Copernicushervorming Rol van de politieke actoren Dhr. Georges Monard
1. Context van de hervorming Acute crisis van vertrouwen in de overheid (Dutroux, dioxine, ) sterke emoties «burning platform» Politieke ommekeer in verkiezingen (dioxineverkiezing 99) 1e paarse regering Verhofstadt: «modelstaat België» Regeerakkoord: radicale hervorming van de openbare diensten ( Corporate transformation ) = 1ste prioriteit ongewoon in coalitieregering
2. Dé trekkers: politieke actoren Regering en vnl. EM (GV) en MAZ (LVdB) Grote politieke wil en dringendheid Top down: knap concept (sterk NPM) uitgewerkt door LVdB, samen met * team consultants en kab.leden * allemaal Vlamingen * geen ambtenaren Geen geloof in de interne veranderingscapaciteit Nadien zal de hervorming doorgeduwd en verkocht worden
3. Geleidelijk opgebouwde weerstand(1) Crisisemotie ebt weg, weerstand van Ambtelijke top (vooral na beslissing over topmanagement) Onrust aantal ambtenaren Franstaligen Vakbond(en) zij bewerkten de politiek: Partijen, regering, parlement (Vooral PS) Oppositie: «The duty of the opposition is to oppose» Raad van State: vertraging / ondermijning vertrouwen
Geleidelijk opgebouwde weerstand(2) Verhofstadt II: ministers AZ Arena/Dupont: Lossen van enkele belangrijke delen van de hervorming «Snelle en zware tocht met bewuste voorhoede, die weinig achterom keek, wordt vervangen door een rustige expeditie, aan het ritme van de traagste trekkers» Positief: belangrijke delen worden voortgezet, met bredere steun
4. Mandaatsysteem Onderdeel van een globale visie: overeengekomen doelstellingen en middelen, autonomie, opvolging en evaluatie De visie wordt niet echt bestreden, wel het mandaatsysteem en de selectie Aanvankelijke selectie KB(2000) was sterkere stap naar objectivering KB van 2001: al meer politieke invloed, maar nog breuk met het verleden; KB van 2004: restauratie van politiek en zelfs willekeur (2d. 2u.) Telkens na arrest van Raad van State(!) argument: concessies LVdB (bv. taalgescheiden jury s)!
5.1 Politieke actoren 5. Kritische evaluatie Leidden de hervorming van A tot Z Met knappe visie Met externe deskundige hulp PARLEMENT? «Uitvoerende macht organiseert haar eigen diensten» slechts beroep op het parlement waar het niet anders kon oppositie stelt kritische vragen Parl.leden meerderheid oefenen (beperkte) invloed uit via fractie & partij Beter gestart met debat over visie en concept? Interne onderhandelingen in regering (en IKW): afzwakkingen en compromissen
5.2 Politieke partijen 5. Kritische evaluatie Sterk verschillende culturen F-N N: steun v. meerderheid, kritische vragen v. oppositie, geen totale afwijzing F: geleidelijke weerstand, vooral van PS, Ecolo & PSC «Vlaamse hervorming» «Angelsaksisch» «Afbraak van eigenheid van publieke sector» Later: Arena/Dupont: Franstalige restauratie («Zijn er wel echt federale ministers of afwisselend F-N?») Geen dialoog of pact met de oppositie, zoals in sommige landen CONTINUÏTEIT?
5. Kritische evaluatie 5.3 Rol van ambtelijke top en interne expertise Defensieve opstelling Zwak Groeiende weerstand Daarentegen sterke inbreng consultants en ook bestuursdeskundigen
5. Kritische evaluatie 5.4 Vakbonden en ambtenaren Minister: investeerde sterk in onderhandelingen met de vakbonden, met reële maar beperkte resultaten; Wenste geen akkoord à tout prix Ambtenaren werden ongerust (gemaakt) over de nieuwe managementinstrumenten (evaluatie )
5. Kritische evaluatie 5.5 De bevolking «referendum» Breed draagvlak bij de start Brokkelde wat af, vooral in F door: moeilijkheden Raad van State Berichten over hoge kostprijzen consultants en over benoemingen) Maar bleef reëel De klant van de overheidsdiensten is, in tegenstelling tot het personeel, niet georganiseerd geen evenwicht in lobbying en actiemiddelen
Conclusie(1) Burning platform voor de hervorming Indrukwekkend globaal en coherent concept Sterke wil om binnen 1 legislatuur onomkeerbare hervormingen door te duwen Geleidelijke weerstand, vooral bij de ambtelijke top, F en CGSP; onrust bij ambtenaren Weerstand vindt een relais in vakbonden en partijen (F)
Conclusie(2) Moeizame onderhandelingen in de regering en compromisvorming Raad van State: geleidelijk negatieve arresten: ommezwaai in positie na aantreden Arena Gebrekkige en laattijdige communicatie De promotoren van de hervorming hebben zwaar gewerkt aan Politieke consensus Minder aan consensus op de werkvloer Politiek draagvlak was belangrijker dan draagvlak bij de uitvoerders van de hervorming