RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch

RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch REPTIELEN AMFIBIEËN VISSEN ONDERZOEK NEDERLAND

RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch Frank Spikmans en Rombout van Eekelen oktober 2008 STICHTING RAVON POSTBUS 1413 6501 BK NIJMEGEN www.ravon.nl

RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch Colofon 2008 Stichting RAVON, Nijmegen Rapprtnummer: 2007-18 Tekst: Frank Spikmans en Rombout van Eekelen Met medewerking van Peter Frigge Foto omslag: visvangst in cuvet bekeken (Frank Spikmans) Wijze van citeren: Spikmans, F. en R. van Eekelen, 2008. RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch. Stichting RAVON, Nijmegen.

Stichting RAVON INHOUD 1 INLEIDING...1 2 METHODE...2 3 RESULTATEN...3 4 FOTO S...5 5 DANKWOORD...9 BIJLAGEN 1 Deelnemerslijst 2 Verspreidingskaarten aangetroffen vissen 3 Atlasproject vissen in Noord-Brabant

Stichting RAVON 1 INLEIDING Van vrijdagavond 5 oktober tot en met zondag 7 oktober 2007 is in de Biesbosch en zijn omgeving het jaarlijkse RAVON Vissenweekend gehouden. Het weekend heeft als doel om de omgeving te onderzoeken op vissen. Niet in de laatste plaats is het ook een ontmoeting van oude bekenden en een goede gelegenheid om kennis op te doen (of bij te schaven) op het gebied van visherkenning, -ecologie en onderzoek. Het weekend werd georganiseerd door Rombout van Eekelen vanuit bureau Waardenburg en Frank Spikmans vanuit RAVON. Er waren 46 deelnemers. Het recreatiepark De Kurenpolder te Hank aan de rand van de Biesbosch diende als eeten slaapplaats. Dagelijks is in groepen van 4 tot 8 personen met diverse vangmiddelen, maar voornamelijk met het schepnet gezocht naar vissen. Tijdens het weekend zijn 26 vissoorten waargenomen: alver marmergrondel baars paling bittervoorn pos blankvoorn rietvoorn Bot riviergrondel brasem roofblei driedoornige stekelbaars serpeling giebel snoek grote modderkruiper tiendoornige stekelbaars karper vetje kleine modderkruiper winde kolblei witvingrondel kroeskarper zeelt Een reden om juist in deze omgeving op onderzoek uit te gaan is het atlas project Vissen in Noord-Brabant. Dit project is in 2006 van start gegaan en loopt tot in 2009. Met de steun van alle Brabantse Waterrschappen, de provincie en de Hengelsport Federaties wordt er in een samenwerking tussen bureau Natuurbalans Limes Divergens, bureau Waardenburg en RAVON een atlas van zoetwatervissen in deze provincie gemaakt. Zie ook bijlage 3 voor meer informatie over dit project. 1

RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch 2 METHODE Tijdens het vissenweekend is de Biesbosch en zijn omgeving onderzocht. De onderzochte kilometerhokken zijn weergegeven in de onderstaande kaart. Op zaterdag 6 oktober zijn de watergangen in de Biesbosch met schepnet en electrovisserij bemonsterd. Hierbij werd gebruik gemaakt van boten van Staatbosbeheer. Daarnaast zijn sloten en wetering in de omliggende polders en landbouwbouwgebieden verkend. Het gebruik van een kleine, handgetrokken zegen viel door de aanwezigheid van een dikke sliblaag tegen, waarna is uitgeweken naar de Merwede bij Werkendam. Op zondag 7 oktober zijn opnieuw de wateren in de polders en landbouw in het land van Heusden en Altenen rondom de Biesbosch onderzocht op het voorkomen van vissen met behulp van schepnetten. De middag werd afgesloten met een demonstratie electro- en zegenvisserij. 2

Stichting RAVON 3 RESULTATEN Tijdens het weekend werden 26 vissoorten gevangen in 30 kilometerhokken (zie tabel 1). Verspreidingskaarten van alle aangetroffen vissoorten zijn opgenomen in bijlage 2. Het betrof zowel rheofiele soorten als witvingrondel, serpeling en winde als limnofiele soorten als zeelt, grote modderkruiper en kroeskarper. Van de recente nieuwkomers werd de marmergrondel aangetroffen. Opvallend was dat in de slootjes waar eerder vele honderden grote modderkruipers werden uitgezet nu ondanks intensief bemonsteren geen enkel dier gevangen kon worden. Naast grote modderkruiper werden de beschermde soorten kleine modderkruiper en bittervoorn gevangen. De bittervoorn werd in 18 van de 30 onderzochte kmhokken aangetroffen, hetgeen er op duidt dat de Biesbosch een belangrijke functie heeft voor deze soort. De genoemde beschermde limnofiele soorten werden met name aangetroffen in poldertjes of afgesloten kreken. Dit wijst er op dat het van belang is om een zorgvuldige afweging te maken voordat wateren in open verbinding met grotere wateren zoals de rivier worden gebracht. Duidelijk werd dat de Biesbosch een rijke visfauna herbergt waarbij het unieke is dat op korte afstand van elkaar zowel limnofiele als rheofiele soorten kunnen worden aangetroffen. Aantal vissoorten aangetroffen: 26 Aantal kmhokken onderzocht: 30 Meest aangetroffen soort: blankvoorn (24 van de 30 onderzochte kmhokken) Minst aangetroffen soort: giebel, grote modderkruiper en serpeling (allen 1 exemplaar) Meest soortenrijke kmhok: 116-416 (17 vissoorten) Totaal aantal waargenomen vissen: 4267 Aantal exotische vissoorten: 3 3

RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch Tabel 1: aangetroffen vissoorten per kilometerhok. x y alver baars bittervoorn blankvoorn bot brasem driedoornige stekelbaars giebel grote modderkruiper karper kleine modderkruiper kolblei kroeskarper marmergrondel paling pos rietvoorn riviergrondel roofblei serpeling snoek tiendoornige stekelbaars vetje winde witvingrondel zeelt Aantal soorten 109 417 x x x 3 111 419 x x x x x x x x x 9 420 x x x x x x x 7 112 421 x x x x x x 6 422 x x x x x x x x x x x x x 13 113 415 x x x x x 5 419 x x x x x x 6 421 x x x 3 114 414 x x x x x x 6 416 x x x x x x x x x x x 11 114 418 x x x x x x x x x 9 420 x x x 3 421 x x x x x x 6 115 414 x x x x x x x x x x x 11 416 x x x x x x x 7 421 x x x 3 116 414 x x x x x 5 415 x x x x x x x x x x x 11 416 x x x x x x x x x x x x x x x x x 17 418 x x x x 4 116 419 x x x x x x x x 8 117 415 x x x x x x x x x x x 11 416 x x x x x x 6 419 x x x x x x 6 118 415 x 1 420 x x x x x x x x x x x x 12 119 416 x x x x x x x x x x 10 420 x x x x x x x x x x x x 12 120 419 x x x x x x 6 121 425 x x x x x x 6 Aantal kmhokken 7 21 18 24 4 9 22 1 1 2 16 7 3 3 2 13 18 4 4 1 6 15 6 6 1 9 4

Stichting RAVON 4 FOTO S 5

RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch 6

Stichting RAVON 7

RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch Fotografen: Annemarie van Diepenbeek, Wim van den Heuvel, Jelger herder, Matthijs de Vos, Steven van Kasteel en Frank Spikmans. Bekijk alle foto s op de website van RAVON (> foto s > activiteiten) 8

Stichting RAVON 5 DANKWOORD Het vissenweekend is financieel mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Staatsbosbeheer en door het beschikbaar stellen van boten. In het bijzonder danken wij boswachter Bart Weel voor zijn medewerking. De beroepsvissers en de Hengelsport federatie Zuidwest Nederland worden bedankt voor de verleende toestemming voor de bevissing van de wateren in de Biesbosch. Onmisbaar voor het slagen van het weekend was vooral het enthousiasme en de gedrevenheid van de aanwezige vrijwilligers die er niet alleen een geslaagd maar ook een gezellig weekend van maakten. 9

RAVON Vissenweekend 2007 Biesbosch Bijlage 1: deelnemers Vissenweekend 2007 Rob van Westrienen Jarno Beijk Josine de Jongh Annemarie van Diepenbeek Jelger Herder Joost Bergsma Frank Spikmans Stephan Loosveld Rombout van Eekelen Jeroen Koorevaar Sevana Colenbrander Marlies van Santen Hans Kroodsma Sander Hunink Mark Grutters Wim van den Heuvel Arthur Hoffmann Steven van Kasteel Jan Kranenbarg Fabrice Ottburg Annemieke Ouwehand Arthur de Bruin Matthijs de Vos Jacques Cop Theo de Jong Tjeerd du Bois Willie van Emmerik Anke Nooijen Willem Kuijsten Jos Spier & zonen Fleur vanvliet Marjan Verdijk Gerben van der Burg Wouter Schuitema Arnold van Rijsewijk Joran Janse Ruud Kraak Jasper Arntz Dille Wielakker Harm Kossen M.M. Konings Roon Bakels Bas Bakker Jody Ettema Maggy van den Aker Naomi Huig 10

Stichting RAVON Bijlage 2: Verspreidingskaarten aangetroffen vissen 11

Stichting RAVON 13

Stichting RAVON 15

Stichting RAVON 17

Stichting RAVON 19

Stichting RAVON 21

Stichting RAVON 23

Stichting RAVON 25

Stichting RAVON 27

Stichting RAVON 29

Stichting RAVON 31

Stichting RAVON 33

Stichting RAVON 35

Stichting RAVON Bijlage 3: Atlasproject vissen in Noord-Brabant 37