Ingenieursbureau Honingerdijk Stroeheidsmetingen Projectcode YL8E30 Datum 9 maart 2009 Versie concept Opdrachtgever werf Kralingen Paraaf Opdrachtgever: Opsteller ing. G. Brinkman Paraaf Opsteller: Projectleider ir. J.F.P. Mutsaers Paraaf Projectleider:
Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Stroefheidsmetingen 4 2.1 Algemeen 4 2.2 Proef 150 van de Standaard 2005 (PIARC-meetband) 5 2.3 Proef 76 van de Standaard 2005 (Skid Resistance Tester) 8 3. Conclusie 10 Honingerdijk, stroefheid YL8E30 concept 9 maart 2009 2 van 10
1. Inleiding In de Oostzeedijk/Honingerdijkte Rotterdam-Kralingen-Crooswijk is een asfaltbeton verharding met een geïntegreerde trambaanconstructie. In een flauwe bocht van de overgang Oostdijk/Honingerdijk heeft in het najaar van 2008 een aantal malen een verkeersongeval plaatsgevonden. Naar aanleiding hiervan heeft werf Kralingen-Crooswijk opdracht gegeven onderzoek uit te voeren naar de functionele eigenschappen van het wegdek m.b.t. verkeersveiligeid. Deze onderzoeken zijn: Verkeersveilgheidsanalyse en verkeersmodelberekeningen (ds+v) Geometrie van de weg, o.m. profielmetingen (Ingenieursbureau GW) Stroefheidsmetingen (Ingenieursbureau GW, uitgevoerd door derden). Juridische aspecten In deze rapportage is volstaan met analyse van de uitgevoerde stroefheidsmetingen. De uitvoerding hiervan was aanvankelijk gepland in januari 2009. Vanwege ongunstige klimatische omstandigheden zijn deze metingen 2 maal uitgesteld en uiteindelijk uitgevoerd op woensdag 25 februari 2009. De wegbouwkundige en verkeerskundige analyse zal uiteindelijk als integraal rapport aan de opdrachtgever aangeboden worden. Hierbij dienen de volgende punten onderzocht te zijn: Stroefheidsmeting van het asfalt ten opzichte van de landelijke CROW normen; Stroefheidsmeting van de belijning ten opzichte van de landelijke CROW normen; Gladsheidseffect van de tramrails (indien mogelijk ook hier een stroefheidmeting) Uitlijning / doormeting van de weg (is er sprake van de juiste helling ten behoeve van afwatering Honingerdijk, stroefheid YL8E30 concept 9 maart 2009 3 van 10
2. Stroefheidsmetingen 2.1 Algemeen Zuid Noord 1 2 3 4 5 6 7 8 streep rail streep rail rail rail In zowel de noordelijke als zuidelijke rijbaan zijn stroefheidsmetingen uitgevoerd m.b.v. twee meetsystemen, t.w. proef 150 van de Standaard 2005 (PIARC band) en proef 76 van de Standaard 2005 (Skid Resistance Tester). Het eerste meetsysteem is in beide rijbanen in zowel het rechter rijspoor als tussen de rijsporen uitgevoerd als continue (dynamische) meting, weggedeelte Oostplein Oostmaaslaan. Het tweede meetsysteem (statische meting) is op diverse meetpunten uitgevoerd in weggedeelte Struisburgstraat Honingerdijk nr. 81 (nabij Oostmaaslaan). De meetpunten zijn hierbij verdeeld over 15 dwarsraaien, waarbij de stroefheid is gemeten van het asfalt in de zuidbaan, van het asfalt in de noordbaan, van de markering in de noordbaan en van de railkop in de noordbaan. Meetpunt nummer Loactie 1 Zuidelijke rijbaan, rechter rijspoor 2 Zuidelijke rijbaan, linker rijspoor 3 Noordelijke rijbaan, markering tussen trambanen 4 Noordelijke rijbaan, tussen markering en trambaanrail (asfalt) 5 Noordelijke rijbaan, linker railkop 6 Noordelijke rijbaan, tussen tramrails (asfalt) 7 Noordelijke rijbaan, rechter railkop 8 Noordelijke rijbaan, rechter rijspoor (asfalt rechts van railkop) N.B.: De meetposities van het asfalt en de railkop zijn alternerend uitgevoerd (1,2, 5, 6, 7, 8). Honingerdijk, stroefheid YL8E30 concept 9 maart 2009 4 van 10
2.2 Proef 150 van de Standaard 2005 (PIARC-meetband) De stroefheid wordt bij proef 150 van Standaard 2005 m.b.v. een meetwiel in een aanhanger bij een rijsnelheid van 50 km/h gemeten. In het contactvlak van het meetwiel met het wegoppervlak treedt 86 % slip op, gerealiseerd door een waterfilm op het meetwiel. De wrijvingscoëfficiënt wordt hierbij bepaald als het quotiënt van gemeten wrijvingskracht en wielbelasting. De wrijvingscoëfficiënt is bepaald als gemiddelde waarde over 100 m. In de rijbanen zijn de meetwaarden eveneens per 5 m weergegeven. In bijlage 1 is het resultaat van de stroefheidsmetingen volgens proef 150 van de Standaard 2005 weergegeven. Figuur: PIARC-band (proef 150 Standaard 2005) Honingerdijk, stroefheid YL8E30 concept 9 maart 2009 5 van 10
In Standaard 2005 is een vereiste aanvangsstroefheidswaarde weergegeven voor zowel met steenslag afgestrooide asfaltverhardingen als voor cementbeton verhardingen. Per meetvak van 100 m dient tussen de rijsporen de stroefheid ten minste 0,52 te bedragen. In het onderhoudsregiem zijn verschillende kwalificaties aan de orde, t.w.: Stroefheid: Kwalificatie: < 0,24 gevaarlijk 0,24 t/m 0,30 zeer glad 0,31 t/m 0,37 glad 0,38 t/m 0,44 twijfelachtig 0,45 t/m 0,51 matig stroef 0,52 t/m 0,72 stroef > 0,72 zeer stroef Bij kwalificatie twijfelachtig zal de wegbeheerder een stroefheidsverbeterende maatregel voorbereiden. Bij kwalificatie glad dient terstond een onderhoudsmaatregel uitgevoerd te worden. Honingerdijk, stroefheid YL8E30 concept 9 maart 2009 6 van 10
In de onder volgende tabel zijn de gemeten stroefheidswaarden weergegeven. Rijbaan Wegvak Stroefheid (f) RS Stroefheid (f) TS Zuid 0 1160 m, Oostplein Struisenburgstr. (raai 1) 0,43 à 0,52 0,47 à 0,55 1160 1210 m, Struisenburgstr. - raai 2 0,48 à 0,51 0,50 à 0,58 1210 1310 m, raai 2 - raai 12 (bocht) 0,48 à 0,58 0,58 à 0,60 1310 1450 m, raai 12 -raai 15 0,47 à 0,50 0,51 à 0,58 1450 1650 m, raai 15 - Oostmaaslaan 0,49 à 0,53 0,50 à 0,61 Noord 0 200 m, Oostmaaslaan raai 15 0,40 à 0,49 0,40 à 0,53 200 350 m, raai 15 raai 12 0,44 à 0,50 0,45 à 0,50 350 m 450 m, raai 12 raai 2 (bocht) 0,44 à 0,48 0,41 à 0,48 450 500 m, raai 2 - Struisenburgstr. (raai 1) 0,44 à 0,47 0,44 à 0,47 500 1520 m, Struisenburgstr. - Oostplein 0,38 à 0,50 0,42 à 0,51 RS TS Stroef In rechter rijspoor Tussen de rijsporen De zuidelijke rijbaan heeft tussen de rijsporen grotendeels de kwalificatie stroef. In het rechter rijspoor is het asfaltwegdek matig stroef tot stroef. De noordelijke rijbaan is in zowel het rechter rijspoor als tussen de rijsporen matig stroef. Op een aantal locaties is de stroefheid twijfelachtig (stroefheidswaarde 0,38 t/m 0,44). Opmerking: In de noordbaan zijn relatief veel meetpunten met een stroefheidswaarde < 0,45. Honingerdijk, stroefheid YL8E30 concept 9 maart 2009 7 van 10
2.3 Proef 76 van de Standaard 2005 (Skid Resistance Tester) De stroefheid wordt bij proef 76 van Standaard 2005 m.b.v. de Skid Resistance Tester (SRT) uitgevoerd. Dit is een slingertoestel met aan de onderzijde een meetrubber. De slinger wordt in de verticale stand gebracht en wordt vervolgens op het proefstuk neergelaten. Voorafgaand aan het vallen van de slinger wordt het oppervlak nat gemaakt. Het stroefheidsgetal wordt berekend als gemiddelde van vijf waarnemingen, gecorrigeerd naar een temperatuur van 20 0 C. In bijlage 2 is het resultaat van de stroefheidsmeting (SRT-getal) d.d. 25-2-2009 weergegeven. Een correlatie van SRT-waarden (proef 76) met stroefheidswaarden, gemeten met de PIARCband (proef 150) is thans niet bekend. De SRT-stroefheidswaarden zijn getoetst aan de British Standard. De kwalificatie t.a.v. de stroefheid is hierbij als volgt: 70 zeer stroef 65 stroef 55 matig stroef 50 twijfelachtig stroef 45 glad Honingerdijk, stroefheid YL8E30 concept 9 maart 2009 8 van 10
In Standaard 2005 zijn alleen eisen met SRT-stroefheidswaarden volgens proef 76 opgenomen voor markering, Bij asfaltverhardingen zijn alleen eisen volgens proef 150 opgenomen. Bij markering is de stroefheis, dat markering moet voldoen aan klasse S2 of klasse S3, afhankelijk van de markeringsdikte. N.B.: klasse S2: markeringslaagdikte < 0,5 mm of klasse S3: markeringslaagdikte 0,5 mm. klasse S1 SRT 45 klasse S2 SRT 50 klasse S3 SRT 55 In de onder volgende tabel zijn de gemeten stroefheidswaarden weergegeven. Rijbaan materiaal SRT getal Kwalificatie Zuid asfalt 62 à 74 stroef tot zeer stroef Noord markering 57 à 69 matig stroef Asfalt tussen markering en rail 55 à 63 matig stroef railkop 13 à 20 glad Asfalt tussen rails 56 à 72 matig stroef tot stroef Asfalt aan rechter zijde van trambaan 67 à 81 stroef tot zeer stroef De zuidelijke rijbaan heeft tussen de meetraaien 1 t/m 15 een asfaltwegdek, dat stroef is. De noordelijke rijbaan heeft tussen de meetraaien 1 t/m 15 een asfaltwegdek, dat grotendeels matig stroef is. Aan de rechter zijde van de rijbaan is het wegdek hier stroef. N.B.: De rechter zijde van de rijbaan komt in de praktijk niet overeen met het rechter rijspoor, daar het verkeer meer op afstand van de trottoirband rijdt dan gebruikelijk is; dit vanwege geparkeerde voertuigen, obstakels, etc. De markering heeft als kwalificatie grotendeel matig stroef. De stroefheid voldoet evenwel aan de in de Standaard 2005 gestelde eis voor klasse 3 (SRT 55). De stroefheid van de railkop is naar verwachting onvoldoende. De gemeten waarde komt overeen met kwalificatie glad. Deze waarde dient enigszins naar boven gecorrigeerd te worden, daar het meetrubber (B = 76 mm) niet het volledige railoppervlak (B = ca. 50 mm met bolling) raakt. Hierdoor wordt minder wrijvingsweerstand c.q. stroefheid gemeten. Nabij de zuidbaan is een extra railkop gemeten, met als stroefheidswaarde SRT 39. Honingerdijk, stroefheid YL8E30 concept 9 maart 2009 9 van 10
3. Conclusie Op basis van voorgaande wordt als volgt geconcludeerd: Conform de Standaard 2005 van CROW (proef 150) heeft de zuidelijke rijbaan tussen de rijsporen grotendeels de kwalificatie stroef. In het rechter rijspoor is het asfaltwegdek matig stroef tot stroef. Conform de Standaard 2005 van CROW (proef 150) is noordelijke rijbaan in zowel het rechter rijspoor als tussen de rijsporen matig stroef. Er zijn relatief veel meetpunten met een stroefheidswaarde < 0,45 (stroefheidsgetal twijfelachtig ). In principe moet hier een stroefheidsverbeterende maatregel voorbereid worden. Conform de Standaard 2005 van CROW (proef 76) voldoet de markering aan de gestelde stroefheidseis (klasse S3). Volgens de normering conform British Standard heeft de markering een stroefheidskwalificatie matig stroef. Conform British Standard en gemeten volgens proef 76 van de Standaard 2005 heeft de zuidelijke rijbaan de stroefheidskwalificatie stroef tot zeer stroef. Het asfalt in de noordelijke rijbaan is conform proef 76 van de Standaard 2005 tussen de rails grotendeels matig stroef (plaatselijk stroef). Aan de rechter zijde van deze rijbaan is de kwalificatie van het asfalt stroef tot plaatselijk zeer stroef. Deze rijbaanpositie komt in de praktijk niet overeen met het rechter rijspoor, daar het verkeer meer op afstand van de trottoirband rijdt dan gebruikelijk is; dit vanwege geparkeerde voertuigen, obstakels, etc. De railkop blijkt uit stroefheidsmetingen (proef 76) glad. De railkop heeft vanwege zijn bolling heeft echter geen volledig kontakt met het meetrubber, waardoor het gemeten stroefheidsgetal gecorrigeerd dient te worden. In de bocht is de stroefheid van het asfalt significant niet lager t.o.v. de stroefheid van het overige weggedeelte. Tussen de rijsporen scoort de stroefheid in de zuidelijke rijbaan beter t.o.v. de stroefheid in de noordelijke rijbaan. Het gladde oppervlak van de in het wegdek geïntegreerde railkoppen, tezamen met het effect van de horizontale boogstraal (middelpuntvliedende kracht/ dwarshelling/ rijsnelheid/zijdelingse wrijving) dragen ertoe bij dat voertuigen in onbalans kunnen geraken. Bovendien is de verkanting in de bocht naar buiten toe afwaterend, i.p.v. naar buiten toe oplopend ter compensatie van de middelpuntvliedende kracht op rijdende motorvoertuigen. Honingerdijk, stroefheid YL8E30 concept 9 maart 2009 10 van 10