Interne beoordeling Pilots Gratis en Goedkoop OV

Interne beoordeling Pilots Gratis en Goedkoop OV Beoordelingsteam: Erica Vergroesen (vz), Peter van Wijck en Joop Broecks (Provincie Noord Brabant) Carol Werner (Werner Management & Marketing) Paul van Beek en Martijn Ebben (Goudappel Coffeng) 6 juli 2007 1

Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Ingediende pilotvoorstellen... 4 3. Niet beoordeelde pilotvoorstellen... 5 4. Beoordeling geheel gratis... 6 4.1. Tilburg... 6 4.2 Den Bosch... 8 5. Beoordeling leeftijdsgroepen... 10 5.1. Tilburg... 10 5.2. Oss... 12 6. Beoordeling vast tarief... 14 6.1. Regio Breda... 14 6.2. Regio West Brabant... 16 6.3. Gemeente Waalwijk... 18 7. Overzicht en advies... 20 2

1. Inleiding Bij motie van PS van 2 februari 2007 hebben PS het college van GS opdracht gegeven nog deze bestuursperiode een drietal pilots te initiëren in Brabant en wel uitgaande van de volgende drie categorieën: 1. Een pilot met gratis OV voor iedereen 2. Een pilot met een vast laag tarief van 50 eurocent op streekcorridors 3. Een pilot met gratis OV voor de doelgroepen jonger dan 12 en ouder dan 65 jaar. In de periode tussen februari en juni zijn deze pilots verder uitgewerkt, is een toetsingskader opgesteld en hebben gemeenten voorstellen ingediend voor deze pilots. Voor een succesvol verloop van de uiteindelijk te kiezen pilots is medewerking van de daarbij betrokken gemeenten immers essentieel. Belangrijke data Op 1 juni 2007 waren van 10 gemeenten en het SRE voorstellen voor een pilot GOV ontvangen. Van de GGA Noord Oost Brabant was een steunbetuiging ontvangen voor pilots in de regio Noordoost Brabant. Op 19 juni jl. heeft GS het definitieve toetsingkader Gratis en Goedkoop OV vastgesteld. Dit toetsingskader is naar de betrokken gemeenten toegestuurd, samen met aanvullende vragen betreffende de reeds ingediende pilots. Op 1 juli zijn van alle gemeenten reacties terug ontvangen waarnaar de beoordeling kon starten. Leeswijzer Dit rapport geven we onze bevindingen weer. In het hoofdstuk 2 worden een overzicht van de ingediende pilots gegeven. Hoofdstuk 3 geeft aan welke pilotvoorstellen niet zijn beoordeeld op grond van de selectiecriteria. Hoofdstuk 4, 5 en 6 geeft per pilotcategorie een beschrijving van een aantal aspecten per pilot. In hoofdstuk 7 is een overzicht van de beoordeling van alle pilotvoorstellen opgenomen en is een advies geformuleerd. 3

2. Ingediende pilotvoorstellen De volgende ingediende voorstellen voor de GOV pilots zijn, voorzover ze voldoen aan de selectiecriteria van het toetsingskader, meegenomen in de beoordeling. Indiener Geheel gratis Vast tarief Leeftijdsgroepen Tilburg Stadsdienst (1 ste keus) s-hertogenbosch Stadsdienst Oosterhout Tilburg Oss Breda, mede namens Drimmelen, Oosterhout, Geertruidenberg en Moerdijk Bergen op Zoom, mede namens Roosendaal, Halderberge, Rucphen, Woensdrecht en Steenbergen Waalwijk, mede namens Tilburg en Loon op Zand Etten-Leur Heusden, mede namens Waalwijk en s- Hertogenbosch SRE St. Oedenrode Gratis stadsdienst (nieuw: 2 buurtbussen) Streeklijnencorridors van Breda via Terheijden naar de noordelijke regio en de streeklijnencorridor Breda- Oosterhout-Geertruidenberg Streeklijnencorridors in West Brabant, aangevuld met de stadsdienst Roosendaal en de stadslijnen in Bergen op Zoom Streeklijnencorridor voor deel route Tilburg Waalwijk Wijkbusproject Streeklijnencorridor Waalwijk Heusden-Den Bosch Streeklijnencorridor Uden- Veghel-St. Oedenrode-Son en Breugel-Eindhoven Streeklijnencorridor Uden- Veghel-St. Oedenrode-ri s- Hertogenbosch Stadsdienst (2 de keus) Stadsdienst Tevens zijn van zowel de GGA regio s s-hertogenbosch, als van de regio s GGA Noord-Oost, GGA Breda en GGA Midden steunbetuigingen ontvangen voor de ingediende pilots in het betreffende GGA gebied. 4

3. Niet beoordeelde pilotvoorstellen Voordat de ingediende pilots inhoudelijk zijn beoordeeld is eerst bepaald of de voorstellen voldoen aan de selectiecriteria in het toetsingskader. Het gaat om de criteria: - geen ingrijpende verstoring - looptijd van 18 maanden - voldoende volume om verantwoorde evaluatie-uitspraken te doen. Van de 12 ingediende voorstellen (Tilburg heeft 2 voorstellen ingediend) voldoen de volgende vijf niet aan één of meer van deze criteria. Indiener Voorstel Geen ingrijpende verstoring Gemeente Heusden, mede namens Waalwijk en s-hertogenbosch SRE Gemeente St. Oedenrode, mede namens Veghel, Uden en GGA Noord Oost Gemeente Oosterhout Plat tarief op streeklijnencorridor Waalwijk Heusden- Den Bosch Plat tarief op streeklijnencorridor Uden-Veghel-St. Oedenrode-Son en Breugel-Eindhoven Plat tarief op streeklijnencorridor Uden-Veghel-St. Oedenrode-Den Bosch Gratis stadsdienst (twee nieuwe buurtbussen) X X X Looptijd 18 maanden X Voldoende volume Gemeente Etten Leur Gratis wijkbus X X Verstoringen De ingrijpende verstoring van de projecten van de gemeenten Heusden, St. Oedenrode en SRE worden veroorzaakt door de werkzaamheden aan de A2. De periode van oktober 2007 tot en met oktober 2010 is de hinder die deze werkzaamheden zodanig dat extra maatregelen worden getroffen om die hinder te compenseren. Onderdeel van die maatregelen is de inzet van collectief (besloten en openbaar) vervoer. Daarbij wordt het gebruik van het openbaar vervoer op deze relaties ook met tariefmaatregelen wordt gestimuleerd. Door deze verstoring is het niet mogelijk om betrouwbare en bruikbare uitspraken te doen over de effecten van GOVpilots in het invloedsgebied. Looptijd Het OV in het SRE-gebied wordt in 2008 aanbesteed. Dat leidt ertoe dat vanaf 1 januari 2009 een nieuwe situatie, mogelijk met een nieuwe vervoerder, van start gaat. De SRE heeft aangegeven dat de looptijd van de vast tarief-pilot als gevolg hiervan tot uiterlijk 1 januari 2009 kan duren. Een kortere looptijd dan 18 maanden die hiervan het gevolg is verhindert dat betrouwbare uitspraken kunnen worden gedaan over de effecten van de pilot. Onvoldoende volume de voorstellen van de gemeenten Oosterhout en Etten Leur genereren te weinig vervoersvolume om in de evaluatie betrouwbare uitspraken te doen. Daarnaast moeten de lijnen in het voorstel van de gemeente Oosterhout nog van start gaan waardoor het onzeker is hoe de vervoersvraag zich zal ontwikkelen. In vergelijkbare pilotvoorstellen, met name in die van West Brabant, wordt ook voor stedelijke gebieden aangesloten bij het vaste lage tarief. De conclusies die hieruit getrokken worden zijn generiek en kunnen mogelijk ook uitspraken doen over het wijkbusproject in Etten Leur. De overige beoordeling van de resterende pilotvoorstellen zijn weergegeven in de volgende hoofdstukken. 5

4. Beoordeling geheel gratis 4.1. Tilburg Naam: Indiener(s): Gratis stadsdienst Tilburg Gemeente Tilburg Beschrijving: De gehele stadsdienst van Tilburg is gratis toegankelijk voor iedereen. Typering Tariefmaatregel Gebied Netwerk Gratis OV Stedelijk Stadsdienst o Doelgroepen o Landelijk o Corridor o Vast tarief o Regionaal Beoordeling selectiecriteria Doorlooptijd: 18 maanden Voldoende volume: om effecten op doelen te meten- Geen ingrijpende verstoring Gratis OV: hoge autointensiteit o o Leeftijdgroepen: hoog reisvolume Vast tarief: lange ritten en bundel van lijnen in vervoerskundig logisch verband Verwachte effecten Vervoerkundige effecten (op jaarbasis) gratis openbaar vervoer stadsdienst Tilburg groei aantal verplaatsingen totaal spits dal Groei 3.613.000 501.000 3.113.000 groei % + 114% + 73% + 125% groei % als aandeel alle openbaar vervoer + 12,6% Milieu effecten: overlap probleemgebied op kaartje Ja o Nee Kosten (x 1.000 en gedurende looptijd van 18 maanden) Derving Exploitatiekosten Totaal 4.543 7.086 11.629 Aandachtspunten - Binnen Tilburg loopt op dit moment al een pilot met gratis OV voor de doelgroep 55+ (inclusief MWOpashouders laag tarief) en een topticket voor kinderen beneden de 12 jaar. Zowel vanuit de reizigers als vanuit de politiek wordt deze pilot als positief beoordeeld. - Gratis stadsdienst sluit aan op eerder experiment van en door de gemeente Tilburg voor gratis OV voor doelgroepen (55+ en 12-) - Kosten zijn hoog, vooral als gevolg van de verwachte toename van de vraag in de spitsperiode en de daarbij behorende inzet van chauffeurs en bussen - Gemeente wil bijdragen in ondersteunende maatregelen zoals communicatie - De pilot gratis OV voor een grote stadsdienst kan het beste opgestart worden door gebruik te maken van fasering. Bijvoorbeeld eerst in het weekend gratis OV, dan tijdens de daluren, gevolgd door de hele stadsdienst gratis. Zo kan per fase bekeken worden tegen welke problemen we aanlopen en hoe die opgelost kunnen worden. Ook gezien de te verwachte problemen met de inzet van veel meer bussen en chauffeurs is 6

een geleidelijke invoering zeer gewenst. Start van de volledige pilot per 1 januari 2008 is gelet op het beschikbaar hebben van meer capaciteit niet mogelijk. Beoordeling prestatieindicatoren (scoren tussen 5 en 10 punten) Terugdringen van Congestie 1.1 Snelheid op congestiegevoelig wegvak 5 1.2 OV-gebruik spits/dal 8 1.3 Overstap auto > OV 8 Ongewogen gemiddelde > 7,0 Verbetering Luchtkwaliteit 2.1 Emissiereductie CO2 6 2.2 Emissiereductie NO2 6 2.3 Emissiereductie PM10 6 Ongewogen gemiddelde > 6,0 Maatschappelijke participatie 3.1 Bereikbaarheid maatschappelijke voorzieningen 8 3.2 Bereikbaarheid privé-bestemmingen 8 Ongewogen gemiddelde > 8,0 Toename van OV-gebruik 4.1 Verplaatsingen 9 4.2 reizigerskilometers 9 4.3 bezettingsgraad 6 Ongewogen gemiddelde > 8,0 Totaal score 29,0 Ondersteunende maatregelen + Ambtelijk eindoordeel Goede pilot die voldoet aan eisen en die vanwege de omvang veel invloed zal hebben op de vooraf gestelde doelen. Totale kosten zijn hoog. 7

4.2 Den Bosch Naam Indiener(s) Gratis stadsdienst Den Bosch Gemeente Den Bosch Beschrijving De gehele stadsdienst van Den Bosch (exclusief de transferiumpendels) is gratis toegankelijk voor iedereen. Typering Tariefmaatregel Gebied Netwerk Gratis OV Stedelijk Stadsdienst o Doelgroepen o Landelijk o Corridor o Vast tarief o Regionaal Beoordeling selectiecriteria Doorlooptijd: 18 maanden Voldoende volume: om effecten op doelen te meten Geen ingrijpende verstoring Gratis OV: hoge autointensiteit o Leeftijdgroepen: hoog reisvolume o Vast tarief: lange ritten en bundel van lijnen in vervoerskundig logisch verband Verwachte effecten Vervoerkundige effecten (op jaarbasis) Gratis openbaar vervoer stadsdienst Den Bosch groei aantal verplaatsingen totaal spits dal groei 3.566.000 572.000 2.994.000 groei % + 118% + 84% + 128% groei % als aandeel alle openbaar vervoer + 12,4% Milieueffecten: probleemgebied op kaartje Ja o Nee Kosten (x 1.000 en gedurende looptijd van 18 maanden) Derving Exploitatiekosten Totaal 4.527 2.985 7.512 Aandachtspunten - De verstoring van werkzaamheden aan de A2 op de pilot gratis stadsdienst is naar verwachting beperkt. Om de kans op verstoring te beperken wordt voorgesteld het gebruik van de streeklijnen binnen de stad buiten de pilot te brengen. - Gemeente stelt zelf voor om de bussen vanaf de transferia niet mee te nemen. - Kosten zijn hoog, vooral als gevolg van de verwachte toename van de vraag en de daarbij behorende inzet van chauffeurs en bussen - Gemeente voert restrictief autobeleid en wil binnenstad geleidelijk verder autoluw maken, nieuwe transferia opzetten, samen communicatietraject opzetten, - Voor de monitoring biedt de gemeente aan om de pilot mee te nemen in het tweejaarlijks Omnibusonderzoek en in het Digipanel. 8

Interne beoordeling (tussen 5 en 10 punten) Terugdringen van Congestie 1.1 Snelheid op congestiegevoelig wegvak 5 1.2 OV-gebruik spits/dal 9 1.3 Overstap auto > OV 9 Ongewogen gemiddelde > 7,7 Verbetering Luchtkwaliteit 2.1 Emissiereductie CO2 6 2.2 Emissiereductie NO2 6 2.3 Emissiereductie PM10 6 Ongewogen gemiddelde > 6,0 Maatschappelijke participatie 3.1 Bereikbaarheid maatschappelijke voorzieningen 8 3.2 Bereikbaarheid privé-bestemmingen 8 Ongewogen gemiddelde > 8,0 Toename van OV-gebruik 4.1 Verplaatsingen 9 4.2 reizigerskilometers 9 4.3 bezettingsgraad 5 Ongewogen gemiddelde > 7,7 Totaal score 29,3 Ondersteunende maatregelen ++ Ambtelijk eindoordeel Goede pilot die voldoet aan eisen. Totale kosten zijn hoog. Geadviseerd wordt de buspendel op het transferium wel gratis te maken en een parkeertarief voor het transferium te handhaven. Verschillen tussen Tilburg en Den Bosch De beoordeling van de voorstellen voor een gratis stadsdienst ingediend door de gemeenten Den Bosch en Tilburg laat een groot kostenverschil zien (11,6 miljoen voor Tilburg tegenover 7,5 miljoen voor Den Bosch). Dit verschil is te verklaren door meerdere aspecten zoals inwonersaantallen, OV-gebruik per motief en en dat is de belangrijkste verklarende factor de geografische oppervlakte van de stadsdienst. De langere lijnen in Tilburg zorgen ervoor dat er meer bussen moeten worden ingezet als de vraag toeneemt. 9

5. Beoordeling leeftijdsgroepen 5.1. Tilburg Naam: Indiener(s): Gratis leeftijdsgroepen Tilburg Gemeente Tilburg Beschrijving De gehele stadsdienst van Tilburg is gratis toegankelijk 65+ en 12-. Typering Tariefmaatregel Gebied Netwerk o Gratis OV Stedelijk Stadsdienst Doelgroepen o Landelijk o Corridor o Vast tarief o Regionaal Beoordeling selectiecriteria Doorlooptijd: 18 maanden Voldoende volume: om effecten op doelen te meten Geen ingrijpende verstoring o Gratis OV: hoge autointensiteit Leeftijdgroepen: hoog reisvolume o Vast tarief: lange ritten en bundel van lijnen in vervoerskundig logisch verband Verwachte effecten Vervoerkundige effecten (op jaarbasis) Gratis OV leeftijdsgroepen stadsdienst Tilburg Groei aantal verplaatsingen 65+ en 12- totaal spits dal groei 65+ 728.000 39.000 689.000 groei 65+ % + 158% + 138% + 159% groei 12-27.000 groei 12- % + 30% groei totaal 755.000 groei totaal % + 137% groei % als aandeel alle openbaar vervoer + 2,6% Milieueffecten: probleemgebied op kaartje Ja o Nee Kosten (x 1.000 en gedurende looptijd van 18 maanden) Derving Exploitatiekosten Totaal 450 0 450 10

Interne beoordeling (tussen de 5 en 10 punten) Terugdringen van Congestie 1.1 Snelheid op congestiegevoelig wegvak 5 1.2 OV-gebruik spits/dal 5 1.3 Overstap auto > OV 7 Ongewogen gemiddelde > 5,7 Verbetering Luchtkwaliteit 2.1 Emissiereductie CO2 5 2.2 Emissiereductie NO2 5 2.3 Emissiereductie PM10 5 Ongewogen gemiddelde > 5,0 Maatschappelijke participatie 3.1 Bereikbaarheid maatschappelijke voorzieningen 9 3.2 Bereikbaarheid privé-bestemmingen 9 Ongewogen gemiddelde > 9,0 Toename van OV-gebruik 4.1 Verplaatsingen 9 4.2 Reizigerskilometers 9 4.3 Bezettingsgraad 8 Ongewogen gemiddelde > 8,7 Totaal score 28,3 Ondersteunende maatregelen + Aandachtspunten - Gratis doelgroepen sluit aan op eerder experiment van en door de gemeente Tilburg voor gratis OV voor doelgroepen (55+ en 12-). Stoppen met een huidige pilot in Tilburg is politiek moeilijk uit te leggen, gezien de positieve ervaringen. Voorzetten van de huidige pilot biedt mogelijkheden de effecten op langere termijn te bepalen. - Gemeente wil bijdragen in ondersteunende maatregelen zoals communicatie Ambtelijk eindoordeel Pilot voorstel scoort het beste in deze categorie en maakt het mogelijk om de effecten van gratis OV voor doelgroepen over een langere periode waar te nemen. Indien deze pilot wordt geselecteerd is het aan te bevelen de leeftijdsgrens op 55+ te stellen om zo de lange termijneffecten van de huidige pilot te kunnen bepalen en de klanttevredenheid niet negatief te beïnvloeden. 11

5.2. Oss Naam: Indiener(s) Gratis leeftijdsgroepen Oss Gemeente Oss Beschrijving De gehele stadsdienst van Oss is gratis toegankelijk 65+ en 12-. Typering Tariefmaatregel Gebied Netwerk o Gratis OV Stedelijk Stadsdienst Doelgroepen o Landelijk o Corridor o Vast tarief o Regionaal Beoordeling selectiecriteria Doorlooptijd: 18 maanden Voldoende volume: om effecten op doelen te meten Geen ingrijpende verstoring o Gratis OV: hoge autointensiteit Leeftijdgroepen: hoog reisvolume o Vast tarief: lange ritten en bundel van lijnen in vervoerskundig logisch verband Verwachte effecten Vervoerkundige effecten (op jaarbasis) gratis openbaar vervoer stadsdienst Oss groei aantal verplaatsingen 65+ en 12- Totaal* spits dal groei 65+ 19.993 groei 65+ % + 158% groei 12-506 groei 12- % + 30% groei totaal 20.499 groei totaal % 143% groei % als aandeel alle openbaar vervoer * De opbrengstcijfers (WROOV) geven onvoldoende informatie over de doelgroepen en omvang van de stadsdienst. Voor het bepalen van de groei is uitgegaan van telgegevens van Arriva en de gehanteerde groeicijfers bij de pilot Tilburg (blz. 11). Milieu-effecten: probleemgebied op kaartje o Ja Nee Kosten (x 1.000 en gedurende looptijd van 18 maanden) Derving Exploitatiekosten Totaal 8 0 8 12

Interne beoordeling (tussen de 5 en 10 punten) Terugdringen van Congestie 1.1 Snelheid op congestiegevoelig wegvak 5 1.2 OV-gebruik spits/dal 5 1.3 Overstap auto > OV 6 Ongewogen gemiddelde > 5,3 Verbetering Luchtkwaliteit 2.1 Emissiereductie CO2 5 2.2 Emissiereductie NO2 5 2.3 Emissiereductie PM10 5 Ongewogen gemiddelde > 5,0 Maatschappelijke participatie 3.1 Bereikbaarheid maatschappelijke voorzieningen 8 3.2 Bereikbaarheid privé-bestemmingen 9 Ongewogen gemiddelde > 8,5 Toename van OV-gebruik 4.1 Verplaatsingen 7 4.2 reizigerskilometers 7 4.3 bezettingsgraad 8 Ongewogen gemiddelde > 7,3 Totaal score 26,2 Ondersteunende maatregelen ++ Aandachtspunten Gratis doelgroepen in de stadsdienst Oss genereert een beperkt reisvolume, waardoor het voorstel geen substantiële bijdrage aan de doelen congestie en milieu/luchtkwaliteit zal leveren (930 reizigers per jaar). Er is wel sprake van een relatief grote groei van het aantal verplaatsingen in de doelgroepen 65+ en 12- (totaal 137%), met name met sociale en overige motieven. Hierdoor is een relatief grote bijdrage aan de doelen OV-gebruik en maatschappelijke participatie te verwachten. In absolute zin scoort gratis doelgroepen Oss lager dan gratis doelgroepen Tilburg. Deze pilot kan echter het effect van deze prijsmaatregel in kleine steden zichtbaar maken. Naast Oss vallen ook Oosterhout, Roosendaal, Bergen op Zoom en Helmond (SRE) in deze categorie. Gemeente wil eventueel garant staan voor de meerkosten en extra kosten van de pilot. Gemeente wil uitgebreid meewerken aan monitoring en communicatie. Ambtelijk eindoordeel Deze pilot is een goed voorbeeld voor gratis OV voor doelgroepen in kleine gemeente. Het is interessant om na te gaan welke effecten op die schaal optreden. Representativiteit van de onderzoeksresultaten vragen extra aandacht. 13

6. Beoordeling vast tarief 6.1. Regio Breda Naam: Indiener(s): Vast tarief GGA Breda Gemeenten Breda (penvoerder), Moerdijk, Drimmelen, Geertruidenberg en Oosterhout Beschrijving: Vast tarief ( 0,50) op streeklijnen 10, 117, 118, 119, 120, 122, 123, 124, 126 en 127. Typering Tariefmaatregel Gebied Netwerk o Gratis OV o Stedelijk o Stadsdienst o Doelgroepen o Landelijk Corridor Vast tarief Regionaal Beoordeling selectiecriteria Doorlooptijd: 18 maanden Voldoende volume: om effecten op doelen te meten Geen ingrijpende verstoring o Gratis OV: hoge autointensiteit o Leeftijdgroepen: hoog reisvolume Vast tarief: lange ritten en bundel van lijnen in vervoerskundig logisch verband Verwachte effecten Vervoerkundige effecten (op jaarbasis) Vast tarief GGA regio Breda groei aantal verplaatsingen totaal spits dal groei 305.000 groei % + 11% + 9% +13% groei % als aandeel alle openbaar vervoer + 1,1% Milieueffecten: probleemgebied op kaartje Ja o Nee Kosten (x 1.000 en gedurende looptijd van 18 maanden) Derving Exploitatiekosten Totaal 2.700 243 2.943 14

Interne beoordeling Terugdringen van Congestie 1.1 Snelheid op congestiegevoelig wegvak 9 1.2 OV-gebruik spits/dal 6 1.3 Overstap auto > OV 9 Ongewogen gemiddelde > 8,0 Verbetering Luchtkwaliteit 2.1 Emissiereductie CO2 6 2.2 Emissiereductie NO2 6 2.3 Emissiereductie PM10 6 Ongewogen gemiddelde > 6,0 Maatschappelijke participatie 3.1 Bereikbaarheid maatschappelijke voorzieningen 6 3.2 Bereikbaarheid privé-bestemmingen 6 Ongewogen gemiddelde > 6,0 Toename van OV-gebruik 4.1 Verplaatsingen 9 4.2 reizigerskilometers 9 4.3 bezettingsgraad 7 Ongewogen gemiddelde > 8,3 Totaal score 28,3 Ondersteunende maatregelen ++ Aandachtspunten - Parkeerbeleid wordt aangescherpt, gemeenten willen meewerken aan monitoring en communicatie. - Het voorstel onderscheidt zich van vast tarief GGA West Brabant doordat deze corridor vooral grotere steden in de regio verbinden. - Binnen de regio is heel veel animo om mee te doen aan deze pilot. Medewerking vanuit de gemeente Breda is erg groot. - Aandachtspunt is het mee laten lopen van de WMO reizigers door de gemeente Breda. De verwachting is niet dat dit verstorend werkt. Ambtelijk eindoordeel Pilot voldoet goed aan alle eisen en scoort goed, onder meer omdat de corridors op trajecten liggen waar de luchtkwaliteit onder druk staat. Pilot krijgt veel steun van de gemeenten. 15

6.2. Regio West Brabant Naam: Indiener(s): Vast tarief GGA West Brabant Gemeenten Bergen op Zoom (penvoerder), Roosendaal, Halderberge, Rucphen, Woensdrecht en Steenbergen Beschrijving: Vast tarief ( 0,50) op streeklijnen 104, 105, 111, 112, 113, 191 en eventueel 312 aangevuld met stadsdiensten Roosendaal en Bergen op Zoom Typering Tariefmaatregel Gebied Netwerk o Gratis OV o Stedelijk o Stadsdienst o Doelgroepen Landelijk Corridor Vast tarief o Regionaal Beoordeling selectiecriteria Doorlooptijd: 18 maanden Voldoende volume: om effecten op doelen te meten Geen ingrijpende verstoring o Gratis OV: hoge autointensiteit o Leeftijdgroepen: hoog reisvolume Vast tarief: lange ritten en bundel van lijnen in vervoerskundig logisch verband Verwachte effecten Vervoerkundige effecten (op jaarbasis) Vast tarief GGA regio west Brabant groei aantal verplaatsingen totaal spits dal groei 301.000 groei % + 12% + 9% + 14% groei % als aandeel alle openbaar vervoer + 1,0% Milieu-effecten: probleemgebied op kaartje Ja (vooral PM10) o Nee Kosten (x 1.000 en gedurende looptijd van 18 maanden) Derving Exploitatiekosten Totaal 2.523 0 2.523 16

Interne beoordeling (tussen 5 en 10 punten) Terugdringen van Congestie 1.1 Snelheid op congestiegevoelig wegvak 6 1.2 OV-gebruik spits/dal 6 1.3 Overstap auto > OV 9 Ongewogen gemiddelde > 7,0 Verbetering Luchtkwaliteit 2.1 Emissiereductie CO2 6 2.2 Emissiereductie NO2 6 2.3 Emissiereductie PM10 6 Ongewogen gemiddelde > 6,0 Maatschappelijke participatie 3.1 Bereikbaarheid maatschappelijke voorzieningen 7 3.2 Bereikbaarheid privé-bestemmingen 7 Ongewogen gemiddelde > 7,0 Toename van OV-gebruik 4.1 Verplaatsingen 9 4.2 reizigerskilometers 9 4.3 bezettingsgraad 7 Ongewogen gemiddelde > 8,3 Totaal score 28,3 Ondersteunende maatregelen ++ Aandachtspunten - Het voorstel onderscheid zich van vast tarief GGA Breda doordat deze corridors vooral kleinere steden in landelijk gebied verbinden. - Voorgesteld wordt om ook de stadsdienst Roosendaal onderdeel uit te laten maken van het plattarief - Gemeente neemt communicatiekosten voor haar rekening en geeft financiële bijdrage bij introductiecampagne; parkeerbeleid wordt aangescherpt. - Middelen die de gemeente Roosendaal nu inzet voor winkelkaartje mogen gebruikt worden voor communicatie en monitoring van de pilot. - De gemeenten in de regio stellen voor om voor WMO reizigers ook een soort pilot te doen binnen deze pilot. Zijn bereid om daaraan een financiele bijdrage, bijvoorbeeld in de week van de vooruitgang in 2008. - Toevoeging stadsdienst Roosendaal levert extra inzicht in effect van plat tarief op stadsdienst op. Externe beoordeling Opgenomen in aparte rapportage van de externe beoordelaars Ambtelijk eindoordeel Pilot scoort goed en is een van de weinige voorstellen in landelijk gebied. 17

6.3. Gemeente Waalwijk Naam: Indiener(s): Vast tarief Waalwijk-Tilburg Gemeenten Waalwijk en Tilburg, mede namens gemeente Loon opzand Beschrijving: Vast tarief ( 0,50) op de corridor Waalwijk Tilburg, streeklijnen 136 (deel), 137 (deel) en 138. Typering Tariefmaatregel Gebied Netwerk o Gratis OV o Stedelijk o Stadsdienst o Doelgroepen Landelijk Corridor Vast tarief o Regionaal Beoordeling selectiecriteria Doorlooptijd: 18 maanden Voldoende volume: om effecten op doelen te meten Geen ingrijpende verstoring o Gratis OV: hoge autointensiteit o Leeftijdgroepen: hoog reisvolume Vast tarief: lange ritten en bundel van lijnen in vervoerskundig logisch verband Verwachte effecten Vervoerkundige effecten (op jaarbasis) flat fare corridor Waalwijk groei aantal verplaatsingen totaal spits dal groei 136.000 groei % + 16% + 13% + 18% groei % als aandeel alle openbaar vervoer + 0,5% Milieueffecten: probleemgebied op kaartje Ja o Nee Kosten (x 1.000 en gedurende looptijd van 18 maanden) Derving Exploitatiekosten Totaal 1.170 401 1.571 18

Interne beoordeling (tussen de 5 en 10 punten) Terugdringen van Congestie 1.1 Snelheid op congestiegevoelig wegvak 7 1.2 OV-gebruik spits/dal 7 1.3 Overstap auto > OV 6 Ongewogen gemiddelde > 6,7 Verbetering Luchtkwaliteit 2.1 Emissiereductie CO2 5 2.2 Emissiereductie NO2 6 2.3 Emissiereductie PM10 6 Ongewogen gemiddelde > 5,7 Maatschappelijke participatie 3.1 Bereikbaarheid maatschappelijke voorzieningen 6 3.2 Bereikbaarheid privé-bestemmingen 6 Ongewogen gemiddelde > 6,0 Toename van OV-gebruik 4.1 Verplaatsingen 6 4.2 reizigerskilometers 6 4.3 bezettingsgraad 7 Ongewogen gemiddelde > 6,3 Totaal score 24,7 Ondersteunende maatregelen + Aandachtspunten - Het voorstel scoort op vrijwel alle doelen matig en komt in de ranking dan ook lager uit dan de voorstellen van GGA West Brabant en GGA-Breda. - Pilotresultaten kunnen goed gebruikt worden bij toekomstige werkzaamheden aan de N261. - Gemeenten willen meewerken met communicatie en monitoring. Gemeente Waalwijk stelt 45.000 Euro beschikbaar. - Snelle autoverbinding is beschikbaar (N261) - Naar en van de Efteling rijden ook speciale bussen vanaf station Tilburg (lijn 168). Deze ook meenemen in de pilot. Ambtelijk eindoordeel Pilot scoort minder dan Breda e.o en West Brabant, maar komt zeker in aanmerking om meegenomen te worden indien meerdere projecten in deze categorie uitgevoerd mogen worden. Geadviseerd wordt de Efteling-lijnen vanaf station Tilburg mee te nemen in de pilot indien daarover met debetrokkenen (Efteling, NS) overeenstemming kan worden bereikt. 19

7. Overzicht en advies Tabel 1 - Ovezicht met samenvatting van beoordeelde pilotvoorstellen Pilot Locatie Flankerende maatregelen Terugdringen congestie Verbetering Luchtkwaliteit Maatschappelijke participatie Toename OV gebruik Kosten ( 1.000 18 mnd.) Gebieds typering Gratis OV Den Bosch Zeer positief Positief Goed Zeer positief 118% 7.512 Stedelijk Tilburg Positief Positief Goed Zeer positief 114% 11.629 Stedelijk Leeftijds groepen Tilburg Positief Weinig Gering Positief 137% 450 Stedelijk Oss Zeer positief Minimaal Gering Positief 143% 8 Stedelijk Plat tarief GGA regio Breda GGA regio West Brabant Waalwijk- Tilburg Zeer positief Positief Minimaal Weinig 11% 2.943 Regionaal Zeer positief Positief Minimaal Weinig 12% 2.523 Landelijk Positief Positief Minimaal Weinig 16% 1.571 Regionaal Opmerkingen - De kosten zijn inclusief derving van reizigersopbrengsten en eventueel in te zetten extra capaciteit (bussen en chauffeurs op basis van standaard DRU-tarieven) en exclusief de kosten voor deelname van WMOgeïndiceerden, extra kosten voor inzet van bussen en chauffeurs en projectkosten (onderzoek, communicatie en personeel) - Een proef met veel volume scoort altijd beter vanwege het kwantitatieve effect op de doelen - De flankerende en innovatieve maatregelen zijn over de diverse pilots weinig onderscheidend. Gemeenten zijn allemaal bereid op ene bepaalde manier mee te werken. Vooral op communicatie en monitoringsgebied. Daarnaast wordt verscherping van het parkeerbeleid genoemd binnen enkele gemeenten. Veel innovatieve maatregelen zijn niet voorgesteld. Onderscheid wordt met name veroorzaakt door de bereidheid van de gemeenten om deel te nemen aan de pilots, zelf veel werkzaamheden hiervoor op te starten en/of budget beschikbaar stellen. Advies Gratis OV: De pilotvoostellen voor geheel gratis OV van de gemeenten Tilburg en Den Bosch scoren nagenoeg hetzelfde. Er zijn op basis van de bepaalde beoordelingsfactoren geen significante verschillen tussen beide pilotvoorstellen. De pilot in Tilburg geeft een uitbreiding aan de huidige pilot. De geraamde kosten (incl. opbrengstderving) voor een pilot gratis OV in Den Bosch zijn veel lager dan in Tilburg. De door de gemeente Den Bosch naar voren gebrachte flankerende maatregelen scoren beter dan de vermelde inbreng van de gemeente Tilburg. Gratis leeftijdsgroepen: De ingediende pilots dragen verschillend bij aan de doelen. In absolute zin is de bijdrage van Tilburg het grootst. Dit wordt veroorzaakt door het volume (Oss wordt geraamd op 3 extra reizigers per dag tegenover Tilburg 2.435 extra reizigers per dag). Indien de pilot in Tilburg wordt voortgezet heeft dit als voordeel dat hiermee lange termijn effecten van gratis OV voor leeftijdsgroepen in beeld gebracht worden. Nadeel is dat voor een groep reizigers (tussen 55 en 65 jaar) de situatie weer verslechterd ten opzichte van de huidige situatie. Wij adviseren dan ook om de grens op 55 jaar te handhaven. Indien de pilot in Oss doorgang krijgt, heeft dit als gevolg dat ook de effecten van gratis OV voor doelgroep in een kleine stadsdienst bekend worden. Plattarief Pilots: Verschillende corridors zijn aangemeld als pilot voor het 0,50 Euro tarief. Zowel de door de gemeente Breda en omstreken ingediende corridors als die van de gemeente Bergen op Zoom en Waalwijk voldoen aan onze criteria, hebben weinig of geen verstorende maatregelen en hebben zeer actieve en bereid willende gemeenten. Binnen deze categorie zijn zowel landelijke als regionale voorstellen ingediend. 20