Navigatie ondernemerschap Beleidsthema s en - doelen Beleid in cijfers Beleidsinstrumentarium 1 Versie oktober 2015
Beleidsthema s en doelen ondernemerschap 1 kapitaal: risico- en groeifinanciering Ondernemerschapsbeleid 2 3 innovatie: gebruik van regelingen netwerken en export Innovatie Productiviteitsgroei 4 regeldrukvermindering 2
Navigatie beleid in cijfers Ondernemerschap Ondernemerschap en groeiverwachtingen Ondernemerschap en groeiverwachtingen Nederland en vergelijking met Europa Tijdreeks Nederland en Verenigde Staten, 2008-2014 Ondernemingsklimaat Ecosysteem voor start ups Positie in de Global Startup Ecosystem Ranking van Amsterdam, Parijs, Berlijn en Silicon Valley Gezochte financiering en afwijzingen Tijdreeks voor kb, mb, gb en totaal, 2012 2015 Financiering Urgentie financiering en afwijzingen Tijdreeks Nederland en Eurozone, 2012-2014 Vraag naar financiering Tijdreeks Nederland en Eurozone, 2010-2015 Venture capital Fondsenwerving en investeringen Geworven venture capital Tijdreeks Nederland, 2007-2014 Vergelijking top 10 Europa en tijdreeks top 4 Europa, 2007-2014 3
Beleid in cijfers ondernemerschap Global Entrepreneurship Monitor 2014 Ondernemerschap en ambitie in Nederland Total early-stage Entrepreneurial Activity (TEA): top 10 EU, 2014 Growth expectation early-stage entrepreneurial activity: relative prevalence, top 10 EU en Nederland, 2014 Roemenië Litouwen Slowakije Verenigd Koninkrijk Portugal Nederland Estland Hongarije Polen 9,5 Roemenië Hongarije Kroatië Slowakije Litouwen Ierland Frankrijk Slovenië Luxemburg Polen Oostenrijk Nederland 20 0 2 4 6 8 10 12 Nederland neemt wat ondernemerschap betreft 6 e plaats in de EU 0 10 20 30 40 50 Nederland staat op 17 e plek van groeiverwachtingen van ondernemers wat hun bedrijf betreft 4
Beleid in cijfers ondernemerschap Global Entrepreneurship Monitor 2014 Ontwikkeling ondernemerschap in Nederland Total early-stage Entrepreneurial Activity (%), Netherlands and US, 2008-2014 Growth expectation ealrly-stage entrepreneurial activity: relative prevalence (%), Netherlands and US, 2008-2014 40 40 35 35 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10 5 5 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Nederland Verenigde Staten Nederland Verenigde Staten Total early-stage Entrepreneurial Activity is in 2014 bijna verdubbeld ten opzichte van 2008 groeiverwachtingen zijn voor het eerst in vijf jaar toegenomen 5
Beleid in cijfers ondernemerschap Global Startup Ecosystem Ranking 2015 Amsterdam in top 20 Startup Ecosystems 1 1 1 1 4 7 8 6 8 8 10 13 13 15 16 15 16 20 19 18 Performance Funding Market Reach Talent Startup Exp. Silicon Valley (1) Berlin (9) Paris (11) Amsterdam (19) Amsterdam staat op 19 e plek in Global Startup Ecosystem Ranking 2015 Amsterdam heeft hoogste subscore op Market Reach (10 e plaats) 6
Beleid in cijfers ondernemerschap Financieringsmonitor 2015-1 Gezochte financiering en afwijzingen gedaald Financiering gezocht en volledig afgewezen financieringsaanvragen, 2012-1 - 2015-1 Financiering gezocht buiten de bestaande kredietruimte, 2012-1 - 2015-1 Percentage volledig afgewezen financieringsaanvragen, 2012-1 - 2015-1 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 30% 25% 20% 15% 10% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Volledig afgewezen financieringsaanvragen Totaal Kleinbedrijf Totaal Kleinbedrijf Financiering gezocht buiten de bestaande kredietruimte Middenbedrijf Grootbedrijf Middenbedrijf Grootbedrijf Het percentage bedrijven dat financiering zoekt is gedaald ten opzichte van 2014-1 ook het percentage volledig afgewezen aanvragen is afgenomen ten opzichte van 2014-1 7
Beleid in cijfers ondernemerschap ECB Survey on the Access to Finance of Enterprises 2014-H2 Urgentie om financiering te verkrijgen op niveau EU Percentage of respondents perceiving pressingness of acces to finance as 'high', 2012-2014 Outcome of applications for bank loans: percentage 'applied but was rejected, 2009-2014 45 45 40 40 35 30 35 25 20 15 30 10 5 25 0 Nederland Euro area Nederland Euro area Aandeel ondernemers dat in Nederland hoge urgentie om financiering te verkrijgen ervaart in 2014 gelijk aan Europees gemiddelde percentage afgewezen aanvragen ligt sinds 2010 boven Europees gemiddelde 8
Beleid in cijfers ondernemerschap Bank Lending Survey Vraag naar financiering gestegen in tweede helft 2015 40 net percentages of banks reporting positive demand 20 0-20 -40-60 -80 Nederland Eurozone Netto percentage van Nederlandse banken die toename in vraag rapporteren positief in 2015, behalve in tweede kwartaal netto percentage in Eurozone (Frankrijk, Italië, Duitsland en Spanje) positief sinds tweede helft 2014 9
Beleid in cijfers ondernemerschap European Private Equity and Venture Capital Association Yearbook 2015 533 mln aan venture capital opgehaald in 2014 Fondsenwerving Nederland ( mld), 2007-2014 Investeringen Nederland ( mld), 2007-2014 2,5 5,0 4,5 2,0 4,0 3,5 1,5 3,0 2,5 1,0 2,0 1,5 0,5 1,0 0,5 0,0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 0,0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Overig kapitaal Venture capital Overige investeringen Venture capital investeringen In 2014 ruim tweeënhalf keer zoveel venture capital aangetrokken als in 2013 totale investeringen participatiemaatschappijen 3,1 miljard in 2014, waarvan ruim 169 miljoen aan venture capital investeringen 10
Beleid in cijfers ondernemerschap European Private Equity and Venture Capital Association Yearbook 2015 Venture capital in Nederland gestegen Total venture capital raised ( 1.000), top 10 Europe, 2014 Total venture capital raised ( mln), 2007-2014 2000 United Kingdom 1.207.690 1800 France 834.500 1600 Netherlands 532.940 1400 Germany 304.610 1200 Norway 246.670 1000 Italy 222.000 800 Spain 196.600 600 Luxembourg 124.400 400 Ireland 104.000 200 Belgium Bulgaria 76.000 76.000 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 United Kingdom France Netherlands Germany Nederland haalde in 2014 na het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk het meeste venture capital op dat betekende een sterke stijging ten opzichte van voorgaande jaren 11
Navigatie beleidsinstrumentarium Financieel Instituties BMKB Qredits Kamer van Koophandel Groeifaciliteit Innovatie krediet MVO Nederland GO SEED StartupDelta GSf Vff Transparantie benchmark Fiscaal Valorisatieprogramma Corporate Governance ROM s Fiscaal 1 2 12
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Borgstelling MKB-kredieten Borgstelling MKB-kredieten Voor ondernemingen met maximaal 250 werknemers met een jaaromzet tot 50 miljoen óf een balanstotaal tot 43 miljoen Overheid staat borg tot 1,5 miljoen voor bedrijfsfinanciering Regels afhankelijk van type onderneming en doel van de lening 13
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Borgstelling MKB-kredieten Gebruik BMKB gelijk aan vorig jaar 2.475 1.870 1.834 1.547 1.210 1.231 486 344 372 2012 2013 2014 borgstellingsbedrag (mln. ) leningbedrag bank (mln. ) aantal bedrijven De borgstellingsbedragen en leningbedragen zijn in 2014 licht gestegen ten opzichte van 2013 het aantal bedrijven dat gebruik maakt van de BMKB is in 2014 licht gedaald ten opzichte van 2013 14
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Borgstelling MKB-kredieten Ondernemers zeer positief over BMKB Ondernemers zeer positief over belang van regeling Regeling ervaren als additioneel, zinvol en kredietgenererend Nauwelijks klachten over extra administratieve lasten als gevolg BMKB Hoogte afsluitprovisie genoemd als kritiekpunt Zonder BMKB zouden bedrijfsplannen en investeringen waarschijnlijk niet tot stand zijn gekomen 2011 enquête en interviews 15
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Borgstelling MKB-kredieten Case Het Tramlokaal Tramlokaal in Meppen omgebouwd tot hotel-restaurant Triodos nam BMKB mee in het financieringsvoorstel Zonder BMKB was het hotel niet mogelijk geweest 16
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Groeifaciliteit Groeifaciliteit Voor ondernemingen die risicodragend kapitaal willen aantrekken Voor financiers die staatsgarantie willen voor verstrekken risicodragende financieringen aan ondernemers Ministerie verstrekt garanties op achtergestelde leningen van banken en op aandelen van participatiemaatschappijen Financier krijgt 50% garantie op verstrekt risicodragend vermogen 17
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Groeifaciliteit Stijging leningbedrag Groeifaciliteit 19 16 20 13 26 8 16 32 71 2012 2013 2014 borgstellingsbedrag (mln. ) leningbedrag bank (mln. ) aantal bedrijven Het leningbedrag is in 2014 meer dan verviervoudigd ten opzichte van 2013 het aantal bedrijven is in 2014 toegenomen ten opzichte van 2013 18
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Groeifaciliteit Groeifaciliteit vervult duidelijke functie voor mkb Groeifaciliteit vervult duidelijke functie voor oorspronkelijke doelgroep: mkb-bedrijven Omvang van deze markt is echter te optimistisch ingeschat bij opstellen Groeifaciliteit Gevolg: doelstelling van forse groei in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal aan mkb-ondernemingen maar gedeeltelijk gerealiseerd 2012 Desk research, dossieronderzoek, procesanalyse en interviews 19
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Groeifaciliteit Case Wisa Kunststofsanitairproducent uit Arnhem Export naar zestig landen Succesvolle buy-out dankzij de Groeifaciliteit 20
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Garantie Ondernemingsfinanciering Garantie Ondernemingsfinanciering Voor (middel)grote ondernemingen met substantiële activiteiten in Nederland Overheid geeft banken garantie van 50% Leningen van maximaal 150 miljoen zijn tot maximaal 75 miljoen gegarandeerd 21
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Garantie Ondernemingsfinanciering Lichte stijging leningbedrag GO 205 206 218 103 103 82 34 37 34 2012 2013 2014 borgstellingsbedrag (mln. ) leningbedrag bank (mln. ) aantal bedrijven Het borgstellingsbedrag is in 2014 gedaald ten opzichte van 2013 Het leningsbedrag is licht gestegen 22
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Garantie Ondernemingsfinanciering GO draagt bij aan meer krediet voor mkb Zoveel mogelijk conform Commissie Theeuwes Op basis van verschillende kwantitatieve onderzoeksmethoden concluderen wij dat circa 50% van het krediet dat onder de GOregeling is verstrekt direct een bijdrage heeft geleverd aan het verhogen van de kredietverlening aan het mkb 2014 Kwalitatief en kwantitatief 23
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Garantie Ondernemingsfaciliteit Case NostalgieNet Brengt het beste uit de jaren 50 tot en met 80 weer terug op tv Just Media Group neemt de zender over van Tijdsbeeld Media Fresh money via de Rabobank dankzij de GO 24
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Garantieregeling Scheepsnieuwbouwfinanciering Garantieregeling Scheepsnieuwbouwfinanciering Voor scheepswerven die krediet willen aantrekken voor financiering van scheepsnieuwbouwproject voor zeeschepen, binnenvaartschepen of luxe jachten Door GSF kunnen banken 80% Staatsgarantie krijgen op bouwfinanciering van schip Werf kan maximaal 300 miljoen per jaar aan garanties krijgen Budget 2015 1 mld 25
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Borgstelling Scheepsnieuwbouw Case De Kaap Scheepswerf uit Meppel Twee duwboten voor Colombiaanse opdrachtgever Refund guarantees dankzij Garantieregeling Scheepsnieuwbouwfinanciering 26
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Qredits Qredits Startende en bestaande ondernemers helpen bij succesvol (door)starten van hun bedrijf Geen toegang tot verschillende (financiële) diensten via reguliere circuit Financiering tot 250.000, coaching en hulpmiddelen 27
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Microfinanciering Lichte stijging in omvang microkredieten Benutting Qredits ( mln) 19,6 18,6 16 16,4 11,7 8,6 9,1 2010 2011 2012 2013-I 2013 2014 Qredits microkredieten (leningen en garanties) Qredits MKB-kredieten In 2014 is er voor 18,6 miljoen aan microkredieten verstrekt daarnaast zijn er 80 mkb-kredieten verstrekt met een totale omvang van 9,1 miljoen 28
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Qredits Qredits biedt uitkomst voor kleine ondernemers Pilot Qredits is er in min- of meerdere mate in geslaagd om oplossing aan te dragen voor het marktfalen in verlenen van kleine ondernemerskredieten Bij voldoende groei van kredietportefeuille kan Qredits zonder structurele overheidssteun kleine kredieten aan ondernemers verstrekken 2011 Desk research en interviews 29
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Innovatiefonds MKB+ Innovatiefonds MKB+ Innovatiekrediet Risicodragende geldlening voor hele bedrijfsleven Voor financiering van veelbelovende innovatieve projecten, die binnen enkele jaren moeten leiden tot nieuwe producten Krediet voor 25-50% van ontwikkelingskosten, met maximum van 10 miljoen 30
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Innovatiekrediet Stabiel gebruik van Innovatiekrediet Kerncijfers Innovatiekrediet, 2011-2014 140 70,0 120 60,0 100 50,0 80 40,0 60 30,0 40 20,0 20 10,0 0 2011 2012 2013 2014 Aantal aanvragen Aantal toegewezen kredieten Omvang toegewezen kredieten (mln euro) (rechteras) 0,0 In 2014 is iets minder krediet toegewezen dan in 2013 aantal bedrijven dat gebruik maakt van het Innovatiekrediet is de afgelopen vier jaar stabiel 31
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Innovatiekrediet Het Innovatiekrediet is doeltreffend Eerste evaluatie volgens richtlijnen commissie Theeuwes Toekenning van IK zorgt ervoor dat S&Oloonsom 68% hoger is dan deze zou zijn geweest zonder IK Één euro aan IK-betaling levert ongeveer 1,82 euro extra R&D uitgaven op Toegekende IK-projecten krijgen financiering gemiddeld 4 maanden sneller rond 2013 Kwalitatief en kwantitatief 32
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Innovatiekrediet Case Levitech B.V. Producent van Levitrack, machine voor zonnepaneelproducenten Spin-off van ASM International Dankzij Innovatiekrediet kon Levitrack verder ontwikkeld worden 33
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Innovatiefonds MKB+ Innovatiefonds MKB+ SEED Capital Vooral voor technostarters en creatieve starters Ministerie verstrekt kapitaal aan investeringsfondsen die met risicokapitaal investeren Verbetering van risicorendementsverhouding voor investeerders Vergroting van financieringsmogelijkheden voor starters 34
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Innovatiekrediet Uitstaand kapitaal SEED-fondsen stijgt SEED: aantal nieuwe en aantal lopende participaties 2005-2014 SEED: kapitaal ( mln), 2005-2014 180 155 175 205 221 160 140 120 100 119 80 91 60 41 75 40 20 20,9 16,8 16,2 15,1 19,5 20 12 16 12 22 9 1 8 32 34 23 29 39 37 33 19 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Lopende participaties Nieuwe participaties Beschikbaar gesteld kapitaal per jaar Totaal uitstaand kapitaal Totaal beschikbaar gesteld kapitaal Het aantal participaties stijgt evenals het uitstaand kapitaal 35
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap SEED SEED dicht equity gap Seed-Capitalregeling heeft cruciale rol gespeeld bij keuze investeerders tot oprichting Seed-Capitalfonds voor vroegefase-ondersteuning technostarters Mede door Seed-Capital-regeling meer geïnvesteerd in technostarters verdubbeling aantal VC-investeringen in technologiebedrijven van 52 naar 100 (2005-2011) toename vroege fase-durfkapitaal van gemiddeld 38 miljoen (2004-2006) naar 114 miljoen in (2009-2011) 2012 Kwalitatief en kwantitatief 36
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap SEED Capital Case DCPrime Spin-off van het VU Medisch Centrum Therapeutische vaccins voor kankerpatiënten Ontwikkeling van kankervaccin dankzij Seedfonds Thuja Capital en Innovatiekrediet 37
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Vroegefasefinanciering Vroegefasefinanciering Voor mkb en (academische) innovatieve starters Lening om te onderzoeken of idee kans van slagen heeft op de markt Lening van 50.000-350.000, 45%-100% van de kosten Budget juli-december 2015 7,05 mln 38
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Vroegefasefinanciering Vroegefasefinanciering Kerncijfers Vroegefasefinanciering (2014-2015) Aantal aanvragen 27 50 Aantal toekenningen 8 10 Aantal afwijzingen 12 27 Aantal intrekkingen door aanvrager 2 15 Aanvragen in behandeling Bedrag toekenningen (mln. ) Uitbetaald (mln. ) 0 3 2,3 2,6 1,3 1,1 2014 2015 Er kwamen in 2015 minder aanvragen binnen dan in 2014 het aantal toekenningen steeg van 8 in 2014 naar 10 in 2015 39
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Valorisatieprogramma Valorisatieprogramma Ondersteuning van 12 consortia bij vormgeving van kennisvalorisatie en ondernemerschapsonderwijs Doel is creëren van ecosysteem met veel interactie tussen bedrijven en kennisinstellingen onderzoeksresultaten vinden weg naar de markt kennisinstellingen pakken kennisvragen vanuit bedrijfsleven beter op Maximaal 5 miljoen subsidie per programma Programmabudget 63 mln 40
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Valorisatieprogramma Case Valorisatieprogramma Zuid-Limburg Consortium van Universiteit Maastricht, Academisch Ziekenhuis Maastricht, Hogeschool Zuyd, Chemelot Campus en LIOF Vier actielijnen verbreed en verbeterd ondernemerschapsonderwijs intensievere kenniscirculatie tussen bedrijven en kennisinstellingen professioneel primair valorisatieproces van Idee tot BV exploitatie van campussen als doorgroeifaciliteiten 41
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Fiscale maatregelen Fiscale maatregelen voor ondernemers Bedrijfsoverdrachte Bedrijfsoverdrachten n Doorschuiving stakingswinst Stakingsaftrek Bij overdracht hoeft geen belasting te worden betaald over de stakingswinst die wordt gerealiseerd Aftrek wanneer winst behaald wordt bij het staken van een onderneming Laag btw Laag btw voor logiesverstrekking en voor voedsel in horeca btw kleine ondernemersregeling Lager BTW-tarief voor toeristische sector en horeca Belastingvermindering voor BTW-verplichting onder de 1.883 Zelfstandigenaftrek en startersaftrek Aftrekpost binnen inkomstenbelasting Ondernemerschap Ondernemerschaps s stimulering stimulering Meewerkaftrek Kleinschaligheids investeringsaftrek Tegemoetkoming voor meewerken van partners/huisgenoten Bevorderen van investeringen van beperkte omvang Fiscale Oudedagsreserve Sparen voor de oude dag binnen de onderneming 42
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Fiscale maatregelen Bevordering ondernemerschap aanzienlijk Evaluatie van zelfstandigenaftrek (inclusief starters), kleinschaligheidsinvesteringsaftrek, FOR en meewerkaftrek Data-analyses geven aan, met nodige nuanceringen en voorbehouden, dat effecten op bevorderen ondernemerschap bij aantal instrumenten aanzienlijk zijn Geldt vooral voor zelfstandigenaftrek en kleinschaligheidsinvesteringsaftrek 2005 Tijdreeksanalyse van gegevens CBS, Belastingdienst, KvK en EIM en enquête 43
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Fiscale maatregelen Fiscale regelingen beperkt doeltreffend Fiscale regelingen kunnen financieringsbehoefte bij bedrijfsoverdrachten verminderen en informatieasymmetrie verkleinen Gebruik van fiscale regelingen niet altijd gunstig Wezenlijke inefficiëntie doordat doorschuifregeling stakingswinst in praktijk beperkt is tot bedrijfsoverdrachten binnen familie- of werknemerssfeer Simulatieberekeningen en aannames duiden op beperkte doeltreffendheid en doelmatigheid van fiscale regelingen 2014 Theoretische analyse, simulatieanalyse en enquête 44
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Corporate Governance Nederlandse Corporate Governance Code Nalevingspercentages governance codes AEX AMS Algemeen aanvaarde principes en best practice-bepalingen voor goed ondernemingsbestuur Pas toe of leg uit -beginsel Toepassing van code is groot onder Nederlandse vennootschappen 100,0% AMX 99,9% Lokaal 99,4% 98,4% 45
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Transparantiebenchmark Transparantiebenchmark Jaarlijks onderzoek naar inhoud en kwaliteit van maatschappelijke verslaggeving bij Nederlandse ondernemingen De Kristal voor meest transparante jaarverslag NS winnaar in 2014 46
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Transparantiebenchmark Toename transparantie Nederlandse bedrijven Toename van transparantie in maatschappelijke verslaglegging Kosten ( 610.000 per jaar) staan in redelijke verhouding tot opbrengst Opbrengsten zijn verbetering transparantie bij ondernemingen en significante toename van aandacht bedrijfsleven voor MVO Echter, deel bedrijfsleven hecht nog weinig waarde aan transparantie op MVO-thema s 2013 Kwalitatief en kwantitatief 47
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap StartupDelta StartupDelta Platform voor start-up-wereld van Nederland Nederland op de kaart zetten als groeiplaats voor start-ups Nederlandse voordelen toegang tot de rest van de wereld 10 start-up- & techclusters op 90 minuten afstand Nederland is ideale proeftuin voor nieuwe ideeën 48
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Kamer van Koophandel Kamer van Koophandel Handelsregister Informatie en advies financiering bedrijf starten of overnemen internationaal ondernemen innoveren 49
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap MVO Nederland MVO Nederland Bevordert kennis- en informatieoverdracht over MVO Bevordert en faciliteert maatschappelijke dialoog over MVO Zet bedrijven, sectoren en ketens aan om steeds verdergaande stappen te zetten op gebied van MVO 50
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap MVO Nederland MVO Nederland functioneert effectief MVO Nederland heeft afgelopen jaren effectief gefunctioneerd Operationele doelstellingen, zoals goedgekeurd door ministerie van EZ en VROM, grotendeels behaald Grote tevredenheid onder bedrijven met voorlichting en kennisfunctie MVO Nederland MVO Nederland maakt efficiënt gebruik van beschikbare middelen 2010 Kwantitatief en kwalitatief 51
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen 8 regionale ontwikkelingsmaatschappijen Ambitie om regio aantrekkelijke vestigingsplaats te maken Versteviging van lokale en regionale economie investeren in met name innovatieve en snelgroeiende regionale bedrijven vervallen bedrijventerreinen herstructureren risicokapitaal verstrekken ondernemers begeleiden bij bedrijfsvoering ondernemers stimuleren om zich in regio te vestigen 52
Beleidsinstrumentarium ondernemerschap Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen Oordeel effectiviteit ROM s over het algemeen genomen positief ROM s realiseren meeste van gestelde doelen - waar doelen niet zijn behaald kan dit deels verklaard worden door externe factoren zoals de economische crisis of beleidsmatige voorkeuren ROM s kunnen nog aan effectiviteit winnen door meer vanuit pieken te werken en een integrale werkwijze te bevorderen tussen taakvelden Efficiëntiewinst mogelijk door overlap werkgebieden ROM s en piekenorganisaties te verminderen 2010 Interviews, enquête, desk research en analyse van administratieve en financiële data 53