Landelijke Klachtencommissie Onderwijs (mr. E.N. Brons, S.J. Drijver, J. Toes) Uitspraaknr. 06.004-008-010 Datum: 31 maart 2006 Onvoldoende waarborgen kwaliteit van het onderwijs; klacht gedeeltelijk gegrond, primair onderwijs. De klacht Een ouderpaar klaagt erover dat de algemeen directeur de kwaliteit van het onderwijs van de school onvoldoende heeft gewaarborgd. Ze klagen er in het bijzonder over dat de schoolgids geen of onvoldoende informatie bevat over de klachtenprocedure en de inspectie. Voorts klagen zij erover dat de algemeen directeur de moeder heeft aangemoedigd te solliciteren op een vacature terwijl zij wist dat de directeur van de school daar niet positief tegenover stond (LKC 06.004). De ouders klagen er tevens over dat de school (met als eindverantwoordelijke daarvoor de directeur) hen onvolledig en/of onjuist heeft geïnformeerd over achterstanden in de leerprestaties van hun dochter. Hierdoor hebben de ouders steeds in de veronderstelling geleefd dat er geen knelpunten waren. Als gevolg daarvan hebben zij hun dochter niet zelf de benodigde ondersteuning kunnen geven, die zij van de leerkracht niet kreeg. Voorts klagen de ouders erover dat de school hen onvoldoende in de gelegenheid stelt om een bijdrage te leveren aan het verbeteren van de leerprestaties van hun zonen (LKC 06.008). De ouders klagen er tot slot over dat de leerkracht van groep 8 in het schooljaar 2004/2005 onzorgvuldig te werk is gegaan bij de verwijzing naar het vervolgonderwijs van hun dochter. Zij wijzen er op dat: het advies voor het vervolgonderwijs voor hun dochter als gevolg van het ontbreken van (extra) ondersteuning een lager niveau betrof dan door de ouders en de dochter gewenst; het schooladvies weliswaar is bijgesteld, maar dat dit niet onmiddellijk tot gevolg had dat de dochter in de door haar en haar ouders gewenste brugklas kon worden geplaatst; het schooladvies voor de dochter ongunstiger was dan dat van vergelijkbare medeleerlingen; er onduidelijkheid heeft bestaan over de afname van een spellingtoets die mogelijk van invloed was op het schooladvies; er verwarring is ontstaan over de datum waarop het onderwijskundig rapport van de dochter is opgesteld; de beoogde school voor voortgezet onderwijs buiten medeweten van de ouders om is geïnformeerd over de onenigheid over het schooladvies (LKC 06.010).
De visie van partijen Beide partijen hebben hun klacht, resp. verweer uitgebreid toegelicht. Overwegingen van de Commissie Partijen verschillen van mening over de inhoud van het gesprek dat de moeder met de schooldirecteur over een vacature op de school heeft gevoerd. De moeder meent, kort gezegd, dat de schooldirecteur haar zou hebben afgeraden om te solliciteren, terwijl deze zelf aangeeft dat hij tijdens dit gesprek de sollicitatieprocedure heeft uitgelegd. De gesprekken met de algemeen directeur en de schooldirecteur hebben de moeder aanleiding gegeven niet verder te gaan met haar sollicitatie. De sollicitatieprocedure houdt in dat plaatsing op de invallijst alleen niet volstaat om voor een vacante functie in aanmerking te komen. Onder interne kandidaten verstaat de school namelijk invalkrachten die gescreend zijn door een commissie. Kandidaten die na screening geschikt zijn geacht kunnen een vacature gaan vervullen. Bij meerdere geschikte kandidaten wordt een sollicitatiecommissie gevormd. Het gegeven dat er een groot aantal kandidaten voor de vacature bestond, de moeder nog niet op de invallijst stond en dus nog niet was gescreend en zij naar eigen zeggen slechts sollicitatie-ervaring op wilde doen, kan er naar het oordeel van de Commissie toe hebben bijgedragen dat zij, eenmaal doordrongen van de procedure van verder solliciteren afzag. Dat zij zich gedwongen zag af te zien van de sollicitatie vanwege de, door de wederpartij weersproken, uitlatingen van de algemeen directeur of de schooldirecteur, heeft de Commissie niet kunnen vaststellen omdat partijen over de inhoud van die uitlatingen van mening verschillen. De moeder heeft niet nader gemotiveerd waarom de situatie over het schooladvies van haar dochter van invloed zou zijn geweest op haar sollicitatie-ervaring. De Commissie is van oordeel dat de klacht over de sollicitatie bij de school onvoldoende feitelijke grondslag heeft. Daarom is de klacht ongegrond. De ouders hebben hun klacht over de kwaliteit van het onderwijs gemotiveerd door te wijzen op, door de schooldirecteur erkende, omissies en hiaten in de schoolgids en de ondeugdelijkheid van het rapport van de onderwijsinspectie. De Commissie volgt de ouders niet in die redenering. Ondeugdelijkheid van een inspectierapport raakt niet de verantwoordelijkheid van de school. Ook geldt dat een dergelijke klacht niet gebaseerd kan worden op het enkele feit dat de inspecteur geen oordeel over de school heeft gevraagd bij ouders en leerlingen. Evenmin biedt een fout in de schoolgids voldoende grond voor de stelling dat de kwaliteit van het onderwijs op school niet in orde is. De Commissie is van oordeel dat de klacht over de kwaliteit van het onderwijs onvoldoende grondslag in de feiten heeft. Deze klacht is dan ook ongegrond. Het schoolbestuur heeft erkend dat in de schoolgids 2004/2005 fouten zijn geslopen ten aanzien van de informatie over de vertrouwenspersoon en de klachtencommissie. De klacht hierover is naar het oordeel van de Commissie derhalve gegrond. In dit verband tekent de Commissie aan dat de school deze fouten voor de schoolgids 2005/2006 inmiddels heeft hersteld. Met betrekking tot de klachten dat de school voor de dochter en één van de zonen geen handelingsplannen heeft gemaakt en voor de andere zoon geen contactschrift is bijgehouden, geldt het volgende.
Het behoort tot de vrije beoordelingsruimte van de school beleid te ontwikkelen over de vraag in welke gevallen een handelingsplan op zijn plaats is. De Commissie kan niet in deze beleidsvrijheid treden. De dochter en één van de zonen zijn door school niet als zorgleerling aangemerkt. De school doet dat namelijk pas bij kennisniveau E en D waar in het geval van deze leerlingen geen sprake van was. Het is overigens gebruikelijk in het primair onderwijs om pas bij de leerniveaus E en D van zorgleerlingen te spreken. Aan de leerlingen is geen huiswerk meegegeven omdat hun leerprestaties aan de gemiddelde norm voldeden. Wat betreft de andere zoon is uit de gespreksverslagen gebleken dat ouders en leerkrachten afspraken over de voortgang hebben gemaakt. Onderdeel van de klacht is nog dat de school geen contactschrift wilde bijhouden omdat bij de zoon geen sprake is van ernstige gedragsproblemen. Evenmin wilde de school hem extra werk meegeven omdat dit in groep 2 volgens de school niet aan de orde is. De Commissie is, met inachtneming van de marginale beoordelingsruimte, niet gebleken dat de school over de hiervoor behandelde zaken onredelijke besluiten heeft genomen. Gebleken is dat de dochter een leerlinge was met leerprestaties tussen het niveau van de theoretische leerweg en Havo. Haar doorzettingsvermogen en werkhouding waren volgens haar schoolrapport van groep 8 steeds -goed-. Uit het onderwijskundig rapport blijkt dat zij medio groep 8 een E- scoorde voor het vak spelling. Dit verbaast de ouders omdat zij nooit gemerkt hebben dat hun dochter problemen met spelling zou hebben. Volgens het schoolrapport behaalde zij een -goed- tot -voldoende- niveau voor spelling in groep 8. Echter, volgens de gegevens uit het leerlingvolgsysteem behaalde zij medio groep 7 een C, eind groep 7 een D en tot slot medio groep 8 een E. Op de schoolrapporten zijn geen opmerkingen geplaatst over (extra aandacht voor) spelling. Uit de rapporten blijkt dat daarop alleen opmerkingen in de trant van "goed zo [naam leerling], ga zo door" zijn gegeven. Die kwalificaties sluiten niet aan op de resultaten uit het leerlingvolgsysteem voor spelling. Een schoolrapport heeft bij uitstek een signaalfunctie heeft om ouders te attenderen op specifieke ontwikkelingen van hun kind. Met betrekking tot de klacht dat de school is tekortgeschoten in het informeren van de ouders over leerachterstanden van hun dochter, is de Commissie van oordeel dat de school de ouders via de rapporten een duidelijk signaal had moeten afgeven over de stagnerende ontwikkeling op het gebied van spelling. Nu gebleken is dat de school dit heeft nagelaten, is de Commissie van oordeel dat de klacht van ouders hierover gegrond is. De ouders stellen dat de -E-score voor spelling bij de totstandkoming van het schooladvies voor hun dochter nadrukkelijk heeft meegewogen. Dit enkele, en niet nader onderbouwde feit heeft de Commissie niet kunnen overtuigen. Uit de diverse rapporten is gebleken dat de leerprestaties van de dochter schommelen tussen de theoretische leerweg en Havo. Tegen deze achtergrond kan niet worden gezegd dat een schooladvies voor de theoretische leerweg niet aangewezen is. De ouders hebben de school verzocht om inzicht in de spellingstoets en het resultaat van hun dochter op die toets. Ter zitting gaf de schooldirecteur aan dat niets zich verzet tegen het afgeven van het verlangde inzicht. Dat dit nog niet is gerealiseerd, hangt mogelijk samen met het grote aantal vragen dat de ouders volgens de schooldirecteur aan school heeft gesteld. Bij de beantwoording is de vraag over het spellingswerk mogelijk vergeten. Alhoewel de Commissie begrip heeft voor de druk die de school heeft ervaren door de vele vragen en opmerkingen van de ouders, kan dit geen reden kan zijn om een jaar na de bestreden test, de
verlangde gegevens nog niet af te geven. De Commissie is van oordeel dat de klacht hierover gegrond is. Voorop staat dat de Commissie zich niet uitspreekt over de inhoud van de door de school opgestelde onderwijskundige rapportages tenzij daarin kennelijke onjuistheden staan. Wel toetst de Commissie of de rapportages op een zorgvuldige manier tot stand zijn gekomen. Naar het oordeel van de Commissie had de school haar schooladvies in het onderwijskundig rapport moeten motiveren, zeker nu zij in (de eerste versie van dit rapport) aankruiste dat de wens van de ouders over het voortgezet onderwijs niet overeen kwam met het schooladvies. Het onderwijskundig rapport is (ook in zijn tweede versie) niet meer dan een feitelijke weergave van leerling-, school- en scoregegevens. De school is eraan voorbij gegaan in het rapport duidelijk te maken of er periodes van algehele of trage ontwikkeling zijn geweest, of er periodes van stilstand zijn geweest of juist van versnelling. Wat de dochter betreft had melding gemaakt kunnen worden van een stagnerende ontwikkeling op het vlak van spelling: van niveau C in groep 7, via D naar niveau E in groep 8. In een rechte lijn zijn alle tweeëntwintig overige leerlingkenmerken aangekruist als aandachtspunt voor reguliere leerling-zorg, zelfs het gehoor, het gezichtsvermogen en de huiswerkomstandigheden. Van iedere mogelijkheid tot het geven van een toelichting is in het onderwijskundig rapport afgezien. Dit leidt tot het oordeel dat het eerste als het tweede rapport in zijn motivering tekortschiet. Voor de dochter zijn twee adviezen voor voortgezet onderwijs gegeven in de uiteindelijke versie van het onderwijskundig rapport. Het eerste advies richt zich op de theoretische leerweg, het tweede advies betreft Havo. Voor zover de school de Havo in haar advies had willen betrekken had zij het eerste advies moeten vervangen door een gemengd en enige eerste advies (theoretische leerweg/havo). Daarnaast had de school zich op de hoogte moeten stellen of haar twee adviezen daadwerkelijk zouden leiden tot de door de basisschool en de ouders beoogde plaatsing van hun dochter binnen het voortgezet onderwijs. Gebleken is dat de twee adviezen namelijk niet het beoogde resultaat hebben opgeleverd (plaatsing in de Havo/VMBO-T klas). De Commissie is daarom van oordeel dat de school op dit punt niet de vereiste zorgvuldigheid in acht heeft genomen. De klacht daarover acht zij gegrond. De ouders hebben zich verbaasd over de datum op het onderwijskundig rapport. Toen was het schooladvies bij hen nog niet bekend, maar was wel in het onderwijskundig rapport al melding gemaakt van het feit dat de ouders het niet eens waren met het schooladvies. De Commissie meent dat dit onderdeel van de klacht een ondergeschikt aspect betreft. Mogelijk is er in de datering van het rapport een misslag begaan. De Commissie is van oordeel dat dit onderdeel niet klachtwaardig is. De basisschool heeft verklaard dat zij de ouders ervan op de hoogte heeft gesteld dat zij de school voor het voortgezet onderwijs zou informeren over het feit dat ouders en school van mening verschillen over het schooladvies van hun dochter. Dit komt de Commissie niet onaannemelijk voor. De klacht dat de basisschool de school voor voortgezet onderwijs over het geschil met de ouders buiten hen om heeft geïnformeerd acht de Commissie dan ook ongegrond. De ouders hebben de Cito-score van hun dochter vergeleken met andere leerlingen. Hen is gebleken dat een leerling met een lagere score dan hun dochter toch verwezen is naar de Havo maar zo'n directe verwijzing voor hun dochter niet werd toegekend. De Commissie is ermee bekend dat voor de verwijzing naar het voortgezet onderwijs niet alleen de Cito-scores van
belang zijn, maar ook gekeken wordt naar de scores betreffende leerontwikkeling, sociaalemotioneel functioneren, huiswerk, de fysieke kenmerken en de leerresultaten die de leerling in de voorafgaande jaren realiseerde. Daardoor alleen al kan niet worden volstaan met een vergelijking van de Cito-scores om de verschillende adviezen voor het vervolgonderwijs tegen elkaar af te zetten. De ouders hebben aangegeven het schoolrapport van één van hun zonen niet te ondertekenen vanwege een op het schoolrapport geplaatste opmerking. De Commissie is van oordeel dat het de professionele bevoegdheid is van de school en meer specifiek van de groepsleerkracht, om een rapport over schoolprestaties van een leerling op te stellen en van aantekeningen te voorzien die naar het oordeel van de school of de groepsleerkracht van toepassing zijn op die leerling. Dit kunnen positieve, negatieve of waarde-neutrale opmerkingen zijn. De Commissie acht het raadzaam dat de school de ouders duidelijk maakt waarom ze van hen een handtekening op het schoolrapport verlangt. Behalve indien dit anders op het rapport is weergegeven, zal een handtekening niet meer betekenen dan dat de ouders het rapport hebben gezien. Het oordeel van de Commissie De klacht is gedeeltelijk gegrond. Advies aan het schoolbestuur De Commissie beveelt het schoolbestuur aan ervoor zorg te dragen dat de school: ouders onmiddellijk op de hoogte brengt van een stagnerende leerontwikkeling; onderwijsrapporten voorziet van een deugdelijke motivering; schooladviezen verstrekt die voor de opvolgende school eenduidig zijn; aan de ouders inzicht geeft in de bewuste spellingstoets en het daarbij behorende door de dochter gemaakte werk.