De Toestand in de Wereld 5 Irak na Saddam Hoe de droom van democratie en welvaart in een nachtmerrie van voortdurend sektarisch geweld veranderde Bas Levinsohn 1 Doden in Irak afgelopen zaterdag, maand, jaar Saturday 26 October: 30 killed ॐ Baghdad: 12 by gunfire, IEDs. ॐ Shirqat: 4 by IED. ॐ Mosul: 4 by IED, gunfire. ॐ Balad: 2 pilgrims by gunfire. ॐ Dujail: 2 policemen by AED. ॐ Yathrib: 1 Sahwa member by AED. ॐ Abu Saida: 1 policeman by gunfire. ॐ Samarra: 3 by gunfire. ॐ Latifiya: 1 by IED. October casualties so far: 904 civilians killed. This year: over 7,000 killed. Bas Levinsohn 2 1
Overzicht Voorspel ॐ Waarom bezetten de VS Irak? ॐ Interne verdeeldheid binnen de regering Bush ॐ Etnische verdeling Irak Iran na Sadam ॐ 2002 ॐ 2003 2004 ॐ 2004-2007 ॐ 2007 2008 ॐ 2009 2013 Analyse Blitzkrieg Amerikaans burgerlijk bestuur Opstand en burgeroorlog Surge VS trekken zich terug maar de burgeroorlog laait weer op ॐ Waarom ging het mis? v Bas Levinsohn 3 Voorspel Ratio voor de bezetting van Irak Relatie tussen Al Qaida en Sadam (leugen) Gevaar van Weapons of Mass Destruction (leugen) Toevoer olie veiligstellen Brengen van welvaart d.m.v. kapitalisme en democratie (illusie) Een welvarende en democratisch Irak zal een golf van verandering in het Midden Oosten teweeg brengen (illusie) Aannamen: ॐ De oorlog kan worden betaald uit Iraakse olie-inkomsten ॐ De Irakezen zullen de Amerikanen zien als bevrijders ॐ De bezetting zal zeer kort (max. 3 maanden) duren Bas Levinsohn 4 2
Voorspel De Neo-Con agenda voor het Midden Oosten Regime change in Irak is de eerste stap om de regionale verhoudingen fundamenteel te veranderen: Consolideert de VS belangen in de regio Creëert voorwaarden voor een snelle oplossing van het Israëlisch-Arabisch conflict Dwingt tot veranderingen in de nabuurstaten en in de Golf Fase I: kort na bezetting Irak Fase II: korte termijn Fase III: middelange termijn Turkije Syrie Volksopstand in Syrie; vredesaccoord Iran Seculiere hervormers nemen macht over in Iran Israel Libanon PNA Vermindering Syrische macht Egypte PNA Politieke hervormingen Irak Iraq PA Verandering van leiding en vredesaccoord Saudi Arabie Geisoleerd, politiek geneutraliseerd en gedwongen tot hervormingen Bas Levinsohn 5 Voorspel Tegenstellingen binnen de Amerikaanse regering Wie Factie Doel Middel Wolfowitz Feith Democratische imperialisten Democratie in Midden Oosten Regime Change Nation Building Cheney Rumsfeld Assertieve nationalisten Economische en veiligheidsbelangen VS Regime Change Powell Armitage Gematigden Veiligheid VS Internationale actie Bas Levinsohn 6 3
Voorspel Etnische verdeling van Irak Bas Levinsohn 7 Fase I Blitzkrieg: 20/03/2003 tot 01/05/2003 Bezetting Irak snel, efficiënt, totaal: mission accomplished VS gaan Irak besturen: ॐ Garner: Jan- mei 2003 ॐ Bremer: Mei 2003 juni 2004 Bas Levinsohn 8 4
Fase II: Amerikaans burgerlijk bestuur (2003-2004) Garner en Bremer Jay Garner (mrt mei 03) Paul Bremer ( mei 03 juni 04) Zo snel mogelijke herstart van Irak Grondige voorbereiding op democratie en vrije markt Bezig een Iraakse regering samen te stellen Wil Irakees leger en ambtenaren gebruiken Stadhouder a la Mc Arthur Eerst verkiezingen dan een Irakese regering Debaathificatie v Bas Levinsohn 9 Verloop van de bezetting Debaathificatie Bremer Geen functie bij de overheid indien ex-lid Baath partij Leger Politie Ambtenaren Als medestander ॐ Bewaken gebouwen ॐ Herstel rust en orde ॐ Herstel infrastructuur Als tegenstander ॐ In bezit wapens ॐ Aansluiting bij verzet Als medestander ॐ Herstel rust en orde ॐ Optreden ipv Amerikanen Als tegenstander ॐ In bezit wapens ॐ Aansluiting bij verzet Bas Levinsohn 10 Als medestander ॐ Gebruik expertise ॐ Ambtenaren moeten ministeries runnen Als tegenstander ॐ Aansluiting bij verzet v 5
Fase II: Amerikaans burgerlijk bestuur (2003-2004) De VS en de veiligheid Politieke opbouw Opbouw fysieke infrastructuur Geen betrouwbare inheemse elite Wantrouwen tegen bedoelingen VS Invloed Iran Veiligheid Plunderingen, misdaad Aanslagen Opkomst milities Sociale opbouw Etnische verdeeldheid Stemmen volgens etnische lijnen Etnisch geweld Economische opbouw Bas Levinsohn 11 Fase II: Amerikaans burgerlijk bestuur (2003-2004) Beleidsopties Na enkele maanden blijkt het niet goed te gaan ॐ Welke koers moeten de Amerikanen kiezen? De bestuurlijke dimensie ॐ Snelle overdracht van de macht of lange en grondige voorbereiding (grondwet + verkiezingen) ॐ Invloed op samenstelling van Iraakse regering of overlaten aan Irakezen zelf? De militaire dimensie ॐ Langdurig verblijf of snelle terugtrekking ॐ Actief gewapende opstand bestrijden of wachten tot Irakezen daartoe in staat zijn Bas Levinsohn 12 6
Fase III: Opstand en burgeroorlog (2004-2007) Op weg naar de oorlog van allen tegen allen Gebrek aan veiligheid ॐ Plunderaars worden criminele benden worden sektarische milities Failed state ॐ Overheid kan basisvoorzieningen niet leveren ॐ Sektarische groepen nemen overheidsinstanties over (leger/politie/ministeries) en gebruiken die ten eigen bate Bas Levinsohn 13 Fase III: Opstand en burgeroorlog (2004-2007) De Burgeroorlog breidt zich steeds verder uit 2004 ॐ Aanval VS troepen op Fallujah ॐ Abu Ghraib wordt bekend ॐ Allawi interim premier 2005 ॐ Parlementsverkiezingen 2006 Geboycot door Soennieten Nieuwe premier ॐ Aanslagen op sjiitische moskeeën + wraakacties ॐ VS vervangen de zittende premier door Maliki ॐ Baker report Bas Levinsohn 14 7
Fase III: Opstand en burgeroorlog (2004-2007) 2006 aantal burgerdoden neemt toe Bas Levinsohn 15 Fase III: Opstand en burgeroorlog (2004-2007) Hoe verder? Amerikaanse aanval op Falujah (wordt niet doorgezet) Hele steden in handen van Soenitisch verzet Geen ingrijpen Amerikanen slaan terug Amerikanen machteloos Hoe verder? 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Terughoudend -heid Amerikaanse troepen Plunderingen Begin gecoördineerd verzet Amerikanen arresteren burgers (Abu Ghraib) Onveiligheid neemt toe Overdracht gevechtstaken aan Irakezen Verzet neemt nog meer toe: oorlog van allen tegen allen Bas Levinsohn 16 8
Fase III: Opstand en burgeroorlog (2004-2007) Bakerrapport (dec 2006) en Bush s reactie Minister Buitenlandse zaken Bush sr Reactie Bush Versnelde terugtrekking VS troepen Rapport Baker/ Hamilton Versnelde overdracht taken aan Irakese leger Tijdelijke uitbreiding troepen (Surge) Analyse: (assesment) Onderneming mislukt Burgeroorlog in Irak Politie is onbetrouwbaar Overleg met Syrie en Iran Verhoogde confrontatie met Iran Druk op Israel ivm vrede Palestijnen Bas Levinsohn 17 Fase III: Surge Nieuwe strategie Rumsfeld Shock and Awe Light footprint 2004-2007 Search and Destroy 2007-2008 Clear, Hold, Build Korte aanwezigheid Irakezen doen het zelf Uitschakeling Soennitische en Sjiitische milities Brengen van veiligheid voor de bevolking Plunderingen/ Wetteloosheid Milities worden sterker Chaos Afname geweld Veiligheid situatie verbetert Bas Levinsohn 18 9
Fase III: Surge Resultaten van de surge 2007-2008 Uitbreiding aantal VS troepen Militaire en financiële hulp van de VS aan Soennitische stamhoofden Voltooiing etnic cleansing in Bagdad Integratie in leger Irak? El Sadr houdt zich koest Richten zich tegen extremisten en worden bondgenoot van de regering Verbetering veiligheidssituatie Geen politieke overeenstemming onder Irakezen Bas Levinsohn 19 Fase IV: VS verlaten Irak Maliki grijpt de macht 2009 Maliki sluit overeenkomst met VS ॐ In 2011 verlaten laatste VS troepen Irak 2010 verkiezingen. Allawi (Iraquia partij) wint met 2 zetels de verkiezingen. Maliki weigert nederlaag te erkennen 2011 na 9 maanden nieuwe coalitieregering met als Maliki als premier 2012 Maliki laat Soennieten oppakken wegens vermeend terrorisme 2013 Soennieten feitelijk uitgesloten van het politieke proces ॐ Demonstraties en aanslagen ॐ Opnieuw burgeroorlog? Bas Levinsohn 20 10
Analyse Wegvallen geweldsmonopolie overheid leidt tot Plunderingen Gangs Milities Milities vormen zich langs etnische scheidslijnen ॐ Bieden bescherming tegen andere etnische milities In 2007 (patroon doorbroken: centraal gezag wordt sterker. Milities verslagen. Echter centrale apparaat komt in handen van één etnische partij: de sjiiet Maliki Opnieuw etnische strijd Bas Levinsohn 21 11