Anders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen Laura Batstra 25 november 2014
In deze online lezing: Druk, dwars, dromerig of ADHD? ADHD en de hersenen ADHD en de maatschappij Stepped Diagnosis
Druk, dwars, dromerig of ADHD? ADHD en de hersenen ADHD en de maatschappij Stepped Diagnosis
Rapport Gezondheidsraad 2014: 2008-2011: stijging aantal ADHD-diagnoses met een derde; 2003-2013: verviervoudiging aantal kinderen met ADHD-medicatie; Geen aanwijzingen dat gedrag Nederlandse kinderen veranderd is.
Attention Deficit Hyperactivity Disorder Aandachtsproblemen (zes van de negen) heeft vaak moeite de aandacht bij taken of spel te houden wordt vaak gemakkelijk afgeleid door externe prikkels lijkt vaak niet te luisteren als hij/zij direct aangesproken wordt REKBAAR Impulsiviteit en hyperactiviteit (zes van de negen) gooit het antwoord er vaak al uit voordat de vragen afgemaakt zijn heeft vaak moeite op zijn/haar beurt te wachten beweegt vaak onrustig met handen of voeten is vaak in de weer of draaft maar door Voor het 12 e levensjaar Op twee of meer terreinen Interfereert met het sociale en schoolse functioneren
ADHD classificaties* 15-30% ernstige problematiek 70-85% milde / matige problematiek * Center for Disease Control, 2010; Gezondheidsraad 2000
Druk, dwars en dromerig gedrag wordt steeds vaker ADHD genoemd Trivialiseert ADHD Beeld van ADHD als hersendefect Over het hoofd zien van contextuele en maatschappelijke factoren
Druk, dwars, dromerig of ADHD? ADHD en de hersenen ADHD en de maatschappij Stepped Diagnosis
Beeld van ADHD als hersendefect Een kind met ADHD is door een tekort aan dopamine niet in staat om de belangrijke boodschappen te selecteren uit de stroom van informatie waarmee de hersenen worden bestookt. http://mens-en-gezondheid.infonu.nl Ook zien de hersenen van iemand met ADHD er iets anders uit. Speciale gebieden in je hersenen zijn dan wat kleiner dan normaal en je hersenen werken ook wat anders. www.brainwiki.nl Het is gebleken dat de neurotransmitters dopamine en noradrenaline in verminderde hoeveelheid voorkomen in het voorste gedeelte van de hersenen van ADHD-patiënten, de prefontaalkwabben. www.hersenstichting.nl
Qiu et al., Am. J. Psychiatry, 2009
Geen objectieve test bij diagnostiek Diabetes Objectieve test (bloedsuiker nuchter > 6.9 mmol/l) ADHD Subjectief oordeel (gesprekken, observaties)
Desalniettemin:
Gevaar vergelijking ADHD en Diabetes: 1) Verwarring naming en explaining Diabetes ADHD Bloedsuikergehalte veroorzaakt symptomen ADHD veroorzaakt IS EEN NAAM VOOR hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratieproblemen
Gevaar vergelijking ADHD en Diabetes: 2) Suggereert ten onrechte - dat ADHD medicatie een tekort aanvult zoals medicatie voor diabetes dat doet Maar: - Geen tekort bij ADHD - ADHD medicatie verbetert concentratie bij de meeste mensen
Rapport Gezondheidsraad 2014 ADHD: medicatie en maatschappij Medicatie effectief op de korte, niet op lange termijn Snelle toename medicatiegebruik baart zorgen Maatschappelijke factoren invloed op toename
Druk, dwars, dromerig of ADHD? ADHD en de hersenen ADHD en de maatschappij Stepped Diagnosis
ADHD Medisch probleem Van kind en ouders Dokter / psychiater Druk, dwars, dromerig gedrag Maatschappelijk probleem Van ons allemaal Kind, ouders, leerkrachten, schooldirecteuren, beleidsmakers, gemeenten, politici, burgers, etc etc
Meer sleutelen aan maatschappij (en minder aan kinderen) door bijvoorbeeld: Armoede en achterstand bestrijden Sport betaalbaar en beschikbaar maken Investeren in buitenspeelruimte Veeleisende normen aanpassen Focus op talenten van kinderen Pleiten voor tolerantie van verschillen Bewustmaking burgers Investeren in onderwijs en leerkrachten Et cetera
Investeren in onderwijs en leerkrachten Januari: gratis webinar voor leerkrachten Handvatten omgaan met druk, dwars en dromerig gedrag in de klas Drs. Noëlle Pameijer School-, GZ- en kinderpsycholoog
Sleutelen aan de maatschappij, maar
PROBLEEM Hoe onderscheid je degenen die psychiatrische behandeling echt nodig hebben van hen die zonder kunnen? Gewoon geen milde problematiek meer behandelen? Nee! Milde problematiek kán bij niks doen ernstige vormen aannemen
Druk, dwars, dromerig of ADHD? ADHD en de hersenen ADHD en de maatschappij Stepped Diagnosis
Stepped diagnosis Milde/matige problemen: 5 stappen Overdiagnostiek voorkomen zonder onderbehandeling te riskeren
Prof. Allen Frances, chair DSM-IV
Diagnose = Beschrijvende diagnose Verklarende diagnose DSM-classificatie Wat doet / voelt de persoon? Onderzoek Communicatie Vergoeding hulp Ideografisch Waarom doet / voelt de persoon zich zo? Therapie
Stepped care & stepped diagnosis Stap 1: Verzamel baseline data (bij crisis, ernstige of terugkerende problematiek -> direct naar stap 6) Stap 2: Normaliseren Actief termen als ADHD vermijden Problemen normaliseren maar wel serieus nemen Adviezen geven
Stepped care & stepped diagnosis Stap 1: Verzamel baseline data, milde / matige problemen Stap 2: Normaliseren Stap 3: Watchful waiting wekelijks bellen nieuwe afspraak over 1-3 maand(en) geen actieve behandeling kijken wat de tijd kan doen
Stepped care & stepped diagnosis Stap 1: Verzamel baseline data, milde / matige problemen Stap 2: Normaliseren Stap 3: Watchful waiting Stap 4: Minimale interventie (bijv. bibliotherapie, internettherapie) Stap 5: Kortdurende behandeling (bijv. Groepsoudercursus, ondersteuning leerkracht)
Stepped care & stepped diagnosis Als problemen na deze vijf stappen blijven en samengaan met disfunctioneren -> Stap 6: Verwijzen naar specialistische GGz voor psychiatrische diagnostiek en behandeling
Stepped care & stepped diagnosis CON PRO Niet geschikt voor ernstige gevallen (15-30%) Soms uitstel van meest geschikte behandeling DBC s Minder ADHD-classificaties Geen risico onderbehandeling Kostenbesparend Doet meer recht aan multicausale aard Kan de ADHD-diagnose redden Geeft factor TIJD een kans
Factor tijd Buitenlands (Elder, 2010; Evans e.a., 2010; Morrow e.a., 2012; Zoegha e.a., 2012; Halldner e.a., 2014) en Gronings (Krabbe, 2014) onderzoek: Vroege leerlingen sterk verhoogde kans op ADHD & medicatiegebruik Jong gedrag verward met ADHD
Kortom: Druk, dwars, dromerig gedrag steeds vaker ADHD ADHD is geen hersendefect Veel winst te behalen met maatschappelijke factoren Stepped Diagnosis om ieder kind en gezin zorg op maat te bieden
Dank voor uw aandacht Laura Batstra l.batstra@rug.nl Twitter @LBatstra Project Druk & Dwars http://www.rug.nl/research/drukendwars Twitter @Druk_en_Dwars