JAARVERSLAG 2012 HEt JAAR VAn de coöperant

Nuhma werkt namens de Limburgse gemeenten aan duurzaamheid, energie en innovatie via gerichte participaties. Leidraad is de maatschappelijke meerwaarde voor de gemeenschap in het algemeen en Limburg in het bijzonder. Daarnaast ontvangen de 44 Limburgse gemeenten die lid zijn ieder jaar een dividend. Zij vormen eveneens de algemene vergadering van Nuhma. Een raad van bestuur staat in voor het beheer van de participatieportefeuille. Door haar investeringen en participaties in andere ondernemingen wil Nuhma mee de doelstelling helpen realiseren om Limburg CO 2 -neutraal te maken tegen 2020. JAARVERSLAG 2012 HEt JAAR VAn de coöperant Trichterheideweg 8 3500 Hasselt www.nuhma.be

Limburg Wind vraagt gewone Limburgers om een kleine bijdrage te leveren en zo samen te investeren in de energiebron van de toekomst. Martine Claesen, coöperant Coöperaties combineren ecologische én economische voordelen. Je kan ook maar een beperkt aantal aandelen kopen, dus iedereen krijgt de kans om te participeren. Dirk Huijbrechts, coöperant

Jaarverslag 2012 Jaar van de coöperant Verslag Raad van Bestuur 2012, Internationaal Jaar van de Coöperaties Nuhma zegt u? Uw Limburgs klimaatbedrijf want... Hoe is Nuhma georganiseerd? Hoe kan u deelnemen in onze investeringen? Uw ecologische voetafdruk verkleinen Nuhma investeert in 100% hernieuwbare energie tegen 2020 Nuhma is actief in verschillende sectoren Een overzicht van onze participaties Ingezoomd: Bionerga Ingezoomd: Windenergie in 2012 Cijfers Balans Resultatenrekening Resultaatverwerking Verslag van de commissaris 5 6 8 11 12 13 14 15 17 18 20 21 22 24 27 28 30 32 33 Gedrukt op papier van FSC-oorsprong

2 Duurzaamheid boeit me: ik heb een waterput, spoel door met regenwater en installeerde zonnepanelen. Windenergie is een logische volgende stap. Willy Theyssens, coöperant

3 Jaar van de coöperant 2012 werd door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Coöperaties. Ook bij Nuhma speelden de coöperaties in 2012 een significante rol. Daarom volgen we de Verenigde Naties en staan in dit jaarverslag onze coöperaties en hun coöperanten in de kijker. In 2012 verwelkomde de coöperatie Aspiravi Samen haar 1000e coöperant, de 12-jarige Siemen uit Wuustwezel. Alle coöperanten samen investeerden reeds voor een totaalbedrag van 3.932.875 euro in hernieuwbare energie. 2012 was natuurlijk ook meer dan het jaar van de coöperaties. Wie bijvoorbeeld benieuwd is naar onze verwezenlijking in groene energie, biomassa of windenergie vindt verderop in dit verslag enkele interessante infographics. Wie Nuhma nog niet zo goed kent, zal door dit verslag te lezen verrast zijn door de veelzijdigheid van onze activiteiten. Ik wens u alvast veel leesplezier. Ook in Limburg blijven we investeren in windenergie, dankzij de coöperanten die reeds 11.971.875 euro investeerden in Limburg Wind. Zij plaatsten recent 5 nieuwe windmolens in Hasselt, Genk en Beringen, die groene stroom leveren voor 5.285 gezinnen. In mei 2012 werd het Limburgs Klimaatfonds opgericht. Inmiddels wordt de openstelling van het kapitaal voorbereid. Zo is het prospectus in opmaak en liggen projecten voor ter goedkeuring van het investeringscomité en de raad van bestuur van deze cvba. Paul Butenaerts, Voorzitter Raad van Bestuur Nuhma Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

4 Verslag Raad van Bestuur NUHMA NV Nutsbedrijvenhoudstermaatschappij Trichterheideweg 8 3500 Hasselt Ondernemingsnummer: 0472.325.068 Verslag van de Raad van Bestuur van 13/3/13 over het boekjaar 2012 Overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen brengen wij verslag uit over de activiteiten van Nuhma tijdens het boekjaar 2012 en leggen wij de jaarrekening van 2012 ter goedkeuring voor. Participaties en ondernemingsrisico Het voorbije boekjaar vonden er binnen Nuhma nv verschillende mutaties op de financiële vaste activa plaats. De twee belangrijkste transacties van het boekjaar betreffen enerzijds de kapitaalsverhoging in Bionerga om de bouw van de nieuwe installatie te ondersteunen en anderzijds de kapitaalsverhoging in WEP ter ondersteuning naar de blauwe energie. In 2012 is er ook een wijziging in het GSCbeleid opgetekend. De RvB heeft de evaluatie gemaakt en is van mening dat er zich geen duurzame minderwaarde materialiseert op haar participaties. De RvB volgt de evolutie op de voet om mogelijke impacten te evalueren. Nuhma is onderworpen aan de algemene ondernemingsrisico s dewelke eigen zijn aan een investeringsmaatschappij. Additionele info rond de participaties kan steeds op de website gevonden worden (www.nuhma.be). Kerncijfers 2012 Het balanstotaal van de onderneming bedraagt op 31/12/2012 318 miljoen. Het resultaat van het boekjaar 2012 is een winst van 6,5 miljoen. Het resultaat bestaat voornamelijk uit de ontvangen dividenden van Aspiravi Holding, TVL, Publilum, Bionerga, Vlaamse Energieholding. De Raad van Bestuur stelt voor het resultaat van het boekjaar als volgt te bestemmen; overgedragen resultaat vorig boekjaar: 7.458.137,39 toevoeging aan de wettelijke reserves: 328.360,10 uit te keren dividend: 4.190.156,28 over te dragen winst: 506.822,25 toevoegen aan de beschikbare reserves: 9.000.000,00

5 Omstandigheden die de ontwikkeling van de vennootschap aanmerkelijk zouden kunnen beïnvloeden Er zijn geen bijzondere omstandigheden die de ontwikkeling van de vennootschap aanmerkelijk zouden kunnen beïnvloeden. Uiteraard volgt de Raad van Bestuur de evoluties in het wetgevend kader over o.a. stimuli in het domein van de hernieuwbare energie op de voet op. Belangrijke gebeurtenissen na sluiting van de jaarrekening 2012 Behoudens de punten vermeld in onderhavig verslag zijn er geen andere gebeurtenissen na het afsluiten van het boekjaar die onder deze rubriek dienen te worden vermeld. Hoogachtend, Jo Geebelen Afgevaardigd bestuurder Onderzoek en ontwikkeling Nuhma voerde het voorbije jaar geen werkzaamheden uit op het gebied van onderzoek en ontwikkeling. Gebruik van financiële instrumenten De vennootschap heeft geen gebruik gemaakt van financiële instrumenten bedoeld in artikel 96,8 W.Venn. Derhalve stellen wij voor: a) de jaarrekening zoals voorgesteld goed te keuren Ludo Kelchtermans, Afgevaardigd bestuurder b) kwijting te verlenen aan de bestuurders en de commissaris Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

6 2012, Internationaal Jaar van de Coöperaties 2012 werd door de Verenigde Naties (VN) uitgeroepen tot Internationaal jaar van de Coöperaties. Hiermee wil de VN de aandacht vestigen op de bijdrage die coöperaties leveren aan armoedebestrijding, werkgelegenheid en sociale integratie. Het doel is om tegen 2020 van coöperaties de snelst groeiende bedrijfsvorm te maken. Ban Ki Moon, Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties: Coöperaties helpen de internationale gemeenschap eraan herinneren dat het mogelijk is om zowel economische levensvatbaarheid als maatschappelijke verantwoordelijkheid na te streven. WAT IS EEN COÖPERATIE? Een coöperatie is een vennootschap waar gebruikers tevens aandeelhouders zijn. Hierdoor zijn beslissingen die in een coöperatie gemaakt worden een afweging van financiële voordelen tegenover de noden en belangen van de coöperanten en hun gemeenschap. Coöperaties bestaan in allerlei vormen en sectoren. Coöperaties in de kijker Onder het motto Coöperatieve ondernemingen bouwen aan een betere wereld wil de VN de ontwikkeling en oprichting van coöperaties over de hele wereld bevorderen. Zij willen meer bewustzijn creëren rond de belangrijke rol van coöperaties in het behalen van internationaal vastgelegde ontwikkelingsdoelen, zoals de Millenniumdoelstellingen. Dankzij deze campagne werden in 2012 talrijke activiteiten georganiseerd die coöperatieve vennootschappen in de kijker zetten. Ook ons land deed aan de campagne mee: in steden als Brussel, Gent en Leuven werden workshops, lezingen en conferenties gehouden. Wat na 2012? Op het slotevent van het campagnejaar bleek dat coöperaties dankzij de acties een boost hebben gekregen. Algemene conclusie was dat coöperaties ook na 2012 aangemoedigd moeten worden. Coöperaties in Europa De VN is niet de enige internationale organisatie die coöperaties steunt. Ook de Europese Commissie is een voorstander van deze ondernemingsvorm: zij bevelen de coöperatie aan als een ideaal instrument om maatschappelijk verantwoord te ondernemen, omdat de leden van een coöperatie zowel eigenaar als gebruiker zijn. In september 2012 werden coöperaties bovendien erkend als civil society organisaties, waardoor het duidelijk wordt dat dit niet zomaar bedrijven zijn. Ook de Amerikaanse econoom en adviseur van de Europeese Unie, Jeremy Rifkin, haalde tijdens zijn bezoek aan Limburg aan dat de coöperatieve ondernemingsvorm in de toekomst een belangrijke rol zal spelen. In de verspreiding van communicatie hebben we reeds de transitie meegemaakt dat deze niet langer top-down gevoerd wordt, maar steeds meer lateraal. Hij voorziet ook dat bedrijven in de toekomst steeds meer door iedereen bestuurd zullen worden.

7 Coöperaties in Limburg Al van bij haar oprichting steunt Nuhma coöperaties als Aspiravi Samen (2010), Limburg Wind (2010) en meer recent het Limburgs Klimaatfonds (2012). Uit onderstaande kaart blijkt dan ook dat deze ondernemingsvorm in Limburg reeds goed ingeburgerd is: maar liefst 3.768 coöperanten investeerden in Aspiravi Samen en Limburg Wind! In totaal tellen deze coöperaties 5.924 coöperanten. Omdat een coöperatie niet kan bestaan zonder haar aandeelhouders, komen zij in dit jaarverslag ook zelf aan het woord. AANTAL COÖPERANTEN PER GEmEENTE (Aspiravi Samen - Limburg Wind) Lommel Neerpelt Hamont- Achel Overpelt Bocholt Tessenderlo Ham Lummen Leopoldsburg Beringen Heusden- Zolder Hechtel-Eksel Houthalen- Helchteren Zonhoven Peer Meeuwen-Gruitrode Opglabbeek As Bree Maaseik Dilsen- Stokkem Kinrooi Halen Herk-de-Stad Hasselt Diepenbeek Genk Zutendaal Maasmechelen > 180 161-180 141-160 Nieuwerkerken Alken Wellen Kortessem Hoeselt Bilzen Lanaken 121-140 101-120 81-100 61-80 41-60 21-40 0-20 Sint-Truiden Gingelom Borgloon Heers Tongeren Riemst Voeren Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

8 Als ik in een multinational investeer, telt mijn stem niet. In een coöperatie kan mijn stem het verschil maken. Herman Simons, coöperant

9 Nuhma zegt u? Nuhma is uw Limburgs Klimaatbedrijf. Het werd opgericht door de Limburgse gemeenten om te investeren in duurzaamheid. In naam van alle Limburgse gemeenten, maar ook ten voordele van alle Limburgers. Want iedereen heeft baat bij een klimaatneutrale provincie. Bovendien streeft Nuhma ernaar al haar aandeelhouders ook financiële meerwaarde te bieden. Zo halen de gemeenten er zowel economisch als ecologisch voordeel uit. De MIssIe Van nuhma Als transparante publieke holding en als maatschappelijk verantwoorde onderneming is het onze missie om: Te investeren in projecten rond duurzaamheid met focus op energie, innovatie of activiteiten van gemeenteoverschrijdend belang met een meerwaarde op maatschappelijk vlak en ten dienste van heel Limburg. Blijvend financiële meerwaarde te creëren voor onze aandeelhouders door de geïnvesteerde middelen rendabel te investeren, te zorgen voor een constante stroom van dividenden en/of creatie van meerwaarde op lange termijn, met beheerst risico.

10 uw Limburgs klimaatbedrijf want Gemeenten als aandeelhouders De Limburgse gemeenten - en dus ook de Limburgers - zijn aandeelhouder van onze vennootschap. Nuhma werkt namens de Limburgse gemeenten aan duurzaamheid via gerichte participaties. Deze participaties hebben een meerwaarde op maatschappelijk vlak en zijn ten dienste van heel Limburg. Alle gemeenten ontvangen bovendien jaarlijks een dividend voor hun inspanningen. medeoprichter van 3 coöperaties Bij Nuhma wordt niet enkel geïnvesteerd in bestaande bedrijven: we zijn tevens medeoprichter van 3 coöperatieve vennootschappen, nl. het Limburgs Klimaatfonds, Aspiravi Samen en Limburg Wind. De investeerders van deze coöperaties zijn de Limburgers zelf: zij kunnen een aandeel kopen en zo zelf investeren in een groene toekomst voor onze provincie. Vennoten aantal aandelen Percentage 1 Alken 17.399 1,25% 2 As 8.713 0,62% 3 Beringen 55.619 3,99% 4 Bilzen 43.501 3,12% 5 Bocholt 19.653 1,41% 6 Borgloon 17.048 1,22% 7 Bree 27.727 1,99% 8 Diepenbeek 27.381 1,96% 9 Dilsen-Stokkem 32.400 2,32% 10 Genk 124.766 8,95% 11 Gingelom 8.288 0,59% 12 Halen 13.228 0,95% 13 Ham 13.108 0,94% 14 Hamont-Achel 28.863 2,07% 15 Hasselt 170.488 12,23% 16 Hechtel-Eksel 14.712 1,05% 17 Heers 7.097 0,51% 18 Herk-de-Stad 18.604 1,33% 19 Herstappe 165 0,01% 20 Heusden-Zolder 43.784 3,14% 21 Hoeselt 13.448 0,96% 22 Houthalen- Helchteren 51.081 3,66% Vennoten aantal aandelen Percentage 23 Kinrooi 16.379 1,17% 24 Kortessem 10.470 0,75% 25 Laakdal 15.310 1,10% 26 Lanaken 42.381 3,04% 27 Leopoldsburg 18.479 1,33% 28 Lommel 53.660 3,85% 29 Lummen 24.924 1,79% 30 Maaseik 38.704 2,78% 31 Maasmechelen 56.354 4,04% 32 Meeuwen- Gruitrode 16.412 1,18% 33 Neerpelt 24.027 1,72% 34 Nieuwerkerken 8.278 0,59% 35 Opglabbeek 16.728 1,20% 36 Overpelt 34.522 2,48% 37 Peer 25.308 1,81% 38 Riemst 22.340 1,60% 39 Sint-Truiden 74.953 5,37% 40 Tessenderlo 30.487 2,19% 41 Tongeren 56.890 4,08% 42 Wellen 10.494 0,75% 43 Zonhoven 29.367 2,11% 44 Zutendaal 10.996 0,79% Totaal 1.394.536 100,00% Nuhma zegt u?

hoe is nuhma georganiseerd? 11 Algemene Vergadering Nuhma is een naamloze vennootschap, opgericht door 44 gemeenten. De gemeenten zijn aandeelhouders of vennoten en zijn allemaal vertegenwoordigd in de Algemene Vergadering. De besluiten die hier genomen worden zijn bindend voor alle aandeelhouders. Raad van Bestuur De algemene strategie en belangrijkste beleidslijnen worden bepaald door de Raad van Bestuur. Deze bestaat uit 8 bestuurders. Een bestuurder wordt benoemd voor een termijn van 6 jaar. Tijdens de jaarvergadering in mei 2013 wordt een nieuwe Raad van Bestuur samengesteld. Zie www.nuhma.be voor een actueel overzicht van de samenstelling van onze Raad van Bestuur. Het dagelijks bestuur is verantwoordelijk voor de implementatie van de strategie en de dagelijkse werking van de vennootschap. Strategisch Kernteam Om een dialoog tot stand te brengen met de stakeholders wordt er sinds eind 2011 een strategisch kernteam georganiseerd. Dit team bestaat uit vertegenwoordigers van de gemeenten, de leden van de Raad van Bestuur en de directie en bestaat in totaal uit 25 leden. De bijeenkomsten hebben niet enkel een informatieve functie maar dienen ook om tot gedragen strategische keuzes te komen. Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

12 hoe kan u deelnemen in onze investeringen? De Limburgse gemeenten zijn aandeelhouders van Nuhma. Zij hebben in Nuhma geïnvesteerd bij de oprichting en ontvangen hiervoor jaarlijks een dividend. Burgers hebben dus ook in Nuhma geïnvesteerd via hun gemeente. Als particulier kan u echter niet rechtstreeks aandelen van Nuhma kopen. Burgers kunnen wel aandelen kopen van de coöperatieve vennootschappen waar Nuhma ook in investeert. Limburg Wind investeert in de bouw en exploitatie van windmolens. Een aandeel kost 125 euro, er is een maximum van 24 aandelen per persoon. Het dividend over boekjaar 2011 bedroeg 5%. Reeds 4.518 mensen tekenden in op aandelen van deze coöperatieve vennootschap. Aspiravi Samen investeert in ondernemingen die actief zijn in de sector van de hernieuwbare energie of het promoten hiervan. Een aandeel kost 125 euro, er is een maximum van 24 aandelen per persoon. In oktober vierde Aspiravi Samen zijn 1000e coöperant. Het Limburgs Klimaatfonds zal investeren in klimaatvriendelijke projecten in eigen streek om de doelstelling van een klimaatneutrale provincie in 2020 te bereiken. Een aandeel zal 100 euro kosten, er is een maximum van 30 aandelen per persoon. Er wordt gestreefd naar een dividend dat hoger ligt dan het rendement op een klassiek spaarboekje. Door in deze vennootschappen te participeren, kan iedereen bijdragen aan een ecologische toekomst voor de provincie Limburg. Nuhma zegt u?

uw ecologische voetafdruk verkleinen 13 Bereken uw ecologische voetafdruk Wilt u zelf weten hoe groot uw ecologische voetafdruk is? Bereken hem met één van de volgende calculators en ontdek hoe u uw impact op het milieu kan verkleinen. De provincie Limburg wil in 2020 klimaatneutraal zijn. Nuhma draagt hieraan bij door te investeren in duurzame projecten voor en door Limburgers. De provincie heeft echter ook de hulp van haar inwoners nodig om haar doel te bereiken. Door kleine acties te ondernemen kan u uw ecologische voetafdruk verkleinen en meewerken aan een klimaatneutrale omgeving. ecolife www.ecolife.be/bereken-je-ecologische-voetafdruk Deze website bevat een algemene calculator, die rekening houdt met voeding, wonen, energie, papier, mobiliteit en vakantie. Na de berekening van uw resultaat krijgt u tips om uw voetafdruk te verkleinen. Wat is een ecologische voetafdruk? De ecologische voetafdruk becijfert hoe groot de impact van een persoon of organisatie op het milieu is. Dit cijfer geeft aan hoeveel grond- en wateroppervlakte een persoon, gezin of bedrijf jaarlijks gebruikt. De duurzame voetafdruk bedraagt 1,8 hectare. Dit is de oppervlakte waarop iedereen recht zou hebben als: we niet meer willen verbruiken dan de aarde jaarlijks produceert alle mensen dezelfde toegang zouden hebben tot natuurlijke hulpbronnen unep Carbon Calculator www.unric.org/en/apps-directory/27438-unepcarbon-calculator Deze app voor de iphone werd ontwikkeld door de Verenigde Naties. Hij toont hoeveel invloed een reis per tram, auto of trein heeft op diverse ecosystemen. Een reis van 1000 km per auto vernielt bijvoorbeeld 1,044m 2 mangrovebossen en 1,87m 2 regenwoud. Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

14 Een coöperatie is een zeker systeem: je weet welk bedrag je investeert en je krijgt een mooi rendement. Gilbert Wouters, coöperant

15 Nuhma investeert in... In 2011 stelde Nuhma een procedure op voor investeringsbeslissingen. Hierin wordt bepaald dat we bij elke nieuwe investering rekening houden met zowel de financiële als de maatschappelijke meerwaarde van de participatie. Deze filosofie zit echter al jaren in onze beslissingen verankerd. Bionerga, C-Power of het Wetenschapspark Limburg zijn stuk voor stuk investeringen die meer opbrengen dan enkel geld. Ook onze coöperaties hebben een duidelijke maatschappelijke meerwaarde: zij laten deelnemers toe zelf te investeren in een duurzame toekomst en hier zowel de financiële als de maatschappelijke vruchten van te plukken. Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

16 100% hernieuwbare energie tegen 2020 In 2012 zette Nuhma maximaal in op hernieuwbare energie: het aandeel van Nuhma in operationele installaties komt overeen met 467.897,32 MWh of 40,23% van het Limburgse residentiële energieverbruik. Wanneer we hierbij de installaties die in constructie zijn optellen, komen we tot een percentage van 51,64% van het Limburgse residentiële energieverbruik (zie grafiek 1). Veel van de installaties waarin Nuhma investeert, bevinden zich echter nog in de vergunningsfase. Als we deze ook meenemen in de berekeningen, zal Nuhma in de toekomst in 92,98% van het Limburgse residentiële energieverbruik kunnen voorzien (zie grafiek 2). Deze hernieuwbare energie is onontbeerlijk om onze provincie tegen 2020 klimaatneutraal te maken. Met haar participaties in duurzame energieproductiebedrijven streeft Nuhma naar 100% hernieuwbare energie tegen 2020. De tabel op de volgende pagina geeft een overzicht van de belangrijkste cijfers over de energieproductie van participaties actief in de sectoren van biomassa, wind-, zon, en waterenergie. Zo kent u het aandeel van Nuhma in de duurzaam geproduceerde energie. De groene energie Van nuhma Ten opzichte Van De LIMBuRgse energiebehoefte 1.163.001 Mwh De Limburgse energiebehoefte 0,07% Bionerga Solar 0,09% Aspiravi Hydro 0,54% Aspiravi Biogas 2,88% Bionerga 4,64% Luminus Wind & Hydro 6,72% A&S 0,04% Bionerga Solar 0,05% Aspiravi Hydro 0,30% Aspiravi Biogas 2,56% Luminus Wind & Hydro 3,71% A&S 6,36% Bionerga 51,41% C-Power 597.690 Mwh 28,42% C-Power 1.081.402 Mwh 10,49% Northwind 33,66% Aspiravi (incl. MW, Vleemo, Gislom, Nu Aspiravi) 27,23% Otary (Rentel, Seastar & Mermaid) 20,84% Aspiravi (incl. MW, Vleemo, Gislom, Nu Aspiravi) Grafiek 1: de groene energie van Nuhma operationeel + in constructie Grafiek 2: de groene energie van Nuhma operationeel + in constructie + vergund Nuhma investeert in...

17 InVesTeRIngen nuhma In groene energie Bedrijf Energieopbrengst (in mw) Groene energie Participatie Nuhma Vandaag In constructie Vergund % van de totale energieopbrengst In MW In MwH In % In MW groene energie In MwH Aspiravi Biogas 2,10 0,00 0,00 47,78 1,00 8.027 40,17 0,40 3.224 Aspiravi 207,56 28,00 28,40 100,00 263,96 659.900 34,16* 90,16 225.408 Aspiravi Hydro 0,16 0,00 0,00 100,00 0,16 1.280 40,17 0,06 514 A&S 25,00 0,00 0,00 100,00 25,00 200.000 20,08 5,02 40.160 Bionerga 5,00 0,00 15,00 47,78 9,56 76.448 90,00 8,60 68.803 Bionerga Solar 0,48 0,00 0,00 100,00 0,48 475 90,00 0,43 428 C-Power 214,50 110,70 0,00 100,00 325,20 1.138.200 27,00 87,80 307.293 Otary 0,00 0,00 984,00 100,00 984,00 3.444.000 8,55* 84,13 294.468 Northwind 0,00 0,00 216,00 100,00 216,00 756.000 15,00 32,40 113.389 Luminus Wind & hydro 191,90 0,00 0,00 100,00 191,90 867.225 3,20* 6,13 27.715 Totaal 646,70 138,70 1243,40 315,14 1.081.402 * Gewogen gemiddelde Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

18 nuhma is actief in verschillende sectoren Offshore Windenergie Op zee is meer ruimte voor grote windmolenparken dan aan land. Het Thorntonbankproject is op dit moment het grootste constructieproject in België. Coöperaties In een coöperatie zijn de gebruikers tevens aandeelhouder. Zij kunnen opgericht worden voor verschillende doeleinden, bijvoorbeeld om te investeren in groene energie. Onshore Windenergie Nuhma heeft via haar participaties bijgedragen aan de bouw van het windmolenpark langs de E314, het grootste windmolenpark van Vlaanderen. Biomassa en compostering Nuhma investeert tevens in de verwerking van restafval. Dit restafval wordt gecomposteerd of verwerkt om duurzame energie op te wekken. Waterkracht Eén van de milieuvriendelijke manieren om elektriciteit op te wekken is via waterkracht. Dit kan door gebruik te maken van de stroomsnelheid van het water in een waterkrachtcentrale. Andere Nuhma investeert ook in andere sectoren, zoals regionale media of energieverdeling. Competenties Ontwikkeling van gespecialiseerde kennis is essentieel voor een duurzame toekomst. Daarom investeert Nuhma o.a. in het Wetenschapspark Limburg, dat interactie tussen onderzoeksinstellingen en bedrijven stimuleert. Nuhma investeert in...

een overzicht van onze participaties 19 De participaties van Nuhma worden verspreid over 6 verschillende sectoren. Zij hebben echter allen één ding gemeen: bovenop de financiële meerwaarde bieden ze ook een duidelijke maatschappelijke meerwaarde. Nuhma kiest voor duurzame investeringen, met een focus op energie, innovatie en activiteiten van grensoverschrijdend belang. In wat volgt wordt ingezoomd op onze investeringen in duurzame energie: Bionerga en windenergie. Northwind Bionerga Aspiravi Samen cvba Wetenschapspark Limburg Z-Kracht Vleemo Fluxys Vleemo C-Power Limburg Win(d)t A&S Energie Aspiravi Vlaamse Energie Holding Limburg Wind cvba Fluxys EDF Luminus 3E Limburgs Klimaatfonds Rentel Renovius TV Limburg Elia Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

20 Ingezoomd: Bionerga Niet enkel wind of water, maar ook biomassa is een middel om duurzame energie op te wekken. Het niet-vermijdbare afval uit onze provincie wordt door Bionerga op een ecologische en veilige manier verwerkt, met een minimum aan milieubelasting en een maximum aan energierecuperatie. Bionerga haalt dus energie uit afval. Een belangrijk voordeel hierbij is dat het Limburgs afval in Limburg verwerkt wordt, waardoor de CO 2 -uitstoot en kosten van het transport tot een minimum beperkt blijven. De huidige installatie van Bionerga produceert per jaar 19.112 MWh groene energie, wat overeenkomt met het verbruik van 5.500 Limburgse gezinnen. Nuhma heeft hierin een aandeel van 90%. Deze energieproductie zal in de toekomst nog toenemen. Bionerga plant namelijk een nieuwe biostoomcentrale op het industrieterrein in Ravenshout. Er werd reeds een overeenkomst afgesloten met Borealis. Dit chemiebedrijf zal stoom afnemen van de centrale, zodat zij geen aardgas of stookolie meer moeten verbranden voor warmte. In de toekomst kunnen ook andere bedrijven zich aansluiten op dit warmtenet. Nuhma investeert in...

De nieuwe Bionerga installatie in cijfers 21 capaciteit 200.000 ton besparing van 140.000 ton CO2 DANKZIJ SAMENWERKING MET BOREALIS Bionerga levert 15 MW warmte aan Borealis jaarlijkse besparing kan oplopen tot 60 miljoen liter stookolie of 70.000.000 NM3 aardgas DANKZIJ WARMTENET warmte voor 5.000 of 40.000 gezinnen elektriciteit voor gezinnen KOSTPRIJS VAN 140 miljoen euro start werken > 2014 opstart centrale > juni 2016 Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

22 Ingezoomd: Windenergie in 2012 In 2012 investeerde Nuhma via haar participaties in de bouw van 45 nieuwe windturbines. Deze bevinden zich zowel op land als voor de kust. 30 nieuwe windmolens in de Noordzee Eén van de offshore windmolenparken waar Nuhma in participeert is gelegen op de Thorntonbank. Dit is op dit moment het grootste constructieproject in aanbouw in België. In 2012 bouwde C-Power hier 30 nieuwe windmolens. Deze kunnen met een vermogen van 184,5 MW voorzien in het jaarverbruik van 184.500 huishoudens. De elektriciteit die zij produceren wordt naar het land vervoerd met twee kabels van 40 km lang. Deze vertrekken van een transformatorstation in zee naar de kust toe. Zowel dit transformatorstation als de kabels werden afgelopen jaar voltooid. Grootste windmolenpark van Antwerpen In 2012 ging Nuhma ook verder met haar investeringen in on-shore windmolenparken. Aspiravi bouwde het grootste park van Antwerpen: Aspiravi Noorderkempen. Dit bestaat uit 10 nieuwe windmolens langs de E19 te Brecht, Wuustwezel en Hoogstraten. Samen hebben deze turbines een vermogen van 22,1 MW, goed voor het energieverbruik van 13.000 huishoudens. Via de coöperatie Aspiravi Samen kon iedereen die dit wenste hier mee in investeren. Coöperanten en andere geïnteresseerden werden ook nauw bij de constructie betrokken met enkele bezoeken en georganiseerde beklimmingen van de windmolens. De 12-jarige Siemen uit Wuustwezel mocht als 1000e coöperant de klim naar de top wagen. 5 nieuwe windmolens in Limburg 2012 was ook een belangrijk jaar voor Limburg Win(d)t NV: zij bouwden 5 nieuwe windmolens met een vermogen van 11,5 MW in Hasselt, Genk en Beringen. Deze produceren voldoende elektriciteit om in het verbruik van 5.285 gezinnen te voorzien. In Hasselt werden er twee windturbines gebouwd bij de centrale werkplaatsen, in Genk één molen tussen het Albertkanaal en de Winterbeeklaan en in Beringen twee windmolens, elk langs een zijde van het Albertkanaal. De levering van de windmolens in Beringen was een uitzonderlijke gebeurtenis: de onderdelen werden getransporteerd per boot. Voor het transport waren drie schepen nodig, die meerdere dagen onderweg waren langs Duitse, Nederlandse en Belgische waterwegen. Deze vervoerswijze beperkte het zwaar goederentransport op de Limburgse wegen: 24 diepladers met een gemiddelde lengte tussen 30 en 55 meter werden van de weg gehouden. Nuhma investeert in...

De windmolens waar nuhma in participeert 23 24 22 21 20 23 16 11 9 10 19 18 17 15 14 12 13 8 1 hasselt: 2 windmolens - 4,6 MW 2 3 hasselt - godsheide: 2 windmolens - 4 MW genk: 1 windmolen - 2,3 MW 6 4 5 6 7 8 9 10 halen: 5 windmolens - 11,5 MW Maaseik (neeroeteren): 3 windmolens - 6 MW Lommel: 8 windmolens - 16 MW Beringen (Ravenshout): 2 windmolens - 4,6 MW Diest-Bekkevoort: 5 windmolens - 11,5 MW Wuustwezel: 7 windmolens - 16,1 MW Brecht: 3 windmolens - 6 MW 4 7 1 2 3 5 11 antwerpen: 7 windmolens - 15 MW 12 Puurs: 2 windmolens - 4 MW 13 Kapelle o/d Bos: 3 windmolens - 1,2 MW 14 hamme: 2 windmolens - 4,6 MW 15 Melle: 3 windmolens - 6,9 MW 16 eeklo: 1 windmolen - 1,8 MW 17 Izegem: 2 windmolens - 4 MW 18 Roeselare - oekene: 2 windmolens - 4,6 MW 19 Ieper: 9 windmolens - 20,7 MW 20 Brugge: 14 windmolens - 8,4 MW 21 gistel: 6 windmolens - 13,5 MW 22 Middelkerke: 2 windmolens - 1,56 MW 23 zeebrugge strekdam: 14 windmolens - 11,9 MW 24 Thornton bank: 36 windmolens - 214,5 MW * locatie - aantal turbines - totaal vermogen (in MW) Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

24 Mensen plunderen de aarde, de zee en allerlei andere natuurlijke bronnen. Wind is er, waarom die energie niet gebruiken? Huberte Maenen, coöperant

25 Cijfers Bij Nuhma is transparantie een kernwaarde. Daarom vinden wij het belangrijk u niet enkel te informeren over onze maatschappelijke, maar ook over onze financiële verwezenlijkingen in het jaar 2012. Op de volgende pagina s vindt u de balans, resultatenrekening en resultaatverwerking. Zo kan u in één oogopslag zien wat Nuhma met haar inspanningen bereikt heeft. Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

26 Balans Activa BaLans na WInsTVeRDeLIng CODES BOEKJAAR VORIG BOEKJAAR VASTE ACTIVA 20/28 277 762 596,50 216 096 773,91 financiële vaste activa 28 277 762 596,50 216 096 773,91 Verbonden ondernemingen 280/1 3 786 389,72 1 786 389,72 Deelnemingen 280 3 786 389,72 1 786 389,72 Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 282/3 273 976 206,78 214 310 384,19 Deelnemingen 282 267 005 036,70 211 724 950,55 Vorderingen 283 6 971 170,08 2 585 433,64 CODES BOEKJAAR VORIG BOEKJAAR VLOTTENDE ACTIVA 29/58 40 610 399,78 101 319 268,11 Vorderingen op ten hoogste één jaar 40/41 313 071,34 80 572 254,74 Handelsvorderingen 40 188 275,00 252 659,62 Overige vorderingen 41 124 796,34 80 319 595,12 geldbeleggingen 50/53 22 845 254,27 2 999 999,94 Overige beleggingen 51/53 22 845 254,27 2.999.999,94 Liquide middelen 54/58 17 095 037,37 17 651 444,66 overlopende rekeningen 490/1 357 036,80 95 568,77 TOTAAL DER ACTIVA 20/58 318 372 996,28 317 416 042,02 Cijfers

27 Passiva CODES BOEKJAAR VORIG BOEKJAAR EIGEN VERmOGEN 10/15 314 060 994,22 311 683 949,26 Kapitaal 10 139 671 876,00 139 671 876,00 Geplaatste kapitaal 100 139 671 876,00 139 671 876,00 Reserves 13 173 882 295,97 164 553 935,87 Wettelijke reserve 130 9 478 560,51 9 150 200,41 Onbeschikbare reserves 131 111 002 735,46 111 002 735,46 Andere 1311 111 002 735,46 111 002 735,46 Beschikbare reserves 133 53 401 000,00 44 401 000,00 overgedragen winst (verlies) (+)/(-) 14 506 822,25 7 458 137,39 CODES BOEKJAAR VORIG BOEKJAAR SCHULDEN 17/49 4 312 002,06 5 732 092,76 schulden op ten hoogste één jaar 42/48 4 286 428,72 5 728 522,24 Handelsschulden 44 53 186,81 114 452,10 Leveranciers 440/4 53 186,81 114 452,10 Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 45 43 085,63 1 114 070,14 Belastingen 450/3 1 084 208,15 Bezoldigingen en sociale lasten 454/9 43 085,63 29 861,99 Overige schulden 47/48 4 190 156,28 4 500 000,00 overlopende rekeningen 492/3 25 573,34 3 570,52 TOTAAL DER PASSIVA 10/49 318 372 996,28 317 416 042,02 Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

28 Resultatenrekening CODES BOEKJAAR VORIG BOEKJAAR Bedrijfsopbrengsten 70/74 470 348,06 425 372,89 Omzet 70 470 348,06 425 372,89 Voorraad goederen in bewerking en gereed product en bestellingen in uitvoering: toename (afname) (+)/(-) 71 Geproduceerde vaste activa 72 Andere bedrijfsopbrengsten 74 Bedrijfskosten 60/64 762 323,52 817 368,66 Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen 60 Aankopen 600/8 Voorraad: afname (toename) (+)/(-) 609 Diensten en diverse goederen 61 447 813,22 567 765,37 Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen (+)/(-) 62 310 116,57 245 675,07 Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa 630 163,73 Waardeverminderingen op voorraden, bestellingen in uitvoering en handelsvorderingen: toevoegingen (terugnemingen) (+)/(-) 631/4 Voorzieningen voor risico s en kosten: toevoegingen (bestedingen en terugnemingen) (+)/(-) 635/7 Andere bedrijfskosten 640/8 4 393,73 3 764,49 Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten (-) 649 Bedrijfswinst (Bedrijfsverlies) (+)/(-) 9901-291 975,46-391 995,77 financiële opbrengsten 75 6 967 347,51 129 402 322,89 Opbrengsten uit financiële vaste activa 750 6 105 592,48 126 620 301,03 Opbrengsten uit vlottende activa 751 861 248,19 2 730 308,79 Andere financiële opbrengsten 752/9 506,84 51 713,07 financiële kosten 65 108 170,05 38 598,10 Kosten van schulden 650 2 457,89 1 637,19 Waardeverminderingen op vlottende activa andere dan voorraden, bestellingen in uitvoering en handelsvorderingen: toevoegingen (terugneming) (+)/(-) 651 Andere financiële kosten 652/9 105 712,16 36 960,91 Winst (Verlies) uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belasting (+)/(-) 9902 6 567 202,00 128 971 729,02 Cijfers

29 uitzonderlijke opbrengsten 76 Terugneming van afschrijvingen en van waardeverminderingen op immateriële en materiële vaste activa 760 Terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa 761 Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico s en kosten 762 Meerwaarde bij de realisatie van vaste activa 763 Andere uitzonderlijke opbrengsten 764/9 uitzonderlijke kosten 66 Uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa 660 Waardeverminderingen op financiële vaste activa 661 Voorzieningen voor uitzonderlijke risico s en kosten Toevoegingen (bestedingen) (+)/(-) 662 Minderwaarden bij de realisatie van vaste activa 663 Andere uitzonderlijke kosten 664/8 Als herstructureringskosten geactiveerde uitzonderlijke kosten (-) 669 CODES BOEKJAAR VORIG BOEKJAAR Winst (Verlies) van het boekjaar voor belasting (+)/(-) 9903 6 567 202,00 128 971 729,02 onttrekkingen aan de uitgestelde belastingen 780 overboeking naar de uitgestelde belastingen 680 Belastingen op het resultaat (+)/(-) 67/77 0,76 893 793,01 Belastingen 670/3 0,76 893 793,01 Regularisering van belastingen en terugneming van voorzieningen voor belastingen 77 Winst (Verlies) van het boekjaar (+)/(-) 9904 6 567 201,24 128 077 936,01 onttrekking aan de belastingvrije reserves 789 overboeking naar de belastingvrije reserves 689 Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar (+)/(-) 9905 6 567 201,24 128 077 936,01 Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

30 Resultaatverwerking CODES BOEKJAAR VORIG BOEKJAAR Te bestemmen winst (verlies) (+)/(-) 9906 14 025 338,63 129 364 769,65 Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar (+)/(-) (9905) 6 567 201,24 128 077 936,01 Overgedragen winst (verlies) van het vorige boekjaar (+)/(-) 14P 7 458 137,39 1 286 833,64 onttrekking aan het eigen vermogen 791/2 aan het kapitaal en aan de uitgiftepremies 791 aan de reserves 792 Toevoeging aan het eigen vermogen 691/2 9 328 360,10 117 406 632,26 aan het kapitaal en aan de uitgiftepremies 691 aan de wettelijke reserves 6920 328 360,10 6 403 896,80 aan de overige reserves 6921 9 000 000,00 111 002 735,46 over te dragen winst (verlies) (+)/(-) (14) 506 822,25 7 458 137,39 Tussenkomst van de vennoten in het verlies 794 uit te keren winst 694/6 4 190 156,28 4 500 000,00 Vergoeding van het kapitaal 694 4 190 156,28 4 500 000,00 Bestuurders of zaakvoerders 695 Andere rechthebbenden 696

Verslag van de commissaris 31 Verslag van de commissaris aan de algemene vergadering der aandeelhouders van de Naamloze Vennootschap NUHMA over de jaarrekening over het boekjaar afgesloten op 31 december 2012 Overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen, brengen wij u verslag uit in het kader van ons mandaat van commissaris. Dit verslag omvat ons oordeel over de jaarrekening evenals de vereiste bijkomende vermeldingen. Verklaring zonder voorbehoud over de jaarrekening Wij hebben de controle uitgevoerd van de jaarrekening over het boekjaar afgesloten op 31 december 2012, opgesteld overeenkomstig het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel, met een balanstotaal van 318.372.996,28 en waarvan de resultatenrekening afsluit met een winst van het boekjaar van 6.567.201,24. Verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur voor het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening Het opstellen van de jaarrekening valt onder de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur. Deze verantwoordelijkheid omvat: het opzetten, implementeren en in stand houden van een interne controle met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening die geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of het maken van fouten bevat; het kiezen en toepassen van geschikte waarderingsregels; en het maken van boekhoudkundige schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de commissaris Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel over deze jaarrekening tot uitdrukking te brengen op basis van onze controle. Wij hebben onze controle uitgevoerd overeenkomstig de wettelijke bepalingen en volgens de in België geldende controlenormen, zoals uitgevaardigd door het Instituut van de Bedrijfsrevisoren. Deze controlenormen vereisen dat onze controle zo wordt georganiseerd en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Overeenkomstig deze controlenormen hebben wij controlewerkzaamheden uitgevoerd ter verkrijging van controle-informatie over de in de jaarrekening opgenomen bedragen en toelichtingen. De keuze van deze controlewerkzaamheden hangt af van onze beoordeling alsook van onze inschatting van het risico dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fraude of het maken van fouten. Bij het maken van onze risico-inschatting houden wij rekening met de bestaande interne controle van de vennootschap met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening teneinde in de gegeven omstandigheden de gepaste werkzaamheden te bepalen, maar niet om een oordeel te geven over de effectiviteit van de interne controle van de vennootschap. Wij hebben tevens de gegrondheid van de waarderingsregels, Nuhma, het Limburgs Klimaatbedrijf

32 de redelijkheid van de betekenisvolle boekhoudkundige schattingen gemaakt door de vennootschap, alsook de voorstelling van de jaarrekening, als geheel beoordeeld. Ten slotte hebben wij van de Raad van Bestuur en van de verantwoordelijken van de vennootschap de voor onze controlewerkzaamheden vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie een redelijke basis vormt voor het uitbrengen van ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening afgesloten op 31 december 2012 een getrouw beeld van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten van de vennootschap, overeenkomstig het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel. gegevens geen onmiskenbare inconsistenties vertonen met de informatie waarover wij beschikken in het kader van ons mandaat. Onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, werd de boekhouding gevoerd overeenkomstig de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften. Wij dienen u geen verrichtingen of beslissingen mede te delen die in overtreding met de statuten of het Wetboek van vennootschappen zijn gedaan of genomen. De verwerking van het resultaat die aan de algemene vergadering wordt voorgesteld, stemt overeen met de wettelijke en statutaire bepalingen. Bijkomende vermeldingen Het opstellen en de inhoud van het jaarverslag, alsook het naleven door de vennootschap van het Wetboek van vennootschappen en van de statuten, vallen onder de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur. Het is onze verantwoordelijkheid om in ons verslag de volgende bijkomende vermeldingen op te nemen die niet van die aard zijn om de draagwijdte van onze verklaring over de jaarrekening te wijzigen: Hasselt, 17 mei 2013 Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCVBA Commissaris vertegenwoordigd door Stefan OLIVIER Vennoot Ref: 13SO0085 Het jaarverslag behandelt de door de wet vereiste inlichtingen en stemt overeen met de jaarrekening. Wij kunnen ons echter niet uitspreken over de beschrijving van de voornaamste risico s en onzekerheden waarmee de vennootschap wordt geconfronteerd, alsook van haar positie, haar voorzienbare evolutie of de aanmerkelijke invloed van bepaalde feiten op haar toekomstige ontwikkeling. Wij kunnen evenwel bevestigen dat de verstrekte