere volksgezondheid. Het gebruik van de AgroVision adviessystemen resulteert tot een reductie van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Zo blijkt dat bij de Phytophthora bestrijding in aardappelen, het gebruik van het adviessysteem ProPhy leidt tot een besparing van gemiddeld twee bespuitingen per seizoen. Dat is een besparing van ongeveer 750,- voor een gemiddeld akkerbouwbedrijf, terwijl de teler het gewas tegelijkertijd beter beschermt. Het areaal zetmeel- en consumptie aardappelen is in Nederland 115.000 ha. Op ongeveer een derde van het areaal worden de adviessystemen al toegepast. AgroVision levert beslissingsondersteunende systemen die de hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen verkleinen. 28 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 29

MVO Thema Goede prijs/kwaliteitverhouding CoMore opereert zo efficiënt mogelijk zodat gunstige financiële condities kunnen worden aangeboden aan klanten. In combinatie met de betrouwbare kwaliteit, beoogt CoMore de belangrijkste partij te zijn binnen de agro-foodsector voor het leveren van diensten op het terrein van inspecties, certificeringen, classificaties en monsternames tegen gunstige financiële voorwaarden. Efficiënt plannen Medewerkers die werkzaam zijn in de buitendienst hebben de mogelijkheid om direct vanuit huis aan het werk te gaan. CoMore voorziet de medewerkers van materialen aan huis om zo onnodige kilometers te vermijden. Daarnaast wordt nagestreefd om efficiënt te plannen zodat het werk in de regio wordt gedaan waar de medewerker woont. Ook worden medewerkers voor diverse kwalificaties opgeleid zodat zij op meerdere locaties en voor meerdere werkzaamheden inzetbaar zijn. Zo kunnen verschillende controles op één locatie CoMore en de bedrijfseenheden dragen bij aan een goede prijs/kwaliteitverhouding door: Efficiënt te plannen Automatisering van werkzaamheden Classificatiewerkzaamheden Systemen die zorgen voor een besparing van voerkosten Expertise nog meer in te zetten voor alle sectoren. worden gecombineerd, hetgeen leidt tot meer efficiëntie en kostenvoordeel. Dit maakt het ook voor de medewerker inspirerend. Integratie automatisering In 2014 is het gelukt om de twee automatiseringssystemen van CBD en VERIN samen te voegen tot één systeem. Hierdoor kan voor circa 80% van de werkzaamheden met dit systeem gewerkt worden. Het doel is in 2015 voor alle werkzaamheden te gaan werken met één systeem. Voor het uitvoeren van de werkzaamheden van CBD en VERIN wordt bovendien altijd gezocht naar mogelijkheden om zaken verder te automatiseren en zo efficiënt mogelijk in te richten. Uitgangspunt hierbij is te voorkomen dat zaken dubbel gedaan moeten worden. Hierbij wordt ook slim gebruik gemaakt van gegevens die al bekend zijn, zoals antibioticaregistratie en Salmonella uitslagen. Van groot belang hierbij is dat de privacy blijft gewaarborgd en gegevens alleen gebruikt worden in het kader van de doelstelling waarvoor ze verzameld zijn. Door alles wat geautomatiseerd kan worden ook te automatiseren worden de kosten laag gehouden. Hierdoor ontstaat er een zeer acceptabele prijs voor de klant. Daar zit mede de kracht van CoMore. Classificatie Met de uitvoering van de classificatiewerkzaamheden door BV CBS wordt gestreefd naar een landelijk uniform kwaliteitsniveau. De classificatiegegevens zijn van belang voor het economisch verkeer tussen de veehouders en het vleesverwerkende bedrijf en voor de verwaarding van het vlees. Op basis van de classificatiegegevens worden veehouders immers betaald voor hun producten. In 2014 is een vervolg gegeven aan het onderzoeken van de mogelijkheden om de classificatie van vleeskalveren te moderniseren en te automatiseren door middel van beeldtechnologie. Vanwege de benodigde uniformiteit worden hiervoor ook in 2015 nog praktijktesten uitgevoerd. Besparing voerkosten en vermindering broeikasgassen Melkveehouderij In Nederland worden 55.000 koeien gevoerd volgens het Dynamisch Voeren principe van AgroVision. Door dat principe daalt de krachtvoergift, maar de melkgift stijgt of blijft gelijk. Hierdoor bespaart de Nederlandse melkveehouderij 43,- per koe en 2.235.000,- per jaar en er worden minder grondstoffen verbruikt. De grootste emissie van broeikasgassen zit in de productie van krachtvoer. Varkenshouderij De AgroVision-managementsystemen leveren een bijdrage aan het steeds efficiënter maken van de productie van vlees (minder kg voer per kg geproduceerd vlees). Hierdoor zijn er minder grondstoffen nodig. Een kleine rekensom: Een varkenshouder die met AgroVision producten sterk stuurt op efficiëntie, kan toe met 0,50 kg voer per kg groei minder. Per varken komt dat neer op zo n 45 kg voerbesparing. Voor een gemiddeld bedrijf bespaart dat op jaarbasis ongeveer 135.000 kg voer (ruim 40.000). Ook hiervoor geldt, dat vermindering van gebruik van krachtvoer leidt tot vermindering van emissie van broeikasgassen. 30 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 31

MVO Thema Voedselveiligheid (1) Het uiteindelijke doel van veel werkzaamheden die CoMore verricht is het waarborgen van de voedselveiligheid. Hierbij speelt CoMore direct in op maatschappelijke problemen. In het geval dat er CBD voert diverse controles uit op het terrein van voedselveiligheid in de gehele keten: IKB controles KAT controles (Duits kwaliteitssysteem: Kontrollierte Alternative Tierhaltungsformen) QS controles (Duits kwaliteitssysteem: Qualität und Sicherheit) Controles regelgeving Salmonella Controles regelgeving antibiotica Controles geborgde dierenartsen VERIN voert beoordelingen en certificeringen uit op het terrein van voedselveiligheid in de gehele keten: IKB certificatie Geborgde dierenarts certificatie Verificatie controle gegevens regelgeving Salmonella Verificatie controle gegevens regelgeving antibiotica KAT certificering Certificering QS Varkens 2KP voert beoordelingen uit op het terrein van voedselveiligheid in de pluimveeketen: Keuringen in slachterijen bijvoorbeeld verboden stoffen in de sector zijn aangetroffen, voert CBD onmiddellijk een groter aantal monsternames uit op de bedrijven die door CBD worden gecontroleerd. IKB - Integrale Keten Beheersing Zowel CBD als VERIN dragen bij aan de voedselveiligheid. De IKB-systemen spelen in Nederland een belangrijke rol bij de productie van veilig en gezond voedsel door de hele keten heen. Deze systemen zijn ontwikkeld om garanties aan afnemers en consumenten te kunnen bieden met betrekking tot dierenwelzijn, diergezondheid, voedselveiligheid en kwaliteit. De voorschriften die hiervoor zijn opgesteld worden door CBD gecontroleerd bij varkens-, pluimvee-, runder- en konijnenbedrijven. Bij pluimveebedrijven worden deze controles niet alleen in Nederland uitgevoerd maar ook ver daar buiten. De verificatie van de controlebevindingen wordt door VERIN uitgevoerd. Bedrijven krijgen binnen IKB een certificaat indien aan de voorschriften wordt voldaan. Wanneer niet direct voldaan wordt aan de voorschriften, dan worden de bedrijven op de hoogte gesteld van de tekortkomingen en krijgen zij de gelegenheid om herstelmaatregelen te nemen. VERIN certificeert de IKB deelnemers van varkenshouderijbedrijven (IKB Varken), pluimveebedrijven (IKB Kip en IKB Ei), pluimvee servicebedrijven (IKB PSB) en rundveebedrijven (IKB Rund). Antibiotica Een belangrijk onderdeel binnen IKB is de antibioticareductie. Deze aanpak is gebaseerd op het algemeen overheidsbeleid en de richtlijnen die de Autoriteit Diergeneesmiddelen (SDa) heeft vastgesteld voor verantwoord antibioticagebruik in de veehouderij. De SDa ondersteunt het streven naar minder en verantwoord antibioticagebruik in de dierhouderij, zodat risico s voor de volksgezondheid tot een minimum worden beperkt. Hierbij richt de SDa zich op het volledig transparant maken van het antibioticagebruik in de dierhouderij en het vaststellen van benchmarkindicatoren die als streefwaardes dienen voor de praktijk. Tijdens de bedrijfsbezoeken besteden de buitendienstmedewerkers van CBD hier gericht aandacht aan en controleren hierop. Dit zorgt voor bewustwording bij de bedrijven en draagt bij aan de verlaging van het antibioticagebruik. Niet alleen varkens-, runder-, kalver- en pluimveehouders worden gecontroleerd in het kader van de antibiotica aanpak, maar ook dierenartsen. De vier grote dierhouderijsectoren van Nederland (varkens, vleeskuikens, kalveren en melk-/vleesveerunderen) hebben in het convenant antibioticaresistentie dierhouderij afspraken gemaakt, onder andere over een verplichte overeenkomst tussen de veehouder en een geborgde dierenarts. Voor de borging van dierenartsen is de Stichting Geborgde Dierenarts opgericht. In opdracht van deze Stichting Geborgde Dierenarts voert CBD audits uit bij rundvee-, varkens-, pluimvee- en kalverdierenartsen. Reductie antibioticagebruik Naast de controle op het veehouderijbedrijf op antibiotica zijn er datasystemen waarin leveranties van alle antibiotica per bedrijf worden geregistreerd. Met behulp van gegevens over dieraantallen, vastgelegd tijdens de IKB controle, wordt de dierdagdosering per dierhouderijbedrijf berekend en gemonitord. De dierdagdosering geeft inzicht in het antibioticagebruik op het bedrijf. Met behulp van deze dierdagdosering kunnen dierhouders hun resultaten benchmarken en worden ze zo nodig aangespoord het antibioticagebruik te verlagen. In 2014 heeft VERIN de varkenshouders en vleeskuikenhouders aangeschreven waarbij dierhouders met een dierdagdosering in het actieniveau (antibioticumgebruik boven de signaleringswaarde, waarbij de dierhouder direct maatregelen dient te treffen) een verbeterplan moesten opstellen. Dit verbeterplan moet erop gericht zijn om het antibiotica-gebruik te verlagen. In de SDa rapporten is duidelijk te zien dat een antibiotica reductie is behaald, zie de grafiek op pagina 34. De SDa heeft ook een beoordelingskader ontwikkeld voor het voorschrijfgedrag van dierenartsen en hiervoor de benchmarkwaarden vastgesteld; de Veterinaire Benchmark Indicator (VBI). De berekening van de VBI is voor de geborgde rundveedierenarts ingebouwd in InfoRund. Hierdoor is het voor dierenartsen mogelijk om hun VBI in te zien en te bepalen waar zij zich in de benchmark bevinden. 32 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 33

MVO Thema Voedselveiligheid (2) MVO Thema Duurzame inzetbaarheid van medewerkers van CoMore Grafiek 1: Verloop van de verkoopcijfers van antimicrobiële diergeneesmiddelen, uitgedrukt in aantal kilogrammen actieve stoffen (x1000) van 1999 tot 2014 (bron FIDIN) naar hoofdcategorie in 2013. actieve stoffen (1000 kg) 600 overig 500 400 300 200 100 trimethoprim/sulfonamiden (fluoro)chinolonen aminoglycosiden macroliden/lincosamiden tetracyclines betalactam antibiotica Kernwaarden Flexibel, Enthousiast en Betrouwbaar zijn de kernwaarden van CoMore. CoMore ziet zijn medewerkers als de belangrijkste waarde. Alleen met enthousiaste, deskundige en flexibele medewerkers kan CoMore kwaliteit en diensten betrouwbaar blijven aanbieden en toetreden tot nieuwe markten. Flexibel Indien de omgeving of de klant vraagt om een nieuwe of gewijzigde dienst of een andere aanpak speelt CoMore hier op in. Dit kwam in het verslagjaar onder meer tot uiting in bijvoorbeeld de flexibilisering van de personele capaciteit en de verdere ontwikkeling van digitale gegevenssystemen. Enthousiast De medewerkers van CoMore en de bedrijfseenheden zijn betrokken bij hun werkzaamheden. Middels opleidingen en loopbaanplanning wordt op passende wijze in de medewerkers geïnvesteerd om zo gedreven en ervaren medewerkers te krijgen die kwaliteit leveren en groeien in hun werkzaamheden. Duurzame inzetbaarheid van de medewerkers speelt hierbij een grote rol. Doelstelling is medewerkers nu en in de toekomst gezond en gemotiveerd aan het werk te houden. Betrouwbaar CoMore is een stabiele organisatie waar op gerekend kan worden en die zijn afspraken na komt. Dit geldt voor zowel de werkafspraken als de MVO-aspecten. CoMore doet er alles aan om de uitvoering van de werkzaamheden op integere wijze te laten plaatsvinden en is gewend te werken met dienstverleningsovereenkomsten. Afspraak is afspraak! Ook de accreditaties door de Raad voor Accreditatie bevestigen de betrouwbaarheid van CoMore. 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Algemeen Enkele cijfers Duurzame inzetbaarheid Gezonde medewerkers Verlagen milieu-footprint 34 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 35

Afspraken nieuwe Collectieve Regeling Aanvullende Arbeidsvoorwaarden (CRAA) Begin 2014 zijn met de vakbond aanvullende afspraken gemaakt voor de medewerkers van de BV CBS over met name de invulling van reservediensten, een uniform toeslagensysteem en een afbouwregeling. In 2015 worden de onderhandelingen met de vakbond over een nieuwe CRAA voortgezet. Tabel 4: Verdeling Man/Vrouw 2014 2013 25,3% 25% 74,7% 75% Enkele cijfers Aantal medewerkers In totaal waren er in 2014 bij CoMore en bedrijfseenheden 296 medewerkers in dienst, velen met een agrarische achtergrond. Deze toename van medewerkers ten opzichte van 2013 wordt veroorzaakt door de groei van het personeelsbestand van AgroVision, onder andere door de opzet van de maatwerk afdeling. Het aantal medewerkers van de overige bedrijfseenheden van CoMore is stabiel gebleven. Vorm dienstverband CoMore 2014* 2013* Bepaald 42 40 Onbepaald 254 246 Totaal 296 286 Leeftijdsopbouw van medewerkers 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 17 58 68 97 56 leeftijd <= 24 24-34 35-44 44-55 55+ Figuur 4: Verdeling medewerkers naar leeftijd in aantallen medewerkers Tabel 3: Algemene cijfers per onderneming: Aantal medewerkers in dienst in dienst 31-12-2014 31-12-2013 CoMore 45 48 CBD 51 50 BV CBS 92 94 2KP 0* 0* CoMore NV 3 4 Verin 0* 0* AgroVision 104 90 Alspectro 1** nvt Totaal 296 286 * 2KP en VERIN hebben zelf geen medewerkers in dienst. Medewerkers worden ingehuurd. ** Alspectro is in 2014 opgericht en heeft inmiddels 11 medewerkers in dienst CoMore voert ook management en management ondersteunende werkzaamheden uit voor KDS, Stichting Merita en SKV. Het aantal medewerkers van deze organisaties bedraagt op 31 december 2014 respectievelijk 283, 33 en 21. Deze organisaties maken juridisch en bestuurlijk geen deel uit van CoMore. man vrouw Tabel 5: Verlooppercentage Tabel 6: Jubilarissen 2014 2014 2013 CoMore 9% 3% CBD 20% 4% BV CBS 4% 2% CoMore NV 25%* 20%* AgroVision 13% 6% * Betreft 1 medewerker 12,5 jaar 25 jaar 40 jaar CoMore 3 0 1 CBD 1 0 1 BV CBS 1 0 0 CoMore NV 0 0 0 AgroVision 3 0 0 36 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 37

Duurzame inzetbaarheid CoMore heeft in 2014 de ingezette lijn van de afgelopen jaren inzake duurzame inzetbaarheid gecontinueerd. Onder duurzame inzetbaarheid wordt verstaan de mate waarin medewerkers productief, gemotiveerd en gezond willen en kunnen blijven werken binnen en/of buiten de organisatie. Vervolg op onderzoek duurzame inzetbaarheid De Unie Services Halverwege 2013 is door De Unie Services een onderzoek gedaan in hoeverre de inzetbaarheid, de ontwikkeling en de loopbaan van de medewerkers wordt ondersteund door CoMore. In de enquête kwamen vragen aan bod over: Arbeidstijden en arbeidsvoorwaarden Mobiliteit en ontwikkeling Inzetbaarheid De resultaten uit dit onderzoek zijn in 2014 door de werkgroep duurzame inzetbaarheid besproken met als doel het beleid op het gebied van duurzame inzetbaarheid naar een volgend niveau te brengen voor de gehele organisatie. De werkgroep bestond uit een afvaardiging van de ondernemingsraad en de afdeling P&O. Op basis van de drie pijlers: Gezondheid, Invloed en Ontwikkeling zijn een aantal concrete beleidsadviezen geformuleerd voor de directie. Vergroten van het regelvermogen van medewerkers In 2014 is gewerkt aan het vergroten van het regelvermogen van medewerkers om zelf hun werk in te kunnen delen. Bij het maken van werkroosters zijn medewerkers zelf verregaand betrokken geweest om op die manier zoveel mogelijk tegemoet te komen aan een goede werk-privé balans. Employability Employability is het vermogen van werknemers om hun huidige werk te behouden of nieuw werk te verkrijgen op de interne of externe arbeidsmarkt. CoMore wil graag dat medewerkers baas zijn over hun eigen loopbaan en er voor zorgen dat zij in hun loopbaan niet afhankelijk zijn van wat er om hen heen gebeurt, maar zelf keuzes maken en de regie in handen nemen. CoMore vraagt de medewerkers dan ook zichzelf de vraag te stellen: Waar wil ik staan over vijf jaar? en Hoe ga ik daar komen? De leidinggevenden binnen CoMore bespreken deze vragen met hun medewerkers in de POF gesprekken (Persoonlijke Ontwikkeling en Functioneren). Vanuit deze POF gesprekken kan met elkaar bepaald worden of er behoefte is aan verdere ondersteuning bij de ontwikkeling van de medewerkers. Hiervoor zijn er bij CoMore verschillende instrumenten beschikbaar zoals individuele testen, loopbaangesprekken, opleiding etc. CoMore is bereid om medewerkers ook financieel te ondersteunen bij het nemen van vervolgstappen. Voor de ontwikkeling van medewerkers begroot CoMore een bedrag van 150.000 per jaar. Programma Mijn Toekomst Een verdere verdiepingsslag voor het onderwerp duurzame inzetbaarheid is gemaakt door de start van het programma Mijn Toekomst. In samenwerking met Oudstanding krijgen een aantal medewerkers een zes maanden durend loopbaantraject aangeboden waarin middels workshops uitgebreid stilgestaan wordt bij een aantal stappen binnen een loopbaantraject. Tevens 38 CoMore Jaarverslag 2014 CoMore Jaarverslag 2014 39