1. Een jaar geleden stonden wij hier ook. De tekst die ik toen uitsprak eindigde met: Blijf herdenken en blijf meedoen. Omdat wegkijken niet helpt. Er is in het afgelopen jaar veel gebeurd en niet altijd ten goede. De wereld is verward, Europa is verdeeld en ons land veranderd. Vandaag de 4e mei is het de nationale herdenking en herdenken we de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesmissies nadien. We komen terecht in een periode waarin steeds minder mensen kunnen vertellen hoe het was in de oorlog. Het moet steeds meer komen uit persoonlijke verhalen. En Persoonlijke verhalen doen er dan toe. Die verhalen ontroeren omdat ze de essentie van het leven dichterbij brengen. Ze gaan over moed en opoffering. Maar ook over de duistere kanten van de mens. Ik las dit jaar het boek Dansen met de vijand, het is het verhaal van Tante Roosje,een jonge Joodse vrouw uit Den Bosch die danslerares was.
2. Toen de nationaal-socialisten aan de macht kwamen, begon voor Roosje een levensgevaarlijk avontuur. Haar eigen man blijkt een nsb-er en verraadt haar aan de nazi s. Tante Roos komt terecht in verschillende concentratiekampen en om te overleven, danst ze, ook met de vijand. Tante Roosje overleeft het, zelfs Auschwitz. Het boek geeft aan waar mensen toe in staat en bereid zijn om te willen overleven. Het geeft ook aan dat een oorlog de dwang om te over leven naar boven kan halen. Dat straf en beloning je een bepaalde richting uit kan sturen en dat het laagje beschaving soms maar heel dun is. Waartoe mensen in staat zijn heb ik gezien tijdens mijn bezoek aan het vernietigings-kamp Auschwitz Een plek waar de vrijheid ver te zoeken was, waar wreedheid de norm was en de mens tot beest werd gemaakt. Nederland is met hulp van diegene die voor de vrijheid vochten, bevrijd. We mogen zeggen wat we willen, mogen kiezen wie we willen en mogen nog nee zeggen als het ons niet zint.
3. De gemakkelijke boodschap die soms wordt geboden, ligt dan wel op de loer en kan een bedreiging zijn voor de vrijheid waarvoor de mensen die wij vandaag herdenken, gevallen zijn. Kritisch nadenken zonder te hopen is cynisme, maar hopen zonder kritisch na te denken is naïviteit. De democratie waar ik in geloof, tegen een stootje. Ook nu. Juist nu. De vrede en veiligheid waar de gevallenen voor hebben gestreden, dwingt ons om dat niet te vergeten. Sociale media zorgen er wel voor dat je een mening krijgt, soms lijkt Nederland ineens vol te zitten met 17 miljoen rechters. Mensen die de Wijsheid in pacht hebben. Weten wat het land en de Wereld nodig hebben. Nou, eerlijk? Soms weet ik het níet. Het enige wat ik weet, wij weten, MOETEN weten, is dat de oplossing niet ligt in vergelding en geweld Maar in verbinding. In geven en delen. En ja, bescherming. Het Nederland waar we allemaal trots op kunnen zijn en waar mensen die wij vandaag gedenken, hun leven voor gegeven hebben,
4. dat Nederland is een land waar iedereen elkaar accepteert, wat je afkomst, geloof of ongeloof, sekse, geaardheid of handicap ook is. Op tal van plaatsen in de wereld zijn mensen door oorlogsgeweld op de vlucht. Zeer velen blijven van hulp verstoken. Iedereen is van de wereld. Maar is de wereld ook werkelijk van iedereen? Om elkaar denken, elkaar vasthouden, de verbinding zoeken, daar gaat het om. Dat komt goed tot uiting in een deel van het gedicht wat ik afsluitend graag aan U meegeef. Het is een gedicht van Diettrich Bonhoeffer, een vooraanstaand Duits Kerkleider, door Hitler vermoord op 9 april 1945. Het gedicht luidt: Toen de nazi's de communisten arresteerden, heb ik gezwegen; Ik was immers geen communist. Toen ze de sociaaldemocraten gevangen zetten, heb ik gezwegen; Ik was immers geen sociaaldemocraat. Toen ze de Joden opsloten, heb ik niet geprotesteerd; Ik was immers geen Jood. 5.
Toen ze mij kwamen halen was er niemand meer, die nog protesteren kon. Houd elkaar vast, zoek verbinding. Voor Uzelf, voor de toekomst en uit eerbied voor diegene die voor onze vrijheid zijn gevallen. Want vrijheid is niet gratis. We sluiten af met het spelen en zingen van het Wilhelmus en daarna het Fries volkslied. Dank U voor Uw aandacht en aanwezigheid en voor straks wel thuis.