POTPROEF MET ORGANISCHE EN ORGANO- MINERALE MESTSTOFFEN IN SLA

POTPROEF MET ORGANISCHE EN ORGANO- MINERALE MESTSTOFFEN IN SLA Proefcode: OL11 SLBMND Offertecode: 10_055_AV Uitgevoerd in opdracht van: NutriDix nv Polderstraat 3 8600 Diksmuide Tel ++ 32 (0)51 519 043 Fax ++ 32 (0)51 500 803 peter.vanthomme@nutridix.com Door: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Karreweg 6 9770 Kruishoutem Tel ++ 32 (0)9 381 86 86 Fax ++ 32 (0)9 381 86 99 pcg@proefcentrum-kruishoutem.be Proefverantwoordelijke: Anneleen Volckaert Studieverantwoordelijke: Nico Vergote Directeur: Bruno Gobin Datum: 19/09/2011 Studieverantwoordelijke Nico Vergote Directeur Dr. B. Gobin Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Karreweg 6, B-9770 Kruishoutem T: +32 (0)9 381 86 86 F: +32 (0)9 381 86 99 BTW: 0416.682.702 RPR: 0416.682.702 info@proefcentrum-kruishoutem.be www.proefcentrum-kruishoutem.be Bank: LBK 103-2046532-94 IBAN: BE87 1032 0465 3294 BIC: BCGECHGG

Abstract NutriDix nv specialiseert zich in de productie van organische en organo-minerale meststoffen. Het doel van deze proef was de mineralisatie van 2 organische (Pro 2 en Pro 11) en 2 organo-minerale (Pro 1 en Pro 8) meststoffen in praktijkomstandigheden in een teelt van sla weer te geven. Niet alle organische stikstof komt immers even snel vrij, aan de hand van metingen zou dat in beeld kunnen gebracht worden. Er werd gekozen om Kjeldahl-N te analyseren omdat men ervan uit gaat dat de vrijgestelde nitrische stikstof snel wordt opgenomen door de plant en aldus geen juiste waarde weergeeft. Er werd getracht een antwoord te vinden op de kernvraag hoe lang blijft er Kjeldahl-N beschikbaar. Daarnaast werd ook de kropmassa en de plantkwaliteit beoordeeld. De correlatiecoëfficiënt tussen de gemeten Kjeldahl-N en de logaritmische trendlijn is klein. In feite kan er niet gesproken worden over een echte afbraakcurve. Wanneer we de curven toch beschouwen, merken we een ± identiek verloop voor Pro 2 en Pro 11, de twee zuiver organische meststoffen. Pro 8, de meststof die zowel organische stikstof als ureum en ammonium bevat, heeft een veel steiler verloop. Dat is logisch aangezien ammonium sneller omgezet of opgenomen kan worden. Onderstaande tabel probeert een antwoord te geven op de vraag hoe lang blijft er Kjeldahl-N beschikbaar?. Van de Pro 11 meststof blijft er, volgens deze formule, 24 weken Kjeldahl-N beschikbaar. Van de Pro 8 meststof is de Kjeldahl-N na 11 weken omgezet. Toch moeten deze waarden met enige voorzichtigheid beschouwd worden aangezien de correlatie tussen de meetwaarden en de trendlijn laag is. Object Vergelijking: y = Kjeldahl-N (in mg/kg) x = tijd (in weken) y = 0; x =? Pro 1 y = -1589ln(x) + 4365.3 15.6 Pro 2 y = -1980ln(x) + 5989.6 20.6 Pro 8 y = -3426ln(x) + 8116.3 10.7 Pro 11 y = -1799ln(x) + 5731.8 24.2 Page 2 of 21

Inhoudstabel 1 Inleiding... 4 2 Materiaal en methoden... 4 2.1 Objecten... 4 2.2 Proefdesign... 4 2.3 Draaiboek... 5 2.4 Proefveld / infrastructuur... 5 2.5 Behandelingsmethode... 9 2.6 Beoordelingsmethode... 9 2.7 Statistische analyse... 9 3 Resultaten en bespreking... 11 3.1 Resultaten... 11 3.2 Validiteit van de resultaten... 19 3.3 Bespreking... 20 4 Besluit... 21 5 Verklaring van de kwaliteitsverantwoordelijke... 21 Page 3 of 21

1 Inleiding NutriDix nv specialiseert zich in de productie van organische en organo-minerale meststoffen. Het doel van deze proef was de mineralisatie van 2 organische (Pro 2 en Pro 11) en 2 organo-minerale (Pro 1 en Pro 8) meststoffen in praktijkomstandigheden in een teelt van sla weer te geven. Niet alle organische stikstof komt immers even snel vrij, aan de hand van metingen zou dat in beeld kunnen gebracht worden. Er werd gekozen om Kjeldahl-N te analyseren omdat men ervan uit gaat dat de vrijgestelde nitrische stikstof snel wordt opgenomen door de plant en aldus geen juiste waarde weergeeft. Er werd getracht een antwoord te vinden op de kernvraag hoe lang blijft er Kjeldahl-N beschikbaar. 2 Materiaal en methoden 2.1 Objecten Object Tabel 1: Objectomschrijving N per 100 kg meststof (in kg) N toegevoegd per pot van 2 liter (in kg) Meststof toegevoegd per pot 2 van liter (in kg) Meststof toegevoegd per m³ (in kg) Onbemest 0 0 0 0.0 Pro 1 15 0.001 0.0067 3.3 Pro 2 6 0.001 0.0167 8.3 Pro 8 10 0.001 0.0100 5.0 Pro 11 4 0.001 0.0250 12.5 Pro 1 15-3-8 (+2 MgO) is een organo-minerale meststof bestaande uit 6 % organische stikstof en 9 % ureumstikstof Pro 2 6-5-7 (+4 MgO) is een organische meststof bestaande uit 6% organische stikstof Pro 8 10-5-15 (+ 2 MgO) is een organo-minerale meststof bestaande uit 4.5% organische stikstof, 4% ureumstikstof en 1.5% ammoniumstikstof Pro 11 4-6-12 (+ 4 MgO) is een organische meststof bestaande uit 4 % organische stikstof 2.2 Proefdesign Proefdesign Gerandomiseerde blokkenproef Aantal parallellen 4 Aantal objecten 5 Aantal planten/plot 16 planten/object/parallel Page 4 of 21

2.3 Draaiboek 06/11/2010 Zaai 14/01/2011 Plant 14/01/2011 Staalname: week 0 21/01/2011 Staalname: week 1 28/01/2011 Staalname: week 2 04/02/2011 Staalname: week 3 11/02/2011 Staalname: week 4 18/02/2011 Staalname: week 5 25/02/2011 Staalname: week 6 04/03/2011 Staalname: week 7 11/03/2011 Staalname: week 8 18/03/2011 Staalname: week 9 25/03/2011 Staalname: week 10 01/04/2011 Staalname: week 11 08/04/2011 Staalname: week 12 08/04/2011 Oogst 2.4 Proefveld / infrastructuur GPS-coördinaten Gemeente Land Locatie proef Voorgaande teelt Ras (+zaadhuis) Teeltsysteem N: 50 56.70'; E: 3 31.46' Kruishoutem België Serre Nvt Gardia (Rijk Zwaan) Plantpotten van 2 liter Tabel 2: Algemene gewasbescherming Datum Product Dosis per hectare l of kg Actieve stof 18/01/2011 Hermosan 2 kg thiram 24/01/2011 Previcur 1.5 l propamocarb Page 5 of 21

40 35 30 Kastemperatuur (in C) 25 20 15 10 5 0 7/01/2011 17/01/2011 27/01/2011 6/02/2011 16/02/2011 26/02/2011 8/03/2011 18/03/2011 28/03/2011 7/04/2011 17/04/2011 Figuur 1: Kastemperatuur (in C) Page 6 of 21

120 100 Relatieve vochtigheid (in %) 80 60 40 20 0 7/01/2011 17/01/2011 27/01/2011 6/02/2011 16/02/2011 26/02/2011 8/03/2011 18/03/2011 28/03/2011 7/04/2011 17/04/2011 Figuur 2: Relatieve vochtigheid (in %) Page 7 of 21

700 600 500 400 Straling (in W/m²) 300 200 100 0 7/01/2011 17/01/2011 27/01/2011 6/02/2011 16/02/2011 26/02/2011 8/03/2011 18/03/2011 28/03/2011 7/04/2011 17/04/2011 100 Figuur 3: Straling (in W/m²) Page 8 of 21

2.5 Behandelingsmethode De proefmeststoffen werden d.m.v. een substraatmixer tien minuten gemengd met onbemeste potgrond. Plastiek plantenpotten met een inhoud van twee liter werden gevuld met dit mengsel en hierin werd de sla geplant. Er werd één gram stikstof (ongeacht de bron) toegediend per twee liter potgrond. De proef werd aangelegd in vier parallellen, per parallel werden zestien planten voorzien. 2.6 Beoordelingsmethode Wekelijks werden, per object, vier slaplanten geoogst (één van elke parallel). De perspot werd uit de plantenpot gehaald en geëlimineerd. Daarna werd de massa van de krop en de resterende hoeveelheid Kjeldahl-N aanwezig in de potgrond bepaald. De wortels werden voor dat laatste zo goed als mogelijk uit de potgrond gehaald. De potgrond werd 24 uur gedroogd op 45 C (geadviseerde voorbehandeling) en de stalen werden opgestuurd naar het Laboratorium Chemische Analysen van Hogeschool Gent. De resterende hoeveelheid Kjeldahl-N werd bepaald per object maar gemengd over de vier parallellen om de analysekost te drukken. Op het eind van de teelt werd elke parallel afzonderlijk geanalyseerd om een statistische verwerking te kunnen uitvoeren. Kjeldahl-N is de som van organisch stikstof (inclusief ureum), ammoniak en ammonium. Men koos ervoor Kjeldahl-N te meten omdat men ervan uit gaat dat de vrijgestelde nitrische stikstof vrij snel wordt opgenomen door de plant en aldus geen juiste waarde weergeeft. De watergift gebeurde zodanig dat het schaaltje niet kon overlopen en dat er dus geen nutriënten konden uitlogen. De aanwezige minerale stikstof diende dus opgenomen te zijn door de plant. Het mogelijke N-verlies via ammoniakale vervluchtiging werd niet in rekening gebracht. Bij het begin en op het eind van de teelt werd per object, maar gemengd over de vier parallellen, geanalyseerd hoeveel nutriënten (B, Ca, Cu, Fe, K, Mg, Mn, Na, P, S en Zn) aanwezig waren in de met meststof gemengde potgrond. Op het eind van de teelt werd de plantkwaliteit beoordeeld. De analyses werden, zoals eerder vermeld, uitgevoerd door het Laboratorium Chemische Analysen, Departement Biowetenschappen en Landschapsarchitectuur, Hogeschool Gent. Dit laboratorium werkt volgens ISO 17025. Voor de bepaling van de hoeveelheid Kjeldahl-N wordt het gedroogde (24 uur op 45 C) en gemalen monster behandeld met kokend H 2 SO 4. De ammoniakale en organische stikstof wordt in aanwezigheid van een katalysator (Se-mengsel) omgezet tot (NH 4 ) 2 SO 4. In sterk alkalisch midden wordt NH 3, afkomstig van (NH 4 ) 2 SO 4, door stoomdestillatie vrijgesteld en opgevangen in een verzadigde boorzuuroplossing, die getitreerd wordt met 0,1 N HCl. Voor de bepaling van mineralen wordt het gedroogde (24 uur op 45 C) en gemalen monster verast op 500 C, de as wordt opgelost in HNO 3 en de mineralen in de asoplossing worden bepaald met ICP. 2.7 Statistische analyse Eerst en vooral werd getest of de varianties van verschillende groepen van een variabele gelijk zijn of niet, dit gebeurde met de Levene test. De nulhypothese die stelt dat de varianties gelijk zijn, diende voor kropmassa week 10 en kropmassa week 11 zelfs na een log en een vierkantswortel transformatie verworpen te worden. Deze variabelen werden verder niet-parametrisch onderzocht met de Kruskal-Wallis test en een Mann-Whitney test. De andere variabelen werden onderworpen aan een ANOVA test. Er werden significante verschillen vastgesteld (p<0.05), waardoor de nulhypothese diende verworpen te worden: de gemiddelden zijn niet gelijk. De symbolen duiden op verschillende significantieniveaus. Page 9 of 21

Figuur 4: Proefopzet Page 10 of 21

3 Resultaten en bespreking 3.1 Resultaten Kropmassa (week 1 t/m week 12) Tabel 3: Kropmassa (in gram) week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8 week 9 week 10 week 11 week 12 Onbemest 4.1 5.5 10.7 a 19.9 a 36.0 a 50.1 a 63.9 b 81.3 b 88.3 c 93.0 b 112.3 b 119.8 c Pro 1 4.0 5.3 8.9 a 18.1 a 40.3 a 65.1 a 101.5 a 192.0 a 288.4 b 348.0 a 401.0 a 473.6 ab Pro 2 3.5 5.4 10.5 a 21.0 a 39.3 a 70.4 a 111.0 a 186.4 a 262.5 b 312.5 a 375.8 a 388.2 b Pro 8 4.0 5.5 10.0 a 18.9 a 38.7 a 62.2 a 111.5 a 192.9 a 339.3 a 396.0 a 460.9 a 568.4 a Pro 11 4.0 5.5 9.0 a 19.7 a 38.2 a 66.0 a 113.2 a 198.1 a 280.3 b 342.9 a 423.4 a 445.9 ab p-waarde 0.53 0.81 0.83 0.20 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Statistische methode Anova Anova Anova Anova Anova Anova Anova Kruskal-Wallis Kruskal-Wallis Anova Transformatie wortel(x) Page 11 of 21

600.00 500.00 400.00 Kropmassa (in gram) 300.00 200.00 Onbemest Pro 1 Pro 2 Pro 8 Pro 11 100.00 0.00 week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8 week 9 week 10 week 11 week 12 Figuur 5: Kropmassa week 1 t/m week 12 (in gram) Page 12 of 21

Figuur 6: Geoogste planten week 6 (van links naar rechts: onbemest, Pro 1, Pro 2, Pro 8, Pro 11) Figuur 7: Geoogste planten week 9 (van links naar rechts: onbemest, Pro 1, Pro 2, Pro 8, Pro 11) Page 13 of 21

Figuur 8: Geoogste planten week 12 (van links naar rechts: onbemest, Pro 1, Pro 2, Pro 8, Pro 11) Page 14 of 21

Kjeldahl-N (week 0 t/m week 12) Tabel 4: Kjeldahl-N (in mg/kg) week 0 week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8 week 9 week 10 week 11 week 12 Onbemest 14014 15336 10319 10343 9413 8480 9972 8591 7789 9333 12221 11966 9284 a Pro 1 18257 15051 12365 12417 10969 11297 12455 10477 8044 8710 12298 10282 9699 a Pro 2 20916 12216 13290 12462 11226 11888 13587 9443 9042 10284 15086 11660 10062 a Pro 8 22211 12667 16343 12144 11685 11096 10018 8931 8816 9798 11970 8527 9656 a Pro 11 19554 13549 14105 13770 11743 12132 11373 11281 9974 10339 13652 9441 10032 a Gemiddelde 18990 13764 13284 12227 11007 10979 11481 9745 8733 9693 13045 10375 9747 p-waarde 0.25 Statistische methode Anova Tabel 5: Kjeldahl-N (in mg/kg) van bemest object - onbemest object week 0 week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8 week 9 week 10 week 11 week 12 Pro 1 4243-285 2046 2074 1556 2817 2483 1886 255-623 77-1684 414 Pro 2 6902-3120 2971 2119 1813 3408 3615 852 1253 951 2865-306 778 Pro 8 8197-2669 6024 1801 2272 2616 46 340 1027 465-251 -3439 372 Pro 11 5540-1787 3786 3427 2330 3652 1401 2690 2185 1006 1431-2525 748 Page 15 of 21

25000 20000 Kjeldahl-N (in mg/kg) 15000 10000 Onbemest Pro 1 Pro 2 Pro 8 Pro 11 5000 0 week 0 week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8 week 9 week 10 week 11 week 12 Figuur 9: Kjeldahl-N (in mg/kg) Page 16 of 21

Kjeldahl-N (in mg/kg) van bemest object - onbemest object 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 Pro 1: y = -1589ln(x) + 4365.3 R² = 0.6715 Pro 2: y = -1980ln(x) + 5989.6 R² = 0.6574 Pro 8: y = -3426ln(x) + 8116.3 R² = 0.8688 Pro 11: y = -1799ln(x) + 5731.8 R² = 0.8342 Pro 1 Pro 2 Pro 8 Pro 11 Log. (Pro 1) Log. (Pro 2) Log. (Pro 8) Log. (Pro 11) 0 week 0 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8 week 9 week 10 week 12-1000 -2000 Figuur 10: Kjeldahl-N (in mg/kg) van bemest object - onbemest object Page 17 of 21

Andere mineralen (week 0 en week 12) Tabel 6: Andere mineralen in week 0 (in mg/kg) B Ca Cu Fe K Mg Mn Na P S Zn Onbemest 10.70 11500 6.02 1790 852 5950 61.0 276 348 1060 23.4 Pro 1 8.51 10300 4.30 1500 1650 5770 48.4 265 469 1110 17.5 Pro 2 11.40 14000 8.93 1520 2330 6700 53.5 304 1190 1540 20.5 Pro 8 14.30 11800 8.76 4470 4260 6470 70.8 375 880 2450 23.6 Pro 11 12.00 15800 5.21 1530 6400 5830 51.8 588 2640 3180 25.4 Tabel 7: Andere mineralen in week 12 (in mg/kg) B Ca Cu Fe K Mg Mn Na P S Zn Onbemest 9.80 12600 8.17 2150 447 6190 59.9 236 279 1490 25.0 Pro 1 9.18 10900 4.87 2720 460 5940 45.9 143 460 1510 19.1 Pro 2 12.50 14400 5.24 3240 903 7290 83.8 220 1350 2060 25.2 Pro 8 13.60 13700 10.00 4200 1150 6940 73.7 275 667 3130 28.5 Pro 11 8.92 19000 7.20 1890 2030 6640 55.3 561 2710 3690 26.7 Tabel 8: Verschil tussen de mineralen: week 0 - week 12 (in mg/kg) B Ca Cu Fe K Mg Mn Na P S Zn Onbemest 0.90-1100 -2.15-360 405-240 1.1 40 69-430 -1.6 Pro 1-0.67-600 -0.57-1220 1190-170 2.5 122 9-400 -1.6 Pro 2-1.10-400 3.69-1720 1427-590 -30.3 84-160 -520-4.7 Pro 8 0.70-1900 -1.24 270 3110-470 -2.9 100 213-680 -4.9 Pro 11 3.08-3200 -1.99-360 4370-810 -3.5 27-70 -510-1.3 Page 18 of 21

Plantkwaliteit (week 12) Tabel 9: Plantkwaliteit bij oogst Uniformiteit Gewasvolume Bolomvang Bladkleur Kropsluiting Rand Schotaanleg Onbemest 6.3 0.8 1.0 2.8 6.8 9.0 9.0 Pro 1 6.8 7.0 7.1 6.0 9.0 3.5 4.5 Pro 2 7.3 7.3 7.1 6.0 9.0 5.0 5.5 Pro 8 8.0 8.9 9.0 7.3 9.0 3.0 4.0 Pro 11 7.0 7.1 7.8 6.9 9.0 3.1 6.0 Gemiddelde 7.1 6.2 6.4 5.8 8.6 4.7 5.8 1= heterogeen slecht klein bleek open veel veel 9= uniform goed groot donker gesloten geen geen 3.2 Validiteit van de resultaten Precisie De onbemeste potgrond met proefmeststof werd in week 0 gedroogd en opgestuurd voor analyse. Er werd per object evenveel stikstof toegevoegd, enkel de bron was anders. Pro 1 bevat 6 % organische stikstof en 9 % ureumstikstof; Pro 2 bevat 6% organische stikstof; Pro 8 bevat 4.5% organische stikstof, 4% ureumstikstof en 1.5% ammoniumstikstof; Pro 11 bevat 4 % organische stikstof. Kjeldahl- N is de som van organisch stikstof (inclusief ureum), ammoniak en ammonium. Normaal gezien diende de N-inhoud van object Pro1, Pro 2, Pro 8 en Pro 11 op tijdstip week 0 dus gelijk te zijn. Toch werd een verschil vastgesteld, zie tabel 4. De precisie was dus eerder laag (standaardfout: 1924 mg/kg). Verhoging van gemeten Kjeldahl-N vanaf week 8 Zoals te zien is in tabel 4 en in figuur 9 stijgt de gemeten Kjeldahl-N na week 8. Vanaf die meting was het niet eenvoudig om de wortels uit de potgrond te verwijderen. Daarom denken we dat de gemeten Kjeldahl-N uit potgrond, wortels en proefmeststof komt. Door de Kjeldahl-N uit het onbemeste object van de bemeste objecten af te trekken, zoals in tabel 5 en figuur 10 te zien is, kunnen we de Kjeldahl- N uit de proefmeststof benaderen. Dit is echter een benadering, het is geen juiste waarde. Verhoging van gemeten andere mineralen in week 12 In week 0 en in week 12 werden de elementen B, Ca, Cu, Fe, K, Mg, Mn, Na, P, S en Zn gemeten. Voor de bepaling van de mineralen werd het gedroogde (24 uur op 45 C) en gemalen monster verast op 500 C, de as werd opgelost in HNO 3 en de mineralen in de asoplossing werden bepaald met ICP. Deze methode is een totale destructie, wat wil zeggen dat alle elementen gemeten kunnen worden (incl. deze aanwezig in organische complexen). Uitzondering op deze regel is zwavel (S) aangezien een deel ervan verdampt. Op het eind van de teelt (week 12) worden er van verschillende mineralen (Ca, Mg, S, Zn, P, Mn, Fe, Cu, B) meer teruggevonden dan bij het begin van de teelt (week 1). Waarschijnlijk komt dit door meetfouten, aangezien slechts 1 meting gebeurde over de 4 parallellen heen. Page 19 of 21

3.3 Bespreking Kropmassa (week 1 t/m week 12) Vanaf week 7 werd vastgesteld dat de massa van het onbemeste object significant lager was dan de bemeste objecten. In week 9 was de kropmassa van het object Pro 8 significant het hoogst. De Pro 8 meststof is een organo-minerale meststof die 4.5% organische stikstof, 4% ureumstikstof en 1.5% ammoniumstikstof bevat. Het is de enige meststof die ammonium bevat. De omzetting van ammonium naar nitraat gebeurt veel sneller dan van organische N of ureum naar nitraat. Stikstof is dus sneller beschikbaar onder de vorm van de goed opneembare nitraat als het onder de vorm van ammonium aanwezig is dan wanneer het in organische of in ureum vorm aanwezig is. Dat verklaart hoogstwaarschijnlijk het verschil. Kjeldahl-N (week 0 t/m week 12) Zoals te zien is in tabel 4, werd vrij veel Kjeldahl-N gemeten in de onbemeste potgrond. Om de hoeveelheid Kjeldahl-N te benaderen die werd toegediend via de meststof, werden de analyseresultaten van het onbemeste object (= Kjeldahl-N uit potgrond en wortels) van de bemeste objecten (= Kjeldahl-N uit potgrond, wortels en potgrond) afgetrokken. Zo werd getracht de Kjeldahl-N uit de proefmeststof te benaderen. Deze waarden (behalve de negatieve waarden uit week 1 en week 11, zie tabel 5) werden uitgezet in een grafiek (figuur 10). Per object werd een trendlijn en een correlatiecoëfficiënt toegevoegd. De logaritmische curve bleek het meest overeen te komen met de afname van de Kjeldahl-N in de potgrond. Ook al is de correlatie laag, Pro 2 en Pro 11, de twee zuiver organische meststoffen, vertonen een ± identieke curve. Pro 8, de meststof die zowel organische stikstof als ureum en ammonium bevat, heeft een veel steiler verloop. Dat is logisch aangezien ammonium sneller omgezet en opgenomen kan worden. Andere mineralen (week 0 en week 12) Doordat er op het eind van de teelt (week 12) vaak meer teruggevonden wordt dan bij het begin van de teelt (week 1), is het onmogelijk om het verschil tussen de objecten (tabel 6 en 7) of tussen de tijdstippen (tabel 8) te beoordelen. Plantkwaliteit (week 12) De Pro 8 meststof scoorde het best qua uniformiteit, gewasvolume, bolomvang en bladkleur. Deze meststof lijkt het best aangewezen bij een groenteteelt die toch vrij snel en veel stikstof nodig heeft. Het feit dat hier meer rand werd vastgesteld en dat deze kroppen gevoeliger waren voor schot, heeft enkel te maken met het feit dat de sla al enkele weken overrijp was. Door een groter kropgewicht is de gevoeligheid voor rand veel groter. De vastgestelde rand kan hier niet als nadelig beschouwd worden. Page 20 of 21

4 Besluit De correlatiecoëfficiënt tussen de gemeten Kjeldahl-N en de logaritmische trendlijn is klein. In feite kan er niet gesproken worden over een echte afbraakcurve. Wanneer we de curven toch beschouwen, merken we een ± identiek verloop voor Pro 2 en Pro 11, de twee zuiver organische meststoffen. Pro 8, de meststof die zowel organische stikstof als ureum en ammonium bevat, heeft een veel steiler verloop. Dat is logisch aangezien ammonium sneller omgezet of opgenomen kan worden. Onderstaande tabel probeert een antwoord te geven op de vraag hoe lang blijft er Kjeldahl-N beschikbaar?. Van de Pro 11 meststof blijft er, volgens deze formule, 24 weken Kjeldahl-N beschikbaar. Van de Pro 8 meststof is de Kjeldahl-N na 11 weken omgezet. Toch moeten deze waarden met enige voorzichtigheid beschouwd worden aangezien de correlatie tussen de meetwaarden en de trendlijn laag is. Object Vergelijking: y = Kjeldahl-N (in mg/kg) x = tijd (in weken) y = 0; x =? Pro 1 y = -1589ln(x) + 4365.3 15.6 Pro 2 y = -1980ln(x) + 5989.6 20.6 Pro 8 y = -3426ln(x) + 8116.3 10.7 Pro 11 y = -1799ln(x) + 5731.8 24.2 5 Verklaring van de kwaliteitsverantwoordelijke De kwaliteitsverantwoordelijke verklaart dat het onderzoek werd uitgevoerd volgens de kwaliteitsborgingspunten vastgelegd in het interne kwaliteitssysteem van het PCG. 6 Vertrouwelijkheid van dit document Zoals afgesproken, dienen deze resultaten niet vertrouwelijk behandeld te worden door het PCG. Wij willen nog meedelen dat het PCG is niet verantwoordelijk is voor foute, niet erkende adviezen ten gevolge van de verspreiding van dit document. Page 21 of 21