RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ HET SINT MICHAEL COLLEGE, afdeling VWO TE ZAANDAM Plaats: Zaandam BRIN-nummer: 02TZ Hummingbirdnummer: 3417415 Onderzoek uitgevoerd op: 3 oktober 2012 Conceptrapport verzonden op: 23 oktober 2012 Rapport vastgesteld te Utrecht op: 12 november 2012 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 3 oktober 2012 een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op het St. Michael College, afdeling vwo, te Zaandam om na te gaan in hoeverre er sprake is van mogelijke tekortkomingen in of grote risico s bij de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor het St. Michael College, afdeling vwo te Zaandam een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten van de afdeling vwo onvoldoende zijn. Op 11 juni 2012 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om de kwaliteit van het onderwijs te bepalen. Daarnaast wil de inspectie een aantal wettelijke bepalingen controleren, zoals ten aanzien van de gerealiseerde onderwijstijd. Toezichthistorie Omdat de opbrengsten van deze school sinds 2007 steeds voldoende waren is de school lange tijd niet bezocht door de inspectie. In maart 2008 heeft het voorlaatste bestuursgesprek plaatsgevonden. Onderzoeksopzet In dit onderzoek zijn de kwaliteitsaspecten van het waarderingskader onderzocht, waarbij - naast alle normindicatoren, de opbrengsten en de kwaliteitszorg - enkele indicatoren van het onderwijsleerproces wat uitgebreider en diepgaander zijn onderzocht. Bovendien heeft de inspectie tevens een aantal wettelijke aspecten onderzocht. Dit Rapport van Bevindingen is gebaseerd op : Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn, zoals het opbrengstenoordeel 2012, de voorlopige examenresultaten van 2012, schoolgids, schoolplan, etc. Bestudering van analyses en evaluaties van eigen onderzoek van de school, die vooraf zijn toegezonden, dan wel de notities van de school die de inspectie heeft ontvangen (o.a. over vakverbeterplannen, evaluatie door- en uitstroomcijfers, evaluatie klas 2, evaluaties lesbezoeken, leerling-enquêtes, cijfer onderzoek vwo, onderwijstijd, notitie Taalbeleid, etc. Bij het onderzoek op locatie: - zijn schooldocumenten bestudeerd (o.a. examencijfers 2012) - is de onderwijspraktijk geobserveerd; - zijn gesprekken gevoerd met de bestuurder/rector, de conrectoren en docenten. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de voorlopige bevindingen van het onderzoek besproken met de bestuurder/rector en de conrectoren en docenten gezamenlijk. Pagina 3 van 11
Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader 2012, Voortgezet Onderwijs, alsmede de werkinstructie Actief burgerschap en sociale integratie (februari 2008). Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen en risico s worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 4 van 11
2. BEVINDINGEN ST. MICHAEL COLLEGE, AFDELING VWO 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of er wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. Pagina 5 van 11
Tijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 5.4 De leraren geven de leerlingen zicht op doel, nut en samenhang van de lesactiviteiten. 5.5 De leraren gaan na of de leerlingen de uitleg en/of de opdrachten begrijpen. 5.6 De leerlingen leren in een betekenisvolle context. 5.7 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van Pagina 6 van 11
Begeleiding de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.1 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school tijdig de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). Ja*) J J J J J Nee Pagina 7 van 11
*) Bij de indicatoren N1 tot en met N4 wordt het oordeel J (Ja) gegeven als het betreffende document door de inspectie is ontvangen. De inhoud van deze documenten is niet getoetst aan de wettelijke vereisten. Pagina 8 van 11
2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling vwo van het St. Michael College te Zaandam, als zwak, omdat de opbrengsten van deze afdeling onvoldoende zijn. Van de opbrengstindicatoren bij het vwo is alleen het rendement van de bovenbouw voldoende. Het SE-CE-verschil en de gemiddelde examencijfers zijn onvoldoende over de laatste drie jaar gezien. Ook het rendement van de onderbouw is te laag. Het onderwijsleerproces vertoont geen tekortkomingen op de normindicatoren. Verder beoordeelt de inspectie de kwaliteitszorg als voldoende tot goed. Ook het schoolklimaat en de zorg en begeleiding voor de leerlingen is voldoende tot goed. Wat de wet- en regelgeving betreft constateert de inspectie dat de school in het afgelopen jaar de wettelijke vereisten op de gecontroleerde onderwerpen in voldoende mate naleeft. Toelichting Opbrengsten Op grond van de gegevens van de opbrengstenkaarten over de laatste drie jaar is het opbrengstenoordeel voor de vwo-afdeling momenteel onvoldoende. Reeds bij de eerste signalen, in 2010, hebben bestuur en school de dalende tendens onderkend en een stevig verbeterplan opgesteld. Doel was allereerst de examencijfers van de afdeling vwo te verhogen. Gezien de resultaten van de examens van de afgelopen twee jaar is de school er in geslaagd deze doelstelling te realiseren: de verbetering die in 2011 is ingezet werd bij het examen 2012 duidelijk versterkt. Het gemiddelde CE-cijfer steeg van 6,0 in 2010 naar 6,4 in 2012. Ook het gemiddelde SE-CE-verschil werd met succes aangepakt: dit verschil verkleinde van 0,75 in 2010 naar 0,11 bij het examen in 2012. Ondanks deze verbeteringen zal - naar verwachting - het opbrengstenoordeel over drie jaar in 2013 op deze twee indicatoren nog niet voldoende zijn voor het vwo. Het gaat er nu om de bereikte resultaten de komende jaren te continueren en de verbeteringen te verankeren in de schoolorganisatie. Na het kwaliteitsonderzoek heeft de inspectie er veel vertrouwen in dat de school hiertoe in staat zal zijn. Het rendement van de onderbouw is reeds enkele jaren in hoge mate onvoldoende. De school heeft dit probleem het afgelopen jaar onderzocht en het bleek dat hierbij verschillende factoren een rol spelen. Op de eerste plaats wil de school zoveel mogelijk leerlingen een kans geven om, als dat mogelijk lijkt, een vwo opleiding te volgen. Uit de opbrengstenkaart van 2008 blijkt dat ca. 39% van de vwo-leerlingen, die in 2011 examen hebben gedaan, een havo-advies van de basisschool heeft of lager; 15% heeft een havo/vwo advies en slechts 46% van de vwo-leerlingen heeft in dat leerjaar wel een vol vwo-advies. Daarnaast blijkt dat een dubbeladvies (H/V) dikwijls een havo-niveau representeert. Al met al betekent dit dat de leerlingen in de vwo-bovenbouw merendeels een havo-niveau hebben. Uit onderzoek is bekend dat docenten het niveau van hun les vaak aanpassen aan het gemiddelde niveau in de klas (of iets daaronder): het onderwijs op het vwo zal dan niet altijd het gewenste vwo-niveau hebben. Dit wordt bevestigd door de (aanvankelijk) slechte tot matige examencijfers van 2010 en 2011 en door de te grote SE-CE-verschillen in die twee jaren. Gelet op de meer dan gemiddelde afstroom en vertraging van de leerlingen in de eerste twee leerjaren, blijkt de Pagina 9 van 11
plaatsing en determinatie van de leerlingen in de onderbouw in de afgelopen jaren te soepel plaats te vinden. Uit analyses van de school komt bovendien naar voren dat een flink aantal leerlingen in de onderbouw een (te) zwakke leesvaardigheid bezitten. Inmiddels heeft de school een aantal maatregelen genomen om alleen die leerlingen een kans te geven om op het vwo te komen, die dat ook werkelijk verdienen. De effecten van die maatregelen zullen echter pas in de komende jaren zichtbaar worden. Onderwijsproces Uit de bezochte lessen bleek dat het onderwijsleerproces in de meeste gevallen voldoende is. Wel viel het de inspectie op dat in het algemeen de docenten weinig inzicht en denkvragen aan de leerlingen stellen. Niet altijd was er sprake van een les op vwo-niveau. Gezien de grote diversiteit in het niveau van de leerlingen in de vwo-bovenbouw is het noodzakelijk dat docenten in sterke mate differentiëren in het aanbod van de leerstof, de uitleg en instructie en in de verwerkingsopdrachten. De meeste leraren houden daar onvoldoende rekening mee (indicatoren 6.2 en 6.3). Voor wat betreft de zorg en begeleiding is geconstateerd dat de leerlingen die zorg krijgen die zij nodig hebben. Voor leerlingen met een indicatie wordt een handelingsplan opgesteld en op individueel niveau worden de effecten van de inspanningen geëvalueerd. Kwaliteitszorg De uitvoering en de aansturing van de kwaliteitszorg is op alle punten voldoende tot goed beoordeeld. De afgelopen jaren heeft de school, direct nadat de opbrengstgegevens minder werden, een flink aantal analyses gemaakt en verbeteracties uitgevoerd. Hierdoor is de bewustwording over het belang van goede opbrengsten onder de docenten toegenomen. Daarnaast heeft de inspectie geconstateerd dat vanuit de schoolleiding de teams en secties adequaat worden aangestuurd, zodat elk examenvak op een passende wijze bijdraagt aan het op peil brengen en houden van de opbrengsten. Maatregelen die de school heeft genomen en die op de langere termijn tot positieve effecten hebben geleid, zijn o.a. het (beter) monitoren van de behaalde cijfers voor de schoolexamens en het aanspreken van docenten die onvoldoende resultaten realiseren. Ook zijn de PTA s van de examenvakken onder de loep genomen (o.a. een aangepaste weging van praktische opdrachten en minder herkansingen), waardoor het verschil tussen het cijfer van het SE-CE kleiner is geworden. Meer aandacht voor de examentraining en een intensievere en planmatiger begeleiding van de zwakkere leerlingen hebben eveneens aan de positieve resultaten bijgedragen. Door de gemaakte afspraken en de monitoring daarvan (onder andere in de gesprekkencyclus) worden de bereikte resultaten ten aanzien van de opbrengsten op verschillende manieren verankerd in de schoolorganisatie en in het bewustzijn van de docenten. De inspectie vertrouwd erop dat de verbetering van de examencijfers enerzijds en het rendement van de onderbouw anderzijds zich de komende jaren zal handhaven, waardoor de vwo-afdeling na 2013 naar verwachting weer een voldoende opbrengstenoordeel zal kunnen krijgen. Pagina 10 van 11
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van de opbrengsten, resp. het onderwijs van de vwo-afdeling vertoont momenteel een aantal belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de vwo-afdeling van het St. Michael College een aangepast arrangement toe. De vwo-afdeling valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in september 2014 (of zoveel eerder als mogelijk is) weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in het najaar van 2014 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop worden nadere afspraken met het bevoegd gezag gemaakt over te bereiken tussenresultaten en een tussentijds onderzoek naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken worden vastgelegd in een toezichtplan. Met de school is tevens afgesproken dat zij in het bijzonder ten aanzien van het rendement van de onderbouw een nadere analyse maakt van de belangrijkste oorzaken en de verbeterplannen op dit punt nader aanscherpt. Een aangescherpt plan van aanpak ter verbetering van het rendement van de onderbouw, wenst de inspectie vóór 15 januari 2013 te ontvangen. Pagina 11 van 11